Nhận xét định luật goodsall trong bệnh rò hậu môn

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 6 * Soá 3 * 2002<br /> <br /> NHAÄN XEÙT ÑÒNH LUAÄT GOODSALL TRONG BEÄNH ROØ HAÄU MOÂN<br /> Laïi Vieãn Khaùch *<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Nghieân cöùu tieàn cöùu 48 beänh nhaân (31 nam, 17 nöõ) ñöôïc moå roø haäu moân trong 12 thaùng. Coù 80%<br /> tröôøng hôïp loã roø ngoaøi sau vaïch ngang ñuùng vôùi qui luaät Goodsall, chæ coù 50% tröôøng hôïp loã roø ngoaøi<br /> tröôùc vaïch ngang laø ñuùng vôùi qui luaät. Caùc tröôøng hôïp loã roø ngoaøi taïi vaïch ngang coù theå ñi caû veà tröôùc vaø<br /> sau. Ñaëc bieät caùc “ñöôøng roø daøi” ñeàu coù khoaûng caùch ngaén hôn 3cm so vôùi loã haäu moân.<br /> <br /> SUMMARY<br /> EVALUATION OF GOODSALL’ S RULE FOR ANAL FISTULA<br /> Lai Vien Khach* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 6 - No 3 - 2002: 138 - 141<br /> <br /> To examine the record of 48 patients (31 males, 17 females), who underwent surgery for anal fistulas<br /> were prospectively study. In accordance with Goodsall’s rule, 80 percent with an external opening<br /> posterior to the transverse anal line had its right, only 50 percent with an external opening anterior to the<br /> transverse anal line had fistulas that tracked in the radial fashion liked Goodsall’s rule. An external<br /> opening on the transverse anal line could be tracked anywhere. Especially, the “long fistulas” had under 3<br /> centimeters from the anal verge.<br /> Taùc giaû Salmon cuõng neâu leân moät qui taéc veà lieân<br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> quan giöõa loã ngoaøi vaø loã trong ñöôïc nhaéc tôùi nhö<br /> Roø haäu moân vaãn coøn laø moät trong nhöõng beänh<br /> laø qui taéc Salmon(9).<br /> coù lieân quan ñeán nhieãm truøng thöôøng gaëp nhaát ôû<br /> Gaàn ñaây trong caùc taøi lieäu giaùo khoa nöôùc<br /> vuøng haäu moân. ÔÛ nöôùc ta, theo Trònh Hoàng Sôn<br /> ngoaøi coù ñeà caäp ñeán phaàn môû roäng cuûa ñònh luaät<br /> taïi beänh vieän Vieät Ñöùc, moät beänh vieän lôùn chuyeân<br /> Goodsall, hay coøn goïi laø ñònh luaät Salmonmoå ñaïi phaãu thuaät, töø 1978 ñeán 1995 ñaõ ñieàu trò<br /> Goodsall(3,4,5).<br /> phaãu thuaät 461 beänh nhaân bò roø haäu moân<br /> Traûi qua thôøi gian, raát nhieàu phaãu thuaät vieân<br /> (RHM)(12).<br /> cuõng nhö beänh nhaân ñaõ ñöôïc höôûng lôïi ích töø ñònh<br /> Vò trí loã roø ngoaøi thöôøng töông ñoái deã nhaän<br /> luaät Goodsall. Cuøng luùc ñoù caùc ngoaïi leä cuõng ñöôïc<br /> ñònh khi coù nhöõng sang thöông ôû da taïi vuøng caïnh<br /> phaùt hieän ngaøy caøng nhieàu. ÔÛ nöôùc ta, soá phaãu thuaät<br /> loã haäu moân, trong khi vò trí loã trong coù theå raát khoù<br /> vieân coù nghieân cöùu veà haäu moân tröïc traøng khoâng<br /> nhaän ñònh.