NUÔI CON KHỎE DẠY CON NGOAN

Chia sẻ: Nguyen Thi Bich Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:43

Thêm vào BST

Báo xấu

407
lượt xem 146
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quyển sách được xem như một cẩm nang hữu ích nhât trong việc nuôi dạy con, đề cập đến những yếu tô góp phân tích cực vào việc bồi đắp nên hạnh phúc cho trẻ và giúp trẻ cảm thây hài lòng vê bản thân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: NUÔI CON KHỎE DẠY CON NGOAN

NUÔI CON KH E D Y CON NGOAN CÁCH ÁP NG NHU C U TÌNH C M C A TR T 4 N 12 TU I DR RICHARD C. WOOLFSON 1
N I DUNG Gi i thi u. Công th c c a h nh phúc. Lòng t tin. Nh ng c m xúc. ng v i m i ngư i. Hòa Giao ti p tích c c. B ng tra t . L i c m ơn. 2
BÌA 4 Quy n sách ư c xem như m t c m nang h u ích nh t trong vi c nuôi d y con, cp n nh ng y u t góp ph n tích c c vào vi c b i p nên h nh phúc cho tr và giúp tr c m th y hài lòng v b n thân. Ph n u sách s gi i thi u v s phát tri n và nh ng i u góp ph n t o nên h nh phúc cho tr thông qua nh ng phương pháp nuôi d y con tích c c. Ph n ti p theo trình bày v b n ch t và t m quan tr ng c a lòng t tin i v i tr . K ó là nh ng phương pháp giúp tr i u khi n tình c m m t cách hi u qu hơn, và không ng ng khám phá nh ng m i quan h xã h i quan tr ng khác. Chương cu i c a cu n sách s nh n m nh n vai trò c a giao ti p tích c c trong vi c t o nên h nh phúc cho tr . . 3
Tr.6 Chương 1: GI I THI U i nào, cha m cũng luôn mong mu n em Dù th i n h nh phúc cho con cái. Tr s c m th y cu c s ng c a mình tr nên thú v hơn n u tr h c t t trư ng, có nhi u b n bè, bi t chơi m t nh c c nào ó hay có th t nhi u chơi, v.v. Song t t c ch có ý nghĩa khi tr c m nh n ư c ni m vui trong t ng công vi c mà tr ang làm. T o nên n n t ng tình c m v ng ch c H nh phúc chính là n n t ng tình c m c a tr . Khi c m nh n ư c ni m h nh phúc, tr s luôn háo h c tr i nghi m nh ng i u m i m trong t ng ngày. Qua t ng giai o n, tâm lý c a tr s không ng ng phát tri n. S không tránh kh i nh ng lúc tr b c b i ho c c m th y không hài lòng vì m t vi c gì ó, ch ng h n b th y cô la r y khi nói chuy n riêng trong gi h c, b m t chơi yêu thích, ho c gây g v i b n bè… Nhưng nh ng tâm tr ng này c a tr s nhanh món chóng i qua vì chúng ch x y n m t cách t m th i mà thôi. Tuy nhiên, n u lúc nào tr cũng c m th y bu n bã ho c không hài lòng v m t vi c gì chơi ó, thì ch c ch n tr s không còn th i gian l n h ng thú quan tâm n nh ng món ưa thích hay nh ng s vi c ang di n ra xung quanh mình n a. Khi ó, kh năng gây nh hư ng cũng như kh năng mang l i ni m vui cho tr c a nh ng ho t ng này s gi m i r t nhi u. Tương t , khi tâm tr ng bu n r u, kém năng ng chi m ưu th trong i s ng tình c m t k t qu cao trong h c t p, cũng như c g ng c a tr thì tr s không còn mu n ph n u giành thành tích cao nh t trong các cu c thi th thao n a… Các k t qu nghiên c u m i ây cho th y r ng tr em ngày nay ph i ch u quá nhi u áp l c t m i phương di n xã h i. Nghĩa là hi n nay có r t nhi u tr em luôn trong tr ng thái b căng th ng, b t an và lo l ng nhi u hơn so v i tr em các th h trư c. i u này là b ng ch ng cho th y r ng không ph i tr em nào cũng luôn có h nh phúc như nhau. Nh n di n h nh phúc H nh phúc là m t khái ni m tâm lý h c mà chúng ta ch có th c m nh n thông qua nh ng tr i nh nghĩa. Theo chúng tôi, h nh phúc c a tr ư c xác nghi m, ch r t khó nh b i nh ng y u t như: c m xúc tích c c i v i cu c s ng, bi t t hài lòng và c m th y th a mãn v b n 4
