Phật giáo và những ảnh hưởng đến xã hội Việt Nam

Phật giáo là một trào lưu triết học tôn giáo xuất hiện vào khoảng cuối thế kỷ<br /> VI Tr.CN ở miền bắc Ấn Độ, phía Nam dãy Himalaya, vùng biên giới giữa Ấn Độ<br /> và Nepan hiện nay. Phật giáo du nhập vào Việt Nam từ khoảng thế kỷ II sau công<br /> nguyên kết hợp với phong tục, tập quán truyền thống dân tộc Việt Nam hình thành<br /> nên Phật giáo Việt Nam. Trải qua một khoảng thời gian dài, Phật giáo ở Việt Nam<br /> không ngừng phát triển, lớn mạnh và đã tạo nên một dấu ấn sâu đậm trong việc<br /> hình thành đạo đức, nhân cách con người Việt Nam, nền văn hoá Việt Nam.<br /> Những ảnh hưởng tích cực của Phật giáo vẫn đang được con người Việt Nam phát<br /> huy để phục vụ cuộc sống. Song bên cạnh đó, Phật giáo cũng có những ảnh hưởng<br /> nhiều tiêu cực. Trong khuôn khổ bài tiểu luận này tôi xin khái quát một số nét<br /> chính về Triết học Ấn Độ cổ đại, trào lưu triết học tôn giáo Phật giáo và sự ảnh<br /> hưởng của quan điểm Phật giáo đối với đời sống văn hóa, chính trị, tinh thần người<br /> Việt Nam.<br /> <br /> PHẦN I: SƠ LƯỢC VÀI NÉT VỀ TRIẾT HỌC ẤN ĐỘ CỔ ĐẠI VÀ<br /> TRÀO LƯU TRIẾT HỌC PHẬT GIÁO<br /> 1. Triết học Ấn độ cổ đại<br /> Tư tưởng triết học Ấn Độ cổ đại được hình thành từ cuối thiên niên kỷ thứ II<br /> đầu thiên niên kỷ thứ I trước Công nguyên, bắt nguồn từ thế giới quan thần thoại,<br /> tôn giáo, giải thích vũ trụ bằng biểu tượng các vị thần mang tính chất tự nhiên.<br /> Người ta đã chia lịch sử phát sinh và phát triển của triết học Ấn Độ cổ đại ra thành<br /> hai thời kỳ: thời kỳ thứ nhất là thời kỳ Véda (khoảng từ cuối thiên niên kỷ II đến<br /> thế kỷ VII trước CN), thời kỳ thứ hai là thời kỳ Cổ điển, hay thời kỳ Phật giáo,<br /> Bàlamôn giáo (từ thế kỷ VI đến thế kỷ I trước CN)<br /> Trong thời kỳ cổ đại Ấn Độ cuộc đấu tranh giữa các trường phái triết học,<br /> nhất là cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa duy vật, vô thần chống chủ nghĩa duy tâm,<br /> tôn giáo lên đến đỉnh cao. Đặc biệt là việc phủ nhận uy thế của kinh Véda, chống<br /> giáo lý duy tâm hoang đường của đạo Bàlamôn bởi đạo Phật, đạo Jaina và phong<br /> trào tự do tư tưởng đòi hỏi bình đẳng xã hội ở Đông Ấn. Vì thế đã phân chia thành<br /> hai trường phái triết học chính: chính thống và không chính thống<br /> Hệ thống triết học chính thống gồm 6 trường phái chính: Samkhia; Nyaya,<br /> Vaisesika, Mimansa, Yoga và Védanta<br /> Hệ thống triết học không chính thống gồm 3 trường phái chính: Các trường<br /> phái triết học vô thần duy vật tiêu biểu Lokayata hay chủ nghĩa duy vật khoái lạc<br /> Chrvaka; Phật giáo và đạo Jaina.<br /> 2. Triết học Phật giáo<br /> Phật giáo là một trào lưu triết học tôn giáo xuất hiện vào khoảng cuối thế kỷ<br /> VI Tr.CN ở miền bắc Ấn Độ, phía Nam dãy Himalaya, vùng biên giới giữa Ấn Độ<br /> và Nepan hiên nay.<br /> Người sáng lập ra đạo phật là Thích Ca Mâu Ni có tên thật là Siddhattha<br /> (Tất Đạt Đa) con đầu vua Tịnh Phạn. Ông sinh ngày 8/4/563 trước CN mất năm<br /> 483 trước CN. Năm 29 tuổi ông quyết định từ bỏ cuộc đời vương giả đi tu luyện<br /> tìm con đường diệt trừ nỗi khổ của chúng sinh. Sau 6 năm liền tu luyện ông đã<br /> <br /> <br /> 1<br /> "ngộ đạo" tìm ra chân lý "tứ diệu đế" và "thập nhị nhân duyên". Ông trở thành phật<br /> Thích Ca Mâu Ni. Khi đó ngài vừa đúng 35 tuổi.<br /> Tứ diệu đế là 4 chân lý chắc chắn, hiển nhiên, hoàn toàn cao hơn hết gồm:<br /> - Khổ đế: Là chân lý về bản chất của nỗi khổ. Theo đạo Phật,thực tại nhân<br /> sinh là khổ ải; ngoài nỗi khổ do sinh, lão, bệnh, tử gây nên cho con người còn có<br /> nỗi khổ vì không ưa mà hợp là khổ, ưa mà phải lìa là khổ, mong không được cũng<br /> khổ, được cũng khổ mà mất cũng khổ. Đời là bể khổ.