Nguồn gốc sự hình thái và phát triển hình thái chữ viết của các con số trong văn tự Hán

Tô Vũ Thành<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 91(03): 151 - 155<br /> <br /> NGUỒN GỐC SỰ HÌNH THÁI VÀ PHÁT TRIỂN HÌNH THÁI CHỮ VIẾT<br /> CỦA CÁC CON SỐ TRONG VĂN TỰ HÁN<br /> Tô Vũ Thành*<br /> Khoa Ngoại ngữ - Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Hình thái chữ viết của con số trong văn tự Hán hình thành từ rất sớm. Mặc dù đã trải qua mấy<br /> nghìn năm lịch sử, nhưng một số hình thái chữ viết của con số vẫn còn được bảo lưu tương đối<br /> hoàn chỉnh, những hình thái của các con số khác trong các giai đoạn phát triển đã có những biến<br /> thể khác nhau nhưng vẫn có những liên quan và nét tương đồng nhất định. Vì vậy, tìm hiểu nguồn<br /> gốc và sự hình thành hình thái chữ viết của các con số trong văn tự Hán cũng như sự biến đổi về<br /> hình thể của chúng phần nào cũng giúp chúng ta có thêm một góc nhìn về hệ thống văn tự lâu đời<br /> nhất thế giới này.<br /> Từ khóa: Hình thái, chữ viết, con số, Văn tự Hán,ký hiệu<br /> <br /> Khi bàn luận đến sự hình thành ký hiệu của<br /> các con số, chúng ta cần phải quay ngược trở<br /> lại quá trình hình thành chữ viết để tìm hiểu<br /> nguồn gốc của chúng. Vì sự xuất hiện hình<br /> thái chữ viết của con số là một phần quan<br /> trọng trong quá trình hình thành và phát triển<br /> của văn tự. Như chúng ta đều biết, văn tự là<br /> ký tự dùng để ghi chép ngôn ngữ, mà trong số<br /> những văn tự được phát hiện sớm nhất từ thời<br /> nguyên thủy thì phần lớn đều là những ký<br /> hiệu hoặc là hình vẽ. Những hình vẽ và ký<br /> hiệu khi đó thực tế vẫn chưa phải là một hệ<br /> thống văn tự hoàn chỉnh, nhưng chính trong<br /> ký hiệu nguyên thủy mà các nhà khảo cổ và<br /> văn tự học tìm thấy thì cũng đã xuất hiện các<br /> kiểu ký hiệu dùng để ghi chép con số.*<br /> Con số trong tiếng Hán xuất hiện từ rất sớm.<br /> Có thể nói, cho đến nay, đây là hệ thống con<br /> số được lưu giữ hoàn chỉnh nhất. Về nguồn<br /> gốc cách viết con số trong tiếng Hán, đã có<br /> nhiều học giả nghiên cứu và mỗi người đều<br /> có quan điểm riêng, song chung qui lại có 3<br /> quan điểm như sau:<br /> Quan điểm thứ nhất cho rằng: chữ số là mô<br /> phỏng từ hình các ngón tay. Quách Mạt<br /> Nhược viết trong cuốn “Nghiên cứu Văn tự<br /> giáp cốt” rằng: “Con số hình thành từ tay, cổ<br /> văn dùng一二三一 để miêu tả 1,2,3,4, đó chính<br /> là hình dáng của các ngón tay. Một ngón tay<br /> cái là 1, ngón cái thêm ngón trỏ là 2， cộng<br /> với ngón giữa nữa là 3, cộng tiếp ngón đeo nhẫn<br /> là 4, một nắm tay là 5, ngón cái thêm ngón út<br /> biểu thị 6, cả bàn tay xòe ra nghĩa là 10”[1].<br /> *<br /> <br /> Tel: 0914 806123, Email: suwucheng@gmail.com<br /> <br /> Nhà nghiên cứu Đường Lan cũng cho rằng,<br /> con số được bắt nguồn từ ngón tay, nhưng<br /> cách giải thích của ông thì không giống<br /> Quách Mạt Nhược: “一二三 ”là 1,2,3,4, tức<br /> ngón thứ nhất đến ngón thứ 4, số 5 thì là ， 6<br /> ， 7 có hình十<br /> là<br /> 十， 8 lại là八<br /> 八， đều là hình<br /> các ngón tay giao nhau. 5 và 7 là một nhóm, 2<br /> ngón tay giao nhau, 6 và 8 là 1 nhóm, 6 thì 2<br /> đầu ngón tay chạm vào nhau, còn 8 thì tách ra, 9<br /> thì có hình ‘ ’ giống như cánh tay, 10 chỉ là<br /> ‘丨’ như hình 1 ngón tay” [2].