zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Kinh Tế - Quản Lý

» Luật học

Pháp luật về xác định các tiêu chí thuộc dự án quan trọng quốc gia do quốc hội quyết định chủ trương đầu tư phải thu hồi đất

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Báo xấu

8
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Pháp luật về xác định các tiêu chí thuộc dự án quan trọng quốc gia do quốc hội quyết định chủ trương đầu tư phải thu hồi đất" tập trung phân tích những bất cập có liên quan các tiêu chí nhằm xác định các dự án quan trọng quốc gia do quốc hội quyết định chủ trương đầu tư phải thu hồi đất, đưa ra những kiến nghị hoàn thiện cơ chế này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Pháp luật về xác định các tiêu chí thuộc dự án quan trọng quốc gia do quốc hội quyết định chủ trương đầu tư phải thu hồi đất

HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP PHÁP LUẬT VỀ XÁC ĐỊNH CÁC TIÊU CHÍ THUỘC DỰ ÁN QUAN TRỌNG QUỐC GIA DO QUỐC HỘI QUYẾT ĐỊNH CHỦ TRƯƠNG ĐẦU TƯ PHẢI THU HỒI ĐẤT Cao Thanh Sơn1 Nguyễn Thành Phương2 Tóm tắt: Luật Đất đai năm 2013 cùng Luật Đầu tư công năm 2019 đã phân định, cũng như đưa ra các tiêu chí nhằm xác định các dự án quan trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư phải thu hồi đất. Điều này giúp việc áp dụng pháp luật một cách thống nhất, đồng thời cũng là cơ sở xác định các dự án thuộc phạm vi thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế- xã hội. Tuy nhiên, thực tế vẫn tồn tại một số bất cập cần được tháo gỡ. Theo đó, bài viết sẽ tập trung phân tích những bất cập có liên quan các tiêu chí nhằm xác định các dự án quan trọng quốc gia do quốc hội quyết định chủ trương đầu tư phải thu hồi đất, đưa ra những kiến nghị hoàn thiện cơ chế này. Từ khóa: Tiêu chí, dự án quan trọng quốc gia, thu hồi đất. Nhận bài: 16/12/2022. Hoàn thành biên tập: 30/12/2022. Duyệt đăng: 05/01/2023. Abstract: The 2013 Land Law and the 2019 Law on Public Investment have defined, as well as set out criteria to identify important national projects that are decided by the National Assembly on investment policies that require land acquisition. This helps to apply the law in an uniform way, and at the same time, it is also the basis for identifying projects within the scope of land acquisition for the purpose of socio-economic development. However, there are still some inadequacies that need to be resolved. Accordingly, the article will focus on analyzing the inadequacies related to the criteria to determine the national important projects decided by the National Assembly on investment policy that require land acquisition. From that, the article makes recommendations to improve this mechanism. Keywords: Criteria, important national projects, land acquisition. Date of receipt: 16/12/2022. Date of revision: 30/12/2022. Date of approval: 05/01/2023. 1. Thực trạng pháp luật về xác định các thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế- xã hội tiêu chí thuộc dự án quan trọng quốc gia do mang ý nghĩa và vai trò đặc biệt quan trọng3. quốc hội quyết định chủ trương đầu tư phải Luật Đất đai năm 2013 đã có những quy định thu hồi đất liên quan đến cơ chế thu hồi đất phát triển kinh Thực hiện Tổng kết Nghị quyết 19-NQ/TW tế-xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng; khi đã ngày 31 tháng 10 năm 2012 làm tiền đề quan trọng phân định rạch ròi thành ba cấp quyết định là cho việc xây dựng Nghị quyết 18-NQ/TW Hội nghị Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ và Hội đồng lần thứ V ngày 