Những yếu tố liên quan đến bệnh lao mới mắc người lớn ở huyện Hồng Ngự, Đồng Tháp, 2003

NHÖÕNG YEÁU TOÁ QUYEÁT ÑÒNH ÑI KHAÙM BEÄNH CHO TREÛ NHAÄP CÖ<br /> BAÈNG VAØ NHOÛ HÔN CHÍN THAÙNG TUOÅI NHIEÃM KHUAÅN HOÂ HAÁP CAÁP<br /> TAÏI XAÕ BÌNH TRÒ ÑOÂNG, QUAÄN BÌNH TAÂN, TP. HCM, NAÊM 2004<br /> Nguyeãn Vaên Minh * , Nguyeãn Ñoã Nguyeân **<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Muïc tieâu Xaùc ñònh tæ leä caùc loaïi dòch vuï y teá ñöôïc choïn löïa ñaàu tieân ôû treû em nhaäp cö baèng hoaëc nhoû<br /> hôn chín thaùng tuoåi bò nhieãm khuaån hoâ haáp caáp (NKHHC), vaø caùc yeáu toá lieân quan ñeán quyeát ñònh ñi<br /> khaùm ngay khi treû maéc beänh.<br /> Phöông phaùp Ñaây laø moät nghieân cöùu caét ngang vôùi 289 treû bò NKHHC trong soá nhöõng treû con nhaäp<br /> cö taïi xaõ Bình trò ñoâng ñeán tieâm chuûng taïi traïm y teá xaõ. Baø meï hoaëc ngöôøi nuoâi döôõng tröïc tieáp ñöôïc<br /> phoûng vaán taïi nhaø veà caùc trieäu chöùng, daáu hieäu beänh cuûa con, caûm nhaän veà möùc ñoä naëng, coù mang con<br /> ñi khaùm, loïai dòch vuï y teá choïn löïa ñaàu tieân, vaø ñaùnh giaù cuûa baø meï veà chaát löôïng cuûa caùc dòch vuï. Moái<br /> lieân quan giöõa quyeát ñònh mang con ñi khaùm vôùi caûm nhaän cuûa meï veà ñoä naëng beänh cuûa con, vaø caùc<br /> ñaùnh giaù veà chaát löôïng dòch vuï y teá ñöôïc phaân tích, kieåm soùat theo thu nhaäp haøng thaùng cuûa meï.<br /> Keát quaû Coù 55,7% caùc baø meï mang con ñi khaùm ngay khi chuùng bò NKHHC. Dòch vuï y teá ñöôïc choïn<br /> löïa ñaàu tieân nhieàu nhaát laø phoøng maïch tö cuûa baùc só (52,5%). ÔÛ nhöõng baø meï khoâng mang con ñi khaùm, tæ<br /> leä ñeán caùc nhaø thuoác baùn leû laø 86,4%. Coù moái lieân quan coù yù nghóa thoáng keâ giöõa quyeát ñònh ñi khaùm<br /> ngay khi con beänh vôùi caûm nhaän cuûa meï raèng beänh con laø naëng, OR=30,4; KTC 95% (3,8-240,3), vaø cô<br /> sôû y teá laø gaàn nhaø, OR=2,6; KTC 95% (1,2-5,4).<br /> Keát luaän Yeáu toá quyeát ñònh ñi khaùm beänh ngay cho moät treû NKHHC laø meï caûm nhaän beänh con laø<br /> naëng, vaø cô sôû y teá gaàøn nhaø. Caàn phaùt trieån vaø quaûn lyù toát loïai hình dòch vuï phoøng maïch tö, vì ñoù laø moät<br /> thaønh phaàn tích cöïc cuûa heä thoáng chaêm soùc söùc khoûe cuûa ñòa phöông.<br /> <br /> SUMMARY<br /> DETERMINANTS OF THE DECISION TO PROMPTLY SEEKING TREATMENT FOR<br /> ARIS AMONG IMMIGRANTS AGED 9 MONTHS OR LESS AT BINH TRI DONG<br /> VILLAGE, BINH TAN DISTRICT, HOCHIMINH CITY, 2004<br /> Nguyen Van Minh, Nguyen Ño Nguyen<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 54 – 59<br /> <br /> Objective To identify the health service firstly chosen for immigrants aged 9 months or less acquiring<br /> ARIs, and the related factors to a prompt health seeking behavior.