Phản hồi từ sinh viên với công tác tự bồi dưỡng phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên sư phạm

Lê Thị Phương Hoa<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 133(03)/1: 95 - 99<br /> <br /> PHẢN HỒI TỪ SINH VIÊN VỚI CÔNG TÁC TỰ BỒI DƯỠNG PHÁT TRIỂN<br /> NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CỦA GIẢNG VIÊN SƯ PHẠM<br /> Lê Thị Phương Hoa*<br /> Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Vấn đề lấy ý kiến phản hồi từ người học đã và đang được nhiều trường đại học thực hiện, trong đó<br /> có các trường Đại học sư phạm. Kết quả phản hồi từ người học tạo thêm kênh thông tin giúp giảng<br /> viên điều chỉnh hoạt động giảng dạy, nâng cao tinh thần trách nhiệm của bản thân trong việc thực<br /> hiện mục tiêu đào tạo của nhà trường; góp phần tăng cường tinh thần trách nhiệm của sinh viên đối<br /> với quyền lợi, nghĩa vụ học tập, rèn luyện của bản thân; tạo điều kiện để sinh viên được phản ánh<br /> tâm tư, nguyện vọng, được thể hiện chính kiến về hoạt động giảng dạy của giảng viên, đề xuất<br /> mong muốn, nguyện vọng và những yêu cầu đối với nhà trường cũng như đối với từng giảng viên<br /> để đáp ứng tốt hơn nhu cầu học tập. Bài viết đề cập tới một khía cạnh khác của vấn đề đó là: hiệu<br /> quả của việc lấy ý kiến phản hồi từ sinh viên với công tác tự bồi dưỡng phát triển năng lực nghề<br /> nghiệp của giảng viên thông qua kết quả nghiên cứu trên 317 giảng viên các khoa và 80 sinh viên<br /> của trường Đại học Sư phạm-ĐHTN và khối sư phạm trường Đại học Hùng Vương Phú Thọ.<br /> Từ khóa: Năng lực, năng lực nghề nghiệp, phát triển năng lực nghề nghiệp, đánh giá, giảng viên.<br /> <br /> Thực trạng của việc lấy ý kiến phản hồi từ<br /> sinh viên*<br /> Chủ trương lấy ý kiến phản hồi từ người học<br /> về hoạt động giảng dạy của giảng viên được<br /> Bộ Giáo dục- Đào tạọ chỉ đạo từ năm học<br /> 2009- 2010 trên cơ sở kết quả triển khai thí<br /> điểm tại một số trường đại học từ năm học<br /> 2008- 2009. Mục đích của hoạt động này<br /> được Bộ Giáo dục- Đào tạo xác định là:1/<br /> Góp phần thực hiện Quy chế dân chủ trong cơ<br /> sở giáo dục đại học; xây dựng đội ngũ giảng<br /> viên có phẩm chất đạo đức, lương tâm nghề<br /> nghiệp và trình độ chuyên môn cao, phương<br /> pháp và phong cách giảng dạy tiên tiến, hiện<br /> đại; 2/ Tạo thêm kênh thông tin giúp giảng<br /> viên điều chỉnh hoạt động giảng dạy; nâng<br /> cao tinh thần trách nhiệm của giảng viên<br /> trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo của cơ<br /> sở giáo dục đại học; 3/ Tăng cường tinh thần<br /> trách nhiệm của người học với quyền lợi,<br /> nghĩa vụ học tập, rèn luyện của bản thân; tạo<br /> điều kiện để người học được phản ánh tâm tư,<br /> nguyện vọng, được thể hiện chính kiến về<br /> hoạt động giảng dạy của giảng viên; 4/ Nhà<br /> quản lí có kế hoạch cải tiến nâng cao chất<br /> lượng Đào tạo và chất lượng đội ngũ giáo<br /> viên. [2].