16 tháng 6 năm 2022, với những chủ nhân dân cấp tỉnh. Theo đó, trường hợp thu hồi trương, định hướng, giải pháp mới, đảm bảo nguồn đất phát triển kinh tế-xã hội thuộc thẩm quyền tài nguyên đất đai được khai thác, sử dụng một cách Quốc hội quyết định thu hồi đất, không theo hiệu quả nhất, bền vững, đây là một công cụ quan phương thức tích hợp với trường hợp vì mục trọng của Nhà nước trong việc huy động nguồn lực đích quốc phòng, an ninh như trước đây; mà có đất đai, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển bền vững sự chuyển đổi mục đích từ “thu hồi đất vì mục hơn, hướng đến mục tiêu đưa nước ta trở thành nước đích phát triển kinh tế” sang “thu hồi đất vì mục phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Trong đó, đích phát triển kinh tế-xã hội”. Điều này đáp ứng cần hoàn thiện pháp luật về xác định các trường hợp tiêu chí để nước ta thuộc nhóm quốc gia có nền 1 Thạc sỹ, NCS. Giám đốc Sở Tư Pháp tỉnh An Giang. 2 Thạc sỹ, Khoa Luật, Trường Đại học Nam Cần Thơ. 3 Nguyễn Hoàng,“Trung ương thống nhất cao việc ban hành Nghị quyết mới về quản lý, sử dụng đất”, https://baochinhphu.vn/trung-uong-thong-nhat-cao-viec-ban-hanh-nghi-quyet-moi-ve-quan-ly-su-dung-dat- 102220510163332932.htm, truy cập ngày 19/6/2022. 42
Soá 01/2023 - Naêm thöù möôøi taùm kinh tế thị trường theo quy chế của Hoa Kỳ cùng Xoay quanh các tiêu chí để phân định dự án Liên minh Châu Âu4. Tuy nhiên, khi xác định quan trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ các dự án quan trọng quốc gia do quốc hội quyết trương đầu tư phải thu hồi đất, cần làm rõ một số định chủ trương phải thu hồi đất vẫn còn những vấn đề như sau: khó khăn, đòi hỏi xác định rõ ranh giới các dự án Tiêu chí thứ nhất: Sử dụng vốn đầu tư công phát triển kinh tế đơn thuần, buộc chủ đầu tư từ 10.000 tỷ đồng trở lên. Trong đó: “Vốn đầu tư phải thỏa hiệp nhận chuyển nhượng quyền sử công quy định bao gồm: vốn ngân sách nhà dụng đất, cùng các dự án phục vụ mục tiêu kinh nước; vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ tế cho chủ đầu tư lẫn cộng đồng thì Nhà nước sẽ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập dành trực tiếp thu hồi đất. để đầu tư theo quy định của pháp luật”5. Nếu Để xác định các tiêu chí thuộc dự án quan toàn bộ vốn triển khai dự án dưới 10.000 tỷ đồng trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ hoặc không xuất phát từ nguồn trên, hiển nhiên trương đầu tư phải thu hồi đất, tại khoản 1 Điều không thỏa tiêu chí dự án quan trọng quốc gia. 62 Luật Đất đai năm 2013 khoanh định phạm vi Tuy vậy, đánh giá khách quan, tổng vốn đầu tư này trong giới hạn: “Thực hiện các dự án quan với dự án quan trọng quốc gia giới hạn ở định trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ mức 10.000 tỷ đồng là rất lớn, thiết nghĩ cần tính trương đầu tư mà phải thu hồi đất”. Nhằm diễn toán trong phạm vi thích hợp. Bởi Việt Nam là: giải các dự án này, tại Điều 7 Luật Đầu tư công “Một quốc gia đang phát triển mà trong 05 năm năm 2019 ban hành ngày 13 tháng 6 năm 2019 chỉ có 2 dự án quan trọng cấp quốc gia là Sân đã đưa ra những tiêu chí phân loại, cụ thể như: bay Long Thành và Cao tốc Bắc- Nam là quá ít, 1. Sử dụng vốn đầu tư công từ 10.000 tỷ nếu không có sự điều chỉnh giảm xuống thì có đồng trở lên; thể 5 năm tới Quốc hội không còn quyết định dự 2. Ảnh hưởng lớn đến môi trường hoặc tiềm án quan trọng nào. Quốc hội là cơ quan quyết ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi định những vấn đề quan trọng của đất nước mà trường, bao gồm: điều chỉnh để