<br /> nhieàu, caùc coâng trình nghieân cöùu veà roø haäu moân laïi<br /> Rankin vaø coäng söï ñaõ phaùt bieåu “moät trong<br /> caøng ít hôn - trong khi beänh vaãn haøng ngaøy hieän dieän<br /> nhöõng lyù do chính khieán cho vieäc ñieàu trò bò thaát<br /> - thì vieäc xaùc ñònh ñoä chính xaùc cuûa caùc qui taéc<br /> baïi laø do nhaän ñònh sai laàm veà ñieåm xuaát phaùt cuûa<br /> Goodsall trôû neân thieát thöïc, vaø caàn phaûi ñaët ra.<br /> beänh”(11).<br /> Vaøo naêm 1900, David Henry Goodsall laàn ñaàu<br /> tieân phaùt bieåu moät ñònh luaät veà moái lieân heä giöõa loã<br /> ngoaøi vaø loã trong cuûa ñöôøng roø trong beänh roø haäu<br /> moân, ñöôïc bieát ñeán nhö laø ñònh luaät Goodsall(11).<br /> * Khoa Thaän Nieäu – BVND 115 – Boä Moân Nieäu TTÑT-BDCBYT<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 6 * Soá 3 * 2002<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> Baûng 2: Soá loã ngoaøi vaø vò trí loã ngoaøi.<br /> Soá loã<br /> Taàn soá<br /> Tæ leä<br /> <br /> 1 loã<br /> 40<br /> 83,3%<br /> <br /> 2 loã<br /> 5<br /> 10,4%<br /> <br /> 3 loã<br /> 1<br /> 2,1%<br /> <br /> 5 loã<br /> 1<br /> 2,1%<br /> <br /> 6 loã<br /> 1<br /> 2,1%<br /> <br /> Vò trí loã ngoaøi vaø loã trong<br /> Baûng 3: Vò trí loã ngoaøi:<br /> Vò trí Tröôùc vaïch<br /> ngang<br /> Soá loã<br /> 34<br /> Tyû leä<br /> 53,1%<br /> <br /> Sau vaïch<br /> ngang<br /> 15<br /> 23,45%<br /> <br /> Taïi 3 hay 9<br /> giôø<br /> 15<br /> 23,45%<br /> <br /> Coäng<br /> 64<br /> 100%<br /> <br /> Baûng 4: Khoaûng caùch töø loã ngoaøi tôùi haäu moân.<br /> Khoaûng 1cm 1- 2<br /> 2- 3<br /> 3-< 4  4 cm Coäng<br /> caùch<br /> Taàn soá<br /> 1<br /> 14<br /> 27<br /> 21<br /> 1<br /> 64<br /> Tyû leä<br /> 1,56% 21,9% 42,19% 32,79% 1,56% 100%<br /> <br /> Baûng 5: Vò trí loã trong<br /> <br /> Hình 1: Ñònh luaät Goodsall(7)<br /> <br /> (Trong moå tìm ñöôïc 38 tröôøng hôïp coù loã<br /> trong)<br /> <br /> Hình 2: ñònh luaät Salmon-Goodsall(10)<br /> <br /> BEÄNH NHAÂN VAØ PHÖÔNG PHAÙP<br /> - Tieàn cöùu, caét ngang 48 beänh nhaân ñöôïc moå<br /> roø haäu moân taïi beänh vieän Nhaân Daân Gia Ñònh töø<br /> thaùng 5/2000 - 4/2001.<br /> <br /> Vò trí<br /> <br /> Taïi ñöôøng löôïc<br /> <br /> Taàn soá<br /> <br /> 35<br /> <br /> Treân ñöôøng<br /> löôïc<br /> 3<br /> <br /> So saùnh vôùi ñònh luaät Goodsall.<br /> <br /> - So saùnh caùc döõ lieäu thu ñöôïc sau moå veà loã<br /> trong vaø loã ngoaøi, veà höôùng ñi cuûa ñöôøng roø vôùi<br /> ñònh luaät Goodsall.<br /> <br /> ñuùng hoaøn<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> <br /> ñuùng 1<br /> 11%<br /> <br /> * Coù 12/15(80%) loã ngoaøi sau vaïch ngang<br /> ñuùng theo Goodsall<br /> * 50% loã ngoaøi taïi maët phaúng tröôùc khoâng<br /> theo Goodsall, vaø 8,8% chaïy veà 6 giôø, coù 14,75%<br /> chaïy veà 12 giôø.<br /> Soá tröôøng<br /> hôïp<br /> 10<br /> <br /> Baûng 1: Tuoåi vaø giôùi.