thân, v tính cách, v s thành công c a mình và nh ng m i quan h v i m i ngư i xung quanh. ư c bi u l m t cách r t rõ ràng, ch ng h n bé cư i h n h khi ôi khi h nh phúc c a tr n ón lúc tan trư ng, ho c bé th y thích thú khi ư c l n th y cha m u tiên i máy bay. Tuy nhiên, không ph i lúc nào h nh phúc c a tr cũng ư c b c l m t cách rõ ràng chúng ta có th nh n ra m t cách d dàng như v y, mà ôi khi nó còn ư c bi u hi n h t s c n trư ng chưa? Có th tinh t . Ch ng h n, ã bao gi b n bi t h t t t c lí do vì sao bé thích trư ng, v i nh ng bé s không nói cho chúng ta bi t bé c m th y r t vui v i nh ng ho t ng ngư i b n l p... Có th không ph i sáng nào bé cũng n trư ng v i n cư i h n h trên môi, nhưng n lúc vào l p thì bé l i r t ngoan và hào h ng v i bài t p ư c giao, m i khi i h c v thì líu lo k nh ng trò chơi m i trư ng… T t c nh ng bi u hi n y ch ng t r ng bé ang h nh phúc v i cu c s ng c a mình và v i th gi i xung quanh. Khi ã th u hi u tâm lí tr , chúng ta có th “b t nh p” chính xác v i b t kỳ d u hi u tinh t nào ch ng t là bé ang h nh phúc hay ang bu n lo. Tr.7 Hình tr.7 t ư c, cũng như v nh ng m i quan h v i Hài lòng v b n thân, v nh ng thành qu ã m i ngư i xung quanh u là nh ng y u t không th thi u bi p nên h nh phúc cho bé. Làm cách nào tr h nh phúc? Không i u gì có th ch c ch n r ng nh ng vi c chúng ta làm là “ úng” hay “sai” giúp tr i n h nh phúc. Ph n l n i u này tùy thu c vào nhân cách riêng c a t ng tr , vào tính khí, k năng, thái , cũng như cách th c mà chúng c m nh n v cu c s ng, v m i quan h gi a tr v i nh ng ngư i xung quanh… Ngoài ra, h nh phúc c a tr không ph i là s s p t ng u ng bao gi nghĩ r ng m i i u t t nhiên, v y nên chúng ta p n v i tr u t nhiên mà có. Trong nhi u trư ng h p, tr ch c m th y h nh phúc khi nh n ư c s tr giúp và hư ng d n c a ngư i khác mà thôi. N i dung c a cu n sách cp n nh ng y u t góp ph n tích c c vào vi c b i p nên h nh phúc cho tr . Ph n u sách s gi i thi u v s phát tri n và nh ng i u góp ph n t o nên h nh phúc cho tr thông qua nh ng phương pháp nuôi d y con tích c c. Ph n ti p theo ó là nh ng phương trình bày v b n ch t và t m quan tr ng c a lòng t tin i v i tr . K i u khi n tình c m m t cách hi u qu hơn, và không ng ng khám phá nh ng pháp giúp tr 5
m i quan h xã h i quan tr ng khác. Chương cu i c a cu n sách s nh n m nh n vai trò c a giao ti p tích c c trong vi c t o nên h nh phúc cho tr . i tư ng chính mà cu n sách này nh m t i là nh ng b c cha m có con t 4 - 12 tu i, ây ư c xem như m t “c m nang” h u ích nh t trong vi c nuôi d y con, nh m giúp bé luôn có m t cu c s ng h nh phúc và c m th y hài lòng v b n thân. Cu n sách s là ngư i b n ng hành quan tr ng i v i t t c nh ng ai ang làm cha m ho c s p làm cha m , luôn mong mu n em n nh n g i u t t p nh t cho con cái mình. 6
Tr.9 Chương 2: CÁC Y U T C U THÀNH H NH PHÚC Tr.10 H NH PHÚC BI U HI N R T A D NG Ch c n quan sát m t nhóm tr em vui ùa, chúng ta s b t g p ư c nh ng tâm tr ng khác nhau c a t ng tr . Có tr vui chơi hào h ng, có tr th ng e dè, l i rũ, v m t lúc nào cũng bu n bã… có tr i u này không ch x y ra nh ng nhóm tr ng u nhiên, mà ngay c anh em trong cùng m t gia ình cũng không ai gi ng ai. L a ch n c m xúc nh hư ng Có nhi u y u t n tâm tr ng c a tr , các y u t này u có vai trò nh t nh và có s tương tác l n nhau. Tuy nhiên, s tương tác qua l i này v n chưa