Những đặc trưng của vùng Tây Nam Bộ - cơ sở khoa học thực hiện chính sách phát triển vùng dân tộc thiểu số ở nước ta

Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> <br /> <br /> NHỮNG ĐẶC TRƯNG CỦA VÙNG TÂY NAM BỘ - CƠ SỞ KHOA<br /> HỌC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN VÙNG DÂN TỘC<br /> THIỂU SỐ Ở NƯỚC TA<br /> Huỳnh Thị Sômaly(1)<br /> <br /> V<br /> ùng Tây Nam Bộ nằm ở cực nam của Tổ quốc, là một trong những đồng bằng lớn, phì nhiêu của vùng<br /> Đông Nam Á và thế giới. Diện tích tự nhiên là 39.763 km2, dân số tính đến cuối năm 2010 là khoảng<br /> gần 18 triệu người, là vùng sản xuất lương thực trọng điểm, có tính quyết định đối với đất nước, là vùng đất<br /> có nhiều thành phần dân tộc cùng sinh sống. Đồng bào các dân tộc thiểu số Khmer, Hoa, Chăm…một lòng một<br /> dạ đi theo Đảng, hăng hái tham gia phát triển kinh tế - xã hội tạo nên những sắc màu văn hóa đặc trưng của<br /> vùng Tây Nam Bộ nước ta.<br /> Từ khóa: Tây Nam Bộ, đồng bằng sông Cửu Long, dân tộc thiểu số, chính sách phát triển, chính sách<br /> phát triển vùng dân tộc thiểu số.<br /> <br /> <br /> 1. Về đặc điểm tự nhiên có đường biên giới với Campuchia dài khoảng 330<br /> km, trong đó tỉnh Đồng Tháp có 02 huyện với 08 xã<br /> Tây Nam Bộ, nằm ở vị trí cực Nam của đất<br /> biên giới, tiếp giáp tỉnh Prêy-Veng; tỉnh An Giang<br /> nước, giáp với vùng Đông Nam Bộ và Thành phố<br /> có 05 huyện, với 18 xã biên giới, tiếp giáp với 02<br /> Hồ Chí Minh; phía Tây Bắc giáp Campuchia, phía<br /> tỉnh Kần-đan, tỉnh Tà-Keo và tỉnh Kiên Giang có<br /> Tây Nam là vịnh Thái Lan; phía Đông Nam là<br /> 02 huyện, 05 xã phường biên giới, tiếp giáp với<br /> Biển Đông.<br /> tỉnh Kăm-pốt của Campuchia. Toàn vùng có 13 đơn<br /> Tây Nam Bộ (hay còn gọi là đồng bằng sông vị hành chính bao gồm: 01 thành phố trực thuộc<br /> Cửu Long - ĐBSCL), một trong những đồng bằng trung ương (thành phố Cần Thơ) và 12 tỉnh: Long<br /> châu thổ rộng và phì nhiêu của Đông Nam Á và thế An, Đồng Tháp, An Giang, Tiền Giang, Bến Tre,<br /> giới, là một vùng đất quan trọng, sản xuất lương Vĩnh Long, Trà Vinh, Hậu Giang, Kiên Giang, Sóc<br /> thực lớn nhất nước, là vùng thuỷ sản và vùng cây Trăng, Bạc Liêu và Cà Mau. Với 132 quận, huyện<br /> ăn trái nhiệt đới lớn của cả nước. Có bờ biển dài và 1.531 đơn vị hành chính cấp xã.<br /> trên 700 km với khoảng 360.000 km2 vùng đặc<br /> 2. Đặc điểm dân số, tộc người<br /> quyền kinh tế, giáp biển Đông và vịnh Thái Lan,<br /> rất thuận lợi cho phát triển kinh tế biển, giao lưu Tây Nam Bộ, hiện nay là vùng đất cư trú của<br /> quốc tế. nhiều thành phần dân tộc, trong đó chủ yếu người<br /> Diện tích tự nhiên toàn vùng là 39.747 km2(1); Kinh, người Khmer, người Hoa, người Chăm.