<br /> Tuoåi trung<br /> bình<br /> 38,226<br /> 37,235<br /> 37,875<br /> <br /> Soá loã ngoaøi vaø vò trí loã ngoaøi<br /> <br /> 2<br /> <br /> phaàn<br /> <br /> Baûng 6: Caùc tröôøng hôïp loã ngoaøi taïi vaïch ngang<br /> <br /> Tuoåi vaø giôùi<br /> Beänh<br /> taàn soá<br /> nhaân<br /> Phaùi nam<br /> 31<br /> Phaùi nöõ<br /> 17<br /> Coâng<br /> 48<br /> <br /> 37%<br /> <br /> 52%<br /> <br /> - Ñuùng: hoaøn toaøn tuaân theo ñònh luaät.<br /> <br /> - Sai: ñöôøng roø khoâng theo qui luaät.<br /> <br /> toaøn<br /> <br /> Sai<br /> <br /> Ñaùnh giaù keát quaûû<br /> - Ñuùng moät phaàn: ñöôøng roø theo höôùng ñi<br /> gioáng nhö qui luaät nhöng khoâng coù loã trong, hoaëc<br /> loã trong khoâng naèm taïi ñöôøng löôïc, hay coù nhieàu<br /> ñöôøng roø cuûa cuøng moät beänh nhaân nhöng coù ñuùng<br /> coù sai.<br /> <br /> Döôùi ñöôøng<br /> löôïc<br /> 0<br /> <br /> Tuoåi nhoû<br /> nhaát<br /> 19<br /> 24<br /> 19<br /> <br /> Tuoåi lôùn<br /> nhaát<br /> 64<br /> 54<br /> 64<br /> <br /> Veà maët phaúng<br /> tröôùc<br /> 5<br /> <br /> Veà maët phaúng Ñi thaúng<br /> sau<br /> 4<br /> 1<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Tuoåi vaø Giôùi<br /> Tuoåi trung bình cuûa ngöôøi beänh giôùi tính nam<br /> laø 38, nöõ giôùi laø 37 vaø cuûa caû nhoùm laø 37,8<br /> (khoaûng tin caäy 95%). Tuoåi nhoû nhaát laø 19, cao<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> nhaát laø 64, vaø 97,9% beänh nhaân ôû ñoä tuoåi töø 19-55<br /> tuoåi.<br /> - Nguyeãn Baù Sôn cho thaáy trong soá 117 beänh<br /> nhaân coù ñeán 81,24% beänh nhaân ôû tuoåi lao ñoäng(8).<br /> - F. Seow- choen vaø R. J. Nicholls cho bieát<br /> tuoåi cuûa ngöôøi beänh thöôøng gaëp nhaát trong khoaûng<br /> 30- 50 tuoåi(11).<br /> - Löông Vónh Linh vaø Nguyeãn Xuaân Huøng<br /> thoâng baùo caùc taùc giaû gaëp 92,2% beänh nhaân coù ñoä<br /> tuoåi töø 21-60 tuoåi(6).<br /> - Armando coù 85% laø nam trong soá 102 beänh<br /> nhaân, tuoåi trung bình cho caû nhoùm nghieân cöùu laø<br /> 34,6(2).<br /> - Giôùi: Tyû leä beänh nhaân nam so vôùi nöõ laø<br /> 31/17 = 1,83 laàn. Tyû leä naøy cuûa chuùng toâi thaáp hôn<br /> tyû leä cuûa nhieàu taùc giaû ñaõ coâng boá. Theo F. Seowchoen tyû leä giöõa nam vaø nöõ raát thay ñoåi vaø coù theå<br /> töø 2:1 ñeán 7:1(11). Tuy nhieân caùc taùc giaû ñeàu coâng<br /> nhaän nam maéc beänh nhieàu hôn nöõ.<br /> Ñònh luaät Goodsall<br /> - Trong nghieân cöùu naøy chuùng toâi nhaän thaáy<br /> soá loã ngoaøi sau vaïch ngang chæ khoaûng moät nöûa<br /> cuûa tröôùc vaïch ngang. Ngöôïc laïi Löông Vónh Linh<br /> vaø Nguyeãn Baù Sôn coù soá loã ngoaøi ôû sau vaïch<br /> ngang gaáp töông ñöông 2 laàn so vôùi tröôùc vaïch<br /> ngang(6,8).<br /> <br /> - Taùc giaû Armando nghieân cöùu beänh RHM taïi<br /> <br /> Philippine nhaän thaáy loã ngoaøi taïi tröôùc vaïch ngang<br /> thöôøng gaëp hôn sau vaïch ngang (55,9 vaø<br /> 44,1%)(2).