Những vấn đề về công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn huyện Hương Thủy - Thừa Thiên Huế

TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 28, 2005<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA NÔNG NGHIỆP <br /> NÔNG THÔN HUYỆN HƯƠNG THỦY ­THỪA THIÊN HUẾ<br />                                                                                Trịnh Văn Sơn<br /> Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế<br /> <br /> Đảng và Nhà nước ta luôn nhấn mạnh vai trò to lớn của nông nghiệp, nông <br /> thôn   (NNNT),   đồng   thời   khẳng   định   vị   trí   rất   quan   trọng   của   công   nghiệp   hóa <br /> (CNH), hiện đại hoá (HĐH). Hội nghị  lần thứ  tư  B.C.H.T.Ư, khoá VIII đã nhấn <br /> mạnh: “Phát triển nông nghiệp, nông thôn là một chủ  trương và giải pháp lớn thúc  <br /> đẩy sự  nghiệp đổi mới tiến lên.” ...“phải đặc biệt coi trọng công nghiệp hóa, hiện  <br /> đại hóa nông nghiệp và nông thôn”.<br />    Hương Thủy là một huyện chủ  yếu về sản xuất nông nghiệp của tỉnh Thừa  <br /> Thiên Huế. Để  đảm bảo  ổn định kinh tế, chính trị, văn hóa và xã hội trên địa bàn <br /> huyện và nâng cao đời sống và thu nhập của người dân, con đường tất yếu là phải  <br /> đẩy nhanh tốc độ thực hiện CNH, HĐH NNNT.<br />   I. Một số nội dung về phát triển kinh tế theo hướng CNH, HĐH NNNT ở <br /> Hương Thủy:<br /> 1.1 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế:<br />   1.1.1 Chuyển dịch cơ  cấu kinh tế công ­ nông nghiệp và dịch vụ:<br />    Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH, HĐH sẽ  tạo tiền đề  vật chất  <br /> cho sự  tăng trưởng,  ổn định và phát triển. Cơ  cấu kinh tế  của huyện đã có sự  thay  <br /> đổi phù hợp với qui luật phát triển, theo hướng tăng qui mô của tất cả  các ngành, <br /> tăng nhanh về  tỷ  trọng của các ngành công nghiệp và dịch vụ, giảm tỷ  trọng của  <br /> ngành nông nghiệp trong cơ cấu GDP.<br /> <br /> <br /> 100<br /> 80<br /> 60 45.9 46.9 90 45 Cäng nghiãp<br /> 40 Näng nghiãû<br /> p<br /> 38.6 34.6<br /> 20 20.4 30.6 27.4 Dëch vuû<br /> 0<br /> 2000 2001 2002<br /> <br /> <br /> Sơ đồ 1: Cơ cấu GDP của  công, nông và dịch vụ huyện Hương Thủy <br />      <br /> 5<br />    1.1.2  Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong ngành nông, lâm và ngư nghiệp<br />   Giá trị sản xuất của năm 2001 là 104.200 triệu, năm 2002 là 107.150 triệu tăng <br /> 2,83 % so với năm 2001; năm 2003 đạt 109.760 triệu tăng 2,44% so với năm 2002 và <br /> tăng 5,34% so với năm 2001. Trong tổng giá trị  sản xuất thì nông nghiệp chiếm tỷ <br /> trọng rất cao trên 92%.<br /> <br /> 100 92.82<br /> 92.76 92.65<br /> 80<br /> 60 Näng nghiãû<br /> p<br /> 40 Lám nghiãû<br /> p<br /> 5.24<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 5.65<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 5.4 9<br /> <br /> 1.86<br /> 1.94<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1.59<br /> 20 Thuyísaín<br /> 0<br /> 2001 2002 2003<br /> <br /> <br /> Sơ đồ 2: Cơ cấu giá trị sản xuất của nông, lâm và thủy sản ở huyện Hương Thủy<br />  1.1.3  Phân tích chuyển dịch về qui mô và cơ cấu diện tích cây trồng,  tỷ trọng  <br /> sản phẩm hàng hóa<br />  Cơ cấu diện tích các loại cây trồng trên đã có sự  thay đổi qua các năm với xu  <br /> thế giảm dần tỷ trọng của cây lương thực và tăng dần tỷ trọng của cây công nghiệp <br /> và thực phẩm.  