Nhu cầu chăm sóc sức khỏe của bệnh nhân bệnh không lây tại Trung tâm phòng chống chấn thương và bệnh không lây, năm 2013

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> <br /> NHU CẦU CHĂM SÓC SỨC KHỎE CỦA BỆNH NHÂN BỆNH KHÔNG LÂY <br /> TẠI TRUNG TÂM PHÒNG CHỐNG CHẤN THƯƠNG VÀ BỆNH KHÔNG LÂY, <br /> NĂM 2013 <br /> Bùi Thị Hy Hân*, Dương Thị Minh Tâm*, Diệp Thị Thùy Vân*, Lê Đình Trọng Nhân* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Đặt vấn đề: Bệnh không lây đang là mối quan tâm hàng đầu của ngành y tế tại các nước trên thế giới chính <br /> bởi những hệ lụy về sức khỏe và những gánh nặng kinh tế. Việt Nam đã có những nổ lực phòng chống các bệnh <br /> không lây, tuy nhiên vẫn chưa có thể tìm hiểu được nhu cầu chăm sóc sức khỏe của bệnh nhân mắc bệnh không <br /> lây. Nghiên cứu nhằm xác định nhu cầu chăm sóc sức khỏe của nhóm đối tượng này để có thể nâng cao chất <br /> lượng chăm sóc và chất lượng cuộc sống.  <br /> Mục  tiêu: Xác định nhu cầu chăm sóc sức khỏe của bệnh nhân mắc bệnh không lây (tim mạch, đái tháo <br /> đường, COPD) tại Trung tâm phòng chống chấn thương và các bệnh không lây, năm 2013. <br /> Phương  pháp  nghiên  cứu:  Một  nghiên  cứu  cắt  ngang  với  251  đối  tượng  mắc  các  bệnh  không  lây  (tim <br /> mạch, đái tháo đường, COPD) đến khám tại Trung tâm phòng chống chấn thương và các bệnh không lây.  <br /> Kết quả: Bệnh tim mạch luôn đứng đầu với tỷ lệ mắc cao. Vẫn còn một số ít bệnh nhân còn dửng dưng chủ <br /> quan với tình trạng bệnh của mình, biết mà không điều trị. Những thông tin về cách phòng ngừa, dấu hiệu bệnh <br /> và cách chữa trị là những thông tin y tế mà người cao tuổi, đặc biệt bệnh nhân mắc bệnh không lây mong muốn <br /> nhận được. Đa số bệnh nhân đều có khả năng chi trả bao gồm chi phí y tế và chi phí phi y tế. Nhu cầu về các dịch <br /> vụ chăm sóc sức khỏe như tư vấn dinh dưỡng, chế độ ăn uống chiếm tỷ lệ cao.  <br /> Kết luận: Cần phải tập trung công tác truyền thông và cung cấp những thông tin cần thiết theo nhu cầu <br /> của bệnh nhân mắc bệnh không lây. Tăng cường cung cấp các dịch vụ tư vấn dinh dưỡng cho đối tượng này tại <br /> các phòng khám bệnh không lây.  <br /> Từ khóa: Nhu cầu chăm sóc sức khỏe, bệnh nhân bệnh không lây <br /> <br /> SUMMARY <br /> HEALTH CARE NEEDS OF PATIENTS WITH NON‐COMMUNICABLE DISEASES AT THE CENTER <br /> FOR INJURY AND NON‐COMMUNCABLE DISEASES PREVENTION AND CONTROL, 2013 <br /> Bui Thi Hy Han, Duong Thi Minh Tam, Diep Thi Thuy Van, Le Dinh Trong Nhan <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 6‐ 2014: 79 – 86 <br /> Background: Noncommunicable diseases are the leading concern of the health sector in countries around the <br /> world  because  of  their  consequences  on  health  and  economic  burden.  