<br /> Methods This cross-sectional study comprised of 289 ARI cases among the children of immigrants<br /> coming to Binh tri dong village health station for vaccination. A well constructed questionnaire was used<br /> to directly interview the mothers or caretakers at home, about the symptoms and signs of the current ARI<br /> episode, promptly seeking health care for the child, and their perception regarding the severity of the<br /> illness, and the quality issues of the health care services. The association between a prompt health<br /> *<br /> <br /> Trung taâm Y teá quaän Bình taân, TP. HCM<br /> Boä moân Dòch teã, Khoa Y teá coâng coäng, ÑHYD TP. HCM<br /> <br /> **<br /> <br /> 54<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> seeking behavior and the mothers’ perception of the severity of the child’s illness, and the quality of the<br /> health services was adjusted for mother’s monthly income.<br /> Results There were 55.7% of the mothers promptly sought health care for their child once they got<br /> ARIs, with private clinic as the most first chosen service (52.5%). The proportion of mothers coming to a<br /> retail pharmacy was found at 86.4% among the ones who did not seek a health care. There was a<br /> statistically significant association between a prompt seeking behavior and the mothers’ perception of the<br /> child illness as severe, with OR=30.4, and 95% CI (3.8-240.3), and the health service as close by, with<br /> OR=2.6, and 95% CI (1.2-5.4).<br /> Conclusion The determinants of a prompt health seeking behavior for ARI children were the severity<br /> of the child’s illness, and a health service close by, as perceived by the mothers. Private clinic was a<br /> service worth to be developed with proper control due to its active contribution to the local health care<br /> system.<br /> <br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> Bình Trò Ñoâng laø moät xaõ trung taâm cuûa quaän<br /> Bình Taân, naèm ôû phía ñoâng nam TP. HCM, coù<br /> ñöôøng quoác loä 1A ñi qua noái lieàn ñoàng baèng soâng<br /> Cöûu Long vaø mieàn ñoâng nam boä, vôùi 68.872 daân.<br /> Bình Taân hieän chöa coù trung taâm y teá rieâng, vì môùi<br /> ñöôïc hình thaønh do huyeän Bình Chaùnh cuõ ñöôïc<br /> taùch thaønh huyeän Bình Chaùnh vaø quaän Bình Taân.<br /> Heä thoáng y teá coâng goàm 4 traïm y teá xaõ phuï traùch 10<br /> phöôøng. Caùc beänh vieän thaønh phoá laø khaù xa, töø 6km<br /> ñeán treân 10km, nhö caùc beänh vieän Nguyeãn Tri<br /> Phöông, Nhi Ñoàng 1, Nguyeãn Traõi, v.v. Heä thoáng y<br /> teá tö tính ñeán cuoái naêm 2002 coù 287 phoøng khaùm<br /> ngoaøi giôø, nhaø thuoác, cô sôû y hoïc coå truyeàn, vaø 1<br /> beänh vieän tö (beänh vieän Trieàu An).<br /> Söï hình thaønh 4 khu coâng nghieäp Taân Taïo, Leâ<br /> Minh Xuaân, Vónh Loäc, vaø An Laïc, vôùi khoaûng 900 xí<br /> nghieäp, ñaõ thu huùt daân nhaäp cö töø nhieàu nôi ñeán<br /> möu sinh. Trong soá 1.294 treû ñeán tieâm ngöøa taïi traïm<br /> y teá Bình trò ñoâng naêm 2004, coù 891 laø con em cuûa<br /> daân nhaäp cö, chieám hôn 2/3 toång soá treû ñeán tieâm<br /> ngöøa. ÔÛ khu vöïc ñoâng nam boä, nhieãm khuaån hoâ haáp<br /> caáp (NKHHC) ôû treû em laø moät trong nhöõng beänh coù<br /> soá maéc vaø cheát haøng ñaàu(4). Theo Toå chöùc Cöùu trôï Nhi<br /> ñoàng Anh thì khi coù con bò NKHHC, ngöôøi