<br /> *<br /> <br /> Tel: 0986 167716<br /> <br /> Phương thức đào tạo theo tín chỉ đã đặt ra cho<br /> người giảng viên ĐHSP những yêu cầu mới<br /> cả về năng lực chuyên môn và nghiệp vụ sư<br /> phạm. Để giúp giảng viên có thể nhìn nhận về<br /> năng lực của bản thân một cách rõ ràng, các<br /> trưường sư phạm đã áp dụng nhiều “kênh”<br /> khác nhau trong đánh giá năng lực giảng viên,<br /> trong đó có một “kênh” được nhiều giảng<br /> viên quan tâm: Đánh giá năng lực giảng viên<br /> thông qua phiếu phản hồi của sinh viên.<br /> Cách thức tiến hành việc lấy ý kiến phản hồi<br /> của sinh viên<br /> Việc tiến hành lấy ý kiến phản hồi từ sinh<br /> viên cần phải có lộ trình. Những ý kiến phản<br /> hồi của sinh viên sẽ là kênh tham khảo cần<br /> thiết, góp phần giúp giảng viên nâng cao chất<br /> lượng giảng dạy, đồng thời giúp sinh viên<br /> phát huy tính dân chủ, tự chủ. Phiếu đánh giá<br /> được xây dựng một cách khoa học,với các<br /> tiêu chí rõ ràng. Nội dung đánh giá chú trọng<br /> vào kiến thức, phương thức truyền giảng và<br /> đạo đức giảng viên trong quan hệ thày – trò.<br /> Nhà trường gửi bản câu hỏi đến sinh viên<br /> trong đó ghi rõ tên giảng viên được sinh viên<br /> đánh giá, sinh viên điền ý kiến của mình vào<br /> phiếu theo các nội dung phiếu yêu cầu. Số<br /> phiếu sau khi đã được sinh viên điền ý kiến sẽ<br /> được nhà trường tổng hợp và xử lí số liệu.<br /> 95<br /> <br /> Lê Thị Phương Hoa<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Các ý kiến sinh viên nhận xét, đóng góp sẽ<br /> được tổng hợp lại, đề rõ số ý kiến và số liệu<br /> % theo các tiêu chí và lấy thang đánh giá là<br /> các mức Tốt- Khá- Trung bình và Yếu sau đó<br /> gửi về khoa cho mỗi giảng viên (phiếu được<br /> để trong từng phong bì và dán kín). Giảng<br /> viên có thể xem đó như một kênh thông tin để<br /> tự bồi dưỡng, hoàn thiện mình. Với nhà<br /> trường, đây cũng là một kênh tham khảo<br /> trong việc xem xét, đánh giá giảng viên. Sau<br /> mỗi đợt phản hồi ý kiến của sinh viên về<br /> giảng viên, Trường yêu cầu thủ trưởng đơn vị<br /> cần báo cáo kế hoạch khắc phục những tồn tại<br /> về kết quả phản hồi của sinh viên với Ban<br /> Giám hiệu, Ban giám hiệu có kế hoạch theo<br /> dõi từng cá nhân và tập thể.<br /> Như vậy, có thể thấy xét về qui trình, phương<br /> pháp này hoàn toàn đảm bảo tính khách quan<br /> và khoa học. Sinh viên cảm thấy bản thân họ<br /> được tôn trọng và được dịp thẳng thắn bày tỏ<br /> quan điểm của mình. Qua trò chuyện, chúng<br /> tôi nhận thấy đa số sinh viên đều ủng hộ việc<br /> làm này, họ cùng có chung quan điểm: Phiếu<br /> không yêu cầu điền tên nên họ không thấy bị áp<br /> lực khi đưa ra nhận xét về thầy cô (76%). Do<br /> đó, họ dám nói thật hơn dù sẽ có những lời nhận<br /> xét thật sẽ làm một số thầy cô không vui.<br /> Cũng tìm hiểu về vấn đề này, qua khảo sát ý<br /> kiến của giảng viên với câu hỏi: “Theo thầy/<br /> cô việc lấy ý kiến phản hồi của sinh viên có<br /> đảm bảo được tính khách quan trong đánh giá<br /> năng lực giảng viên không? Thầy cô có ủng<br /> hộ việc làm này không”, kết quả thu được như<br /> sau: 42% số ý kiến cho rằng việc lấy ý kiến<br /> của sinh viên là khách quan và ủng hộ, 45%<br /> số ý kiến cho là không hoàn toàn khách quan<br /> và 13% số ý kiến cho rằng việc làm này<br /> không khách quan và hoàn toàn phản đối. Lí<br /> do các giảng viên đưa ra là: Việc sinh viên<br /> đánh giá