Tham khảo bài viết 'niềm kiêu hãnh chiến thắng bạch đằng ngày 9 tháng 4 năm 1288_4', tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: NIỀM KIÊU HÃNH CHIẾN THẮNG BẠCH ĐẰNG NGÀY 9 THÁNG 4 NĂM 1288_4
- NIỀM KIÊU HÃNH CHIẾN THẮNG BẠCH
ĐẰNG NGÀY 9 THÁNG 4 NĂM 1288
Cách chọn và bố trí trận địa chứng tỏ nghệ thuật lợi dụng địa hình tài
giỏi và quyết tâm tiêu diệt địch cao độ của vị tổng chỉ huy lực lượng
kháng chiến.
Để bảo đảm thắng lợi thật giòn giã, oanh liệt, Trần Quốc Tuấn đã tập
trung cho trận Bạch Đằng một lực lượng quân sự khá mạnh. Không có
một tài liệu nào ghi chép cụ thể số lượng quân dân ta tham chiến trong
trận Bạch Đằng. Nhưng do vị trí và ý nghĩa chiến lược của trận quyết
chiến, chắc chắn Trần Quốc Tuấn đã tập trung về Bạch Đằng một bộ
phận quan trọng quân đội chủ lực của triều đình kết hợp với quân đội
của các vương hầu và lực lượng vũ trang của nhân dân.
Vào đầu thời Trần, quân đội thường trực của nhà nước gồm quân cấm
vệ của triều đình và quân các lộ, không quá 10 vạn người.(Phan Huy
Chú, Lịch triều hiến chương loại chí, Binh chế chí, sách đã dẫn). Nhưng
trải qua hai cuộc kháng chiến chống xâm lược năm 1258 và 1285, lực
lượng quân sự nước Đại Việt đã trưởng thành và lớn mạnh vượt bậc,
bao gồm quân đội chủ lực của triều đình, quân đội của các vương hầu
- và các đội dân binh của cáclàng xã. Trong cuộc kháng chiến lần thứ hai,
riêng số quân của bốn con trai của Trần Quốc Tuấn là Hưng Vũ vương,
Minh Hiến vương Uất, Hưng Nhượng vương Tảng, và Hưng Trí vương
Hiến đem đến hội ở Vạn Kiếp đã lên đến 20 vạn. Và theo bài thơ của
vua Trần Nhân Tông thì lúc đó số quân ở Hoan, Diễn (Nghệ An, Hà Tĩnh )
có đến 10 vạn (Hoan, Diễn do tồn thập vạn binh, nghĩa là Hoan Diễn còn
kia chục vạn quân).
Theo phương châm của Trần Quốc Tuấn: "Quân cần tinh không cần
nhiều”, quân đội chủ lực của nhà Trần không nhiều lắm về số lượng
nhưng rất tinh nhuệ. Quân đội đó được tổ chức chặt chẽ, huấn luyện
chu đáo, lại được tôi luyện trong chiến tranh yêu nước nên có tinh thần
chiến đấu cao, bản lĩnh chiến đấu vững vàng. Bài thơ của tướng Phạm
Ngũ Lão còn phản ánh khí thế oai hùng của quân đội lúc bấy giờ:
Múa giáo non sông trải mấy thâu,
Ba quân khí mạnh nuốt sao Ngâu.
Công danh nam tử còn vương nợ,
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu.
Quân đội chủ lực đời Trần gồm đủ các binh chủng: bộ binh, kỵ binh,
tượng binh, thủy binh. Thủy binh của ta thường dùng những thuyền
- chiến nhẹ, cơ động rất nhanh, dễ dàng. Một sứ giả nhà Nguyên có mô
tả thuyền của ta: "thuyền nhẹ và dài, ván thuyền rất mỏng, đuôi giống
như cánh uyên ương, hai bên mạn thuyền cao hẳn lên. Mỗi chiếc có
đến 30 người chèo, nhiều thì tới hàng trăm người. Thuyền đi nhanh
như bay" (Trần Phu, An Nam tức sự, bản chép tay). Thủy binh là một
binh lực mạnh, sở trường của quân ta.