nhaäp cö<br /> thöôøng chòu ñöïng ñeå con töï khoûi, vaø chæ khi naøo naëng<br /> laém môùi mang con ñi khaùm. Hoï khoâng mang con ñi<br /> khaùm vì maát thôøi gian vaø toán tieàn, khoâng tieáp caän<br /> ñöôïc dòch vuï y teá coâng vì khoâng bieát traïm y teá nôi<br /> mình ôû, trung taâm y teá huyeän thì quaù xa, coøn caùc dòch<br /> <br /> vuï mieãn giaûm thì khoâng theå vì khoâng coù hoä khaåu<br /> (Nhu caàu vaø khoù khaên veà y teá cuûa nhöõng gia ñình<br /> nhaäp cö. Nghieân cöùu cuûa Toå chöùc Cöùu trôï Nhi ñoàng<br /> Anh, 2003). Nhöõng thoâng tin naøy coù theå hôïp lyù vì ña<br /> soá daân nhaäp cö coù thu nhaäp thaáp, ôû nhaø troï, hoä khaåu<br /> chöa oån ñònh. Tuy nhieân, neáu ñuùng nhö vaäy thì khi<br /> beänh ñaõ naëng, vieäc chaêm soùc seõ treã, phöùc taïp, vaø coù<br /> theå ñöa ñeán nhöõng haäu quaû khoâng toát cho treû. Trong<br /> vieäc phaùt trieån heä thoáng y teá cuûa toøan quaän noùi<br /> chung, vaø cung caáp nhöõng dòch vuï chaêm soùc cho treû<br /> em noùi rieâng, ñaëc bieät ôû coäng ñoàng treû em nhaäp cö,<br /> nghieân cöùu naøy ñöôïc thöïc hieän vôùi muïc ñích xaùc ñònh<br /> tæ leä caùc loaïi dòch vuï y teá ñöôïc choïn löïa ñaàu tieân ôû treû<br /> em nhaäp cö baèng hoaëc döôùi chín thaùng tuoåi bò<br /> NKHHC, vaø caùc yeáu toá lieân quan ñeán quyeát ñònh ñi<br /> khaùm ngay khi treû maéc beänh.<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP<br /> Ñaây laø moät nghieân cöùu caét ngang, vôùi daân soá muïc<br /> tieâu laø nhöõng treû nhaäp cö baèng hoaëc nhoû hôn chín<br /> thaùng tuoåi bò NKHHC. Maãu ñöôïc choïn trong soá caùc<br /> treû ñeán tieâm chuûng taïi traïm y teá xaõ trong khoûang thôøi<br /> gian töø 15 ñeán 25 thaùng Taùm, 2004, vaø ñöôïc khaùm<br /> laâm saøng xaùc ñònh NKHHC. Treû bò loïai khi coù suyeãn,<br /> hoaëc vieâm tai giöõa maïn. Ñeå coù 95% tin töôûng xaùc<br /> ñònh ñöôïc tæ leä moät loaïi dòch vuï y teá choïn ñaàu tieân laø<br /> 50%, vôùi sai soá cho pheùp laø 5%, côõ maãu ñöôïc öôùc<br /> löôïng laø 384 baø meï coù con töø 9 thaùng tuoåi trôû laïi bò<br /> NKHHC.<br /> Döõ kieän ñöôïc thu thaäp baèng caùch phoûng vaán, taïi<br /> nhaø, caùc baø meï, hoaëc ngöôøi tröïc tieáp nuoâi treû. Caùc<br /> <br /> 55<br /> <br /> bieán soá ñoäc laäp laø caûm nhaän cuûa meï veà ñoä naëng cuûa<br /> beänh, vaø caùc thuoäc tính cuûa dòch vuï y teá nhö hieäu<br /> quaû, chi phí, gaàn nhaø, tieän thôøi gian, thôøi gian boû ra<br /> taïi dòch vuï. Bieán soá phuï thuoäc laø caùch xöû trí, goàm caùc<br /> giaù trò ñeå töï khoûi; töï ñieàu trò; hoaëc choïn moät loïai dòch<br /> vuï y teá (beänh vieän nhaø nöôùc, phoøng khaùm khu vöïc,<br /> traïm y teá, beänh vieän tö, phoøng maïch tö, phoøng chaån<br /> trò ñoâng y, thaày lang). Caùc bieán soá kieåm soùat laø nhöõng<br /> thuoäc tính cuûa meï goàm nhoùm tuoåi (35; 2035), trình ñoä hoïc vaán (< caáp 2; ≥ caáp 2), thôøi gian laøm<br /> vieäc (ban ngaøy, ban ñeâm, laøm ca, ôû nhaø), soá con (≤2,<br /> >2), thu nhaäp haøng thaùng (≤1.500.000 ñoàng,<br /> >1.500.000 ñoàng). Döõ kieän ñöôïc nhaäp baèng phaàn<br /> meàm EPI-INFO 6.04d, vaø phaân tích vôùi phaàn meàm<br /> STATA 8. Hoài qui logistic ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh<br /> caùc yeáu toá lieân quan ñeán quyeát ñònh ñi khaùm ngay khi<br /> con beänh. Möùc ñoä keát hôïp ñöôïc öôùc löôïng baèng tæ soá<br /> soá cheânh (OR), vaø khoaûng tin caäy (KTC) 95% cuûa OR.