giảng viên là không phù hợp với<br /> truyền thống tôn sư trọng đạo của Việt Nam<br /> (28,7%); Việc làm này có thể là cái cớ để<br /> những hiện tượng tiêu cực, những thái độ bất<br /> kính của sinh viên với thày sẽ có dịp được cổ<br /> súy và lây lan (42,1%); Đây có thể là dịp để<br /> những sinh viên học hành chưa tốt, bị điểm<br /> 96<br /> <br /> 133(03)/1: 95 - 99<br /> <br /> kém, bị phê bình, sẽ có cơ hội nói xấu, đổ lỗi<br /> cho thày cô nghiêm khắc (51,8%); Một số<br /> sinh viên không quan tâm tới việc đánh giá<br /> nhận xét giảng viên do đó có thể họ sẽ coi việc<br /> đánh dấu vào phiếu phản hồi là việc”làm cho<br /> xong”, không cần biết đúng hay sai (18%).<br /> Sự băn khoăn của các giảng viên không phải<br /> là không có căn cứ bởi có một số giảng viên<br /> cho rằng họ nhận được những ý kiến (có thể<br /> chỉ là 1 hoặc 2 ý kiến) nhận xét về những điều<br /> hoàn toàn không đúng. Để giúp các giảng<br /> viên giải tỏa những băn khoăn này nhà trường<br /> cũng đã đưa ra cách để đánh giá từng vấn đề<br /> theo số ý kiến như: Vấn đề nào chiếm từ 20 ý<br /> kiến đánh giá của sinh viên trở lên sẽ được<br /> coi là một hiện tượng cần lưu tâm.. Để việc<br /> lấy ý kiến phản hồi từ sinh viên có chất lượng<br /> và khách quan, Ban chỉ đạo lấy ý kiến sinh<br /> viên đã định hướng cho các lớp và quán triệt<br /> các em quan điểm của trường: Việc lấy ý kiến<br /> sinh viên chứng tỏ sự tôn trọng của nhà<br /> trường đối với mong muốn và đánh giá của<br /> các em; Việc đóng góp ý kiến về giảng viên<br /> thực chất là văn hóa phê bình và tự phê bình,<br /> tất cả đều hướng tới một môi trường học tập<br /> văn hóa và dân chủ, sinh viên có thể khen<br /> ngợi và góp ý với thày cô một cách đúng mực<br /> và theo phương thức phù hợp. Nhà trường<br /> cũng lưu ý tác động đến nhận thức, trách<br /> nhiệm cũng như ý thức của người đánh giá<br /> (SV), tránh sự tác động của những yếu tố<br /> không tích cực bởi trong quá trình giảng dạy<br /> những giảng viên nghiêm khắc có thể không<br /> nhận được những đánh giá tích cực; tình trạng<br /> sinh viên thiếu trách nhiệm khi đưa ra nhận<br /> xét, coi đó như một việc “làm cho xong”.<br /> Thày và trò là 2 chủ thể trong quá trình dạy<br /> và học. Ở bậc ĐH sinh viên tự giác cao trong<br /> quá trình học, người thầy thường xuyên tổ<br /> chức thi, kiểm tra, đánh giá trò. Sinh viên có<br /> vai trò phản hồi nên thầy phải biết được đánh<br /> giá của trò về quá trình dạy, phong thái sư<br /> phạm... để nhìn nhận lại quá trình giảng dạy<br /> của mình, và có những điều chỉnh (nếu cần)<br /> nhằm nâng cao chất lượng bài giảng. Mặc dù<br /> <br /> Lê Thị Phương Hoa<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> chỉ là một kênh để tham khảo song nếu 70%<br /> sinh viên đánh giá không tốt về giảng viên thì<br /> bản thân giảng viên cần phải xem xét lại mình.