Bên cạnh quân đội chủ lực của triều đình, quân đội của các vương hầu
và lực lượng vũ trang của nhân dân các làng xã giừ vai trò chiến lược
quan trọng trong kháng chiến. Từ cuộc kháng chiến lần thứ hai, các đội
dân binh đã được thành lập rộng khắp các làng xã từ vùng đồng bằng
đến miền núi rừng. Các đội dân binh có mặt khắp mọi nơi và mọi lúc đó
là cơ sở của cuộc chiến tranh du kích rộng rãi đời Trần làm cho quân
địch hao mòn, mệt mỏi và không cướp bóc được lương thực để nuôi
quân.
Bước sang giai đoạn phản công, nhiều đội dân binh các lộ phủ đã tập
hợp lại thành những lực lượng lớn cùng phối hợp chiến đấu với quân
đội chủ lực của triều đình. Nhiều trận quyết chiến trong cuộc kháng
chiến lần trước đã có sự tham gia tích cực và có hiệu quả của những lực
lượng dân binh như vậy.
- Toàn bộ lực lượng quân sự hùng hậu đó, ngoài bộ phận làm nhiệm vụ
bảo vệ hậu phương, cần được tính toán sử dụng hợp lý và thích đáng
cho nhiệm vụ uy hiếp căn cứ Vạn Kiếp và hai hướng tiến công đánh vào
hai đạo quân rút lui của địch. Trần Quốc Tuấn vừa tập trung lực lượng
cho trận quyết chiến Ở Bạch Đằng, vừa phải bố trí một lực lượng cần
thiết để sẵn sàng chặn đánh đạo quân bộ của Thoát Hoan gồm hàng
chục vạn quân.
Trong số quân đội chủ lực được huy động cho trận Bạch Đằng, ta thấy
có phần lớn thủy binh và những lực lưượng bộ binh tinh nhuệ của nhà
Trần như đạo quân của Trần Quốc Tuấn, đạo quân của hai vua Trần
Thánh Tông và Trần Nhân Tông, đạo quân Thánh dực nghĩa dũng do
Nguyễn Khoái chỉ huy, đạo quân Hữu vệ thánh dực do Phạm Ngũ Lão
chỉ huy...
Đặc biệt trong trận Bạch Đằng, cùng tham gia chuẩn bị và chiến đấu với
quân đội chủ lực còn có nhiều đội dân binh, và sự đóng góp hết sức to
lớn của nhân dân địa phương. Sử sách không ghi chép bao nhiêu,
nhưng tên tuổi của nhiều anh hùng địa phương và sự tích cứu nước của
quần chúng vẫn còn được nhân dân vùng Bạch Đằng đời dời ghi nhớ,
lưu truyền cùng với một số di tích như đền miếu, bia tượng, tên đất...
Những di tích và câu chuyện dân gian đó thường gắn liền với vai trò tổ
chức, lãnh đạo và hình ảnh rực sáng của vị anh hùng dân tộc Trần Hưng
- Đạo.
Nhân dân làng A Sào, huyện Phụ Dực (nay là Quỳnh Phụ, Thái Bình) còn
kể rằng Trần Quốc Tuấn cưỡi voi qua đây xem xét kho lương thực rồi
mới đến Bạch Đằng. Trên đường đi, đến sông Hóa, voi bị ngập bùn
không đưa ông qua sông được. Voi buồn bã chảy nước mắt nhìn theo
chủ tướng và đoàn quân. Trần Quốc Tuấn vô cùng cảm động.để khích lệ
ba quân quyết tâm chiến thắng, ông đã tuốt kiếm chỉ xuống dòng sông
mà thề : "Trận này không giết hết giặc Nguyên không trở lại sông này
nữa".