Quốc hội không quyết định dự án a) Nhà máy điện hạt nhân; nào sẽ rất bất hợp lý”6. Bên cạnh đó, vẫn tồn tại b) Sử dụng đất có yêu cầu chuyển mục đích nhiều trường hợp chia nhỏ dự án, mục đích giữ sử dụng đất vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên mức đầu tư dưới tiêu chí Quốc hội phê duyệt, nhiên, khu bảo vệ cảnh quan, khu rừng nghiên nhằm “lách luật” bởi điều này không buộc thông cứu, thực nghiệm khoa học từ 50 ha trở lên; qua hoặc phải xin ý kiến từ Quốc hội7. Từ vấn đề rừng phòng hộ đầu nguồn từ 50 ha trở lên; rừng trên cần có những hiệu chỉnh cụ thể, tạo động phòng hộ chắn gió, chắn cát bay, chắn sóng, lấn lực thúc đẩy Quốc hội đóng vị trí quan trọng biển, bảo vệ môi trường từ 500 ha trở lên; rừng trong việc đảm bảo quỹ đất được sử dụng một sản xuất từ 1.000 ha trở lên; cách tiết kiệm, hiệu quả, đúng mục đích. 3. Sử dụng đất có yêu cầu chuyển mục đích Tiêu chí thứ hai: Ảnh hưởng lớn đến môi sử dụng đất trồng lúa nước từ hai vụ trở lên với trường hoặc tiềm ẩn khả năng nghiêm trọng đến quy mô từ 500 ha trở lên; môi trường, có thể liệt kê như nhà máy điện hạt 4. Di dân tái định cư từ 20.000 người trở lên nhân hoặc các dự án sử dụng đất có yêu cầu ở miền núi, từ 50.000 người trở lên ở các chuyển mục đích sử dụng như: vườn quốc gia, vùng khác; khu bảo tồn thiên nhiên, khu bảo vệ cảnh quan, 5. Dự án đòi hỏi phải áp dụng cơ chế, chính khu rừng nghiên cứu, thực nghiệm khoa học từ sách đặc biệt cần được Quốc hội quyết định. 50 ha trở lên; rừng trồng phòng hộ đầu tư từ 50 4 Trần Vang Phủ- Trần Thụy Quốc Thái, “Phạm vi áp dụng quy định nhà nước thu hồi đất- Sử dụng để phát triển kinh tế - Xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 16/2019, tr.28-34. 5 Khoản 22 Điều 4 Luật Đầu tư công năm 2019. 6 Anh Minh, “Có tình trạng chia nhỏ dự án để khỏi phải xin ý kiến Quốc hội”, https://vnexpress.net/co-tinh-trang- chia-nho-du-an-de-khoi-phai-xin-y-kien-quoc-hoi-3905153.html, truy cập ngày 24/11/2021. 7 Quỳnh Vinh, “Dự án quan trọng quốc gia: Căn cứ nào điều chỉnh vốn từ 10.000 tỷ lên 35.000 tỷ?”, https://cand.com.vn/thoi-su/Du-an-quan-trong-quoc-gia-Can-cu-nao-dieu-chinh-von-tu-10-000-ty-len-35-000-ty- i511196/, truy cập 22/9/2021. 43
HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP ha trở lên; rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay, động khác. Đơn cử: tác động đến xã hội (là chắn sóng, lấn biển, bảo vệ môi trường từ 500 nhiệm vụ của bộ môn khoa học khác gọi là Đánh ha trở lên; rừng sản xuất từ 1000 ha trở lên. giá tác động xã hội - ĐTX), đến sức khỏe con Để triển khai một công trình ít nhiều ảnh người (thuộc nhiệm vụ của bộ môn Đánh giá tác hưởng đến môi trường, có thể là tích cực hoặc tiêu động sức khỏe - ĐTS); hơn hết phải dự báo cực; ở phương diện tích cực, dự án góp phần nâng những rủi ro, sự cố do dự án gây ra (thuộc nhiệm cao chất lượng cuộc sống, chỉnh trang đô thị, kiến vụ của bộ môn Đánh giá rủi ro - ĐRR). Điều này tạo sinh kế cho cư dân khu vực có dự án được chỉ có thể được triển khai hiệu quả, nếu các bộ triển khai… ở một góc độ khác, không loại trừ môn khoa học như: đánh giá tác động môi khả năng dự án làm mất cân bằng sinh thái, tác trường, tác động xã hội, tác động sức khoẻ và động tiêu cực đến con người… Từ lý do này, tại đánh giá rủi ro được tiến hành độc lập, theo điểm a khoản 1 Điều 30 Luật Bảo vệ môi trường phương pháp luận khoa học riêng11. năm 2020 ban hành ngày 17 tháng 01 năm 2020, Tiêu chí thứ ba: Sử dụng đất có yêu cầu quy định với một số dự án sử dụng đất phải thực chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa nước từ hiện đánh giá tác động môi trường. Nhìn chung, hai vụ trở lên với quy mô từ 500 héc ta trở lên. đây là công cụ pháp lý và kỹ thuật quan trọng Nguồn lực đảm bảo an ninh lương thực cho quốc cung cấp luận cứ cho Quốc hội, cơ quan chuyên gia là lúa gạo, báo cáo từ Bộ Nông nghiệp và phát ngành, nhà đầu tư trong phê duyệt, thẩm định, triển nông thôn giai đoạn 2000-2010 diện tích đất triển khai dự án; theo thông lệ quốc tế chi phí tạo trồng lúa đã giảm 370.000 ha12. Dự báo đến năm lập một báo cáo đánh giá tác động môi trường 2025 diện tích đất trồng lúa nước giảm 300.000 thường chiếm từ 1-3% trong tổng số vốn đầu tư ha13. Việc lạm dụng lấy đất nông nghiệp phục vụ dự án8. Riêng ở Việt Nam kinh phí này thường chỉ phát triển công nghiệp, đô thị vẫn xảy ra, bình bằng 1%-10% so với mức trung bình quốc tế9. quân đất nông nghiệp theo đầu người tại Việt Ở nước ta, nguồn kinh phí triển khai, cũng Nam khoảng 0,07 ha/người, chỉ bằng ¼ so với như quy trình thực hiện chưa được tuân thủ triệt Thái Lan (khoảng 0,27 ha/người), đồng thời chỉ để, “Có thể kể đến dự án thủy điện Hòa Bình, khoảng 1/3 so với mức trung bình của thế giới những quốc gia phát triển phải tiêu tốn khoảng 5 (0,2 ha/người)14. So sánh cùng Trung Quốc, khi triệu đô, trong 5 năm tiến hành triển khai đánh cần sử dụng diện tích đất lúa từ 35 ha trở lên, hoặc giá, thế nhưng tại Việt Nam chỉ giới hạn 700-800 75 ha trở lên với loại đất còn lại buộc phải thông triệu đồng, triển khai trong 02 tháng”10. Bên qua Quốc vụ viện (Chính phủ)15. Việc pháp luật cạnh đó, tiền thân đánh giá tác động môi trường quy định một dự án được phép sử dụng trên 500 vốn là bộ môn khoa học, chỉ có thể dự báo tác héc ta đất nông nghiệp là chưa hợp lý. Bởi khác động dự án đến môi trường. Quy định các dự án với một số quốc gia trên thế giới, tại Việt Nam phải thực hiện đánh giá tác động môi trường, đòi chưa đưa ra nguyên tắc bảo vệ triệt để quỹ đất hỏi bộ môn này phải dự báo thêm những tác nông nghiệp, nếu việc sử dụng đất cho phát triển 8 Lương Thị Thoa, “Đánh giá tác động môi trường theo pháp luật Việt Nam và một số kiến nghị nâng cao hiệu quả thực thi”, Tạp chí Pháp luật và Thực tiễn, số 42/2020, tr.105-106. 9 Nam Khánh, “Bất cập trong đánh giá tác động môi trường”, https://nhandan.vn/chuyen-de-cuoi-tuan/bat-cap- trong-danh-gia-tac-dong-moi-truong-272142, truy cập ngày 22/11/2021. 10 Mai Thế Toản - Hoàng Thanh Nguyệt, “Thực trạng và đề xuất kiến nghị nhằm hoàn thiện hệ thống đánh giá tác động môi trường trong quá trình xét duyệt dự án đầu tư”, Tạp chí Môi trường, tháng 8/2016, tr.18. 11 Nam Khánh, “Bất cập trong đánh giá tác động môi trường”, https://nhandan.vn/chuyen-de-cuoi-tuan/bat-cap- trong-danh-gia-tac-dong-moi-truong-272142, truy cập ngày 22/11/2021. 12 Đình Hiệp, “Đề xuất tăng phân cấp, phân quyền chuyển đổi mục đích sử dụng đất”, http://www.hanoimoi.com.vn/tin-tuc/Chinh-tri/1016006/de-xuat-tang-phan-cap-phan-quyen-chuyen-doi-muc-dich- su-dung-dat, truy cập ngày 20/10/2021.13 Phạm Phương Nam, “Quy định mới về quản lý, sử dụng đất trồng lúa”, Tạp chí Tài nguyên và Môi trường, kỳ 1 tháng 6 năm 2015, tr. 24. 14 Phạm Phương Nam-Bùi Nguyên Hạnh, “Chính sách bảo đảm “người cày có ruộng” trong điều kiện sử dụng đất nông nghiệp úng dụng công nghệ cao”, Tạp chí Tài nguyên và Môi trường , số 17/2021, tr.14-15. 15 Trần Thị Kim Anh, “Pháp luật về bồi thường khi nhà nước thu hồi đất - Kinh nghiệm của một số quốc gia và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam”, Tạp chí Kinh tế và Quản trị Kinh doanh, số 12 – 2020, tr.53-54. 44