<br /> Các nội dung được sinh viên đánh giá<br /> Việc lấy ý kiến phản hồi của sinh viên chủ<br /> yếu xoay quanh các vấn đề :1/Nội dung và<br /> phương pháp giảng dạy của giảng viên; 2/Tài<br /> liệu phục vụ giảng dạy, học tập và việc sử<br /> dụng phương tiện dạy học của giảng viên; 3/<br /> Trách nhiệm, sự nhiệt tình của giảng viên đối<br /> với người học và thời gian giảng dạy của<br /> giảng viên; 4/Khả năng của giảng viên trong<br /> việc khuyến khích sáng tạo, tư duy độc lập<br /> của người học trong quá trình học tập; 5/Sự<br /> công bằng của giảng viên trong kiểm tra đánh<br /> giá quá trình và kiểm tra đánh giá kết quả học<br /> tập của người học; 6/Năng lực của giảng viên<br /> trong tổ chức, hướng dẫn và tư vấn hoạt động<br /> học cho người học; 7/Tác phong sư phạm của<br /> giảng viên [1].<br /> Đánh giá của giảng viên và sinh viên về hiệu<br /> quả của việc lấy ý kiến phản hồi từ sinh viên<br /> Năng lực nghề nghiệp của người giảng viên<br /> có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc<br /> nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.<br /> Người giảng viên có năng lực là người biết<br /> tạo ra uy tín đối với sinh viên. Do đó họ phải<br /> là người có phẩm chất chính trị - đạo đức<br /> trong sáng; có xu hướng nghề nghiệp sư<br /> phạm ổn định, bền vững; có kiến thức toàn<br /> diện; có năng lực sư phạm và trình độ chuyên<br /> môn nghiệp vụ…nhờ đó có sức mạnh cảm<br /> hoá lớn, thu hút, lôi kéo, định hướng và điều<br /> khiển hoạt động học của sinh viên. Trong<br /> <br /> 133(03)/1: 95 - 99<br /> <br /> những năm gần đây, đại bộ phận đội ngũ<br /> giảng viên các trường đại học có uy tín cao,<br /> tạo được niềm tin đối với các thế hệ sinh viên.<br /> Bên cạnh đó, vẫn tồn tại một số ít giảng viên<br /> chưa tạo được niềm tin, thậm chí làm mất<br /> lòng tin đối với sinh viên. Có giảng viên chưa<br /> mẫu mực trong giao tiếp, ứng xử; có giảng<br /> viên vi phạm quy chế giáo dục - đào tạo; có<br /> giảng viên vi phạm luật pháp của Nhà nước;<br /> có giảng viên năng lực, trình độ hạn chế… Do<br /> đó, việc lấy ý kiến phản hồi của sinh viên dù<br /> chỉ với mục đích để tham khảo trong xem xét<br /> đánh giá năng lực giảng viên song không thể<br /> phủ nhận là việc làm này cũng đã mang lại<br /> những hiệu quả nhất định, giúp giảng viên có<br /> căn cứ để tham khảo, tự nhìn nhận lại bản<br /> thân để có kế hoạch tự bồi dưỡng hoàn thiện<br /> mình. So với thời điểm trước năm học 20082009 - thời điểm các trường bắt đầu thực hiện<br /> việc lấy ý kiến sinh viên, nhiều lĩnh vực đã<br /> được cải thiện đáng kể. Qua đánh giá kết quả<br /> thu được như sau:<br /> Qua trò chuyện, một số giảng viên trẻ đều có<br /> chung ý kiến: Mặc dù là người trực tiếp giảng<br /> dạy, khi "bị" sinh viên nhìn nhận không tốt,<br /> ban đầu cũng hơi khó chịu và buồn. Song<br /> phiếu góp ý của sinh viên sẽ giúp giảng viên<br /> trẻ có điều kiện nhìn lại mình và hoàn thiện<br /> để trở thành một giảng viên tốt, chuyên môn<br /> vững vàng. Nhờ ý kiến của học sinh và đồng<br /> nghiệp, các giảng viên đã khắc phục được<br /> tính không mạnh dạn, nói không hết ý từng<br /> mắc phải khi mới ra trường.