th c s ph n ánh úng m i trư ng h p x y n v i tr . Ch ng h n, m t tr thư ng ít tham gia vào các trò chơi v i các b n s nh n th y các b n t v h h ng v i mình và th là tr không vui. Th c t là tr con ch chơi chung v i chúng, còn ngư c l i chúng cũng thích r nh ng ai trông có v ho t bát không mu n ch n g m i n u bi t nh ng a kia không thích. Vì v y, ôi khi r t khó xác ó có nh hư ng nh y u t n tâm tr ng vui v c a bé hay không. Tuy v y, dù trong b t c hoàn c nh nào, các b c cha m u có th giúp tr c m th y hài lòng hơn v b n thân, v cu c s ng b t k tính khí, m c tình c m và tr i nghi m c a tr ra sao. Chúng ta không nên nghĩ r ng tâm tr ng vui v xu t hi n tr m t cách t nhiên, mà b n thân chúng ta ph i ch ng giúp tr hình thành nh ng c m xúc tích c c y. 7
Tr.11 Các y u t c u thành nên h nh phúc Cá tính c i m tính cách ư c K t qu nghiên c u tâm lý cho th y cá tính là m t trong nh ng nh i. Ch ng h n, m t s bé r t d g n và ngoan k c khi ăn, hình ngay khi bé v a m i chào ng và khi chơi. Trong khi ó, m t s bé khác l i thư ng xuyên qu y khóc, luôn hi u ng và không lúc nào c m th y hài lòng v m i th . Ngoài ra, còn có nh ng bé luôn òi h i ngư i khác ph i quan tâm n chúng. i u ó cho th y, cá tính là m t trong nh ng y u t có t m nh hư ng l n n c m xúc c a bé sau này. Tình c m quy n luy n ây là tình c m mà tr dành cho cha m và chúng có nh hư ng r t l n n h nh phúc c a bé. Tình c m yêu thương mà tr dành cho m t ngư i nào ó (có th là m , cha, hay ngư i chăm sóc bé hàng ngày) s t o n n t ng cho s phát tri n v tình c m và tâm lý c a bé sau này. K t qu nghiên c u cho th y r ng n u lúc ư c kho ng 3 ho c 4 tu i mà tr v n chưa có nh ng tình c m tích c c t phía cha m thì sau này tr s thư ng xuyên g p ph i nh ng khó khăn v m t giao ti p xã h i. Nh ng m i quan h H nh phúc c a tr còn ch u nh hư ng b i m i quan h v i nh ng thành viên trong gia ình, v i b n bè ho c v i nh ng ngư i khác n a. Ch ng h n, n u tr có quan h tích c c v i anh ch em trong gia ình thì tr s c m th y cu c s ng h t s c vui v . Ngư c l i, n u tr c m th y ganh ghét ho c ghen t v i anh ch em trong gia ình thì cu c s ng s trôi qua trong nh ng căng th ng. Tương t , m t tr bi t hòa ng, c i m s ít bu n r u, lo l ng hơn so v i m t tr b cô l p v m t xã h i và b b n bè xa lánh. Trong kho ng 5 - 6 tu i, m i quan h i v i th y trư ng cũng có nh hư ng cô giáo nm c h nh phúc c a tr . Nh ng tr i nghi m Trong cu c s ng, không ph i s tr i nghi m nào cũng có tác d ng tích c c i v i t r . C h ng chơi, tr thư ng ch c m th y bu n t m th i nhưng n u có s m t h n, khi b m t m t món mát ngư i thân nào ó trong gia ình (ông, bà, hay cha, m ) thì ch c ch n s nh hư ng r t l n n tâm lý c a tr . Ngoài ra, h nh phúc c a tr còn ch u nh hư ng b i k t qu h c và sâu s c t ưc trư ng, b i nh ng m i quan h v i bè b n hay nh ng tr i nghi m khác t p mà tr trong cu c s ng. 8
Hình bên trái (tr.10) ng s d dàng k t b n hơn và nhanh chóng hòa nh p v i môi trư ng m i Nh ng tr d hòa trư ng. Hình bên ph i (tr.11) Khi tr t tách mình ra kh i cu c chơi thì r t d b cô l p, vì v y mà b n bè c a tr s không mu n r bé tham gia cùng n a. 9