Soá 01/2023 - Naêm thöù möôøi taùm kinh tế- xã hội với quy mô lớn như trên có thể dẫn dựng các công trình thủy điện trên cả nước là đến việc lạm dụng sử dụng đất nông nghiệp cho 66.372 hộ20. Bình quân một dự án thủy điện tỷ lệ nhu cầu phát triển kinh tế- xã hội. Khi đó, Trung di dân, thực hiện tái định cư là 772 hộ. Quốc đã đưa ra nguyên tắc “Bảo vệ nghiêm ngặt Xoay quanh tiêu chí một dự án phát triển 120 triệu ha đất canh tác”16. Trong đó, “đất canh kinh tế- xã hội, buộc phải di dân với số lượng có chất lượng tốt nhất cần duy trì vĩnh cửu và hơn 50.000 người sẽ thông qua quốc hội cần có không được phép chuyển đổi mục đích sử dụng vì những hiệu chỉnh cụ thể, bởi khi có sự so sánh bất cứ lý do gì”17. Việc sử dụng đất cho cầu phát kinh nghiệm Ấn Độ tại Điều 23 Phần III Luật triển kinh tế- xã hội, sẽ không bao gồm các trường thu hồi đất đai, với dự án buộc di dân 400 người hợp “giao đất triển khai xây dựng sân golf, hoặc hoặc nhiều hơn tại khu vực đồng bằng, 200 hoặc xây dựng nhà ở cao tầng”; giới hạn phạm vi sử nhiều hơn khu vực miền núi, đồng bào thiểu số, dụng đất vào mục đích sản xuất trong các khu buộc phải thành lập Ủy ban tái định cư ở cấp dự công nghiệp theo quy hoạch được duyệt mà không án, thành phần gồm đại diện các bộ, ngành có giao đất cho các cơ sở sản xuất riêng lẻ nhằm liên quan của trung ương và các chuyên gia cấp khai thác tối đa các công trình kết cấu hạ tầng”18. địa phương, sự giám sát này giúp Ấn Độ hạn chế Từ kinh nghiệm trên, ở nước ta cần làm rõ tình trạng lạm dụng thu hồi đất vì mục đích phát nguyên tắc, tiêu chí cho phép chuyển đổi đất lúa. triển kinh tế. Điều này cho thấy việc một dự án Bởi theo tính toán mỗi ha đất nông nghiệp phục tác động đến 400 người, phải trải qua quá trình vụ mục đích phát triển kinh tế- xã hội, sẽ tác đánh giá khắt khe. Khi đó, ở nước ta việc dự liệu động đến 1 - 2ha diện tích đất liền kề mất công một dự án tác động đến đời sống của hơn 50.000 năng, hoặc hạn chế khả năng sử dụng19. Bên người mới phải thông qua quốc hội là chưa hợp cạnh đó, định mức dự án sử dụng đất đất trồng lý, cần có sự cân nhắc trong quy định này. lúa nước với quy mô từ 500 ha trở lên sẽ phải Bởi thực tế tại Mỹ, đã có trường hợp Tòa án tối thông qua Quốc hội cũng cần điều chỉnh theo cao chấp thuận di dời khoảng 5000 người Mỹ gốc hướng hạ thấp định mức, nhằm giảm thiểu tình phi để chuyển giao đất cho công ty trong vụ trạng lạm dụng thu hồi đất nông nghiệp. Berman v. Parker21 hoặc giả trong vụ Poletown Tiêu chí thứ tư: Di dân tái định cư từ 20.000 Neighborhood Council kiện thành phố Detroit, Tòa người trở lên ở miền núi, từ 50.000 người trở lên án Tối cao Michigan đã ủng hộ việc di dời 4.000 ở các vùng khác. Dưới góc độ quản lý nhà nước, người dân để xây dựng nhà máy General Motors tái định cư là biện pháp ổn định đời sống cho (GM). Ước tính ban đầu các nhà máy này sẽ kiến nhóm người bị ảnh hưởng bởi dự án khi đất đang tạo 6.150 việc làm; gần hai thập kỷ nhà máy GM sử dụng bị Nhà nước thu hồi phải di chuyển đến chỉ tạo công việc cho 3.600 người. Tuy nhiên, dự nơi ở mới. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển án Poletown đã phá hủy 600 doanh nghiệp và Nông thôn, tính đến năm 2020, nước ta có khoảng 1.400 bất động sản như nhà ở, tiêu tốn của người 86 dự án thủy điện phải thực hiện công tác di dân, nộp thuế 250 triệu đô la và có thể ước lượng thiệt tái định cư. Tổng số dân phải di chuyển để xây hại nhiều hơn so với phát triển kinh tế22. Do đó, khi 16 Bộ Tài Nguyên Môi Trường, “Kinh nghiệm nước ngoài về quản lý và pháp luật đất đai”, tháng 9/2012, tr.34. 