<br /> <br /> Chỉ tiêu Đơn vị Năm Năm Năm 2010 Năm Tốc độ tăng trưởng<br /> 2000 2005 2013 2001 - 2005 2006 - 2010<br /> Dân số 1.000 16.344,7 17.256,0 17.272,2 17.478,9 1,09 0,02<br /> người<br /> Mật độ 1000 411 434 426 431<br /> người/km2<br /> Tỷ lệ tăng tự nhiên % 1,41 1,27 1,15 0.92<br /> <br /> Những năm gần đây, một số ít dân tộc ở phía bắc<br /> 1<br /> . Theo tổng cục thống kê năm 2012, diện tích đất sản xuất nông<br /> nghiệp chiếm 64,12%, đất lâm nghiệp là 7,51%, đất ở 6,34%, đất cũng có mặt trên vùng đất này, theo thống kê chưa<br /> chuyên dùng 3,03%<br /> <br /> Ngày nhận bài: 10/9/2016. Ngày duyệt đăng: 20/10/2016<br /> (1)<br /> Vụ Địa phương III, UBDT; e-mail: huynhthisomaly@cema.gov.vn 1<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> đầy đủ, trên địa bàn các tỉnh có sự hiện diện của và xuất khẩu. Các viện, trường, trung tâm nghiên<br /> khoảng 30 dân tộc anh em cùng sinh sống. cứu tại vùng ĐBSCL đã tham gia tích cực vào việc<br /> lai tạo, cung ứng cây, con giống, vật nuôi và sản<br /> Dân số<br /> xuất các chế phẩm sinh học, ứng dụng tiến bộ khoa<br /> Khu vực Tây Nam Bộ có trên 17 triệu người học kỹ thuật phục vụ nông nghiệp.<br /> (số liệu năm 2009), gồm có 13 tỉnh, thành: Long<br /> An, Tiền Giang, Bến Tre, Đồng Tháp, Vĩnh Long,<br /> Trà Vinh, An Giang, Kiên Giang, Hậu Giang, Sóc<br /> Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau và thành phố Cần Thơ.<br /> <br /> Thành phần dân tộc<br /> <br /> Tây Nam Bộ, hiện nay là vùng đất cư trú<br /> của nhiều dân tộc, trong đó chủ yếu là người Kinh,<br /> người Khmer, người Hoa, người Chăm. Trong<br /> những năm gần đây, một số ít dân tộc ở phía Bắc<br /> cũng có mặt trên vùng đất này. Tỷ lệ dân số hiện<br /> nay: Người Kinh khoảng 92% tổng số toàn vùng;<br /> Nguồn: Tổng cục Thống kê, niên giám thống kê cả<br /> dân số Khmer khu vực Tây Nam Bộ chiếm khoảng<br /> nước năm 2012<br /> 7% (toàn Nam Bộ có khoảng 1,3 triệu người, chiếm<br /> 7,4% so với dân số khu vực); Hoa 1,2%; Chăm Kinh tế toàn vùng tăng trưởng ổn định, giá<br /> 0,2% và một số dân tộc khác số lượng rất ít: Tày, trị GDP theo giá so sánh 1994 đến năm 2000 là<br /> Thái, Nùng, Mường,… 48.550 tỷ đồng, năm 2010 là 101.124 tỷ đồng. Tốc<br /> độ tăng trưởng kinh tế trong vùng bình quân đạt<br /> 3. Đặc điểm kinh tế - xã hội<br /> 7,7%/năm giai đoạn 2001-2005 và 7,5%/năm giai<br /> Hằng năm, ĐBSCL đóng góp trên 20% GDP đoạn 2006-2010; nhiều năm đạt trên 11%/năm.<br /> của cả nước; sản xuất hơn 52% sản lượng lúa, đóng<br /> Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích<br /> góp 90% sản lượng gạo xuất khẩu, 58% sản lượng<br /> cực. Năm 2000, tỉ trọng khu vực I (nông - lâm<br /> thủy sản, đóng góp khoảng 60% kim ngạch xuất<br /> nghiệp và thủy sản) chiếm 53,5%, khu vực II (công<br /> khẩu thủy sản của cả nước, cung cấp 70% lượng<br /> nghiệp - xây dựng): 18,5% và khu vực III (dịch<br /> trái cây.2<br /> vụ): 28% trong cơ cấu kinh tế vùng.