<br /> Trong phaân tích ña bieán, bieán soá phuï thuoäc coù 2 giaù<br /> trò laø coù vaø khoâng ñi khaùm. Caùc bieán soá ñoäc laäp ñöôïc<br /> maõ hoùa 1 cho caùc giaù trò meï caûm nhaän beänh cuûa con<br /> laø naëng, cô sôû y teá gaàn nhaø, thôøi gian boû ra taïi dòch vuï<br /> ≤30 phuùt, chi phí thaáp, coù hieäu quaû, vaø tieän thôøi gian.<br /> Caûm nhaän chung cuûa baø meï veà caùc dòch vuï y teá coù giaù<br /> trò 1 khi caùc bieán soá ñoäc laäp coù giaù trò 1 cho baát kyø moät<br /> loïai dòch vuï y teá.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> Suoát thôøi gian nghieân cöùu coù taát caû 891 treû ñeán<br /> tieâm chuûng taïi traïm y teá xaõ Bình trò ñoâng, trong ñoù, coù<br /> 289 treû thoûa tieâu chí choïn maãu. Tæ leä maát maãu so vôùi<br /> côõ maãu döï kieán laø 24,74%, tæ leä traû lôøi phoûng vaán laø<br /> 100%. Ña soá caùc baø meï ôû löùa tuoåi 20-35, hoïc vaán töø caáp<br /> 2 trôû leân, coù khoâng hôn 2 con, coù ñi laøm, vaø thu nhaäp<br /> haøng thaùng khoâng hôn 1.500.000 ñoàng (Baûng 1).<br /> Baûng 1. Ñaëc tính cuûa maãu nghieân cöùu<br /> Ñaëc tính<br /> Nhoùm tuoåi meï<br /> < 20 vaø >35<br /> (naêm)<br /> 20 – 35<br /> Ban ñeâm<br /> Thôøi gian laøm<br /> Ban ngaøy<br /> vieäc<br /> Theo ca<br /> ÔÛ nhaø<br /> Thu nhaäp<br /> < 1.500.000<br /> (ñoàng/thaùng)<br /> > 1.500.000<br /> <br /> 56<br /> <br /> n (%)<br /> 28 (9,70)<br /> 260 (90,30)<br /> 3 (1,00)<br /> 119 (41,20)<br /> 10 (3,50)<br /> 157 (54,30)<br /> 159 (55,20)<br /> 129 (44,80)<br /> <br /> Hoïc vaán<br /> Soá con<br /> <br /> Ñaëc tính<br /> < Caáp 2<br /> ≥ Caáp 2<br /> ≤2<br /> >2<br /> <br /> n (%)<br /> 61 (21,30)<br /> 226 (78,70)<br /> 266 (92,40)<br /> 22 (7,60)<br /> <br /> Baûng 2. Trieäu chöùng vaø daáu hieäu cuûa ñôït NKHHC<br /> Trieäu chöùng, daáu hieäu<br /> Soát<br /> Ho<br /> Soå muõi<br /> Khoø kheø<br /> Co ruùt loàng ngöïc<br /> Tím taùi<br /> Chaûy muû tai<br /> <br /> n (%)<br /> 165 (57,1)<br /> 209 (72,3)<br /> 210 (72,7)<br /> 130 (45,0)<br /> 2 (0,70)<br /> 1 (0,30)<br /> 2 (0,70)<br /> <br /> Caùc trieäu chöùng phoå bieán nhaát cuûa ñôït NKHHC<br /> trong thôøi gian nghieân cöùu laø soå muõi, ho, soát, khoø<br /> kheø, vaø raát hieám caùc tröôøng hôïp coù co ruùt loàng ngöïc,<br /> hoaëc tím taùi (Baûng 2). Coù 8,5% caùc baø meï caûm nhaän<br /> beänh cuûa con laø naëng, vaø 55,7% coù mang con ñi<br /> khaùm taïi moät cô sôû y teá (Baûng 3). ÔÛ caùc baø meï khoâng<br /> mang con ñi khaùm, 86,4% mua thuoác leû, vaø chæ coù<br /> 9,6% ñeå beänh töï khoûi. Dòch vuï y teá choïn löïa ñaàu tieân<br /> nhieàu nhaát laø phoøng maïch tö, 52,5%, vaø traïm y teá,<br /> 22,9%. Khoâng coù baø meï naøo mang con ñeán phoøng<br /> chaån trò ñoâng y hoaëc thaày lang (Baûng 4).