<br /> Con số trong văn tự Hán được hình thành từ<br /> những hoạt động ghi chép số ban đầu của dân<br /> tộc Hán, trong đó dùng ngón tay là một cách<br /> trực tiếp, đơn giản và thông dụng nhất. Do đó,<br /> những suy luận của Quách Mạt Nhược và<br /> Đường Lan là có lí, đồng thời cũng có ảnh<br /> hưởng rất lớn đến việc nghiên cứu về nguồn<br /> gốc sự hình thành cách viết các con số. Rất<br /> nhiều học giả đồng ý với quan điểm này và<br /> lấy đây làm căn cứ giải thích. Điều này<br /> cũng cho chúng ta liên tưởng đến cách biểu<br /> đạt các con số bằng tay hiện nay của người<br /> Trung Quốc:<br /> <br /> Từ 1 đến 5 khá đơn giản, chỉ xòe lần lượt các<br /> ngón tay ra theo số lượng là biểu thị được.<br /> 151<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Tô Vũ Thành<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 6: ngón cái và ngón út xòe ra, các ngón kia<br /> nắm lại.<br /> 7: ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa chụm lại,<br /> các ngón khác nắm lại trong lòng bàn tay<br /> 8: ngón cái và ngón trỏ xòe ra thành 1 góc<br /> vuông, tạo thành hình chữ L<br /> 9: ngón trỏ cong lại như móc câu, các ngón<br /> khác nắm lại.<br /> 10: nắm cả bàn tay lại<br /> Trên thực tế, dùng ngón tay biểu thị con số là<br /> cách thường gặp. Ngoài cách thường thấy trên<br /> đây, mọi người còn hay dùng cách khác, như<br /> lấy hai ngón trỏ đặt vuông góc với nhau hoặc<br /> xòe cả hay bàn tay ra đều là 10. Tuy nhiên,<br /> chỉ căn cứ vào những điều trên mà cho rằng<br /> cách viết các con số hình thành từ ngón tay<br /> thì e là chưa đủ sức thuyết phục. Cách giải<br /> thích của hai nhà khoa học trên là có cơ sở,<br /> nhưng phân tích từ góc độ khoa học, thì vẫn<br /> chưa đủ căn cứ. Bởi vì, trong các hình vẽ và<br /> kí hiệu đã phát hiện được của kim văn và giáp<br /> cốt, thì không có tài liệu và hình vẽ nào nói về<br /> vấn đề này, mà đây chỉ là suy luận mà thôi.<br /> Hơn nữa, nếu căn cứ vào suy luận trên rồi mô<br /> phỏng theo các động tác đó thì thấy khá phức<br /> tạp và không thuận tay. Còn nữa, tư duy của<br /> người thời nguyên thủy còn nhiều hạn chế.<br /> Do đó, có một số học giả cũng không nhất trí<br /> với quan điểm trên. Trong cuốn “tư duy văn<br /> hóa chữ Hán” của mình, tác giả Diêu Cam<br /> Minh cho rằng, quan điểm mà hai nhà khoa<br /> học trên đây đưa ra “chỉ là giả thuyết, còn<br /> thực tế có phù hợp với tư duy của người cổ<br /> xưa không thì rất khó nói”[3]<br /> Quan điểm thứ hai cho rằng, ngoài ngón tay<br /> ra, người xưa còn dùng rất nhiều vật khác để<br /> ghi con số, điển hình cho quan điểm này là<br /> Hà Cửu Doanh, Hồ Song Bảo, Trương Mãnh<br /> với cuốn “Tổng quan về văn hóa chữ Hán của<br /> Trung Quốc”. Họ cho rằng, khả năng ghi con<br /> số của ngón chân ngón tay là rất hạn chế, và<br /> cũng không phải là cách duy nhất của người<br /> xưa. Do đó, ghi lại con số không nhất thiết chỉ<br /> có bằng hình các ngón tay”[4]. Các học giả<br /> này còn chỉ ra rằng, người cổ xưa còn dùng<br /> nhiều công cụ khác để ghi con số, như vỏ sò,<br /> đá, dây thừng, tre trúc… các công cụ này<br /> <br /> 91(03): 151 - 155<br /> <br /> cũng có ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành<br /> cách viết các con số. Vương Triều Trung,<br /> Vương Văn Học trong cuốn “Từ điển diễn chú<br /> hình nghĩa Hán tự thường dùng” cũng cho rằng,<br /> hình dáng của chữ Hán với việc thắt nút dây để<br /> biểu thị con số có quan hệ với nhau.<br /> Quan điểm thứ ba cho rằng, cách viết của số<br /> từ trong giai đoạn ban đầu là dùng các hình vẽ<br /> trừu tượng hoặc gấp khúc, chứ không chỉ có<br /> ngón tay, thắt dây hoặc tre gỗ, mà là những kí<br /> hiệu biểu ý. Quan điểm này là do nhà cổ văn<br /> tự học Cừu Tịch Khuê đưa ra, ông cho rằng:<br /> “Trong giai đoạn văn tự được thể hiện dưới<br /> các hình vẽ đã có một số từ có thể dùng hình<br /> vẽ trừu tượng để biểu thị. Ví dụ như: những<br /> con số nhỏ, có thể kế thừa cách dùng các<br /> vạch, các chấm để biểu thị. Điển hình là<br /> ‘一’、 ‘二、<br /> ’ ‘三’、 ‘ ’， (1,2,3,4) trong chữ<br /> hán cổ”[5]. Ngoài ra, ông còn cho rằng, “<br /> ”（ năm） 、 “<br /> ”（ sáu） 、 “十”（ bảy） 、 “八”<br /> (tám) trong giáp cốt văn là tiền thân của con<br /> số, và cũng rất có khả năng là kí hiệu ghi lại<br /> con số của thời tiền sử.<br /> Có thể thấy, các quan điểm trên đây đều có<br /> những cơ sở nhất định. Song, chúng tôi thiên<br /> về quan điểm của tác giả Cừu Tích Khuê, tức<br /> hình thái chữ viết của các chữ Hán biểu thị<br /> con số bắt nguồn từ các kí hiệu biểu ý, rồi<br /> phát triển dần thành kí hiệu của văn tự. Bởi<br /> vì, trong xã hội nguyên thủy, con người đã<br /> biết dùng rất nhiều các hình vẽ để miêu tả và<br /> chỉ sự việc, nên kí hiệu ghi số rất có thể phù<br /> hợp với việc biểu thị con số. Hơn nữa, từ<br /> những kí hiệu biểu thị con số trong tiếng Hán<br /> cổ（ “一”、 “二”、 “三”、 “ ”） ， cũng có thể<br /> nhận ra một kiểu nguyên tắc cấu tạo số học,<br /> vì như trên đã dẫn, người Maya và Babylon<br /> cổ dùng kí hiệu và mũi tên cũng tương tự như<br /> cách này. Quá trình hình thành và phát triển<br /> của Văn tự Hán có thể chia làm hai giai đoạn<br /> lớn, giai đoạn Văn tự Cổ đại và giai đoạn Lệ<br /> thư, Khải thư. Giai đoạn đầu khởi nguồn từ<br /> đời nhà Thương, kết thúc vào đời nhà Tần<br /> (Cuối thế kỷ thứ III trước Công Nguyên).<br /> Giai đoạn thứ hai bắt đầu từ đời nhà Hán cho<br /> đến nay. Giai đoạn đầu của quá trình hình<br /> thành văn tự đã xuất hiện một số hình thái<br /> chữ viết của con số, nhưng Văn tự Hán đã trải<br /> <br /> 152<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Tô Vũ Thành<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> qua mấy ngàn năm lịch sử, vì vậy hình thái<br /> chữ viết cũng có rất nhiều những thay đổi.