<br /> Tiến trình CNH, HĐH nông nghiệp, nông<br /> thôn vùng ĐBSCL đã góp phần thúc đẩy kinh tế<br /> phát triển, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho Khu vực III<br /> dân cư nông thôn và tạo tiền đề để giải quyết nhiều 28%<br /> Khu vực I Khu vực I<br /> vấn đề chính trị, kinh tế - xã hội của vùng. Tại Khu vực II<br /> 53%<br /> Khu vực II<br /> <br /> ĐBSCL đã hình thành một số mô hình tập trung 19% Khu vực III<br /> <br /> chuyên canh lúa, cây ăn trái và thủy sản, áp dụng<br /> công nghệ cao, tạo ra khối lượng hàng hóa lớn,<br /> tăng lợi thế cạnh tranh trên thị trường trong nước<br /> 2<br /> . Tài liệu Hội thảo “Chương trình khoa học và công nghệ phục Biểu đồ: Cơ cấu kinh tế năm 2000<br /> vụ phát triển bền vững ĐBSCL” do Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ<br /> phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Đại học Quốc gia TP Đến 2012, tỉ trọng các khu vực trong cơ cấu<br /> HCM tổ chức năm 2013<br /> <br /> 2 Số 16 - Tháng 12 năm 2016<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> kinh tế vùng tương ứng là: 38% - 27% - 35%. cấp tỉnh. Các địa phương có đường biên giới với<br /> Trong đó, khu vực I giảm 15,4%, khu vực II tăng Campuchia đã chú ý khai thác lợi thế để phát triển<br /> 8,5% và khu vực III tăng 7%. kinh tế biên mậu và các khu kinh tế cửa khẩu, các<br /> loại hình siêu thị miễn thuế, đã hình thành các<br /> khu kinh tế cửa khẩu ở Kiên Giang, An Giang và<br /> Đồng Tháp. Hoạt động xúc tiến thương mại giữa<br /> Khu vực III Khu vực I<br /> 35% 38%<br /> Khu vực I<br /> các tỉnh trong vùng và nước bạn Campuchia ngày<br /> Khu vực II càng phát triển. Các dịch vụ tài chính, tiền tệ, tư<br /> Khu vực II Khu vực III<br /> 27%<br /> vấn,… được các địa phương quan tâm. Tổng kim<br /> ngạch xuất khẩu giai đoạn 2001-2011 tăng bình<br /> quân khoảng 18%/năm, bình quân gần 5 tỷ USD/<br /> năm; riêng năm 2011 đạt 9,5 tỷ USD.<br /> Biểu đồ: Cơ cấu kinh tế năm 2012 Du lịch vùng ĐBSCL có bước phát triển tạo<br /> bản sắc riêng, liên kết chặt chẽ với thành phố Hồ<br /> Kim ngạch xuất nhập khẩu toàn vùng năm<br /> Chí Minh và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam<br /> 2012 đạt giá trị trên 10,5 tỉ USD; trong đó, xuất<br /> trong việc khai thác, phát huy lợi thế vị trí địa<br /> khẩu đạt khoảng 7 tỉ USD và liên tục “xuất siêu”<br /> lý, càng đa dạng và phong phú với các loại hình<br /> nhờ sự đóng góp từ các mặt hàng nông sản chủ<br /> du lịch sinh thái, sông nước miệt vườn, đầu tư<br /> lực. Các mô hình, điển hình hợp tác sản xuất tập<br /> tạo ra nhiều điểm du lịch mới. Các điểm du lịch<br /> trung trong nông nghiệp phát triển. Công tác ứng<br /> tại Đất mũi Cà Mau, du lịch biển ở Kiên Giang,<br /> dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật lai tạo, cung ứng<br /> Trà Vinh, Bạc Liêu, Tiền Giang, Bến Tre, du lịch<br /> cây, con giống, vật nuôi và sản xuất các chế phẩm<br /> sinh