Tr.12 NƠI H NH PHÚC B T U a tr nào cũng có th tìm th y ni m h nh phúc c a mình trong cu c Btc s ng. Tuy nhiên, cách ón nh n và b c l ni m h nh phúc c a tr có xu hư ng thay i theo th i gian, ch ng h n có nh ng i u khi n cho tr 4 tu i c m th y h nh phúc nhưng l i ít có tác i v i tr 8 tu i ho c l n hơn. ng H nh phúc bi u hi n t ng l a tu i như th nào? ư c phát tri n qua t ng giai o n và th hi n không gi ng nhau vì m i tr H nh phúc c a tr là m t cá th riêng bi t. Không nh ng th , h nh phúc c a tr còn ch u nh hư ng b i r t nhi u y u t bên ngoài. i tùy theo t ng tr và cũng không gi ng nhau gi a các gia ình. Vì v y, Các y u t này thay không ph i b t kỳ tr nào tu i cũng cùng u b c l ni m h nh phúc theo nh ng cách gi ng nhau. Tuy v y, thông qua nh ng m c phát tri n chính v vi c c m nh n ni m h nh phúc c a tr cũng ã giúp cho các b c làm cha m hi u con mình c n nh ng gì khi l n lên. Hình tr.12 M i bé s th hi n h nh phúc c a mình theo m t cách riêng. ây là i u d hi u, b i nh ng s ki n liên quan n h nh phúc và cá tính c a tr thay i r t a d ng theo th i gian. Tr.13 i u gì khi n tr h nh phúc Tr bi u hi n h nh phúc ra sao? Lúc 4 tu i Lúc 4 tu i Tình c m và s hài lòng mà chúng ta dành tu i này, chúng ta ch c n quan sát b t kỳ l a ngôn ng cơ th c a tr là có th bi t ngay cho tr là r t quan tr ng, dù tu i nào, c bi t là khi tr còn nh - lúc tr có h nh phúc hay không. Nh ng bi u mà các m i quan h v i b n bè v n chưa hi n như nét m t h n h , ánh m t long ư c hoàn thi n. lanh, n cư i tươi t n, i u b tho i mái… 10
ã nói lên r ng: “Lúc này con ang r t vui!”. Trong tu i này, tr ít khi th hi n ni m h nh phúc b ng l i nói mà ch y u là b ng ngôn ng cơ th . Lúc 6 tu i Lúc 6 tu i năng phát tri n ngôn ng ây là th i gian mà bé tham gia vào nhi u Nh vào kh trò chơi và bài v trư ng. Nh ng m c nhanh chóng, nên bé ã có th bày t c m tiêu và c m xúc c a bé ã vư t ra ngoài xúc c a mình b ng c l i nói l n i u b . ph m vi gia ình, th nên h nh phúc c a bé Nh vào v n t v ng d i dào mà bé ã có có liên h nhi u hơn n nh ng m i quan th di n t cho chúng ta bi t chính xác lúc h v i b n bè trong l p. Bé cũng ã b t u nào bé ang h nh phúc, lúc nào bé ang quan tâm n s hài lòng c a cha m v bu n bã. t ưc trư ng, và nh ng k t qu mà bé còn mu n làm vui lòng th y cô giáo n a. Lúc này, vi c b th y cô giáo ph t có th khi n bé bu n và lo l ng nhi u hơn so v i vi c b cha m la r y nhà. Lúc 9 tu i Lúc 9 tu i tu i này, thông thư ng i v i tr tu i này, m c dù s quan tâm i v i tr oán ư c là tr có h nh giúp c a cha m v n là y u t quan chúng ta có th tr ng nh t, song tình b n ã tr thành phúc hay không b ng cách l ng nghe và ngu n h nh phúc không th thi u trong i quan sát nh ng ph n ng c a tr . Tuy s ng tình c m hàng ngày c a tr . Nh ng nhiên, không ph i lúc nào chúng ta cũng có tr i nghi m và các m i quan h bên ngoài th n m b t ư c nh ng c m xúc c a tr vì xã h i cũng óng góp ý nghĩa r t quan nhi u khi chúng không b c l m t cách rõ tr ng. Bên c nh ó, nh ng thành tích mà ràng. Ch ng h n khi tr t i m cao trong t ư c và cách m i ngư i nhìn nh n kỳ thi v a qua. Khi ó, h nh phúc ã tr tr v tr cũng s nh hư ng r t l n n lòng thành m t c m xúc ph c t p không b c l m t cách ơn thu n ra ngoài. t t r ng c a t r . Lúc 12 tu i Lúc 12 tu i Lúc này, tr ã bi t làm dáng và trau chu t T 12 tu i tr i, tr có th r t nh y c m và 11
n cách ngư i d v b ngoài (t c là ã chú ý phát cáu dù không có nguyên nhân khác ánh giá v b n thân), i u này ã tr chính áng nào. Th nên, ôi khi bé ang nh hư ng nhi u nh t thành y u t n r t vui v , h nh phúc thì l p t c chuy n h nh phúc c a tr . Tr mu n tr thành m t sang tr ng thái gi n d không ki m soát ư c! nhân v t n i b t c a ám ông, mu n m c ki u qu n áo gi ng như b n bè ng trang chơi gi ng b n l a, mu n có nh ng món mình. Và tr còn mu n chúng ta luôn bên c nh, quan tâm chăm sóc nhi u hơn. Tuy nhiên, tr v n chưa t tin, nên d c m th y b t n thương n u ai ó có l i nh n xét hơi m a mai i v i mình. 12