Sản phẩm hàng hoá từ  trồng trọt có tỷ  lệ  rất thấp (trong đó một số <br /> cây trồng như lạc, đậu lại có tỷ  trọng sản phẩm hàng hóa cao (82.2%)); nhưng sản <br /> phẩm ngành chăn nuôi của các nông hộ  chủ  yếu cung cấp ra thị  trường (bình quân <br /> 81%), đặc biệt là lợn và trâu bò. <br /> Xét về  diện tích, năng suất và sản lượng  chúng ta thấy diện tích trồng lúa có <br /> thay đổi nhưng nhỏ, song năng suất lúa đã tăng lên đáng kể, đặc biệt năm 2003 đạt <br /> bình quân  gần 50 tạ/ha. <br /> Bảng 1: Tỷ suất sản phẩm hàng hoá của các nhóm hộ điều tra, năm 2003 (%)<br /> <br /> <br /> Chỉ tiêu Hộ  khá Hộ T. bình Hộ nghèo Bình quân<br /> 1. Ngành trồng trọt 55,3 51,5 29,6 46,5<br /> ­ Lúa 15,2 12,6 3,3 10,3<br /> ­ Lạc, đậu 81,4 82,4 86,5 82,2<br /> ­ Loại khác 20,1 20,0 23,0 15,3<br /> 2. Chăn nuôi 80,9 81,1 5,7 81,0<br /> ­ Lợn 99,1 98,2 81,8 99,1<br /> ­ Gia cầm 5,6 7,1 100,0 6,1<br /> ­ Trâu bò 100,0 100,0 100,0 100,0<br /> (Nguồn: Số liệu điều tra)<br />  1.2. Quá trình thực hiện thủy lợi hóa, cơ giới hóa, điện khí hóa và cơ sở hạ <br /> tầng trong nông nghiệp, nông thôn ở huyện Hương Thủy.<br /> 6<br />  1.2.1  Thủy lợi hóa:<br /> Huyện Hương Thủy về cơ bản đã chủ động trong việc tưới, tiêu góp phần đưa  <br /> nông  nghiệp từng  bước   ổn  định  và  phát  triển.  Trong  những  năm  qua, thực   hiện  <br /> phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, huyện các xã đã chủ động xây dựng <br /> các hồ chứa nước, các trạm bơm để  kịp thời tưới tiêu. Tuy nhiên, các trạm bơm chỉ <br /> mới phát huy được năng lực tưới trên 50% và năng lực tiêu trên 35%. Với công suất  <br /> hiện tại chỉ  đáp  ứng tưới và tiêu chủ  động cho trên 48% diện tích vụ  đông xuân và  <br /> tưới trên 45% diện tích vụ hè thu.<br /> 1.2.2 Cơ giới hóa nông nghiệp:<br /> Bảng 2:Tình hình trang bị tư liệu sản xuất của các nông hộ điều tra<br /> (tính bình quân cho 100 hộ)<br /> So sánh (%)<br /> Chỉ tiêu ĐVT 2001 2002 2003<br /> 02/01 03/01<br /> 1. Bình bơm thuốc trừ sâu cái 63 66 73 104,8 110,6<br /> 2.  Xe cải tiến “ 33 34 34 103,0 100,0<br /> 3. Máy cày “ 1 1 1,5 100,0 150,0<br /> 4. Máy tuốt lúa “ 1 3 4 300,0 133,3<br /> 5. Máy xay xát “ 3 3 4 100,0 133,3<br /> 6. Xe công nông con 1 1,1 1,2 110,0 120,0<br /> 7. Trâu bò cày kéo con 42 54 65 128,6 120,4<br /> 8. Lợn sinh sản con 6 10 12 166,7 120,0<br /> (Nguồn: số liệu điều tra)<br /> Nếu xem xét qua các năm về tình hình trang bị cơ sở vật chất của các nông hộ <br /> điều tra, thực tế đã cho thấy trong xu hướng chung, các nông hộ đã tự đầu tư trang bị <br /> cho mình một số  tài sản nhất định để  phục vụ  cho quá trình sản xuất nông nghiệp. <br /> Tuy nhiên, mức tăng đầu tư chủ yếu là trâu bò cày kéo. Hướng trang bị về máy móc <br /> như máy cày, máy tuốt lúa.. năm 2003 đã tăng khá lớn  so với 2 năm trước.