thái ở Đồng Tháp, Cần Thơ, Hậu Giang; du<br /> sinh học,… được đẩy mạnh. Thương mại, dịch vụ,<br /> lịch văn hóa, tâm linh ở An Giang, Bạc Liêu và<br /> du lịch phát triển khá nhanh; các kênh phân phối,<br /> du lịch biển đảo Phú Quốc, Cà Mau,... đã góp<br /> cung ứng hàng hóa đến vùng sâu, vùng xa, biên<br /> phần làm thay đổi nhanh cơ cấu du lịch, dịch vụ<br /> giới, hải đảo ngày càng đáp ứng nhu cầu. Một<br /> trong vùng.<br /> số địa phương bước đầu đã xây dựng được nhãn<br /> hiệu, thương hiệu độc quyền, xuất hiện mô hình Với đặc điểm về vị trí địa lý và dân số, để<br /> trồng trọt, chăn nuôi và thủy sản đạt tiêu chuẩn sản thúc đẩy ĐBSCL phát triển nhanh cần có những<br /> xuất sản xuất VietGAP và có thị trường tiêu thụ hạt nhân là những tỉnh, thành phố có điều kiện<br /> lớn. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch thuận lợi về địa lý, kinh tế, có tiềm năng và tiềm<br /> vụ toàn vùng tăng từ 43,5 nghìn tỷ đồng năm lực lớn đi đầu tạo sự phát triển trước để làm động<br /> 2001 lên 365,3 nghìn tỷ đồng năm 2011, tăng bình lực thúc đẩy cho quá trình phát triển của cả vùng,<br /> quân hơn 21%/năm. Hạ tầng thương mại dịch vụ Chính phủ đã có Quyết định số 492/QĐ-TTg<br /> được các tỉnh, thành quan tâm thực hiện. Từ năm ban hành ngày 16/4/2009 thành lập Vùng kinh<br /> 2001 đến năm 2011 đã xây mới hơn 500 chợ, nâng tế trọng điểm vùng ĐBSCL. Vùng kinh tế trọng<br /> tổng số khoảng 1.800 chợ (chiếm 21% số chợ cả điểm vùng ĐBSCL gồm 4 tỉnh, thành phố trực<br /> nước), bình quân 0,95 chợ/xã (phường); trong đó, thuộc Trung ương là: Thành phố Cần Thơ, và 3<br /> có 16 chợ đầu mối, 43 chợ hạng I, 181 chợ hạng II, tỉnh: An Giang, Kiên Giang, Cà Mau, có diện tích<br /> còn lại là chợ hạng III; trên 61 siêu thị và 6 trung tự nhiên là 1.786,7 nghìn ha, dân số trên 6,5 triệu<br /> tâm thương mại. Bước đầu hình thành trung tâm người, chiếm hơn 1/3 dân số của vùng. Trong<br /> thương mại cấp vùng ở Cần Thơ và các trung tâm những năm qua vùng này đã đóng vai trò là một<br /> <br /> Số 16 - Tháng 12 năm 2016 3<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> trung tâm lớn về sản xuất lúa gạo, nuôi trồng, 2010, năm 2012 là 3,02% nhưng tỷ lệ thiếu việc<br /> đánh bắt và chế biến thủy hải sản, đóng góp lớn làm tại khu vực nông thôn của vùng ĐBSCL năm<br /> vào xuất khẩu nông thủy sản của cả nước. Trong 2012 là 5,07%, cao nhất so với các vùng trong<br /> những năm tiếp theo, Vùng kinh tế trọng điểm cả nước, hơn mức bình quân chung của cả nước<br /> vùng ĐBSCL tiếp tục đóng vai trò trung tâm lớn là 1,55 lần. Tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng dưới 5 tuổi<br /> của ĐBSCL về sản xuất lúa gạo, nuôi trồng, đánh là 15,2%. Đặc biệt, bước vào thời kỳ mới, đẩy<br /> bắt và chế biến thủy sản, đóng góp lớn vào xuất mạnh thực hiện công nghiệp hóa hiện đại hóa và<br /> khẩu nông thủy sản của cả