<br /> <br /> Bảng 1: Hiệu quả của việc lấy ý kiến phản hồi từ sinh viên<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> <br /> Hiệu quả<br /> Giảng viên thực hiện giờ lên lớp nghiêm túc hơn<br /> Giảng viên tích cực đổi mới phương pháp dạy học<br /> Tích cực ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học<br /> Công bằng và khách quan và thận trọng hơn trong kiểm tra đánh giá<br /> Tích cực tham gia các lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực<br /> do nhà trường tổ chức<br /> Không có thay đổi gì<br /> <br /> Số ý kiến<br /> 205<br /> 182<br /> 157<br /> 174<br /> 95<br /> <br /> %<br /> 64,7<br /> 57,4<br /> 49,5<br /> 54,9<br /> 29,9<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0,6<br /> <br /> 97<br /> <br /> Lê Thị Phương Hoa<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 133(03)/1: 95 - 99<br /> <br /> Bảng 2: Đánh giá của sinh viên về việc lấy ý kiến phản hồi<br /> STT<br /> <br /> Ý kiến của sinh viên<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> <br /> Họ thấy được tôn trọng<br /> Họ thấy vai trò của người học được nâng lên<br /> Sinh viên luôn mong muốn sự công bằng và việc làm này giúp họ thỏa<br /> mãn điều đó<br /> Đây là cơ hội để sinh viên bày tỏ mong muốn của mình một cách<br /> thẳng thắn nhất mà không bị áp lực.<br /> <br /> 4<br /> <br /> Như vậy, đa số giảng viên đều cho rằng dù<br /> ủng hộ hay không ủng hộ việc lấy ý kiến phản<br /> hồi từ sinh viên, các giảng viên đều nhìn thấy<br /> một sự thay đổi từ sau khi nhà trường thực<br /> hiện việc này: Giảng viên thực hiện thời gian<br /> lên lớp nghiêm túc hơn, giảng viên tích cực<br /> đổi mới phương pháp giảng dạy, ứng dụng<br /> công nghệ thông tin trong giảng dạy. Đặc biệt<br /> là việc kiểm tra đánh giá sinh viên được thực<br /> hiện đảm bảo tính công bằng và khách quan<br /> hơn như: Giảng viên phải trả bài kiểm tra<br /> trước khi kết thúc môn học một tuần để sinh<br /> viên có thể phản hồi nếu thấy việc đánh giá<br /> không đúng, giảng viên phải cung cấp chương<br /> trình môn học ngay từ buổi học đầu tiên để<br /> sinh viên có thể tự theo dõi tiến trình môn<br /> học... Tuy nhiên vẫn có 0,6% giảng viên cho<br /> rằng việc lấy ý kiến phản hồi của sinh viên<br /> không có ảnh hưởng gì đến giảng viên, con số<br /> này chiếm tỉ lệ rất nhỏ song đây cũng là một<br /> căn cứ để xem xét trong công tác tổ chức lấy<br /> ý kiến phản hồi của sinh viên và trong nhìn<br /> nhận, đánh giá giảng viên.<br /> Tìm hiểu sinh viên về việc có ủng hộ việc lấy<br /> ý kiến phản hồi của sinh viên hay không,<br /> 100% sinh viên cho rằng họ ủng hộ việc làm<br /> này. Lí do họ đưa ra là:<br /> Khi được hỏi về việc: Liệu việc làm này có<br /> thể trở thành dịp để sinh viên đưa ra những<br /> nhận xét thiếu thiện chí đối với các giảng viên<br /> mà họ không thích không? Liệu sinh viên có<br /> bị giảng viên “trù dập” không? Đa số sinh<br /> viên đều cho rằng điều này có thể có song con<br /> số này rất ít bởi nếu sự nghiêm khắc của<br /> giảng viên là đúng, sự đánh giá của giảng<br /> viên là công bằng, công khai thì sinh viên vẫn<br /> <br /> 98<br /> <br /> SYK<br /> n= 80<br /> 46<br /> 40<br /> 47<br /> <br /> %<br /> 57,5<br /> 50<br /> 58,8<br /> <br /> 50<br /> <br /> 100<br /> <br /> sẽ “tâm phục khẩu phục”. Việc” trù dập” sinh<br /> viên hoàn toàn không có vì việc lấy ý kiến<br /> phản hồi chỉ được triển khai với những môn<br /> học đã hoàn thành, đã tổ chức thi xong và đã<br /> công bố điểm.