Although  Vietnam  has  made  efforts  to <br /> prevent non‐communicable diseases, health care needs of patients with non‐communicable diseases are not still <br /> studied.  The  study  aimed  to  determine  the  health  care  needs  of  this  group  to  be  able  to  improve  the  quality  of <br /> health care and quality of life.  <br /> Objectives: To determine the health care needs of patients with non‐communicable diseases (cardiovascular, <br /> diabetes, COPD) at the center for injury and non‐communicable diseases prevention and control, 2013 <br /> Methods: A cross‐sectional study with 251 patients suffering from non‐communicable diseases (cardiovascular, <br /> diabetes, COPD) examined at the center for injury and non‐communicable diseases prevention and control  <br /> * Viện Y tế Công cộng thành phố Hồ Chí Minh <br /> Tác giả liên lạc: Ths. Bùi Thị Hy Hân <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> ĐT: 0932424098 <br /> <br /> Email: buithihyhan@gmail.com <br /> <br /> 79<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> Result: Cardiovascular diseases always stand at the top with the highest incidence.There is still have a small <br /> number of patients who ignore their health, are aware of their own disease, but do not seek to treatments. The <br /> information about prevention, signs and treatment approach are most concerned by older people, especially non‐<br /> communicable disease patients. Most patients are able to pay includes the cost of direct and indirect medical costs. <br /> Health care services such as nutrition counseling, dietary needs contributed a high proportion. <br /> Conclusion:  Health  care  sector  should  focus  on  health  education  campaigns  and  provide  the  necessary <br /> information based on the needs of patients suffering from non‐communicable diseases. Moreover, strengthening <br /> provide nutrition counseling services for objects in the non‐communicable disease clinic should be obtained. <br /> Keywords: Health care needs, non‐communicable disease patient. <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Bệnh không lây đang là một vấn đề đặc biệt <br /> đáng quan tâm do xu hướng bùng nổ trên toàn <br /> thế  giới  và  những  hệ  lụy  nghiêm  trọng  về  sức <br /> khỏe và những gánh nặng kinh tế mà nó mang <br /> lại. Trong năm 2008, tổng cộng có hơn 57 triệu ca <br /> tử  vong  trên  toàn  thế  giới,  trong  đó  36  triệu  ca <br /> (chiếm 63%) do các bệnh không lây gây ra như <br /> bệnh  tim  mạch,  đái  tháo  đường,  ung  thư  và <br /> bệnh hô hấp mạn tính(13). Các ca tử vong do bệnh <br /> không  lây  được  dự  đoán  sẽ  gia  tăng  15,0%  từ <br /> năm 2010 đến 2020 (đến 44 triệu ca tử vong). Sự <br /> gia tăng cao nhất sẽ ở Tây Thái Bình Dương (12,3 <br /> triệu ca tử vong) và Đông Nam Á (10,4 triệu ca <br /> tử vong)(14). Việt Nam cũng không thoát khỏi xu <br /> hướng đó, cụ thể, số ca mắc và tử vong của các <br /> bệnh không lây và tai nạn, ngộ độc, chấn thương <br /> ngày càng gia tăng, trong khi các bệnh lây có xu <br /> hướng  giảm:  Từ  năm  1976  đến  2010,  tỷ  lệ  hiện <br /> mắc bệnh không lây gia tăng từ 39,0% năm 1986 <br /> lên 71,5% năm 2010, trong khi tỷ lệ hiện mắc các <br /> bệnh lây giảm từ 59,2% xuống còn 19,8%(2).  <br /> Trong  khi  đó,  sự  phát  triển  của  xã  hội  kèm <br /> theo nhu cầu chăm sóc sức khoẻ của người dân <br /> ngày càng tăng cao. Họ mong muốn được chẩn <br /> đoán,  điều  trị  đúng  bệnh  và  có  thể  khỏi  bệnh <br /> thật  nhanh  để  có  thể  quay  trở  lại  với  công  việc <br /> và cuộc sống, nhưng nhu cầu phòng bệnh, phát <br /> hiện sớm để chữa trị vẫn chưa được quan tâm ở <br /> người  dân,  bệnh  trở  nên  nặng  hơn  khi  đó  mới <br /> đến khám tại các bệnh viện tuyến trên gây quá <br /> tải  trầm  trọng.  Trung  tâm  phòng  chống  chấn <br /> thương và các bệnh không lây ‐ Viện Vệ sinh ‐ Y <br /> tế  công  cộng  được  thành  lập  trong  những  năm <br /> <br /> 80<br /> <br /> gần đây nhằm chăm sóc, nâng cao sức khỏe của <br /> người dân để đáp ứng phần nào nhu cầu chăm <br /> sóc sức khỏe của họ. Với tình hình đó, Viện Y tế <br /> công cộng quyết định thực hiện nghiên cứu này <br /> nhằm đánh giá nhu cầu chăm sóc sức khỏe ở các <br /> đối tượng đang mắc bệnh không lây để xác định <br /> nhu  cầu  và  mong  muốn  của  người  dân  đến <br /> khám tại trung tâm. Việc phát hiện sớm và điều <br /> trị  sớm  giúp  giảm  được  nhiều  gánh  nặng  bệnh <br /> tật  cho  người  dân  và  gián  tiếp  hạn  chế  vấn  đề <br /> quá tải bệnh viện hiện nay ở nước ta. <br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu <br /> Xác định nhu cầu được cung cấp thông tin y <br /> tế,  khả  năng  chi  trả  và  nhu  cầu  về  các  dịch  vụ <br /> chăm  sóc  sức  khỏe  của  bệnh  nhân  mắc  bệnh <br /> không lây (tim mạch, đái tháo đường, COPD) tại <br /> Trung  tâm  phòng  chống  chấn  thương  và  các <br /> bệnh không lây năm 2013. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Đối  tượng  nghiên  cứu:  Nghiên  cứu  cắt <br /> ngang  trên  251  bệnh  nhân  mắc  1  trong  3  bệnh <br /> không  lây  (tim  mạch,  đái  tháo  đường,  COPD) <br /> đến  khám  tại  Trung  tâm  phòng  chống  chấn <br /> thương và các bệnh không lây TP.HCM.  <br /> Phương  pháp  nghiên  cứu:  Bệnh  nhân  sau <br /> khi được bác sĩ chẩn đoán bệnh, nếu mắc 1 trong <br /> 3  loại  bệnh  trên,  nhóm  nghiên  cứu  giới  thiệu <br /> mục  tiêu  nghiên  cứu  và  phỏng  vấn  trực  tiếp <br /> bằng bộ câu hỏi soạn sẵn. Nếu bệnh nhân không <br /> đồng ý, bệnh nhân tiếp tục quy trình khám chữa <br /> bệnh tại Trung tâm.  <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> Bảng 2: Nhu cầu thông tin y tế  <br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> Gần 90% bệnh nhân đến khám tại Trung tâm <br /> có độ tuổi từ 40 tuổi trở lên, trong đó độ tuổi từ <br /> 51‐60 tuổi chiếm đa số (35,9%), nhiều người lớn <br /> hơn  61  tuổi  cũng  đến  với  Trung  tâm  (27,1%). <br /> Nhìn  chung,  nữ  bệnh  nhân  đến  với  Trung  tâm <br /> nhiều hơn nam bệnh nhân (58,2% so với 41,8%). <br /> Riêng  phần  trình  độ  học  vấn,  77,3%  bệnh  nhân <br /> tham gia nghiên cứu này học từ cấp 3 trở xuống. <br /> Về  phần  kinh  tế  gia  đình,  đa  số  bệnh  nhân  tự <br /> nhận  xét  tình  hình  kinh  tế  của  gia  đình  thuộc <br /> mức  độ  trung  bình  (66,1%),  với  mức  độ <br /> nghèo/rất nghèo chiếm 21,5%. Tuy nhiên, khi hỏi <br /> thu nhập bình quân đầu người, thu nhập trung <br /> bình từ 2‐5 triệu chỉ chiếm 31,5%, và thu nhập 10 triệu <br /> chiếm gần 40%. <br /> Đa số bệnh nhân mắc bệnh tim mạch, trong <br /> đó  chủ  yếu  là  bệnh  cao  huyết  áp,  chiếm  82,5%, <br /> ngoài  ra,  đái  tháo  đường  cũng  là  một  trong  ba <br /> loại bệnh mà bệnh nhân thường gặp nhất (chiếm <br /> 24,3%). COPD chiếm tỉ lệ rất thấp chỉ có 3,2%. <br /> Bảng 1: Tình trạng bệnh không lây của bệnh nhân <br /> đến khám tại Trung tâm <br /> Đặc điểm<br /> Tần số<br /> Tình trạng điều trị bệnh (n = 251)<br /> Mới phát hiện<br /> 72<br /> Đang điều trị<br /> 161<br /> Đã phát hiện,nhưng không điều trị<br /> 18<br /> Thời gian điều trị (n = 160)<br /> 5năm<br /> 48<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 28,7<br /> 64,1<br /> 7,2<br /> 25,6<br /> 44,4<br /> 30,0<br /> <br /> Trong  tổng  số  251  bệnh  nhân  tham  gia  vào <br /> nghiên  cứu  này,  có  đến  28,7%  mới  phát  hiện <br /> bệnh.  Ngoài  ra,  trong  số  bệnh  nhân  đã  biết  về <br /> bệnh  tình  trước  đó,  vẫn  còn  một  số  nhỏ  bệnh <br /> nhân  không  điều  trị  bệnh  của  mình  (chiếm <br /> 7,2%).  Đa  số  bệnh  nhân  đã  điều  trị  bệnh  từ  1‐5 <br /> năm  (44,4%)  và  thường  điều  trị  tại  bệnh  viện <br /> huyện  hoặc  bệnh  viện  tỉnh  nơi  mình  đang  sinh <br /> sống (chiếm 67,7%).  <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> Đặc điểm<br /> Tần số Tỉ lệ (%)<br /> Thông tin y tế nhận được trong 1 tháng<br /> qua (n=138)<br /> Phòng ngừa<br /> 103<br /> 74,6<br /> Cách chữa trị<br /> 88<br /> 63,8<br /> Dấu hiệu bệnh<br /> 28<br /> 20,3<br /> Nguyên nhân bệnh<br /> 13<br /> 9,4<br /> Khác<br /> 1<br /> 0,7<br /> Thông tin y tế cần được phổ biến (n=113)<br /> Cách chữa trị<br /> 72<br /> 63,7<br /> Phòng ngừa<br /> 63<br /> 55,8<br /> Dấu hiệu bệnh<br /> 39<br /> 34,5<br /> Nguyên nhân bệnh<br /> 24<br /> 21,2<br /> Khác<br /> 1<br /> 0,9<br /> <br /> Đa số mong muốn nhận được các thông tin y <br /> tế về cách chữa trị (63,7%) và cách phòng ngừa <br /> (55,8%) của các bệnh không lây. Còn đối với đối <br /> tượng nhận được thông tin và tự tìm hiểu về các <br /> bệnh  không  lây,  thì  số  người  này  cũng  thường <br /> quan  tâm  nhiều  nhất  đến  thông  tin  y  tế  cách <br /> phòng ngừa (74,6%) và cách chữa trị (63,8%).  <br /> Bảng 3: Khả năng chi trả của bệnh nhân và đánh giá <br /> chi phí của Trung tâm <br /> Đặc điểm<br /> Tần số<br /> Tỉ lệ (%)<br /> Chi trả thêm cho đợt khám (n=251)<br /> Hoàn toàn miễn phí<br /> 186<br /> 74,1<br /> Chi trả thêm<br /> 65<br /> 25,9<br /> Đủ khả năng chi trả (n = 251)<br /> Không<br /> 26<br /> 10,4<br /> Có<br /> 225<br /> 89,6<br /> Đánh giá các loại chi phí tại Trung tâm (n = 65)<br /> Cao<br /> 1<br /> 1,5<br /> Trung bình<br /> 45<br /> 69,2<br /> Thấp<br /> 17<br /> 26,2<br /> Rất thấp<br /> 2<br /> 3,1<br /> Bảo hiểm y tế (n = 251)<br /> Không<br /> 48<br /> 19,1<br /> Có<br /> 203<br /> 80,9<br /> Hình thức thường chi trả mỗi lần khám chữa bệnh không<br /> lây (n = 161)<br /> Trực tiếp 100%<br /> 32<br /> 19,9<br /> BHYT hoàn toàn<br /> 38<br /> 23,6<br /> Trả thêm một phần<br /> 91<br /> 56,5<br /> <br /> Trong  tổng  số  251  bệnh  nhân  tham  gia <br /> nghiên  cứu,  chỉ  có  ¼  người  chi  trả  thêm  cho <br /> những  dịch  vụ  không  nằm  trong  chương  trình <br /> miễn  phí,  như  siêu  âm,  chụp  X‐quang,  xét <br /> <br /> 81<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> nghiệm máu cho 1 số chỉ số khác. Khi được hỏi <br /> về khả năng chi trả những khoản như tiền đi lại, <br /> ăn uống và những khoản đóng thêm cho những <br /> dịch  vụ  không  miễn  phí,  thì  89,6%  bệnh  nhân <br /> đều trả lời là đủ khả năng chi trả. Hầu hết đều <br /> cho rằng các loại chi phí ở Trung tâm ở mức độ <br /> vừa phải trung bình có thể chấp nhận và chi trả <br /> được. Về bảo hiểm y tế, có đến 80,9% bệnh nhân <br /> có  bảo  hiểm  y  tế  tại  nơi  họ  sinh  sống,  nơi  làm <br /> việc. Khi được hỏi về hình thức chi trả cho mỗi <br /> lần khám chữa bệnh không lây (cụ thể các bệnh <br /> khảo  sát  trong  nghiên  cứu  như  tim  mạch,  đái <br /> tháo đường và COPD), chỉ có 23,6% được BHYT <br /> trả 100%, còn lại 56,5% phải trả 1 phần.  <br /> Bảng 4: Nhu cầu về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe <br /> Đặc điểm<br /> Tần số<br /> Tỉ lệ<br /> Nhu cầu về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe (n = 251)<br /> Không<br /> 27<br /> 10,8<br /> Có<br /> 224<br /> 89,2<br /> Dịch vụ chăm sóc sức khỏe (n = 224)<br /> Tư vấn dinh dưỡng, chế độ<br /> 123<br /> 54,9<br /> ăn uống<br /> Tư vấn sức khỏe<br /> 80<br /> 35,7<br /> Khám sức khỏe định kì<br /> 56<br /> 25,0<br /> Khám ngoài giờ<br /> 49<br /> 21,9<br /> Tiêm chích thuốc<br /> 7<br /> 3,1<br /> Khác<br /> 1<br /> 0,4<br /> <br /> Đa số bệnh nhân đều có các nhu cầu về dịch <br /> vụ  chăm  sóc  sức  khỏe  (89,2%),  trong  đó  tư  vấn <br /> dinh  dưỡng  và  chế  độ  ăn  uống  chiếm  cao  nhất <br /> (54,9%), bên cạnh là nhu cầu về tư vấn sức khỏe. <br /> Có  một  tỷ  lệ  không  nhỏ  có  nhu  cầu  khám  sức <br /> khỏe định kì và khám ngoài giờ (25,0% và 21,9%).  <br /> Bảng 5: Phân bố bệnh không lây theo đặc điểm dân số <br /> (n=251) <br /> Đặc điểm<br /> <br /> Nhóm tuổi<br /> <br /> Giới<br /> Trình độ<br /> học vấn<br /> <br /> 82<br /> <br /> 61<br /> Nữ<br /> Nam<br /> Biết đọc/viết<br /> Cấp I<br /> Cấp II<br /> <br /> Tim<br /> mạch<br /> n (%)<br /> 22 (10,6)<br /> 51 (24,7)<br /> 77 (37,2)<br /> 57 (27,5)<br /> 119 (57,5)<br /> 88 (42,5)<br /> 26 (12,5)<br /> 40 (19,3)<br /> 43 (20,8)<br /> <br /> Đái tháo<br /> đường<br /> n (%)<br /> 7 (11,4)<br /> 19 (31,2)<br /> 19 (31,2)<br /> 16 (26,2)<br /> 39 (63,9)<br /> 22 (36,1)<br /> 8 (13,1)<br /> 14 (23,0)<br /> 14 (23,0)<br /> <br /> COPD<br /> n (%)<br /> 2 (18,2)<br /> 2 (18,2)<br /> 3 (27,3)<br /> 4 (36,3)<br /> 6 (54,5)<br /> 5 (45,5)<br /> 2 (18,2)<br /> 3 (27,3)<br /> 3 (27,3)<br /> <br /> Đặc điểm<br /> <br /> Tim<br /> Đái tháo COPD<br /> mạch<br /> đường<br /> n (%)<br /> n (%)<br /> n (%)<br /> 49 (23,7) 13 (21,3) 1 (9,1)<br /> 49 (23,7) 12 (19,7) 2 (18,2)<br /> <br /> Cấp III<br /> Cao đẳng/đại<br /> học/sau đại học<br /> Kinh tế gia Nghèo/Rất nghèo 42 (20,3)<br /> đình<br /> Trung bình<br /> 142 (68,6)<br /> Khá giả / giàu 23 (11,1)<br /> Nông dân<br /> 40 (19,3)<br /> Nghề<br /> nghiệp<br /> Công nhân<br /> 17 (8,2)<br /> Công nhân viên 54 (26,1)<br /> chức<br /> Buôn bán<br /> 21 (10,1)<br /> Nội trợ<br /> 32 (15,5)<br /> Nghỉ hưu/thất 33 (15,9)<br /> nghiệp<br /> Khác<br /> 10 (4,8)<br /> <br /> 12 (19,7) 4 (36,4)<br /> 38 (62,3) 6 (54,5)<br /> 11 (18,0) 1 (9,1)<br /> 17 (27,9) 1 (9,1)<br /> 5 (8,2)<br /> 0 (0,0)<br /> 16 (26,2) 1 (9,1)<br /> 3 (4,9) 3 (27,3)<br /> 12 (19,7) 3 (27,3)<br /> 7 (11,5) 2 (18,2)<br /> 1 (1,6)<br /> <br /> 1 (9,1)<br /> <br /> Về  bệnh  tim  mạch,  nhóm  bệnh  nhân  từ  40 <br /> tuổi trở xuống có tỉ lệ mắc thấp nhất, trong khi <br /> đó nhóm tuổi từ 51 – 60 tuổi lại chiếm tỉ lệ cao <br /> nhất. Bên cạnh đó, nam giới lại ít mắc bệnh hơn <br /> nữ  giới  (42,5%  so  với  57,5%).  Trong  khi,  bệnh <br /> nhân  biết  đọc  hoặc  biết  viết,  và  bệnh  nhân  học <br /> đến hết cấp I lại có tỉ lệ mắc bệnh tim mạch thấp <br /> nhất,  thì  bệnh  nhân  có  trình  độ  học  vấn  cao  từ <br /> cấp  III  và  cao  đẳng  đại  học  lại  mắc  bệnh  tim <br /> mạch với tỉ lệ cao hơn. <br /> Tỉ lệ mắc bệnh đái tháo đường ở nhóm bệnh <br /> nhân từ 40 tuổi trở lên và nữ giới cao hơn nhóm <br /> bệnh nhân từ 40 tuổi trở xuống và nam giới. Bệnh <br /> nhân có trình độ học vấn ở mức độ biết đọc biết <br /> viết có tỉ lệ mắc bệnh thấp nhất. Ngoài ra, kinh tế <br /> gia  đình  cũng  ảnh  hưởng  đến  tình  trạng  mắc <br /> bệnh  đái  tháo  đường,  cụ  thể,  bệnh  nhân  có  thu <br /> nhập gia đình ở mức độ trung bình mắc bệnh cao <br /> nhất, trong khi đó, bệnh nhân có thu nhập khá giả <br /> hoặc giàu có thì mắc bệnh ít nhất.  <br /> Về  bệnh  phổi  tắc  nghẽn  mạn  tính  (COPD), <br /> nhóm tuổi trên 60 tuổi là đối tượng dễ mắc bệnh <br /> nhất  (chiếm  tỉ  lệ  cao  nhất  36,3%).  Nữ  giới  mắc <br /> bệnh  COPD  nhiều  hơn  nam  giới.  Đối  tượng  có <br /> trình độ học vấn thấp từ cấp II trở xuống thì có tỉ <br /> lệ mắc bệnh COPD cao nhất. Bệnh nhân với mức <br /> thu  nhập  trung  bình  chiếm  tỷ  lệ  mắc  bệnh <br /> COPD  cao  nhất  nhóm.  Nhóm  nghề  nghiệp  có <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> thu  nhập  không  ổn  định  như  buôn  bán  và  nội <br /> trợ có tỉ lệ mắc bệnh cao nhất.  <br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> Trong  nghiên  cứu  của  chúng  tôi,  các  bệnh <br /> nhân khi đến khám tại Trung tâm có nhóm tuổi <br /> từ 40 trở lên chiếm chủ yếu (88,4%) là điểm mốc <br /> đánh dấu đa số các loại bệnh không lây bắt đầu <br /> xuất  hiện.  Điều  này  cũng  tương  tự  như  các <br /> nghiên  cứu  khác  trên  thế  giới.  Điển  hình  như <br /> nghiên  cứu  của  Andréa  tại  Brasil  năm  2012,  có <br /> đến 88% dân số từ 40 tuổi trở lên bị ít nhất một <br /> bệnh mạn tính (26% bị ít nhất ba bệnh)(1). Tương <br /> tự  theo  báo  cáo  tại  Mỹ  năm  2012  về  bệnh  cao <br /> huyết áp, có gần 97% đối tượng bị cao huyết áp <br /> trong  độ  tuổi  đó(10),  và  tại  một  tiểu  bang  của <br /> Canada, Bristish Columbia năm 2004, tỷ lệ này ở <br /> bệnh tiểu đường và cao huyết áp lần lượt là 91% <br /> và 95%(3).  <br /> Cũng  như  các  nước  trên  thế  giới,  mô  hình <br /> bệnh  tật  tại  Việt  Nam  cũng  đang  ở  giai  đoạn <br /> chuyển  đổi.  Tỷ  lệ  các  bệnh  truyền  nhiễn  đang <br /> giảm  trong  khi  các  bệnh  không  lây  đang  có  xu <br /> hướng tăng cao. Kết quả của nghiên cứu này cho <br /> biết rằng tim mạch luôn là bệnh có tỷ lệ mắc cao <br /> nhất 82,5%. Điều này cũng tương tự với báo cáo <br /> của Trung tâm phòng chống chấn thương và các <br /> bệnh không lây cho đợt khám tầm soát các bệnh <br /> không lây đợt 4/2013, trong đó, báo cáo cho biết <br /> tim mạch là bệnh với tỷ lệ mắc cao nhất trong ba <br /> loại bệnh nghiên cứu (tim mạch, đái tháo đường <br /> và COPD)(11).  <br /> Vẫn  còn  7,2%  bệnh  nhân  (bảng  1)  bỏ  qua <br /> tình trạng sức khỏe bản thân khi phát hiện bệnh. <br /> Theo Tổ chức Y tế Thế giới, việc khước từ chữa <br /> trị bệnh, ngoài các yếu tố từ người bệnh và môi <br /> trường  y  tế,  còn  có  những  nguyên  nhân  như <br /> đánh  giá  của  người  bệnh  về  hiệu  quả  điều  trị <br /> cũng như quyền lựa chọn, quyết định cách thức <br /> điều trị mà người bệnh mong muốn. Việc Trung <br /> tâm tư vấn các phương thức điều trị khác nhau, <br /> trong đó có sự tham khảo và lắng nghe ý kiến từ <br /> người  bệnh  cũng  như  cung  cấp  kiến  thức  cho <br /> người bệnh về hiệu quả điều trị, thời gian điều <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> trị có thể góp phần làm thay đổi quyết định của <br /> nhóm  phát  hiện  bệnh  nhưng  chưa  tiến  hành <br /> điều  trị  này.  Thêm  vào  đó,  báo  cáo  từ  WHO <br /> cũng cho thấy mối liên quan giữa kinh tế nghèo <br /> và các bệnh mạn tính: muốn khỏe mạnh đòi hỏi <br /> chi  phí  tiêu  dùng  cho  thực  phẩm,  vệ  sinh,  và <br /> chăm sóc y tế, nhưng để kiếm được tiền, người <br /> đó phải khỏe mạnh(12). <br /> <br /> Nhu  cầu  chăm  sóc  sức  khỏe  của  bệnh <br /> nhân bệnh không lây <br /> Đối  với  thông  tin  y  tế  liên  quan  đến  bệnh <br /> không  lây  mà  người  dân  quan  tâm  và  tìm  hiểu <br /> trong  30  ngày  qua,  nhiều  nhất  bao  gồm  những <br /> thông  tin  về  phòng  ngừa,  cách  chữa  trị  bệnh  và <br /> các dấu hiệu của bệnh. Hầu hết các thông tin này <br /> được  truyền  tải  qua  tivi  và  đến  với  người  dân. <br /> Ngoài ra, các bệnh nhân đều mong muốn tiếp tục <br /> nhận được các thông tin y tế liên quan đến bệnh <br /> không lây, bệnh liên quan đến người trung niên <br /> và người  lớn tuổi. Điều  này dường như cũng là <br /> mong  muốn  chung  của  nhiều  người  dân  tại  các <br /> vùng khác nhau. Ví dụ như, nghiên cứu nhu cầu <br /> chăm  sóc  sức  khỏe  của  người  dân  Thành  phố <br /> Biên  Hòa,  Đồng  Nai  cũng  quan  tâm  nhiều  nhất <br /> các thông tin y tế liên quan đến cách phòng ngừa <br /> và dấu hiệu bệnh. Và họ mong muốn các thông <br /> tin  này  nên  được  truyền  tải  qua  các  kênh  như <br /> truyền hình tivi, sách báo, loa phát thanh(8). <br /> Tính  chất  miễn  phí  được  xem  là  một  trong <br /> những  lý  do  khiến  bệnh  nhân  đến  khám  chữa <br /> bệnh tại Trung tâm, cho dù đa số bệnh nhân đến <br /> từ  các tỉnh thành  khác. Và  như thế, tỷ  lệ  người <br /> khám  chữa  bệnh  hoàn  toàn  miễn  phí  chiếm  đa <br /> số  (74,1%)  (bảng  3).  Số  còn  lại  tham  gia  nghiên <br /> cứu muốn đăng kí kiểm tra thêm và có tính phí, <br /> như: siêu âm, chụp X‐quang, xét nghiệm một số <br /> chỉ  số  khác.  Đối  với  nhóm  người  có  làm  thêm <br /> những  dịch  vụ  khác,  họ  phải  trả  thêm  số  tiền <br /> trung bình 177.300đ ± 95.600đ (bảng 3). Như vậy, <br /> số tiền họ  phải  bỏ  ra không  quá  cao  so  với  thu <br /> nhập  hàng  tháng  của  bệnh  nhân  khi  đến  khám <br /> tại  Trung tâm.  Ngoài  ra,  trong  nghiên  cứu này, <br /> có chỉ có 12,4 % (bảng 3) đối tượng tự cho là kinh <br /> <br /> 83<br /> <br />