nước; đóng vai trò tham gia hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, đồng<br /> quan trọng trong chuyển giao công nghệ sinh thời phát huy những lợi thế vốn có, đẩy nhanh tốc<br /> học, cung cấp giống, các dịch vụ kỹ thuật, chế độ phát triển tăng trưởng kinh tế của vùng, xứng<br /> biến và xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp cho tầm là trung tâm sản xuất hàng hóa nông nghiệp<br /> cả vùng; là cầu nối trong hội nhập kinh tế khu lớn nhất cả nước thì ĐBSCL còn nhiều vấn đề<br /> vực và giữ vị trí quan trọng về quốc phòng, an cần phải giải quyết, nhiều khó khăn thử thách cần<br /> ninh của đất nước. phải vượt qua, cần những điều kiện về cơ chế<br /> Tuy nhiên, so với tiềm năng thế mạnh vốn chính sách,…<br /> có thì những kết quả đạt được trong quá trình Một trong những nguyên nhân của những<br /> phát triển kinh tế xã hội khu vực ĐBSCL còn hạn chế nêu trên là quá trình CNH, HĐH nông<br /> nhiều hạn chế, nhất là các vấn đề về giao thông, nghiệp, nông thôn mặc dù đã được quan tâm, có<br /> thủy lợi, giáo dục… những bước tiến nhất định nhưng vẫn chưa thực<br /> Mặc dù tốc độ tăng trưởng kinh tế bình sự đi vào chiều sâu để phát huy hiệu quả. Sản xuất<br /> quân của vùng đạt trên từ 7% đến gần 12% mỗi nông nghiệp lấy kinh tế hộ làm động lực nhưng<br /> năm, chuyển dịch cơ cấu kinh tế đạt nhiều kết quy mô kinh tế hộ đa số là nhỏ, riêng lẻ. Nông<br /> quả rõ nét. Tuy nhiên, kinh tế của ĐBSCL phát dân sản xuất nhiều loại sản phẩm nhưng lại phân<br /> triển chưa tương xứng với tiềm năng, tỷ lệ thất tán, manh mún, không gắn kết giữa vùng nguyên<br /> nghiệp và thất nghiệp mùa vụ vẫn ở mức cao, liệu với chế biến, tiêu thụ sản phẩm. Công nghiệp<br /> trình độ lao động chưa qua đào tạo còn cao sản xuất, chế biến sản phẩm cho nông dân còn<br /> nhất so với các vùng trong cả nước. Trình độ yếu kém dẫn đến năng suất, chất lượng, giá trị<br /> lao động vẫn thấp, GDP bình quân đầu người/ gia tăng và khả năng cạnh tranh của nhiều loại<br /> tháng (1.785.000đ/người/tháng) thấp hơn so nông sản thấp. Các ngành công nghiệp, dịch vụ<br /> với GDP bình quân đầu người của nước, bằng phục vụ nông nghiệp, nông thôn phát triển chậm;<br /> 0,55% so với vùng Đông Nam Bộ (3.241.000đ/ ngành nghề nông thôn tuy có phát triển nhưng<br /> người/tháng) và cũng thấp hơn so với vùng đồng chưa đa dạng, quy mô nhỏ, phân tán dẫn đến hiệu<br /> bằng sông Hồng (2.304.000đ/người/tháng). Tỷ lệ quả đầu tư thấp. Điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật<br /> hộ nghèo năm 2013 là 7,41%, hộ cận nghèo là và kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn nhìn<br /> 6,22% (tương đương tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo chung còn thiếu, chưa đồng bộ, chất lượng hạn<br /> bình quân của cả nước 7,8% và 6,32%)3. Tỷ lệ chế. Tỷ lệ cơ giới hóa trong thu hoạch tại ĐBSCL<br /> thất nghiệp và thiếu