<br /> Chúng ta cùng nhìn lại và khảo sát sự thay<br /> đổi và biến hóa của hình thái chữ viết các<br /> con số từ 1 (một) đến 10 (mười) trong hệ<br /> thống Văn tự Hán.<br /> Sự thay đổi và biến hóa của hình thái chữ viết<br /> con số một “一” trong Văn tự Hán:<br /> <br /> 91(03): 151 - 155<br /> <br /> Sự thay đổi và biến hóa của hình thái chữ viết<br /> con số tám “八” trong Văn tự Hán:<br /> <br /> Giáp cốt văn Kim Văn Tiểu triện Khải thư<br /> <br /> Sự thay đổi và biến hóa của hình thái chữ viết<br /> con số chín “何” trong Văn tự Hán:<br /> Giáp cốt văn Kim Văn Tiểu triện Khải thư<br /> <br /> Giáp cốt văn Kim Văn Tiểu triện Khải thư<br /> <br /> Sự thay đổi và biến hóa của hình thái chữ viết<br /> con số hai “二” trong Văn tự Hán:<br /> <br /> Sự thay đổi và biến hóa của hình thái chữ viết<br /> con số mười “十” trong Văn tự Hán:<br /> Giáp cốt văn Kim Văn Tiểu triện<br /> <br /> Giáp cốt văn Kim Văn Tiểu triện Khải thư<br /> <br /> Sự thay đổi và biến hóa của hình thái chữ viết<br /> con số ba “三” trong Văn tự Hán:<br /> <br /> Giáp cốt văn Kim Văn Tiểu triện Khải thư<br /> <br /> Sự thay đổi và biến hóa của hình thái chữ viết<br /> con số bốn “四” trong Văn tự Hán:<br /> <br /> Giáp cốt văn Kim Văn<br /> <br /> Tiểu triện Khải thư<br /> <br /> Sự thay đổi và biến hóa của hình thái chữ viết<br /> con số năm “五” trong Văn tự Hán:<br /> <br /> Giáp cốt văn Kim Văn Tiểu triện Khải thư<br /> <br /> Sự thay đổi và biến hóa của hình thái chữ viết<br /> con số sáu “六” trong Văn tự Hán:<br /> <br /> Giáp cốt văn Kim Văn Tiểu triện Khải thư<br /> <br /> Sự thay đổi và biến hóa của hình thái chữ viết<br /> con số bảy “七” trong Văn tự Hán:<br /> <br /> Giáp cốt văn Kim Văn Tiểu triện Khải thư<br /> <br /> Khải thư<br /> <br /> Từ quá trình biến đổi của từng con số được<br /> thể hiện trên đây, chúng ta có thể thấy được<br /> hình thái chữ viết của mười con số trong tiếng<br /> Hán từ Giáp cốt văn đến nay có không ít<br /> những vấn đề cần thảo luận sâu hơn nữa. Tuy<br /> nhiên, trong số đó thì hình thái của ba con số<br /> 1 (một), 2 (hai), 3 (ba) là gần như không thay<br /> đổi, đây cũng là một đặc điểm hết sức thú vị<br /> trong Văn tự Hán nói chung và hình thái chữ<br /> viết của con số nói riêng.<br /> Hình thái của các con số 1, 2, 3 tuy rất đơn<br /> giản nhưng thể hiện sự sáng tạo và tính khoa<br /> học rất cao của người cổ đại Trung Quốc. Bởi<br /> vì, trải qua hàng nghìn năm lịch sử nhưng<br /> hình thái của chúng vẫn không hề thay đổi.<br /> Trong quá trình phát triển của nhân loại, qui<br /> luật đào thải là một hiện tượng hết sức phổ<br /> biến, từ xã hội nguyên thủy đến xã hội hiện<br /> nay, để phát triển, loài người đã sáng tạo ra<br /> không biết bao nhiêu sản phẩm, nhưng không<br /> phải tất cả đều tồn tại đến bây giờ. Những sản<br /> phẩm không tốt, không có tính khoa học,<br /> không được loài người chấp nhận đều bị đào<br /> thải, để cho những thứ tốt hơn, phù hợp hơn<br /> thay thế chúng. Con số trong Văn tự Hán<br /> cũng không nằm ngoài qui luật đó, vì vậy sự<br /> ổn định trong hình thái chữ viết của ba con số<br /> này đã chứng minh hình thái của chúng không<br /> phải là vô tình phát hiện hay ngẫu nhiên sinh<br /> ra mà nó thực sự được sáng tạo bởi trí tuệ<br /> con người, đồng thời thể hiện sự kết hợp<br /> hoàn mỹ giữa khoa học và tư tưởng triết<br /> học phương đông.