Tr.14 LÀM CHA M TÍCH C C T TIN KHI LÀM CHA M Làm cha m tích c c là luôn t tin vào năng l c và trách nhi m c a b n thân, i u này em l i nhi u l i ích cho con cái cũng như cho chính b n thân h n a. Con cái s c m th y h nh phúc hơn khi cha m c a chúng cũng h nh phúc. Cha m t tin cũng ng nghĩa v i vi c h bi t ra nh ng k lu t rõ ràng, công b ng và linh ho t i v i tr . Hoài nghi v kh năng nuôi d y tr ôi khi trách nhi m n ng n trong vi c nuôi d y con cái có th khi n cho các b c cha m hoài nghi v kh năng c a mình và c m th y lo l ng cho m i quan h này. Th m chí có ngư i còn ã không th c hi n t t vi c nuôi d y con như h mong cho r ng chính b n thân h i. Tuy nhiên, chúng ta c n lưu ý m t i u r ng t tin v i trách nhi m làm cha m không có nghĩa là ph i luôn luôn hoàn h o trong t t c m i trư ng h p. Trái l i, vi c l ng nghe tr cũng óng m t vai trò r t quan tr ng. Cha m không th tránh kh i nh ng sai l m và con cái ôi khi cũng có nh ng ý ki n hay nh m gi i quy t nh ng b t ng trong m i quan h v i cha m c a chúng. Vì v y, n u cha m tôn tr ng “lu t chơi” i v i con cái, thì hai bên s d dàng ch p nh n m i quan h này hơn. C n t tin hơn S hoài nghi v kh năng nuôi d y con các b c cha m , c bi t là các b c cha m tr , là i u hoàn toàn bình thư ng. Tuy nhiên, n u hoài nghi quá m c, ho c c m th y lo l ng trong th i gian nuôi d y con, thì b n thân cha m c n i u ch nh l i nh ng suy nghĩ theo hư ng tích c c hơn. Hãy t tr n an r ng, b t c ai làm cha m cũng u tr i qua nh ng giây phút hoài nghi v nh ng “k năng” này. Ch ng h n, có nhi u ngư i làm cha m r t có kinh nghi m, h t lòng yêu thương con, nhưng cũng g p ph i nh ng khó khăn trong vi c d con cái khi chúng bư c n trư ng. ơn thu n xu t phát t phía a tr , như chúng không t vào tu i i u này có th 13
trư ng, tin k t b n, ho c do g p nhi u chuy n ph i lo l ng l p… Trong “vai trò” làm cha m , không ai dám t kh ng nh r ng mình là b c cha m hoàn h o c . Hình tr.14 Nh ng b c cha m luôn t tin trong vi c nuôi d y con cái s th c hi n trách nhi m c a mình t t hơn. B i khi ó, tr s bi t ư c tr âu và c m th y an toàn hơn khi bi t r ng lúc ang nào cũng có cha m quan tâm, chăm sóc. bên c nh Tr.15 Hãy l c quan hơn Sau ây là m t s g i ý nh m giúp cho các b c cha m có thêm kinh nghi m và t tin hơn trong vi c chăm sóc con cái có gia ình h nh phúc. ng nên ám nh b i m c c m có l i Trong m i con ngư i ai cũng có s trư ng và s o n c a riêng mình. M t khác, làm cha m u có c m giác như v y, do ó chúng ta là m t công vi c r t v t v . B t c ai làm cha m cũng ng nên ám nh b i m c c m có l i khi chăm sóc con cái không ư c chu áo. Tuy nhiên ôi khi có th chúng ta v n c m th y chưa hài lòng v b n thân vì có m t s vi c l ra chúng ta ã có th làm t t hơn, song th t ra b n thân tr cũng chưa th c m nh n ư c i u này âu. Hãy gi v ng quan i m c a mình ng nên chú tr ng thái quá vào m t i u gì ó. Là cha m , m i ngày chúng ta luôn có r t nh, k c nh ng l i nh n xét, góp ý v cách chăm sóc con cái t t nhi u vi c c n ph i quy t hơn. Thông thư ng, chúng ta u có nh ng quy t nh úng m b o cho con mình nh n ư c s chăm lo t t nh t, nhưng không ph i lúc nào chúng ta cũng mong mu n làm ư c i u ph nên không nh hư ng lâu dài này. Tuy nhiên, ây là m t v n n s phát tri n c a tr . Hãy tâm s v i ch ng (hay v ), cũng như v i nh ng thành viên khác trong gia ình, ho c b n bè 14