việc làm ở khu vực thành tuy có tăng trong những năm gần đây nhưng mới<br /> thị của vùng ĐBSCL đã giảm dần từ 6,15% năm chỉ đạt 40% so với nhu cầu. Công nghệ chế biến<br /> 2000 xuống còn 4,87% năm 2005 và 4,08% năm nông sản nhìn chung còn giản đơn, nhất là công<br /> nghệ chế biến rau quả, súc sản và thủy sản. Nhu<br /> 3<br /> . Quyết định số 528/QĐ-BLĐTBXH ngày 6/5/2014 của Bộ Lao<br /> động - Thương binh và Xã hội về phê duyệt kết quả điều tra, rà cầu vốn đầu tư cho CNH, HĐH nông nghiệp,<br /> soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2013<br /> <br /> <br /> 4 Số 16 - Tháng 12 năm 2016<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> nông thôn rất lớn nhưng nguồn kinh phí đầu tư tổng lưu lượng khai thác 300.000 m3/ngày.<br /> còn hạn chế.<br /> Nhiệt độ cao và ổn định trong toàn vùng.<br /> 4. Đặc điểm môi trường, sinh thái Nhiệt độ trung bình 280C. Chế độ nắng cao, số<br /> giờ nắng trung bình cả năm 2.226 - 2.709 giờ.<br /> Nằm trên địa hình tương đối bằng phẳng,<br /> Tổng hòa những đặc điểm khí hậu đã tạo ra ở Tây<br /> mạng lưới sông ngòi, kênh rạch phân bố rất dày,<br /> Nam Bộ những lợi thế mang tính so sánh riêng<br /> ĐBSCL có điều kiện thuận lợi về giao thông<br /> biệt mà các nơi khác khó có thể có được, đó là<br /> thuỷ vào bậc nhất so với các vùng ở nước ta. Có<br /> một nền nhiệt độ, một chế độ bức xạ nhiệt, chế độ<br /> hệ sinh thái rừng ngập mặn và ngập phèn rộng<br /> nắng cao và ổn định.<br /> khoảng 360.996 ha, là nơi còn lưu giữ và bảo tồn<br /> nguồn động, thực vật quý hiếm của rừng ngập Những đặc điểm khí hậu này đã tạo ra một<br /> mặn nhiệt đới; đồng thời tạo ra nhiều cảnh quan nguồn lực rất thuận lợi cho sinh trưởng và phát<br /> thiên nhiên, môi trường độc đáo phục vụ cho triển của sinh vật đạt được năng suất sinh học cao,<br /> nghiên cứu khoa học và du lịch. Những hoạt động tạo ra một thảm thực vật và một quần thể động<br /> hỗn hợp của sông, biển đã hình thành những khu vật phong phú đa dạng, nhưng có tính đồng nhất<br /> đất phù sa phì nhiêu dọc ven sông, một số giồng tương đối trong toàn vùng. Chính vì vậy, đó là<br /> cát ven biển và đất phèn trên trầm tích đầm ngập những điều kiện thuận lợi để tổ chức sản xuất và<br /> mặn trũng thấp, như: vùng Đồng Tháp Mười, tứ phát triển sản xuất lương thực - thực phẩm, phát<br /> giác Long Xuyên - Hà Tiên, Tây Nam sông Hậu triển sản xuất chế biến sản phẩm nông - thuỷ - hải<br /> và bán đảo Cà Mau. sản lớn nhất cả nước. Và cũng tạo ra các lợi thế so<br /> sánh khác của vùng Tây Nam Bộ. Tuy nhiên, Tây<br /> Hệ thống sông, kênh, rạch lớn nhỏ từ sông<br /> Nam Bộ có đặc điểm tự nhiên nổi bật ít có trên<br /> Mê Kông và nước mưa cung cấp nước ngọt quanh<br /> thế giới với gần một nửa diện tích bị ngập lũ từ<br /> năm. Lượng nước bình quân của sông Mê Kông<br /> 03 đến 04 tháng mỗi năm, là hạn chế lớn đối với<br /> chảy