<br /> 1.2.3  Điện khí hóa nông thôn:<br /> Từ năm 2000 trở lại đây, ở nước ta nói chung và ở huyện Hương thuỷ nói riêng  <br /> tốc độ  điện khí hoá nông thôn đã tăng rất nhanh chóng. Điện khí hoá nông nghiệp,  <br /> nông thôn của huyện đã là nền tảng và cơ sở quan trọng để thực hiện việc phát triển  <br /> công nghiệp và dịch vụ nông thôn, nâng cao dân trí. <br /> 1.2.4  Hóa học hóa trong nông nghiệp:<br /> Việc sử  dụng phân bón và các loại hóa chất khác đã có sự thay đổi và sử dụng <br /> một cách hợp lý hơn, vừa bảo đảm cho sản xuất nông nghiệp phát triển, vừa giữ <br /> được môi trường trong sạch và bền vững. Các hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp ở các  <br /> xã đã phát huy tính năng động và nhạy bén, phục vụ  và cung cấp kịp thời cho các  <br /> <br /> <br /> 7<br /> nông hộ về lượng phân bón, thuốc trừ sâu và các loại khác theo yêu cầu của các nông  <br /> hộ. <br />  1.2.5. Cơ sở hạ tầng nông thôn (Về hệ thống giao thông, thông tin nông thôn):<br />  Trong những năm đổi mới, hệ thống giao thông nông thôn đã thay đổi rõ rệt, hệ <br /> thống đường sá đã được tu bổ và nâng cấp, một số  vùng nông thôn đã thực hiện bê  <br /> tông hoá. Kết quả đó đã tạo ra bộ mặt nông thôn càng thay đổi, thuận tiện cho việc <br /> đi lại, cho đầu tư và sản xuất. Tốc độ phát triển đường giao thông nông thôn khá cao, <br /> nhưng nhìn chung chất lượng chưa bảo đảm và chưa đồng đều giữa các vùng, các xã  <br /> và thôn xóm. <br />  Hệ  thống thông tin nông thôn cũng có những thay đổi đáng kể, đến năm 2003  <br /> tất cả các xã trong Huyện đã có điện thoại, khoảng 25% hộ gia đình cũng đã trang bị <br /> hệ thống điện thoại để phục vụ cho việc sản xuất và kinh doanh.<br />  1.3.Hình thức tổ chức và quản lý nông nghiệp, nông thôn:<br />  Vai trò tổ chức và quản lý  cảu các HTX kinh doanh dịch vụ nông nghiệp đã có  <br /> những đổi thay theo hướng đa dạng và hiệu quả thúc đẩy quá trình phân công lại lao  <br /> động xã hội và quá trình CNH, HĐH .<br />  1.4.Công tác giáo dục, y tế và văn hóa ở nông thôn huyện Hương Thủy:<br />  Về y tế cho thấy đến năm 2003, với 12 xã trong địa bàn của huyện đã có 15 cơ <br /> sở y tế, trong đó có 1 bệnh viện và 14 trạm y tế  xã. Tổng số giường bệnh là 145 và  <br /> tổng số  cán bộ  y tế  là trên 150 người. Số  lượng bác sỹ  cũng chiếm một tỷ  lệ  khá  <br /> nhưng chưa nhiều. Các hoạt động chăm sóc bảo vệ bà mẹ và trẻ em đang từng bước  <br /> thay đổi, số lượt khám và chữa bệnh đã tăng lên đáng kể qua các năm. <br />   Với sự  chăm  lo và  đầu tư  của các  cấp, các ngành từ  Trung  ương đến  địa <br /> phương đã tạo ra môi trường khá thuận lợi cho các xã trong huyện Hương Thủy phát <br /> triển mạnh công tác giáo dục, xóa mù chữ và công tác văn hóa, y tế  ở các thôn xóm.