Cho đến ngày nay, nhân dân các xã Lưu Kiếm, Liên Khê (thuộc huyện
Thủy Nguyên, Hải Phòng) vẫn còn ghi sâu trong ký ức những câu chuyện
về Trần Quốc Tuấn đi chuẩn bị chiến trường trên quê hương mình. Đầu
tháng 3 năm 1288, rét đông - bắc theo gió mùa tràn về lạnh cóng,
nhưng vị lão tướng vẫn cưỡi ngựa men theo bờ khe, lần bên từng mỏm
núi đá tai mèo nhấp nhô. Ông đứng trên đỉnh đồi Từ Thụ (thuộc làng
Thụ Khê) nhìn ra sông Bạch Đằng sóng cồn man mác, suy nghĩ về những
trận đánh sắp tới Để biểu thị quyết tâm diệt dịch, Trần Quốc Tuấn đã
trao cho quân dân ở đây một thanh kiếm và một lá cờ. Câu chuyện lưu
kiếm, lưu kỳ còn truyền đến nay có nguồn gốc lịch sử là như vậy (Vùng
này hiện nay mang tên là xã Lưu Kiếm. Ở núi Từ Thụ vẫn còn đền thờ
- Trán Quốc Tuấn).
Khắp vùng Hải Đông, An Quảng (Hải Phòng, Quảng Ninh) nhiều tiểu
toát, đại toát (Đại toát là đại tư xã, tiểu toát là tiểu tư xã, chức quan ở
cấp xã đởi Trần trong cuộc chống Nguyên lần thứ hai, nhiều đại toát ở
Thanh Hóa đã động viên dân xã tham gia kháng chiến (theo văn bia
chùa Hưng Phúc đời Trần ở xã Quảng Hùng, huyện Quảng Xương,
Thanh Hóa), nhiều chủ trang trại và nông dân nghèo khổ tự nguyện
cung cấp lương thực, vũ khí và sẵn sàng xả thân vì nước, nguyện đứng
vào hàng quân của Trần Quốc Tuấn.
Nhiều làng ở hai ven sông Bạch Đằng hiện nay còn có đền thờ những
người địa phương tham gia trận Bạch Đằng. Họ là người đứng đầu các
đội dân chúng vũ trang, hoặc là những cận vệ của Trần Quốc Tuấn xông
pha trước trận tiền. Khi chết, họ được tôn là thành hoàng, là phúc thần
của nhiều làng xã, và những thành tích của họ còn đọng bền trong ký ức
dân gian.
Theo tiếng gọi của Trần Quốc Tuấn, nhân dân các làng vùng sông Bạch
Đằng phối hợp với quân Trần khẩn trương đi vào một cuộc chiến đấu
gian khổ và quyết liệt. Thóc gạo được chuẩn bị, sẵn sàng cung cấp cho
quân đội, vũ khí được chế tạo thêm để trang bị cho dân binh, thuyền bè
- được tu sửa để sử dụng trên chiến trường sông nước.
Thần tích các làng và gia phả một số dòng họ vùng Bạch Đằng còn kể
nhiều thành tích đánh giặc của nhân dân địa phương. Ớ Phả Lễ, Phục Lễ
(Thủy Nguyên, Hải Phòng), có hai anh em Trần Hộ, Trần Độ chỉ huy dân
làng lập thành đội dân binh ngày đêm luyện tập trên sông. Dân trang
Đoan Lễ (xã Tam Hưng, Thủy Nguyên) do Lý Hồng đứng đầu rèn giáo
mác theo Trần Quốc Trấn đánh giặc. Vũ Nguyên, người trang Do Lê (xã
Tam Hưng, Thủy Nguyên) nhà rất nghèo làm thuê nuôi mẹ, nhưng sức
khỏe hơn người, có nhiệt tình yêu nước. Ông đã tạm biệt mẹ già, động
viên dân làng theo Hưng Đạo Vương tham gia chiến đấu (Theo Thần
phả thành hoàng các làng Phả Lễ, Đoan Lễ, Do Lễ (đều thuộc huyện
Thủy Nguyên, Hải Phòng)). Tộc phả họ Vũ Đình (xã Minh Tân, Thủy
Nguyên) ghi rõ ông tổ họ này là Vũ Đại đứng đầu một đạo dân binh đặt
dưới quyền chỉ huy của hoàng tôn Trần Quốc Bảo bố trí mai phục ở dãy
núi đá ven sông. Nhiều nguời dân làng Tràng Kênh tham gia làm thông
tin liên lạc cho quân đội, trong đó có ông Lủi, bà Lủi người địa phương
được giao làm công việc như chiến sĩ truyền tin ở mặt trận. Sở dĩ gọi họ
là Lủi vì công việc liên lạc đưa tin và truyền lệnh đòi hỏi phải nhanh
chóng và bí mật, phải len lỏi theo đường tắt, trèo đá xuyên rừng vất vả
(Hồ sơ khảo sát chiến thắng Bạch Đằng năm 1969, tư liệu khoa Sử Đại
học Tổng hợp Hà Nội).