qua hơn 460 tỷ m3 và vận chuyển khoảng<br /> canh tác nông nghiệp, gây nhiều khó khăn cho<br /> 150 - 200 triệu tấn phù sa. Chính lượng nước<br /> cuộc sống của dân cư. Chế độ ngập lũ ở ĐBSCL,<br /> và khối lượng phù sa đó trong quá trình bồi bổ<br /> tập trung ở các tỉnh Đồng Tháp, An Giang, Tiền<br /> lâu dài đã tạo nên đồng bằng Châu thổ phì nhiêu<br /> Giang, Kiên Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long,… kéo<br /> ngày nay. Cả hai nguồn này đều đặc trưng theo<br /> dài từ tháng 7 đến tháng 12 hàng năm đã tác động<br /> mùa một cách rõ rệt. Về mùa khô từ tháng 11 đến<br /> nhiều mặt đến điều kiện sinh sống của người dân,<br /> tháng 4, sông Mê Kông là nguồn nước mặt duy<br /> đến cơ sở hạ tầng, đến phát triển kinh tế - xã hội<br /> nhất. Về mùa mưa, lượng mưa trung bình hàng<br /> địa phương. Theo các chuyên gia, nhà khoa học<br /> năm dao động từ 2.400 mm ở vùng phía Tây đến<br /> dự báo về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu trong<br /> 1.300 mm ở vùng trung tâm và 1.600 mm ở vùng<br /> tương lai, nếu nước biển dâng cao thêm một mét,<br /> phía Đông. Về mùa lũ, thường xảy ra vào tháng 9,<br /> sẽ có khoảng 70% diện tích đất ở ĐBSCL bị<br /> nước sông lớn gây ngập lụt. Tổng trữ lượng tiềm<br /> nhiễm mặn, tương đương mất khoảng hai triệu ha<br /> năng nước của vùng ĐBSCL trên 84 triệu m3/<br /> đất trồng lúa và nhiều địa phương nằm ven biển<br /> ngày. Hiện nay, ước tính tổng lượng nước đang<br /> bị ngập chìm trong nước, thiệt hại về hệ thống cơ<br /> khai thác sử dụng là 854 ngàn m3/ngày, trong đó<br /> sở hạ tầng vô cùng lớn.<br /> lượng nước ngầm chiếm hơn 12% (106 ngàn m3/<br /> ngày đêm). Ở nông thôn, theo thống kê chưa đầy Chế độ ngập mặn ở ĐBSCL chịu sự chi<br /> đủ, hiện đang có hơn 500.000 giếng các loại với phối của chế độ bán nhật triều trên biển Đông<br /> <br /> <br /> Số 16 - Tháng 12 năm 2016 5<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> và chế độ nhật triều biển Tây vịnh Thái Lan, tập ở các tỉnh biên giới Tây Nam có ý nghĩa đặc biệt<br /> trung ở các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau, Bạc Liêu, quan trọng cả về trước mắt và lâu dài.<br /> Sóc Trăng, Trà Vinh, Bến Tre, Tiền Giang… với<br /> Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước,<br /> tổng diện tích khoảng 1,4-1,5 triệu ha. Những<br /> quân và dân các tỉnh trên địa bàn đã chủ động<br /> năm gần đây, quá trình chuyển dịch cơ cấu canh<br /> triển khai các biện pháp tập trung, nắm chắc tình<br /> tác nông nghiệp lúa nước truyền thống sang nuôi<br /> hình từ xa, kịp thời phát hiện, đấu tranh, ngăn<br /> tôm nước mặn đã làm cho diễn biến xâm nhập<br /> chặn có hiệu quả các hoạt động chống phá của<br /> mặn gia tăng nhanh chóng, tạo nên các áp lực mới<br /> các thế lực thù địch, nhằm đảm bảo an ninh chính<br /> đối với hệ canh tác nước ngọt ở khu vực ĐBSCL.