<br /> <br /> - Chuùng toâi nhaän thaáy 12/15 (80%) tröôøng hôïp<br /> loã roø ngoaøi ôû sau vaïch ngang ngang theo ñuùng tinh<br /> thaàn ñònh luaät Goodsall vaø khoâng coù tröôøng hôïp<br /> naøo roø töø sau vaïch ngang chaïy veà tröôùc vaïch<br /> ngang. Coù 50% caùc loã ngoaøi ôû tröôùc vaïch ngang<br /> khoâng theo ñònh luaät Goodsall. Coù 14,7% (5/34)<br /> tröôøng hôïp loã ngoaøi ôû tröôùc vaïch ngang chaïy cong<br /> veà 12 giôø. Coù 3 (8,8%) tröôøng hôïp loã ôû tröôùc vaïch<br /> ngang chaïy ñoå veà 6 giôø. Rieâng caùc loã ôû 9 giôø hay<br /> 3 giôø chuùng toâi khoâng xeáp vaøo phaân bieät qui luaät<br /> Goddsall ñuùng hay sai, vaø caùc loã naøy coù theå chaïy<br /> veà tröôùc vaïch ngang hoaëc sau hay ñi thaúng.<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 6 * Soá 3 * 2002<br /> Ñaëc bieät cuõng chæ ghi nhaän thaáy loã trong chæ ôû<br /> taïi ñöôøng löôïc hay treân ñöôøng löôïc, khoâng thaáy coù<br /> loã trong naèm döôùi ñöôøng löôïc.<br /> <br /> – Chuùng toâi nhaän thaáy ñöôøng roø ôû tröôùc vaïch<br /> ngang cuõng coù theå chaïy cong veà ñieåm 12 giôø, vaø<br /> veà ñieåm 6 giôø. Tuy vaäy trong nghieân cöùu naøy cuûa<br /> chuùng toâi caû 3 tröôøng hôïp ôû tröôùc vaïch ngang chaïy<br /> veà 6 giôø ñeàu coù khoaûng caùch nhoû hôn 3 cm so vôùi<br /> loã haäu moân.<br /> - W. C. Cirocco vaø coäng söï nghieân cöùu 216<br /> beänh nhaân bò RHM taïi bang Pennsylvania, nöôùc<br /> Myõ trong 8 naêm (1982-1989) nhaän thaáy raèng 90%<br /> soá beänh nhaân coù loã ngoaøi sau vaïch ngang coù<br /> ñöôøng roø chaïy veà ñöôøng giöõa sau, vaø chæ coù 49%<br /> soá beänh nhaân vôùi loã ngoaøi ôû tröôùc vaïch ngang coù<br /> ñöôøng roø chaïy höôùng taâm(1).<br /> - Nguyeãn Baù Sôn coù 8% caùc tröôøng hôïp loã<br /> ngoaøi ôû tröôùc vaïch ngang chaïy veà ñieåm 6 giôø,<br /> 14% caùc tröôøng hôïp caùc loã ngoaøi ôû sau vaïch<br /> ngang chaïy höôùng taâm theo hình nan hoa, loã<br /> ngoaøi ôû 3 giôø hay 9 giôø coù theå chaïy voøng cung ra<br /> sau ôû ñieåm 6 giôø cuõng coù theå ñi kieåu nan hoa, taùc<br /> giaû cuõng gaëp 3 tröôøng hôïp roø tröôùc vaïch ngang<br /> chaïy cong veà 12 giôø(8).<br /> - Löông Vónh Linh vaø Nguyeãn Xuaân Huøng coù<br /> 23,52% loã ngoaøi taïi tröôùc vaïch ngang, 50,88% loã<br /> ngoaøi sau vaïch ngang. Caùc taùc giaû keát luaän<br /> Goodsall ñuùng trong 91% tröôøng hôïp(6).<br /> - Armando nhaän thaáy 31,6% loã ngoaøi phía<br /> tröôùc khoâng theo qui luaät, vaø 11,1% loã ngoaøi phía<br /> sau khoâng theo qui luaät. Toång keát laïi taùc giaû nhaän<br /> xeùt qui taéc Goodsall ñuùng trong 77,5% tröôøng<br /> hôïp(2).