- Dân gian ngày nay vẫn còn nhớ rõ: các làng dọc sông Giá và sông Bạch
Đằng từ bến Đụn đến Điền Công, Yên Giang đều nhiệt liệt hưởng ứng
lời kêu gọi của Trần Quốc Tuấn, đã tích cực ủng hộ lương thực và các
phương tiện chiến đấu, là lực lượng hậu cần tại chỗ của quân đội. Nhân
dân còn lấy bè nứa, thuyền nan của mình chất đầy những củi khô, dầu
trám làm chất đốt chuẩn bị cho chiến thuật hỏa công trong trận đánh.
Gia phả họ Vũ ở Hàng Kênh (khu phố Lê Chân, Hải Phòng) và những
chuyện dân gian ở vùng này còn ghi lại công lao của Vũ Chí Thắng. Ông
đã đi theo Trần Quốc Tuấn nghiên cứu địa hình, sông nước vùng Bạch
Đằng và vẽ bản đồ chiến trận cho chủ soái.
Ở trại Yên Hưng (Yên Giang, Yên Hưng) có bà cụ già bán nước nghèo đã
tận tình chỉ dẫn cho Trần Quốc Tuấn biết tình hình con nước triều lên
xuống và địa hình cả vùng tả ngạn Bạch Đằng. Khi quân đội nhà Trần
kéo về đây bày trận, bà còn đem tất cá của cải hiến dâng cho sự nghiệp
cứu nước. Tài sản của một bà hàng nước không có bao nhiêu nhưng
tấm lòng yêu nước của bà thật đẹp đẽ đáng kính. Tấm bia đá ghi sự tích
và đền thờ Vua Bà bên bến đò Rừng là chứng tích về hành động cao cả
của bà cụ già nghèo này.
- Và xa hơn, Ở Điều Yêu Đông (An Hải, Hải Phòng) có Hoàng Thầnl (Thần
phả Điều Yêu Đông), ở trang Linh Động xã Đồng Minh (Vĩnh Bảo, Hải
Phòng) cũng có Hoa Thành tập hợp dân làng theo Trần Quốc Tuấn đi
chiến đấu (Thần phả thành hoàng làng Linh Động và gia phả họ Hoa tại
địa phương này).
Những đội dân chúng vũ trang ở vùng Bạch Đằng và nơi khác, giàu lòng
yêu nước, sẵn sàng chiến đấu quyết giữ nước, giữ làng. Nhiều người có
gia đình bị giặc tàn phá giết hại trong các cuộc càn quét của Ô Mã Nhi ở
Trúc Động, ở Đại Bàng, ở Tháp Sơn (vùng Đồ Sơn, Hải Phòng) trước đó
không lâu. Nợ nước và thù nhà chồng chất càng tăng thêm sức mạnh và
quyết tâm của họ.
Sự kết hợp chặt chẽ giữa quân đội và nhân dân trong trận quyết chiến
Bạch Đằng là sự thực hiện thành công phương châm chỉ đạo chiến
tranh của Trần Quốc Tuấn: "cả nước chung sức”. Sự kết hợp đó đã phát
huy cao độ sức mạnh tinh thần và vật chất của quân dân ta, là hình ảnh
tuyệt đẹp của chiến tranh nhân dân trong lịch sử đất nước.