<br /> 153<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Tô Vũ Thành<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Bên cạnh tính ổn định rất cao của Văn tự<br /> Hán, mà thông qua sự thay đổi hình thái chữ<br /> viết của những con số còn lại, chúng ta còn<br /> thấy được sự kế thừa trong hình thái chữ viết<br /> của chúng qua từng giai đoạn. Đây cũng là<br /> một nhân tố rất quan trọng việc phát triển,<br /> duy trì và tồn tại cho đến tận bây giờ của các<br /> con số trong Văn tự Hán.<br /> Hình thái chữ viết của con số 4 (bốn) trên<br /> giáp cốt văn là bốn nét chồng lên nhau “ ”,<br /> có lẽ là cùng một hệ với ba con số một, hai,<br /> ba “一、 二、 三”. Nhưng đến giai đoạn Kim<br /> văn (văn tự khắc trên đồng) thì viết thành<br /> “ ”， các hình thái xuất hiện về sau cũng<br /> gần giống như chữ viết trên Kim văn. Hứa<br /> Thận - Nhà văn tự học nổi tiếng đời nhà Hán,<br /> cho rằng ‘四’ là hình chia làm bốn. Và thực tế<br /> lúc đầu là chữ “呬”, giống như cái miệng đang<br /> mở ra để hít thở. Thực tế, hình thể của con số<br /> bốn từ giáp cốt văn “ ” đến Kim văn biến<br /> thành “ ” là một sự khác biệt quá lớn về<br /> hình thái, sự thay đổi này đến nay vẫn còn là<br /> một ẩn số chưa có lời giải. Về sau người ta<br /> phán đoán rằng, có khả năng đến đời Thương<br /> Chu (tức thời đại đồ đồng), khi đó người ta<br /> không tìm thấy được hình thái chữ viết của<br /> con số bốn trên giáp cốt văn nên phải tìm chữ<br /> khác để thay thế.<br /> Con số 5 (năm) trên giáp cốt văn là hai nét<br /> đan chéo với nhau như dấu X “ ”. So với<br /> hình thái chữ viết bây giờ thì có sự khác biệt<br /> rất lớn, nhưng nếu quan sát kỹ hình thái chữ<br /> viết của con số 5 qua từng giai đoạn, thì<br /> chúng ta lại thấy nó có nhiều sự liên quan và<br /> tương đồng với nhau. Đường Lan cho rằng,<br /> số 5 là dùng hai ngón tay đan chéo vào với<br /> nhau, còn tác giả Trương Khiêm Quyền lại<br /> suy luận hình thái chữ viết của con số 5 giống<br /> như các đường chỉ tay giao nhau trong lòng<br /> bàn tay. Nhưng theo quan điểm của nhà văn<br /> tự học Vu Tỉnh Ngô, thì từ số năm đến số<br /> chín không phải là chữ tượng hình, bởi từ số<br /> năm trở đi các nét bắt đầu nhiều, nên không<br /> thể dùng cách thêm nét để biểu thị nữa mà chỉ<br /> có thể dùng hai nét giao chéo với nhau. Vì<br /> vậy, tác giả cho rằng con số năm, sáu, bảy,<br /> tám, chín “ ”、 “<br /> ”、 “十”、 “ ” đều là<br /> các chữ phi tượng hình, do hai nét giao nhau<br /> kết hợp dùng để chỉ sự.