<br /> trị trong toàn vùng.<br /> Đặc biệt ĐBSCL còn có vùng đất phèn khá<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> lớn tập trung ở Đồng Tháp Mười, Tứ giác Long<br /> Xuyên, Bán đảo Cà Mau,… với diện tích khoảng 1. Bùi Duy Hoàng, Chiến lược thúc đẩy<br /> 1,5 triệu ha. Tác động của các hoạt động canh phát triển kinh tế xã hội vùng Đồng bằng sông<br /> tác nông-lâm-ngư đã diễn ra quá trình lan truyền Cửu Long trong giai đoạn hiện nay, Trung tâm<br /> phèn có tác động đến môi trường nước và đất ở Nghiên cứu kinh tế miền Nam thuộc Viện Chiến<br /> ĐBSCL. lược phát triển - Bộ Kế hoạch và Đầu tư.<br /> <br /> 5. Về an ninh – quốc phòng 2. Quyết định số 528/QĐ-BLĐTBXH,<br /> ngày 6/5/2014 của Bộ Lao động - Thương binh<br /> Sự ổn định chính trị, an ninh - quốc phòng và Xã hội về phê duyệt kết quả điều tra, rà soát hộ<br /> của vùng Tây Nam Bộ có vai trò đặc biệt quan nghèo, hộ cận nghèo năm 2013.<br /> trọng đối với sự ổn định và phát triển của đất<br /> nước trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Do vị trí địa 3. Kỷ yếu hội thảo khoa học “Giải pháp<br /> lý đặc biệt quan trọng, nên đây là vùng đất mà kẻ khai thác tiềm năng kinh tế - xã hội các tỉnh Đồng<br /> thù đã từng nhiều lần xâm nhập và thường xuyên bằng sông Cửu Long theo hướng liên kết vùng”<br /> lợi dụng vấn đề “dân tộc, tôn giáo, tự do, dân 4. Các báo cáo định kỳ, báo cáo chuyên đề<br /> chủ, nhân quyền” để thực hiện mưu đồ chống phá của Vụ Địa phương III và các địa phương trên địa<br /> nước ta. Thực tiễn đã chứng minh, đây còn là địa bàn có liên quan đến lĩnh vực công tác dân tộc,<br /> bàn có vị trí chiến lược trong sự nghiệp xây dựng tình hình dân tộc, triển khai thực hiện chính sách<br /> và bảo vệ Tổ quốc. Do đó, kết hợp phát triển kinh dân tộc, tham gia, tham mưu cho Lãnh đạo Ủy<br /> tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh ban Dân tộc (từ năm 1991 đến nay).<br /> <br /> <br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE CHARACTERISTICS OF THE SOUTHWEST REGION IS THE SCIENCE BASIS FOR<br /> ETHNIC MINORITIES REGIONAL DEVELOPMENT POLICY IN COUNTRY<br /> Southwest Region is located in the extreme south of the country, is one of the great plains, fertile regions<br /> of Asia Southeast and the world. The area is 39,763 km2 , population by the end of 2010 was approximately 18<br /> million, is the key food production, is crucial for the country, is the land of many ethnic groups living together.<br /> Ethnic minorities: Khmer, Hoa, Cham ... of one heart to follow the Party, actively involved in economic–society<br /> development make up the colors of the cultural characteristics of our country’s southwestern region.<br /> Keywords: Southwest Region; Mekong River Delta; Ethnic Minorities; Development Policy; Ethnic<br /> Minorities Regional Development Policy<br /> <br /> 6 Số 16 - Tháng 12 năm 2016<br />