Hãy th l nh ng m i hoài nghi trong vi c nuôi d y con cái v i m t ngư i nào ó mà chúng ta c m th y tin tư ng. Khi ó chúng ta s c m th y d ch u hơn vì ã nói ra ư c nh ng i u khi n mình c m th y lo l ng. Ch c n m t ai ó bi t thông c m, ng viên, thì chúng ta s c m th y t tin hơn r t nhi u. T p trung vào năng l c c a mình M t trong nh ng hi u ng c a vi c kém t tin trong vi c nuôi d y con cái là tr s d bi u hi n t t c nh ng i u này t cha m thành nh ng hành vi mang tính tiêu c c. Tuy nhiên, chúng ta có th phá v rào c n này b ng năng l c c a mình, ch ng h n khi con cái qu y khóc hãy tìm suy nghĩ v nh ng “ i m cách d tr b ng nh ng cách mình bi t. Hãy th dành th i gian t ư c v i tư cách làm cha m , thay vì ch nghĩ m nh” và nh ng k t qu mà chúng ta ã n nh ng “ i m y u” s n có. Nh s tr giúp c a ngư i khác Trong vi c nuôi d y con cái, các b c cha m nên chia s công vi c cùng nhau, ng th i chia s c v i nh ng ngư i thân khác trong gia ình, b t c khi nào có th . Ngoài ra, chúng ta còn có th trao i kinh nghi m hay nh s tr giúp t b n bè. Chúng ta nên vui v ch p nh n t t c nh ng s tr giúp này vì i u ó s khi n cho chúng ta c m th y tho i mái và m nh m hoàn thành trách nhi m d dàng hơn. Hình tr. 15 Hãy l ng nghe ý ki n t tr , nh t là khi b n ang có s b t ng v i con. Chúng ta s ng c ưa ra nh m gi i quy t v n nhiên b i nh ng ý ki n hay mà tr . 15
Tr.16 CÂN NH C VÀ CH N L A Nuôi d y con khôn l n là m t công vi c c n n s cân nh c và ch n l a m t cách thư ng xuyên. Chúng ta luôn ph i cân nh c th t k gi a các ch n l a tìm i v i bé. M t s ch n l a tương i ơn gi n, song cũng ra i u phù h p nh t òi h i ph i suy xét kĩ lư ng vì nó nh hư ng tr c ti p có nhi u v n n cu c i c a tr . Ch n l a phù h p Làm cha m , ch c ch n ai trong chúng ta cũng ã t ng tr i qua nh ng lúc ph i ch n l a áp ng nh ng yêu c u c a tr . Ngoài vi c m b o cho nh ng ch n l a y phù h p v i s thích c a c cha m và tr thì ôi khi chúng ta cũng ph i ch p nh n nh ng i u i ngư c l i ý mu n u c a mình. Ch ng h n, trong trư ng h p tr xin vui chơi. Có th ban l i nhà c a b n bè khi nghe ư c mong mu n ó, b n s không ng ý vì s r t phi n hà và chưa k có th s phát . Nhưng n u suy xét kĩ lư ng và b n có th sinh nhi u v n m b o m t cách n th a m i cho con b n hư ng tr n ni m vui theo s thích c a chúng. Vì bi t âu ây vn thì hãy cũng là cơ h i con b n m r ng ư c m i quan h v i b n bè và h c cách t l p s m hơn khi không có cha m bên c nh. Hình tr.16 ư c bi u hi n Khéo nuôi d y con có th vi c bi t cách ch n l a, tuy nhiên ôi khi ó là nh ng ch n l a khó khăn b i không ph i lúc nào cũng có th làm hài lòng t t c m i ngư i. L ng nghe ý ki n c a ngư i khác Cha m c n ph i bi t cân nh c trư c ý ki n c a m i ngư i xung quanh, vì không ph i s góp ý nào cũng ng b mà ôi khi còn t o ra xung t. Th nên, chúng ta c n ph i thành th t v i chính b n thân mình, cũng như c n xác nh rõ mình ang xem xét ý ki n c a ai trong khi cân i c a h v i phương pháp nuôi d y con c a mình. N u nh n nh c v s tán thành ho c ph n ra m t th c t r ng, lúc nào chúng ta cũng l y vai trò làm cha m t quy n l i c a mình lên trên quy n l i c a tr , thì ã n lúc chúng ta nên b t u thay i quan ni m c a mình r i! Tránh c c oan trong ch n l a Tr con thư ng hay khám phá cu c s ng m t cách c c oan, nh t là trong giai o n t 9 n 10 tu i tr v sau. Ch ng h n, nhi u tr lúc kho ng 12 tu i thư ng hay lao vào nh ng trò chơi 16