<br /> <br /> 91(03): 151 - 155<br /> <br /> Sau con số 5 trở đi thì hình thái chữ viết của<br /> số 8 là thay đổi ít nhất, từ Giáp cốt văn đến<br /> Kim văn, Tiểu triện và Khải thư đều do hai<br /> nét hợp thành. Còn hình thái của số 6 thì rất<br /> khó để có thể tìm ra những lời giải thích hợp<br /> lý, có một số tác giả Trung Quốc cho rằng,<br /> hình thái ở mỗi giai đoạn là mượn từ các chữ<br /> viết khác nhau.<br /> Riêng hình thái chữ viết của số 7, số 9 và số<br /> 10 được thể hiện qua các giai đoạn phát triển<br /> thì chúng ta thấy rõ được sự liên quan với<br /> nhau, và thể hiện tính kế thừa hết sức rõ rệt.<br /> Số 7 trên giáp cốt văn “十” lại viết giống như<br /> số mười đang dùng bây giờ “十”, còn số mười<br /> lúc đầu lại được viết như một nét sổ “丨”, và<br /> Vu Tỉnh Ngô đã cho rằng, hình thái chữ viết<br /> của số 10 đồng nhất với số một, nhưng sợ<br /> nhầm lẫn nên viết đứng thẳng lên. Có lẽ, cách<br /> lý giải này cũng phần nào có lý.<br /> Mặc dù hình thái chữ viết của các con số<br /> trong Văn tự Hán đã trải qua mấy nghìn năm<br /> lịch sử, nhưng một số hình thái chữ viết vẫn<br /> còn được bảo lưu tương đối hoàn chỉnh, còn<br /> lại những hình thái của các con số khác trong<br /> các giai đoạn phát triển khác nhau vẫn có<br /> những liên quan và nét tương đồng nhất định.<br /> Mặc dù, cho đến nay các nhà văn tự học vẫn<br /> chưa thể giải thích hết được những sự thay<br /> đổi của chúng, song qua đó chúng ta càng<br /> hiểu thêm được trí tuệ và sức sáng tạo đặc<br /> biệt của người Trung Quốc.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. 引引引引引《 甲甲甲甲甲甲》 中《 释五十》 一甲。<br /> [2]. 唐兰《 古甲甲文导导》 ， 齐齐齐社， 1981年， 409410页<br /> [3].姚姚铭,《 汉甲甲字字汉》 ， 北北： 首首师首首文首首社<br /> ， 2008， 162页<br /> [4].何何何、 胡胡胡、 张猛《 中中汉甲甲字首汉》 北北： 北<br /> 北首文首首社， 1995， 212页。<br /> [5].裘锡裘《 甲甲文文文》 北北： 商务商齐务， 2007， 3页<br /> [6]. 于于于《 甲甲甲甲诂甲》 ， 中华齐中， 1996年。<br /> [7]. 于于于《 甲甲甲甲释甲》 ， 中华齐中， 2009年。<br /> 引引引《 甲甲甲甲甲甲》 ,<br /> 科文首首社1982年<br /> [9].<br /> <br /> 154<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Tô Vũ Thành<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 91(03): 151 - 155<br /> <br /> SUMMARY<br /> THE ROOT OF FORMATION AND DEVELOPMENT OF THE MORPHOLOGY<br /> OF FIGURES IN CHINESE SCRIPT<br /> To Vu Thanh*<br /> Faculty of Foreign Languages - TNU<br /> <br /> The morphology of figures in Chinese script was formed in early days. Although going by several<br /> thousand years of history, but some of the morphology of figures in Chinese script still retain<br /> relatively complete. The morphology of the other figures in the development stage has different<br /> variations but there are still some relations and certain similarities. Therefore, researching on the<br /> origin of formation and development of the morphology of figures in Chinese script as well as its<br /> variations helps us to have a perspective on the most long-existing character system of this world.<br /> Key words: morphology； character; figures； chinese script； notation.<br /> <br /> *<br /> <br /> Tel: 0914 806123, Email: suwucheng@gmail.com<br /> <br /> 155<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br />