17 Đặng Hùng Võ, “Giải pháp hoàn thiện chính sách đất đai trong giai đoạn hiện nay”, Tạp chí Kinh tế Tài chính Việt Nam, số 4 (8/2017), tr. 31. 18 Nguyễn Thành Phương - Trần Thị Diễm Xuân - Lê Tấn Tài, “Hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quỹ đất trồng lúa trong giai đoạn hiện nay”, Tạp chí khoa học và kinh tế phát triển số 10/2021, tr.66. 19 Đình Hiệp, “Đề xuất tăng phân cấp, phân quyền chuyển đổi mục đích sử dụng đất”, http://www.hanoimoi.com.vn/tin-tuc/Chinh-tri/1016006/de-xuat-tang-phan-cap-phan-quyen-chuyen-doi-muc-dich- su-dung-dat, truy cập ngày 12/12/2021. 20 Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2020), “Báo cáo Đánh giá tình hình thực hiện chính sách pháp luật về di dân, tái định cư các dự án thủy lợi, thủy điện”. 21 Hudson, supra note 53, at 1288. As of 2010, Washington D.C. and 21 States allowed takings without prior notice or hearing. Id. 22 Matthew P. Caylor, “Eminent domain and economic development: the protection of property four ways”, Arizona Journal of International & Comparative Law Vol. 36, No. 2 2019. 45
HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP xây dựng các tiêu xác định việc thu hồi đất vì mục đất ở. Mặt khác, khi thiết kế khu tái định cư Lộc đích kinh tế, cần dung hòa lợi ích của các bên, tại An - Bình Sơn được hoạch định gồm hai loại là Việt Nam với những dự án thủy điện được định nhà liền kề (diện tích từ 125-150 m2), nhà liền danh vì mục đích phát triển kinh tế- xã hội được kề có sân vườn (diện tích 250-300 m2). Nhiều ý triển khai tại Sơn La, Lai Châu thuộc khu vực Tây kiến đề nghị xét lại, bởi phần diện tích sân vườn Bắc Bộ; Tuyên Quang thuộc Đông Bắc Bộ; Thanh không có công năng tái lập sản xuất nông nghiệp Hóa và Nghệ An thuộc Bắc Trung Bộ; Quảng cho gia đình; về mặt cảnh quan, môi trường đã Nam, Bình Thuận thuộc Duyên Hải Nam Trung tính đến phần diện tích dành cho cây xanh, đất Bộ; Gia Lai, Lâm Đồng thuộc Tây Nguyên; Bình dành cho mục đích công cộng. Về mặt kinh tế số Phước thuộc Đông Nam Bộ, cho thấy tỷ lệ hộ liệu của Báo cáo cho thấy có 4.039/4.083 hộ bị nghèo tại các dự án trung bình 33,63% cao hơn 3% thu hồi đất đang sở hữu nhà cấp 4, dưới cấp 4 so với những mục đích thu hồi khác, cao nhất là chiếm 99 %, trong tổng số các hộ bị thu hồi. 67% tại khu tái định cư Thủy Điện Bản Vẽ và Thủy Điều này, dẫn đến nhiều hộ dân không có lợi Bản Mồng (Nghệ An)23. điều kiện thanh toán nền tái định cư với diện tích Tiêu chí thứ năm: Dự án đòi hỏi phải áp quá lớn. Mặt khác, theo quy định tại khoản 4 dụng cơ chế, chính sách đặc biệt cần được Quốc Điều 86 Luật Đất đai năm 2013, trường hợp hội quyết định. Trong quá trình củng cố và phát người có đất bị thu hồi được bố trí tái định cư triển quốc gia, đã có những dự án thuộc tiêu chí mà tiền bồi thường, hỗ trợ không đủ để mua một này. Đơn cử: dự án sân bay quốc tế Long Thành suất tái định cư tối thiểu, sẽ được Nhà nước hỗ được quy hoạch từ năm 2005, với tổng mức đầu trợ tiền đủ để mua một suất tái định cư tối thiểu. tư 336.630 tỉ đồng (tương đương 16,3 tỉ USD), Tuy nhiên, Dự án chưa xác định diện tích suất được thông qua theo Nghị quyết 94/2015/QH13 tái định cư tối thiểu và bố trí suất tái định cư tối ngày 25 tháng 6 năm 2015, tổng diện tích đất bị thiểu trong khu tái định cư. Do vậy, cần làm rõ thu hồi khoảng 5584,8 ha; tác động đến 4864 hộ sự cần thiết khi thiết kế nhà có diện tích lớn gia đình, 15.557 nhân khẩu, cùng 26 tổ chức sử trong các