<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> Ñònh luaät Goodsall (hay Salmon-Goodsall) laø<br /> qui taéc cô baûn trong RHM, tuy nhieân caàn chuù yù<br /> caùc tröôøng hôïp ngoaïi leä coù theå gaëp phaûi trong thöïc<br /> teá. Trong nghieân cöùu naøy 80% caùc tröôøng hôïp loã<br /> roø ngoaøi sau vaïch ngang ñuùng theo tinh thaàn cuûa<br /> ñònh luaät, chæ coù 50% loã ngoaøi taïi tröôùc vaïch<br /> ngang laø tuaân theo qui luaät naøy, ñaëc bieät chæ thaáy<br /> coù ñöôøng roø chaïy töø tröôùc veà sau vaïch ngang chöù<br /> <br /> 3<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 6 * Soá 3 * 2002<br /> khoâng thaáy roø chaïy töø sau ra tröôùc. Vôùi caùc loã<br /> ngoaøi taïi vaïch ngang thì ñöôøng roø coù theå coù höôùng<br /> ñi caû veà phía tröôùc vaø sau.<br /> Khi tìm loã trong khoâng thaáy ôû vò trí ñuùng nhö<br /> ñònh luaät thì caàn thaêm doø nheï nhaøng ôû caùc choã<br /> khaùc, traùnh thoâ baïo taïo neân nhöõng ñöôøng roø giaû.<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> 8.<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1.<br /> <br /> CIROCCO W.C., REILLY J. C. (1992), “Challenging the<br /> Predictive Accuracy of Goodsall’s Rule for Anal Fistulas “,<br /> Dis Colon Rectum, 35, pp. 537-542.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> CRISOSTOMO A. C. (2000), “The utility of Goodsall’s rule<br /> among Filipino patients with anal fistula”, Philippine Journal<br /> of Surgical Specialties, Vol 55, 1, pp. 27-29<br /> DOZOIS R. R. (1997), “Disorders of the anal canal”, Text<br /> book of surgery, vol 1, pp. 1032-1044.<br /> FRY R. D. (1997), “Benign diseases of the anorectum”,<br /> Maingot’s abdominal operation, vol 2, pp.1437-1454.<br /> <br /> 3.<br /> 4.<br /> <br /> 4<br /> <br /> 9.<br /> 10.<br /> 11.<br /> 12.<br /> <br /> GOLDBERG S. M., GORDON P. H., NIVATVONGS S.<br /> (1980), “Anorectal abscess and fistula-in-ano”, Essentials of<br /> anorectal surgery, pp.100 -127.<br /> LÖÔNG VÓNH LINH, NGUYEÃN XUAÂN HUØNG (2000), “ Keát<br /> quaû ñieàu trò roø haäu moân taïi beänh vieän giao thoâng I ”, Y hoïc<br /> thöïc haønh, 12, tr. 47-50.<br /> NGUYEÃN ÑÌNH HOÁI (1991),”AÙp xe quanh haäu moân- roø haäu<br /> moân “, Beänh hoïc ngoaïi khoa, 1, tr. 288-298.<br /> NGUYEÃN BAÙ SÔN (1991), Goùp phaàn nghieân cöùu ñaëc ñieåm<br /> laâm saøng chaån ñoaùn vaø ñieàu trò ngoaïi khoa roø haäu moân, Luaän<br /> aÙn phoù tieán só khoa hoïc y döôïc, hoïc vieän quaân y, Haø Noäi.<br /> NORA P. F. (1980), “ The colon, rectum, and anus”, Operative<br /> surgery principles and techniques, 2nd edition, p. 525.<br /> RUSSELL T. R. (1994), “Diseases of the anorectum”, Current<br /> surgical diagnosis and treatment, pp. 695-704.<br /> SEOW-CHOEN F., NICHOLLS R.J. (1992), ”Anal fistula”,<br /> Br.J.Surg,vol 79, pp. 197-205<br /> TRÒNH HOÀNG SÔN, NGUYEÃN XUAÂN HUØNG, ÑOÃ ÑÖÙC<br /> VAÂN (1999), “Chaån ñoaùn vaø ñieàu trò roø haäu moân hình moùng<br /> ngöïa”, Y hoïc thöïc haønh, 2, tr.22-26..<br /> <br />