<br /> II. Những giải pháp cơ bản thực hiện CNH, HĐH NN&NT:<br /> Bước đi của CNH, HĐH NNNTđến năm 2010 là đưa nông nghiệp và kinh tế <br /> nông thôn của huyện thoát ra khỏi tình trạng lạc hậu, hiện đại hóa nông nghiệp trên  <br /> cơ sở chuyển dịch cơ cấu, xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn. Phát triển ngành nghề, <br /> dịch vụ  nông nghiệp, nông thôn, giải quyết cơ  bản việc làm; áp dụng rộng rãi các  <br /> thành tựu khoa học và công nghệ  vào sản xuất và đời sống. Từng bước HĐH bằng  <br /> cơ  giới hóa, điện khí hóa và áp dụng thành tựu của cách mạng khoa học sinh học. <br /> Đồng thời phát triển nông nghiệp hàng hóa đa dạng, tăng cường bảo vệ môi sinh và <br /> sinh thái để phát triển nông nghiệp toàn diện, bền vững; nâng cao đời sống vật chất  <br /> và tinh thần của nông dân nông thôn. <br /> Trước hết chúng ta cần thực hiện một số giải pháp cụ thể sau:<br /> 2.1.Giải pháp về    chuyển dịch cơ  cấu kinh tế  và công tác quản lý nông  <br /> nghiệp, nông thôn:<br /> <br /> 8<br />  Tiếp tục nghiên cứu và lựa chọn cơ  cấu kinh tế, cơ  cấu cây trồng, vật nuôi  <br /> trong nông nghiệp một cách hợp lý nhằm sử dụng có hiệu quả các nguồn tiềm năng  <br /> và nâng cao kết quả và hiệu quả kinh tế trong nông nghiệp, nông thôn. Đặc biệt, cần  <br /> phải có qui hoạch đất đai hợp lý, gắn việc với việc giao khoán để nông dân có thể sử <br /> dụng đất đai hợp lý và có hiệu quả. <br /> Chuyển đổi và xây dựng HTX theo luật HTX, khuyến khích thành lập các HTX, <br /> tổ HTX làm nhiệm vụ cung tiêu vật tư, sản phẩm; nhận làm đại lý ủy thác mua bán. <br /> Đào tạo cán bộ HTX có trình độ cao, năng động và sáng tạo. <br /> 2.2. Giải pháp cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa:<br />    ­ Thu hút vốn tích lũy của các tầng lớp nhân dân, tăng cường các nguồn vốn <br /> viện trợ  cho khu vực nông thôn để  tăng cường đầu tư  cơ  sở  vật chất và hạ  tầng <br /> nông thôn, nhất là các xã vùng cao trong huyện Hương Thủy. Huyện và các xã nên  <br /> tập trung đầu tư  đồng bộ  và có hiệu quả  hệ  thống điện, hệ  thống thủy lợi và hệ <br /> thông thông tin.<br />   ­  Ứng dụng rộng rãi tiến bộ kỹ thuật, công nghệ để  nâng cao năng suất, chất  <br /> lượng. Hiện đại hóa nền kinh tế nông nghiệp và cơ sở hạ  tầng nông thôn. Tạo môi  <br /> trường thuận lợi để khu công nghiệp Phú Bài có thể thu hút các nguồn lực dôi thừa ở <br /> nông thôn.<br /> ­ Kêu gọi các nhà đầu tư, các dự án trong và ngoài nước bỏ vốn đầu tư vào lĩnh  <br /> vực sản xuất và chế biến nông ­ lâm thủy sản, đặc biệt ở khu công nghiệp Phú Bài; <br /> động viên, khuyến khích các hộ gia đình bỏ  vốn đầu tư ngành nghề  và các cơ sở hạ <br /> tầng nông thôn.<br /> ­ Các xã, thôn cần có kế hoạch để xây dựng các trung tâm kinh tế, văn hóa ở xã, <br /> thôn, nói đúng hơn là xây dựng các trung tâm thành thị trên địa bàn các xã hay các thôn  <br /> ta có thể gọi là các "thị  thôn". Các trung tâm này là nền tảng quan trọng để  mở  rộng  <br /> sản xuất và văn hóa.<br /> 2.3 Giải pháp về giải quyết việc làm và xóa đói, giảm nghèo:<br /> Chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông thôn, quan tâm và có chính sách thỏa đáng đối  <br /> với các hộ nghèo, chủ yếu ở vùng cao của huyện Hương Thủy. Cần hỗ trợ vốn và tri  <br /> thức cho các hộ  nghèo đói để  họ  dễ  dàng chuyển sang các ngành nghề, dịch vụ, <br /> thương mại.