Toàn bộ lực lượng quân sự trên đây đều đặt dưới quyền chỉ huy trực
tiếp của Quốc công tiết chế Trần Hưng Đạo, có sự tham dự của hai vua
Trần Thánh Tông và Trần Nhân Tông. Dưới trướng Trần Quốc Tuấn có
- nhiều danh tướng nhà Trần như: tướng Nguyễn Khoái chỉ huy quân
Thánh dực nghĩa dũng, tướng Phạm Ngũ Lão chỉ huy quân Hữu vệ
thánh dực, nội minh tự Đỗ Hành; có những tướng soái thuộc dòng dõi
tôn thất nhà Trần như Trần Quốc Hiện, Trần Quốc Bảo, có nhiều người
chỉ huy tài giỏi xuất thân nô tì hay bình dân như Yết Kiêu, Dã Tượng,
Nguyễn Xuân và biết bao nhiêu người chỉ huy dân binh mưu trí, dũng
cảm.
Trần Quốc Tuấn đã dùng đại bộ phận quân thủy bộ, bố trí thành một
trận địa mai phục lớn ở thượng lưu sông Bạch Đằng. Đây là một trận
thủy chiến nên thủy quân của ta giữ vai trò quan trọng. Một bộ phận
thủy quân mạnh lợi dụng ghềnh Cốc và các bãi cọc nhọn được bố trí ở
cửa sông Chanh, sông Kênh, sông Rút làm nhiệm vụ chặn đầu, bịt kín
mọi lối tháo chạy của địch ra biển. Một bộ phận khác giấu quân trong
các nhánh sông đổ ra thượng lưu sông Bạch Đằng và hạ lưu sông Đá
Bạc làm nhiệm vụ khóa đuôi, dồn đoàn thuyền của địch vào trận địa
quyết chiến. Một số thuyền chiến nữa mai phục sẵn trong sông Giá,
sông Thải, sông Gia Đước và các nhánh sông bên hữu ngạn, bất ngờ
đánh tạt ngang vào đội hình hành quân của đoàn thuyền chiến địch,
dồn chúng về bên tả ngạn để rồi tiêu diệt trước bãi cọc. Nhiều bè nứa,
thuyền nan chứa đầy củi khô tẩm các thứ nhựa và dầu cháy, cũng được
chuẩn bị sẵn ở chân núi Tràng Kênh để bất ngờ lao vào đoàn thuyền
- giặc, thực hiện kế hoạch đánh hỏa công. Một đội thuyền chiến nhẹ của
ta còn săn sàng khiêu chiến để nhử địch nhanh chóng lọt vào trận địa
mai phục.
Bộ binh của ta một phần mai phục ở núi Tràng Kênh để phối hợp với
thủy binh chiếm giữ điểm cao lợi hại này và sẵn sàng đánh bật quân
địch xuống sông nếu chúng dám liều lĩnh đổ bộ lên. Lực lượng mai phục
ở Tràng Kênh do tướng Trần Quốc Bảo chỉ huy (Theo Đại Nam nhất
thống chí, Gia phả họ Vũ Đình ở Minh Tân và di tích núi Hoàng Tôn). Đại
bộ phận bộ binh bố trí mai phục trong những cánh rừng và bãi sú vẹt
ven sông bên tả ngạn, nhiều nhất là ở vùng cửa sông Chanh, sông Kênh,
sông Rút. Đây sẽ là nơi hàng trăm thuyền chiến của địch bị dồn lại và
quân thủy bộ của ta phối hợp với nhau, đánh cả trên sông, trên bờ, tiêu
diệt toàn bộ quân địch.
Như vậy là một cạm bẫy lớn, hết sức lợi hại của quân dân ta đã được
giương sẵn ở Bạch Đằng. Nhưng muốn cho trận địa mai phục phát huy
hết tác dụng của nó thì một yêu cầu quan trọng là phải bảo đảm bí mật
và phải làm sao dẫn dắt quân địch lọt vào cạm bẫy theo đúng đường và
thời gian có lợi nhất cho ta.
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