<br /> Traïm y teá xaõ laø cô sôû y teá ñöôïc haàu heát caùc baø meï<br /> bieát, 94%, keá ñeán laø nhaø thuoác taây, beänh vieän coâng, vaø<br /> phoøng maïch tö (Baûng 5). Tröø phoøng chaån trò ñoâng y,<br /> vaø thaày lang ñöôïc raát ít baø meï bieát, trong caùc dòch vuï<br /> khaùc, ñöôïc ñaùnh giaù gaàn nhaø theo thöù töï laø nhaø thuoác<br /> (95%), phoøng maïch tö (75%), vaø traïm y teá xaõ (67%).<br /> Ba dòch vuï y teá coù thôøi gian khaùm beänh khoâng hôn 30<br /> phuùt laø traïm y teá (99%), phoøng maïch tö (90%), vaø<br /> phoøng khaùm khu vöïc (84%), trong khi ñoù, beänh vieän<br /> nhaø nöôùc laø toán thôøi gian nhieàu nhaát. Traïm y teá vaø<br /> phoøng khaùm khu vöïc coù chi phí thaáp nhaát, nhöng<br /> beänh vieän nhaø nöôùc, beänh vieän tö, vaø phoøng maïch tö<br /> ñöôïc ñaùnh giaù coù hieäu quaû trong ñieàu trò. Ba loïai dòch<br /> vuï ñöôïc ñaùnh giaù thuaän tieän veà thôøi gian theo thöù töï<br /> laø nhaø thuoác (97%), traïm y teá (87%), vaø phoøng maïch<br /> tö (87%). Caùc dòch vuï töøng ñöôïc caùc baø meï söû duïng<br /> nhieàu nhaát laø nhaø thuoác taây (97%), vaø phoøng maïch tö<br /> (91%). Trong soá 11 baø meï bieát phoøng chaån trò ñoâng y,<br /> coù 6 ñaõ töøng mang con ñeán khaùm, nhöng khoâng ai<br /> ñeán thaày lang trong soá 3 baø meï bieát loïai dòch vuï naøy.<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Keát quaû phaân tích ña bieán, sau khi kieåm soùat cho thu<br /> nhaäp haøng thaùng, cho thaáy hai yeáu toá coù lieân quan<br /> ñeán quyeát ñònh ñi khaùm ngay khi con bò NKHHC laø<br /> caûm nhaän cuûa meï veà beänh con laø naëng, vaø cô sôû y teá<br /> laø gaàn nhaø (Baûng 6). Phí toån, hoaëc thu nhaäp haøng<br /> thaùng cuûa meï khoâng lieân quan ñeán quyeát ñònh ñi<br /> khaùm beänh cho con.<br /> Baûng 3. Caûm nhaän cuûa baø meï veà ñoä naëng cuûa con,<br /> vaø caùch xöû trí<br /> Naëng<br /> Ñoä naëng cuûa beänh<br /> Nheï<br /> Khoâng bieát<br /> Ñi khaùm<br /> Ñi khaùm beänh<br /> Khoâng ñi khaùm<br /> Mua thuoác<br /> Caùch ñieàu trò khi<br /> Töï ñieàu trò<br /> khoâng ñi khaùm<br /> Töï khoûi<br /> <br /> n (%)<br /> 24 (8,50)<br /> 176 (62,20)<br /> 83 (29,30)<br /> 157 (55,70)<br /> 125 (44,30)<br /> 108 (86,40)<br /> 5 (4,00)<br /> 12 (9,60)<br /> <br /> n (%)<br /> <br /> Beänh vieän nhaø nöôùc<br /> <br /> 28 (17,80)<br /> <br /> Beänh vieän tö<br /> <br /> 2 (1,30)<br /> <br /> Phoøng khaùm khu vöïc<br /> <br /> 7 (4,50)<br /> <br /> Traïm y teá<br /> <br /> 36 (22,90)<br /> <br /> Phoøng maïch tö<br /> <br /> 84 (52,50)<br /> <br /> Phoøng chaån trò ñoâng y<br /> <br /> 0 (0,00)<br /> <br /> Thaày lang<br /> <br /> 0 (0,00)<br /> <br /> Baûng 5. YÙ kieán cuûa baø meï veà caùc dòch vuï y teá<br /> Bieát<br /> <br /> 271<br /> Traïm y teá<br /> (94)<br /> Phoøng<br /> 56<br /> khaùm khu<br /> (19)<br /> vöïc<br /> Beänh vieän 218<br /> nhaø nöôùc (75)<br /> Phoøng<br /> 202<br /> maïch tö (70)<br /> Phoøng<br /> chaån trò 11 (4)<br /> ñoâng y<br /> Beänh vieän 135<br /> tö<br /> (47)<br /> <br /> Gaàn<br /> nhaø<br /> 182<br /> (67)<br /> 28<br /> (50)<br /> 8 (4)<br /> 152<br /> (75)<br /> 9 (82)<br /> 31<br /> (23)<br /> <br /> Toán ≤ Chi<br /> 30<br /> phí<br /> phuùt thaáp<br /> n (%)<br /> 151 136<br /> (99) (86)<br /> <br /> Coù<br /> hieäu<br /> quaû<br /> <br /> Tieän<br /> thôøi<br /> gian<br /> <br /> Töøng<br /> söû<br /> duïng<br /> <br /> 106<br /> (67)<br /> <br /> 138<br /> (87)<br /> <br /> 158<br /> (59)<br /> <br /> 26<br /> (84)<br /> <br /> 22<br /> (71)<br /> <br /> 19<br /> (61)<br /> <br /> 24<br /> (77)<br /> <br /> 31<br /> (55)<br /> <br /> 19<br /> (15)<br /> 165<br /> (90)<br /> <br /> 45<br /> (36)<br /> 44<br /> (24)<br /> <br /> 119<br /> (94)<br /> 164<br /> (90)<br /> <br /> 23<br /> (18)<br /> 160<br /> (87)<br /> <br /> 127<br /> (58)<br /> 180<br /> (91)<br /> <br /> 6<br /> 6<br /> 1 (17) 3 (50)<br /> 6 (55)<br /> (100)<br /> (100)<br /> 21<br /> (38)<br /> <br /> 0 (0)<br /> <br /> 53<br /> (93)<br /> <br /> 14<br /> (25)<br /> <br /> 219<br /> (95)<br /> 3<br /> Thaày lang 3 (1)<br /> (100)<br /> <br /> Nhaø thuoác<br /> <br /> 231<br /> (80)<br /> <br /> Gaàn<br /> nhaø<br /> <br /> Toán ≤ Chi<br /> Coù<br /> 30<br /> phí hieäu<br /> phuùt thaáp quaû<br /> 222<br /> 77<br /> 87<br /> (100) (35) (39)<br /> <br /> Tieän<br /> thôøi<br /> gian<br /> 215<br /> (97)<br /> <br /> Töøng<br /> söû<br /> duïng<br /> 222<br /> (97)<br /> 0 (0)<br /> <br /> Baûng 6. Nhöõng yeáu toá lieân quan ñeán quyeát ñònh ñi<br /> khaùm ngay khi con beänh<br /> Yeáu toá lieân quan<br /> OR<br /> Meï caûm nhaän beänh con laø naëng 30,4<br /> Gaàn nhaø<br /> 2,6<br /> Thôøi gian khaùm ≤ 30 phuùt<br /> 1,2<br /> Chi phí thaáp<br /> 1,1<br /> Hieäu quaû<br /> 3,1<br /> Tieän thôøi gian<br /> 0,5<br /> Thu nhaäp > 1.500.000<br /> 1,5<br /> ñoàng/.thaùng<br /> <br /> KTC 95%<br /> p<br /> 3,8 – 240,3 0,001<br /> 1,2 – 5,4<br /> 0,01<br /> 0,6 – 2,3<br /> 0,65<br /> 0,5 – 2,1<br /> 0,86<br /> 0,6 – 17,1 0,20<br /> 0,1 – 3,7<br /> 0,50<br /> 0,8 – 2,8<br /> 0,24<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> <br /> Baûng 4. Caùc loaïi dòch vuï choïn löïa ñaàu tieân khi quyeát<br /> ñònh ñi khaùm<br /> Loaïi dòch vuï y teá<br /> <br /> Bieát<br /> <br /> 55<br /> (41)<br /> <br /> Haàu heát caùc baø meï coøn treû naèm trong tuoåi lao<br /> ñoäng, vaø coù khoâng hôn 2 con; chæ coù nhö vaäy thì caùc<br /> baø meï môùi thích öùng ñöôïc ñoøi hoûi cuûa coâng vieäc<br /> trong caùc khu coâng nghieäp. Trình ñoä hoïc vaán cuûa baø<br /> meï laø khoâng cao, phuø hôïp vôùi lao ñoäng phoå thoâng;<br /> maët khaùc khi tuyeån lao ñoäng, nhieàu xí nghieäp khoâng<br /> ñoøi hoûi trình ñoä hoïc vaán cao, chæ caàn bieát ñoïc bieát vieát<br /> thaäm chí caû muø chöõ. Haàu heát caùc baø meï ôû nhaø vaø laøm<br /> vieäc ban ngaøy, do hoï ñeàu coù con nhoû ≤ 9 thaùng tuoåi,<br /> ñang nghæ haäu saûn neân choïn laøm ban ngaøy ñeå tieän<br /> chaêm soùc con nhoû. Möùc thu nhaäp khoaûng 1.500.000<br /> ñoàng laø töông öùng vôùi ñoàng löông thöïc teá cuûa caû hai<br /> vôï choàng coâng nhaân (Baûng 1).