khu định cư, cũng như cần có cơ sở dụng đất (Trong độ tuổi lao động 9.700 người, tính toán suất tái định cư tối thiểu24. trên độ tuổi lao động 1468 người). Theo đó, Uỷ 2. Một số kiến nghị ban nhân dân tỉnh Đồng Nai đã xây dựng và Liên quan dự án do Quốc hội quyết định chủ được Chính phủ phê duyệt khung chính sách bồi trương đầu tư, vẫn quy định trong nhiều văn bản. thường cho dự án. Điểm qua nội dung chính của Khi Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản khung chính sách, không tập trung làm rõ chính hướng dẫn thi hành chưa chi tiết hóa trường hợp sách bồi thường, chỉ cụ thể hóa các khoản hỗ trợ. này, buộc dẫn chiếu đến luật áp dụng có liên Theo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế quan25. Nhằm hoàn thiện hóa trong việc xác định Quốc hội khung chính sách trên chưa bao quát các dự án do Quốc hội quyết định chủ trương hết phạm vi, đối tượng bị ảnh hưởng khi Nhà đầu tư, cần có những quy định hoàn thiện hóa nước thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế- như sau: xã hội, với dự án này cần phân biệt rõ sự khác Thứ nhất, dự án quan trọng quốc gia do biệt về cơ chế bồi thường, cùng chính sách hỗ Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư mà phải trợ. Thiết chế tại Mục II.2, Chương 5, quy định thu hồi đất là dự án cần được dẫn chiếu đến luật các khoản hỗ trợ về đất, về tài sản chưa đúng áp dụng là Luật Đầu tư công. Quy định này sẽ tinh thần pháp luật. Nhiều tranh luận về tính giúp điều luật được hiểu một cách thấu đáo, áp chính xác của dự án này, bởi trong tổng diện tích dụng thống nhất. Bên cạnh đó, để phủ kín bao thu hồi hơn 5.000 ha, nhưng vỏn vẹn 33.64 ha quát hơn các trường hợp đầu tư theo hình thức 23 Nguyễn Anh Phong, “Hoàn thiện chính sách tái định cư đối với dân tộc thiểu số ở một số dự án thủy điện ở nước ta hiện nay”, Tạp chí Tài nguyên và Môi trường - 2021 - no.6 - tr.22-23 24 Đặng Trần Hiếu, “Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, Cảng hàng không quốc tế Long Thành”, Tạp chí Tài nguyên và Môi Trường, Kỳ 1 tháng 11/2017, tr.40-42. 25 Phan Trung Hiền - Đinh Thị Mỹ Linh, “Đổi mới các quy định pháp luật về thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội vì lợi ích quốc gia - dân tộc, lợi ích cộng đồng”, Tạp chí Cộng sản, số 933, tr.80-81. 46
Soá 01/2023 - Naêm thöù möôøi taùm đối tác công tư, tại khoản 1 Điều 12 Luật Đầu tư thu hồi đất phát triển kinh tế; trong đó, với mục theo phương thức đối tác công tư năm 2020 cần đích thu hồi đất phát triển kinh tế vì lợi ích quốc hiệu chỉnh theo hướng: “1. Thực hiện các dự án gia chỉ bao hàm trường hợp thực hiện dự án quan do Quốc hội chấp thuận, quyết định chủ trương trọng do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư đầu tư mà phải thu hồi đất”. Đối với các dự án và thực hiện các dự án do Thủ tướng Chính phủ có phạm vi thu hồi đất rộng hoặc gây tranh cãi về chấp thuận, quyết định đầu tư27. mục đích dự án khi chú ý nhiều về lợi ích kinh Thứ tư, Luật Đầu tư xây dựng bốn tiêu chí tế, cần xem xét chặt chẽ hơn để phân định các về dự án quan trọng quốc gia, tương đồng 4/5 dự án bảo đảm mục đích luật định, phù hợp với tiêu chí đã thiết kế tại Luật Đầu tư công. Mặt các tiêu chí đã đặt ra. Nếu các dự án đầu tư khác, theo Luật Xây dựng năm 2014, dự án quan không bảo đảm đúng mục đích sẽ chuyển sang trọng quốc gia cũng quy định theo các tiêu chí cơ chế thỏa thuận giữa chủ đầu tư và người dân của pháp luật về đầu tư công. Do đó, có thể sửa theo Điều 73 Luật Đất đai năm 2013. Đối với đổi trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế thu hồi đất vùng phụ cận, nên quy định đây là - xã hội vì lợi ích quốc gia do Quốc hội quyết trường hợp thu hồi đất nhằm phát triển kinh tế - định chủ trương đầu tư bằng cách quy định cụ xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng do hội đồng thể dự án quan trọng quốc gia được dẫn chiếu nhân dân cấp tỉnh chấp thuận. Luật Đầu tư công: “Thực hiện các dự án quan Thứ hai, tiếp tục rà soát, điều chỉnh các quy trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ định về thu hồi đất và pháp luật đất đai cho phù trương đầu tư mà phải thu hồi đất; Dự án quan hợp với Hiến pháp, Luật Đầu tư công, Luật Đầu trọng quốc gia được quy định tại Luật Đầu tư tư và pháp luật liên quan. Để bảo đảm các dự án công”. Bên cạnh đó, cần có sự̣ thống nhất trong phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, lợi quy định có liên quan đến việc thu hồi đất vì mục ích công cộng thực hiện đúng mục đích, cần tổ đích phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, tại Hàn chức thẩm định dự án, kiểm tra, giám sát các dự Quốc khi cần đất sử dụng vào các mục đích án bảo đảm thực hiện đúng mục đích và tiến độ công, quốc gia này ban hành đạo luật riêng biệt dự án sau khi thu hồi đất, nếu chậm triển khai điều chỉnh trực tiếp liên quan đến vấn đề này, nên tìm ra nguyên nhân và có giải pháp xử lý kịp thay vì phải dẫn chiếu qua nhiều đạo luật, hướng thời, xử lý nghiêm đối với các trường hợp vi dẫn thiếu thống nhất như ở nước ta, các đạo luật phạm; nâng cao chất lượng quy hoạch, kế hoạch thu hồi đất ở Hàn Quốc gồm có: Luật thu hồi đất sử dụng đất bảo đảm khoa học, khả thi, hiệu quả, năm 1962, Luật các trường hợp đặc biệt thu hồi có tính đến sự phát triển bền vững và phù hợp đất phục vụ mục đích công và bồi thường thiệt với Luật Quy hoạch và các loại quy hoạch liên hại năm 1975 và Luật thu hồi đất cho các dự án quan; minh bạch, dân chủ trong xác định các công và bồi thường năm 2000. Các đạo luật này trường hợp thu hồi đất, cũng như trường hợp đấu sẽ cụ thể hoá các trường hợp thu hồi đất, thẩm giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử quyền, nguyên tắc trong việc thu hồi, bồi thường dụng đất, giao đất, cho thuê đất sau khi thu hồi26. khi nhà nước thu hồi đất cho các mục đích công Thứ ba, cần có sự hiệu chỉnh, bổ sung Điều cộng tại Hàn Quốc, về lâu dài thiết nghĩ tại Việt 62 và Điều 63 Luật Đất đai năm 2013 theo hướng Nam nên có lộ trình ban hành Luật các trường tách bạch thành 03 trường hợp: (i) Thu hồi đất vì hợp thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế - mục đích quốc phòng, an ninh; (ii) Thu hồi đất xã hội; quy định này giúp cho việc hiểu và áp nhằm phát triển kinh tế vì lợi ích quốc gia; (iii) dụng pháp luật một cách thống nhất./. 26 Phan Trung Hiền - Đinh Thị Mỹ Linh, Đổi mới các quy định pháp luật về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia - dân tộc, lợi ích công cộng, https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/nghien-cu/- /2018/815971/doi-moi-cac-quy-dinh-phap-luat-ve-thu-hoi-dat-de-phat-trien-kinh-te-xa-hoi-vi-loi-ich-quoc-gia- dan-toc%2C-loi-ich-cong-cong.aspx, truy cập ngày 26/6/2022. 27 Nguyễn Hồng Nam - Nguyễn Hoàng Long, Thực tiễn giải quyết, xét xử liên quan đến đất đai tại tòa án nhân dân, một số vướng mắc và kiến nghị sửa đổi Luật đất đai, Kỷ yếu hội thảo khoa học: “Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc sửa đổi Luật Đất đai năm 2013”, Khoa luật Đại học Quốc gia Hà Nội, ngày 24/11/2021. 47

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.