“ú tim” khi i d o trong công viên, còn tr 10 tu i l i thư ng thích p xe th t nhanh mà không ý n nh ng m i nguy hi m có th x y ra v i chúng. S c c oan hay thái quá này cho tr chơi “th ga” khi n cho chúng c m th y thích thú. Tuy nhiên, chúng ta không nên theo ý thích c a mình mà không có m t gi i h n nào rõ ràng quy nh cho tr . B i theo quy lu t phát tri n chung thì bé s phát tri n t t nh t khi ư c vui chơi i u và ch ng m c. Khi xem xét nh ng phương pháp ư c áp d ng trong vi c nuôi d y tr , chúng ta c n n kh năng i u hòa gi a hai thái c c, tuy t i không ư c nghiêng h n v m t thái chú ý c c nào ó. i u quan tr ng là chúng ta ph i nh n ra i m m nh và i m y u c a tr , bi t rút kinh nghi m v nh ng vi c ã qua, ý xem vi c nào tr ph n ng tích c c nh t, t ó xây d ng phương pháp nuôi d y tr h p lý nh t. ây là cách t t nh t giúp tr có m t cu c s ng h nh phúc. Thuy t dung hòa: K t qu nghiên c u cho th y r ng tr phát tri n t t nh t khi nh ng ra không quá l ng l o nhưng cũng không quá kh t khe quy t c i v i tr . Nói cách khác, ó là nh ng quy t c h p lý, thư ng ph t nghiêm minh, ch c ch n s t t hơn nhi u so v i vi c quá chi u chu ng tr mà không t ra m t n i quy nào, ho c có quá nhi u hình ph t nh m vào tr . Chúng ta có th áp d ng nh ng quy t c này vào nh ng giai o n quan tr ng như trư c kì thi ch ng h n. t ư c k t qu cao trong h c t p khi có phương pháp h c phù h p v i kh Tr ch năng và kích thích ư c ni m say mê tr . N u ép bu c tr h c b ng cách nh i nhét quá nhi u nh hư ng không t t s gây áp l c r t l n i v i tr , và i u này ch c ch n s n k t qu thi. Ngư c l i, n u không ôn t p m t cách c n th n thì tr s b nh ng l h ng ki n th c và c m th y lo l ng hơn khi ngày thi c n k . Như v y, m t chương trình ôn t p h p lý, th i gian h c và th i gian chơi ư c s p x p m t cách khoa h c, s em n k t qu thi t t nh t cho tr . Hình tr 17. Hãy h i xem tr nghĩ gì v quy t nh c a chúng ta. Trong b t c trư ng h p nào chúng ta cũng nên chu n b tinh th n l ng nghe m i suy nghĩ c a tr . 17
Nh ng câu h i c n thi t n s quân bình trong vi c chăm sóc con cái, t b n thân m i chúng ta c n Khi c g ng t ph i tr l i ư c nh ng câu h i sau ây: Cách nuôi d y con c a mình có quá c c oan so v i nh ng ngư i làm cha m khác hay - không? Khi chúng ta ép bu c tr ph i làm i u gì ó, tr thư ng ph n ng ra sao? - Nh ng ý ki n c a chúng ta và c a tr có thư ng xuyên xung - t v i nhau không? - B n thân chúng ta có s n lòng tr làm i u gì ó theo ý mu n c a tr không, m c dù i u ó trái v i ý c a chúng ta? Phương pháp nuôi d y con mà chúng ta ang áp d ng ã giúp tr phát tri n ra sao? - i phương pháp nuôi d y tr t t hơn không? - B n thân chúng ta có s n sàng thay - Chúng ta có quá c ng nh c và b o th trong vi c nuôi d y con cái hay không? Chúng ta có thư ng xuyên h i xem tr nghĩ gì khi cha m ưa ra m t quy t - nh nào ó i v i tr hay không? 18