<br /> Trong ñôït NKHHC ôû thôøi ñieåm nghieân cöùu, raát ít<br /> treû coù bieåu hieän naëng (Baûng 2), do ñoù, ña soá baø meï<br /> caûm nhaän beänh cuûa con laø khoâng naëng (Baûng 3), tuy<br /> nhieân, coù hôn phaân nöõa caùc baø meï ñaõ mang con ñi<br /> khaùm beänh ngay. Neáu khoâng mang con ñi khaùm<br /> beänh ngay thì haàu heát caùc baø meï mua thuoác taïi caùc<br /> nhaø thuoác taây. Keát quaû cuûa nghieân cöùu naøy traùi vôùi<br /> nhaän ñònh trong nghieân cöùu cuûa Toå chöùc Cöùu trôï Nhi<br /> ñoàng Anh laø ña soá daân nhaäp cö seõ chòu ñöïng vaø chæ<br /> khi naøo beänh naëng, hoï môùi mang con ñi khaùm. Söï<br /> khaùc bieät giöõa keát quaû cuûa hai nghieân cöùu coù theå do<br /> caùch thieát keá laø khaùc nhau, nghieân cöùu cuûa Toå chöùc<br /> Cöùu trôï Nhi ñoàng Anh laø moät nghieân cöùu ñònh tính<br /> <br /> 57<br /> <br /> vôùi caùch choïn maãu, phöông phaùp thu thaäp vaø phaân<br /> tích döõ kieän khaùc bieät.<br /> Caùc dòch vuï y teá ñöôïc choïn löïa ñaàu<br /> tieân khi quyeát ñònh mang con ñi khaùm<br /> Phoøng maïch tö<br /> <br /> Ñaây laø loïai dòch vuï ñaàu tieân ñöôïc ña soá caùc baø meï<br /> choïn löïa (Baûng 4). Taïi TP. HCM, phoøng maïch tö cuûa<br /> baùc só raát phoå bieán caû ôû khu vöïc noäi thaønh vaø ngoïai<br /> thaønh. Loïai dòch vuï naøy ñaõ vaø ñang goùp phaàn raát lôùn<br /> trong vieäc cung caáp dòch vuï chaêm soùc cho beänh<br /> nhaân, ñaëc bieät vaøo thôøi ñieåm ngoøai giôø haønh chính,<br /> khi maø ña soá caùc phoøng khaùm ngoïai chaån cuûa beänh<br /> vieän ñaõ ngöng hoïat ñoäng. Tæ leä caùc baø meï ñaõ töøng söû<br /> duïng loïai dòch vuï naøy laø raát cao, 91%, chæ ñöùng sau<br /> nhaø thuoác taây baùn leû (Baûng 5). Coù 87% caùc baø meï ñaõ<br /> cho raèng phoøng maïch tö laø tieän veà thôøi gian. Vì soá<br /> löôïng caùc phoøng maïch tö laø nhieàu, neân caùc baø meï<br /> caûm thaáy nhöõng cô sôû naøy laø gaàn nhaø, thôøi gian toán<br /> khoâng hôn 30 phuùt, vaø ngoøai ra, söï löïa choïn coøn vì lyù<br /> do hieäu quaû ñieàu trò toát.<br /> Traïm y teá xaõ<br /> <br /> Ñaây laø loïai dòch vuï ñöùng haøng thöù nhì ñöôïc caùc<br /> baø meï choïn löïa nhö laø dòch vuï ñaàu tieân ñeå khaùm cho<br /> con bò NKHHC (Baûng 4). Traïm y teá xaõ Bình trò ñoâng<br /> hieän nay ñaõ coù baùc só, ñaûm nhaän coâng taùc khaùm vaø<br /> ñieàu trò caùc beänh thoâng thöôøng, cuõng nhö thöïc hieän<br /> caùc chöông trình y teá quoác gia mieãn phí. Theo ñaùnh<br /> giaù cuûa caùc baø meï thì traïm y teá coù caùc öu ñieåm laø ít<br /> toán thôøi gian, chi phí thaáp, vaø thuaän tieän veà thôøi gian<br /> laøm vieäc (Baûng 5). Tuy nhieân, tæ leä caùc baø meï choïn<br /> traïm y teá xaõ laø khaù thaáp (22,9%) so vôùi tæ leä caùc baø meï<br /> choïn phoøng maïch tö (52,5%) (Baûng 4). Moät trong<br /> nhöõng lyù do ñeå giaûi thích laø traïm ñaët xa nôi cö nguï<br /> cuûa nhöõng ngöôøi nhaäp cö (Baûng 5). Lyù do thöù nhì laø<br /> hieäu quaû ñieàu trò chöa cao. Caàn khaûo saùt theâm nhöõng<br /> lyù do coù theå cuûa söï ñaùnh giaù naøy, thí duï, trình ñoä<br /> chuyeân moân cuûa nhaân vieân y teá, phöông tieän chaån<br /> ñoùan, cuõng nhö caùc loïai thuoác ñaëc trò saün coù.