<br /> Kết luận<br /> Lấy ý kiến sinh viên về giảng viên là bước<br /> đầu tiên của quy trình đánh giá chất lượng<br /> đào tạo trong các trường đại học. Mặc dù chỉ<br /> là một cách để tham khảo trong công tác đánh<br /> giá năng lực nghề nghiệp giảng viên song<br /> không thể phủ nhận hiệu quả mà việc làm này<br /> đã mang lại đối với những thay đổi tích cực ở<br /> giảng viên. Thiết nghĩ hoạt động này nếu duy<br /> trì thường xuyên, quá trình xử lý kết quả đảm<br /> bảo tính khách quan, đúng mực sẽ giúp nhà<br /> trường có thêm thông tin tham khảo để đánh<br /> giá chính xác hơn chất lượng đào tạo của<br /> mình, có kế hoạch cải tiến nâng cao chất<br /> lượng Đào tạo và chất lượng đội ngũ giảng<br /> viên, củng cố thương hiệu để đáp ứng tốt hơn<br /> yêu cầu ngày càng tăng cao của xã hội.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Công văn số 1276/BGDĐT-NG ngày 20/2/2008<br /> của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT về việc tổ chức lấy ý<br /> kiến phản hồi từ người học về hoạt động giảng dạy<br /> của<br /> giảng<br /> viên<br /> (http://www.hup.edu.vn/Content/tabid/55/nid/324/<br /> Default.aspx<br /> 2. Nguyễn Bằng. Sinh viên đánh giá giảng viên:<br /> Đừng hiểu sai!<br /> (http://www.vietnamnet.vn/giaoduc/200912/Sinhvien-danh-gia-giang-vien-Dunghieu-sai886914/)<br /> 3. Trần Văn Tùng, (2012) “Chất lượng giảng viên<br /> và chất lượng đào tạo đại học Việt Nam”, tạp chí<br /> KHGD, số 83 tháng 8.<br /> <br /> Lê Thị Phương Hoa<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 133(03)/1: 95 - 99<br /> <br /> SUMMARY<br /> FEEDBACK FROM STUDENTS WITH THE SELF TRAINING DEVELOPMENT<br /> PROFESSIONAL COMPENTENCY OF PEDAGOGICAL TEACHERS<br /> Le Phuong Hoa*<br /> College of Education - TNU<br /> <br /> Getting feedback idea from students has been done many universities, including the University of<br /> Pedagogy. Results of getting feedback from learners create communication channels to help<br /> teachers adjust teaching, enhance the sense of responsibility of myself in implementing the<br /> training objectives of the school; contribute to strengthening the sense of responsibility of the<br /> student to the rights and obligations of learning, training of itself; create conditions for students to<br /> reflect the aspirations, political opinions expressed on teaching activities of the faculty, the<br /> proposed wishes, aspirations and requirements for schools as well as for each lecture members to<br /> better meet the learning needs. Article mentions another aspect: effecting of taking feedback from<br /> students with self and fostering development of professional competency of teachers through<br /> research results on 317 teachers and 80 students of Thái Nguyên university of education and the<br /> pedagogical faculty of Hung Vuong university, Phu Tho province.<br /> Key words: Compentency, professional compentency, developing professional competence,<br /> assessment, teacher.<br /> <br /> Ngày nhận bài:12/11/2014; Ngày phản biện:27/11/2014; Ngày duyệt đăng: 03/4/2015<br /> Phản biện khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Tính – Trường Đại học Sư phạm - ĐHTN<br /> *<br /> <br /> Tel: 0986 167716<br /> <br /> 99<br /> <br />