Tr.18 TRÍ THÔNG MINH C M XÚC Trí thông minh c m xúc c a tr là kh năng nh n th c v c m xúc c a b n thân và c a m i ngư i, cùng v i nh ng phương pháp h u hi u giúp tr i u khi n và x lý chúng. ây là y u t góp ph n quan tr ng t o nên h nh phúc c a tr . B m sinh và th c M t tr có trí thông minh c m xúc s nh n th c m t cách trung th c tr ng thái tình c m c a mình, và có năng l c áng k trong vi c i u khi n nh ng c m xúc ó. ng th i, tr r t nh y c m v i c m xúc c a nh ng ngư i xung quanh, dù ó là ngư i l n hay các tr ng trang l a khác. S hòa h p và hi u bi t v c m xúc này khi n tr c m th y hài lòng v i cu c s ng và i hơn. Cũng gi ng như h u h t các yêu c i m tâm lý khác, trí thông minh c m xúc c a tr là s tương tác gi a tính nh y c m mà lúc m i sinh bé ã có (b m sinh) v i nh ng k năng v c m xúc mà tr h c ư c khi l n lên (th c). Năng l c ti m n này không ph i luôn c nh, vì trong th c t , m t s bé lúc m i sinh ã có trí thông minh c m xúc nhi u hơn so v i nh ng bé khác. Nh ng y u t như cách cha m nuôi d y con, i s ng tình c m gia ình, nh ng kinh nghi m ti p nh n ư c t gia ình và nhà trư ng, m i quan h v i b n bè, anh ch em… u có vai trò trong vi c nuôi dư ng trí thông minh c m xúc c a tr . Tr.18-19 Di n t c m xúc b ng l i Chúng ta có th khuy n khích tr phát tri n nhi u khía c nh c a trí thông minh c m xúc thông qua t ng m t như: bi t t ki m soát b n thân, thái ng cơ ph n tích c c và t tin, có u và bi t thông c m v i m i ngư i. Tuy nhiên, ngoài vi c khuy n khích tr phát tri n t ng c trưng như trên, chúng ta cũng c n khuy n khích tr di n t l i c m xúc b ng l i, khía c nh thay vì ch b ng hành vi. So v i nh ng tr l n, tr nh thư ng g p khó khăn hơn trong vi c di n t c m xúc thành l i. B i vì, nh ng k năng ngôn ng c a tr nh (4 tu i) không th nào phát tri n như tr l n (12 tu i) ư c. ây chính là lý do khi n chúng ta c n ph i dành nhi u th i gian cho tr và ph i tr giúp tr nhi u hơn, c n khuy n khích tr trò chuy n v nh ng tài có liên quan n c m xúc. Chúng ta c n c g ng b ng m i cách hãy giúp tr hi u r ng chúng ta luôn hi u rõ tâm tr ng tr m i lúc. Hãy gi i thích cho tr hi u r ng chúng ta s giúp tr dùng l i nói di n 19
t c m xúc c a mình. B n c n kiên nh n trong vi c này, vì tr h c cách di n t c m xúc c a b n thân b ng ngôn ng l i nói ch m hơn r t nhi u so v i ngôn ng c ch . Chúng ta c n luôn nh r ng không th nào ép bu c tr ph i t nm c thông minh c m xúc gi ng như ngư i trư ng thành ư c. Tuy nhiên, nhi u k t qu nghiên c u ã cho th y r ng tr có th phát tri n trí thông minh c m xúc t t hơn khi nh n ư c s giúp c a nh n g ngư i xung quanh. Tr không ch phát tri n c m xúc trong nh ng năm u i mà còn ti p t c n khi bư c vào tu i thi u niên. i u này ng nghĩa v i vi c chúng ta s thu ư c phát tri n k t qu như mong dành cho tr . N u trong th i thơ u tr i b ng nh ng n l c giúp ã có ng c m v i m i ngư i… thì khi l n lên có nhi u m t tâm h n nh y c m, bi t quan tâm và kh năng tr cũng s có nh ng ph m ch t y. Hình tr.18 Hãy nuôi dư ng trí thông minh c m xúc c a tr b ng cách l ng nghe và giúp tr di n t b ng l i nh ng c m xúc này. Hình tr.19 Bé gái thư ng d ng c m v i m i ngư i hơn so v i bé trai, và t r t s m, bé gái ã bi t v v , an i m t ngư i b n khác r i. Tr.19 H I VÀ ÁP H i: Gi a bé trai và bé gái có s khác nhau v trí thông minh c m xúc hay không? áp: Có. Trí tu c m xúc gi a bé trai và bé gái có m t s i m khác bi t. Ch ng h n, so v i bé ng c m và d c m thông v i m i ngư i hơn. Bé gái còn c m nh n trai thì bé gái s m có s ư c nh ng khía c nh tình c m khác nhau c a tình b n s m hơn so v i bé trai. Ngư c l i, bé trai l i thư ng ương u v i stress t t hơn, ng th i t ra t tin hơn so v i bé gái. Các chuyên gia tâm lý h c cho r ng c bé trai l n bé gái u có ch s thông minh c m xúc ngang nhau – tuy nhiên m i gi i u có nh ng th m nh riêng. 20