<br /> <br /> naëng, vì nôi ñaây coù trình ñoä chuyeân moân cao, phöông<br /> tieän chaån ñoùan vaø ñieàu trò hieän ñaïi, hieäu quaû ñieàu trò<br /> laø toát. Hieäu quaû ñieàu trò cuûa beänh vieän cuõng ñöôïc haàu<br /> heát caùc baø meï ñaùnh giaù cao nhaát so vôùi caùc dòch vuï y<br /> teá khaùc (Baûng 5).<br /> Ngoøai öu ñieåm naøy thì nhöõng ñaùnh giaù khaùc cuûa<br /> caùc baø meï laø nhöõng lyù do khaùch quan khieán cho beänh<br /> vieän khoâng phaûi laø öu tieân choïn löïa haøng ñaàu. Caùc<br /> beänh vieän nhi, hoaëc coù khoa nhi ñeàu ñaët taïi caùc quaän<br /> noäi thaønh, raát xa so vôùi nôi cö nguï cuûa caùc baø meï, vaø<br /> hoïat ñoäng trong giôø haønh chính seõ khoâng thuaän tieän<br /> cho caùc baø meï laøm vieäc ban ngaøy. Caùc beänh vieän naøy,<br /> ñaëc bieät laø beänh vieän Nhi ñoàng 1, hieän nay ñang trong<br /> tình traïng quaù taûi, do ñoù, thôøi gian chôø ñôïi vaø khaùm<br /> beänh laø daøi. Hôn nöõa, taïi beänh vieän, caùc baø meï phaûi<br /> toán khaù nhieàu tieàn cho caùc loïai xeùt nghieäm, thuoác ñaëc<br /> trò khi beänh cuûa con laø naëng.<br /> Caùc dòch vuï y teá khaùc<br /> <br /> Tæ leä caùc baø meï choïn phoøng khaùm khu vöïc laø raát<br /> thaáp, 4,5% (Baûng 4). Haàu heát caùc cô sôû y teá coâng<br /> thöôøng ñöôïc ñaëtï ôû nôi trung taâm, khu thò töù, ñoâi khi<br /> khoâng theå tieáp caän ñöôïc ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ôû vuøng<br /> saâu vuøng xa(1). Ñieàu naøy laø ñuùng ñoái vôùi phoøng khaùm<br /> khu vöïc hieän nay ñöôïc ñaët khaù xa xaõ Bình trò ñoâng<br /> (hôn 3km), laïi gaàn trung taâm y teá quaän 6. Ñaây laø lyù do<br /> chính khieán ít coù baø meï choïn noù nhö laø dòch vuï ñaàu<br /> tieân. Caùc lyù do khaùc laø chi phí cao, vaø hieäu quaû ñieàu trò<br /> cuõng khoâng cao (Baûng 5).<br /> Hai loïai dòch vuï khoâng coù baø meï naøo choïn ñaàu<br /> tieân laø phoøng chaån trò ñoâng y vaø thaày lang. Hieäu quaû<br /> cuûa ñoâng y ñoái vôùi caùc beänh nhieãm truøng ñaëc hieäu laø<br /> thaáp. Tæ leä 50% caùc baø meï cho raèng phoøng chaån trò<br /> ñoâng y coù hieäu quaû (Baûng 5), coù theå do kinh nghieäm<br /> trong nhöõng ñôït treû maéc caùc beänh vieâm ñöôøng hoâ<br /> haáp khoâng do nhieãm truøng. Ñieàu ñaùng möøng laø<br /> khoâng coù baø meï naøo mang con ñeán caùc thaày lang, cho<br /> thaáy quyeát ñònh ñuùng ñaén cuûa ngöôøi daân nhaäp cö.<br /> <br /> Beänh vieän nhaø nöôùc<br /> <br /> Ñeán nhaø thuoác taây baùn leû khi khoâng<br /> mang con ñi khaùm<br /> <br /> Ñaây laø loïai dòch vuï ñöùng haøng thöù ba ñöôïc caùc baø<br /> meï choïn löïa ñaàu tieân (Baûng 4). Trong thöïc teá, caùc baø<br /> meï chæ mang con ñeán beänh vieän khi beänh cuûa con laø<br /> <br /> Nhaø thuoác taây laø loïai dòch vuï maø haàu heát caùc baø<br /> meï choïn löïa neáu khoâng mang con ñi khaùm ngay khi<br /> chuùng bò NKHHC (Baûng 3). Cuõng nhö phoøng maïch<br /> <br /> 58<br /> <br />