<br /> III. Kết luận:<br /> Kết quả  phân tích, đánh giá về  thực trạng CNH, HĐH NNNT  ở  huyện Hương  <br /> Thủy đã cho chúng ta thấy được những vấn đề cơ bản về tiến trình, nội dung và kết <br /> quả thực hiện. Những thành tựu cơ bản đã đạt được và những khó khăn, thách thức  <br /> cần sớm tháo gỡ; cũng như  những nhiệm vụ  cụ  thể  trước mắt cần tiếp tục thực  <br /> hiện trong những năm tới.<br /> <br /> <br /> 9<br />  Nông nghiệp, nông thôn Hương Thủy, trong những năm qua đã thay đổi theo <br /> hướng tích cực, cơ sở hạ tầng nông thôn đã bước đầu được xây dựng, hệ thống giao  <br /> thông, thông tin liên lạc, hệ  thống điện nước. Quá trình thực hiện thủy lợi hóa, cơ <br /> giới hóa, hóa học hóa và quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu cây trồng ­ vật  <br /> nuôi đã thực hiện từng bước có hiệu quả... đã dần dần làm thay đổi tạo tiền đề quan  <br /> trọng cho quá trình CNH, HĐH.<br /> Đời sống vật chất và tinh thần của nông dân nông thôn Hương Thủy đã được <br /> cải thiện, ổn định và phát triển. Tỷ lệ hộ đói nghèo của huyện cho đến nay đã giảm <br /> một cách đáng kể  so với trước. Kinh tế  hộ  gia đình, kinh tế  cá thể, tiểu thủ  đã có  <br /> một vị  trí quan trọng trong nền kinh tế, một số hộ gia đình đã nhanh chóng tiếp thu  <br /> những thiết bị  và công nghệ  mới, đặc biệt là công nghệ  sinh học hiện đại vào sản  <br /> xuất và đời sống, mở rộng qui mô sản xuất và làm ra những sản phẩm có chất lượng  <br /> cao, tạo thêm nhiều việc làm.<br /> <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Báo cáo đề tài cấp Bộ, Trịnh Văn Sơn (2004)<br /> 2. Báo cáo tóm tắt qui hoạch sử dụng đất đai huyện Hương Thủy<br /> 3. Chuyển dịch cơ cấu  và xu hướng phát triển của kinh tế   nông nghiệp Việt Nam <br /> theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.  NXB Thống kê Hà Nội  (2001)<br /> 4. Dự thảo qui hoạch phát triển kinh tế ­ xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế<br /> 5. Niên giám thống kê của huyện Hương Thủy, Thừa Thiên Huế  (2002).<br /> 6. Văn kiện Đại hội của huyện Đảng bộ Hương Thủy<br /> <br /> THE PROBLEMS OF INDUSTRIALIZATION AND MODERNIZATION <br /> OF AGRICULTURE AND RURAL AREAS IN HUONG THUY DISTRICT <br /> OF THUA THIEN HUE PROVINCE<br /> Trinh Van Son<br /> College of Economics, Hue University<br /> SUMMARY<br />    Basing on the analytical result and the estimation of the real situation of the Huong  <br /> Thuy District, we have the following conclusions:<br />   Agriculture and rural areas have changed greatly in the past years their infrastructure,  <br /> traffic   system,   information   field,   water   and   electricity   supply.   The   process   of   irrigation,  <br /> mechanization, chemical engineering and the moving of economical structure; plant, animal  <br /> structure   are   step   by   step   effective.   This   is   an   important   premise   for   industrialization   and  <br /> modernization. <br /> <br /> <br /> <br /> 10<br />   The material and intellectual life of the farmers has been improved, stable and developed  <br /> and the range of poverty has reduced considerably. The farming economy plays an important  <br /> role in the economy of Huong Thuy District.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 11<br />