<br /> - Tập đế: Là chân lý về nguyên nhan của nỗi khổ. Con người trong thế giới<br /> hiện thực này khổ là vì đâu? Nguyên nhân trực tiếp là do con người có lòng tham,<br /> sân, si. Con người muốn còn mãi nhưng thực tại cứ biến dịch và thay đổi, muốn<br /> trường tồn nhưng thực tại luôn biến hóa trong vòng sinh,lão,bệnh,tử;không có cái<br /> gì thực là ta,của ta.Do đó đã tạo nên cho con người những nỗi khổ triền miên cho<br /> con người trong cuộc đời.Để giải thích cho căn nguyên ấy,đức Phật đã nêu ra<br /> thuyết “Thập nhị nhân duyên” gồm: Vô minh,Hành, Thức, Danh sắc, Lục căn,<br /> Xúc, Thụ, Ái, Thủ, Hữu, Sinh, Lão tử.<br /> - Diệt đế: Là chân lý diệt khổ. Nổi khổ sẽ được tiêu diệt khi nguyên nhân<br /> gây ra khổ bị loại từ. Lần theo thập nhị nhân duyên, tìm ra cội nguồn của nỗi khổ<br /> và ái dục, dứt bỏ từ ngọn nguồn cho đến gốc mọi nguồn gốc đau khổ đưa chúng<br /> sinh thoát khỏi nghiệp chướng, luân hồi, đạt đến cảnh trí Niết bàn (Nirvana). Đó là<br /> thế giới lý tưởng của sự giác ngộ và giải thoát. Trạng thái Niết bàn, Thường trụ,<br /> Chính quả không thể lý giải được mà là tự mình giác ngộ. Mục đích của Phật tử là<br /> thực hiện Niết bàn, khi đang tu dưỡng là thực hiện Niết bàn từng phần, khi giác<br /> ngộ rồi là thực hiện được Niết bàn toàn phần,trở thành Phật.<br /> - Đạo đế: là chân lý chỉ ra con đường diệt khổ, nói về những con đường,<br /> cách thức để con người đạt đến trạng thái Niết bàn. Con đường diệt khổ, giải thoát<br /> và giác ngộ đòi hỏi phải rèn luyện đạo đức, rèn luyện tư tưởng và khai sáng trí tuệ.<br /> Ba môn học này được cụ thể hóa trong khái niệm “Bát chánh đạo” (tám con đường<br /> chân chính), đó là:<br /> + Chính kiến: hiểu biết đúng đắn, kiến giải chính xác.<br /> + Chính tư duy: suy nghĩ đúng đắn.<br /> + Chính nghiệp: hành động chân chính, thực hiện ngũ giới (không sát sinh,<br /> không trộm cắp, không tà dâm, không uống rượu, không nói dối).<br /> + Chính ngữ: lời nói chân chính,trung thực.<br /> + Chính mệnh: sống chân chính không tham lam vụ lợi xa rời nhân nghĩa<br /> + Chính tinh tiến: cố gắng nỗ lực chân chính.<br /> + Chính niệm: suy niệm chân chính.<br /> + Chính định: kiên định, tập trung tâm trí vào con đường chân chính<br /> Trong tám nẻo đường này thì chính kiến, chính tư duy thuộc về trí tuệ; chính<br /> ngữ, chính nghiệp, chính mệnh thuộc về Định. Đạo Phật còn đề ra những phương<br /> pháp trên con đường thực hành tu nghiệp là: “Ngũ giới” và“Lục độ” (sáu phép tu).<br /> Trong những giai đoạn đầu với vũ trụ quan nhân duyên, đạo Phật đã có<br /> những yếu tố duy vật và tư tưởng biện chứng tự phát. Ở Ấn Độ, Phật giáo bắt đầu<br /> suy dần từ thế kỷ IX và hoàn toàn sụp đổ trước sự tấn công của Hồi giáo vào thế<br /> kỷ XII.<br /> <br /> 2<br /> PHẦN II: SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA QUAN ĐIỂM PHẬT GIÁO ĐỐI VỚI ĐỜI<br /> SỐNG VĂN HÓA, CHÍNH TRỊ, TINH THẦN NGƯỜI VIỆT NAM.<br /> <br /> 1 Đạo Phật với việc hình thành nhân cách con người Việt Nam<br /> <br /> Phật giáo là một tôn giáo, như các tôn giáo khác, Phật giáo cũng gồm có<br /> giáo lý và hoạt động tín ngưỡng. Giáo lý là một hệ thống các quan điểm về thế giới<br /> và con người, về cách thức tu luyện và hoạt động tín ngưỡng, là những hành vi,<br /> những nghi lễ cần phải thực hiện để đạt tới ước nguyện. Cả hai đều có ý nghĩa đối<br /> với việc hình thành nhân cách của các tín đồ.<br /> Hơn lúc nào hết, trong mấy chục năm qua người Phật từ Việt Nam hiện nay<br /> rất chăm lo đến việc thực hiện các nghi lễ của đạo mình. Họ chăm chú lên chùa<br /> trong những ngày sóc, vọng; họ trân trọng và thành kính trong lúc thực hành các<br /> nghi lễ; họ siêng năng trong việc thiền định, giữ giới, làm thiện. Mặt khác, nhà<br /> chùa luôn sẵn sàng thực hiện các yêu cầu của họ như giải oan, cầu siêu. Tất cả<br /> những điều đó vừa củng cố niềm tin vào giáo lý, vừa quy định tư duy và hành động<br /> của họ, tạo cơ sở để hình thành những nhân cách riêng biệt.<br /> Con người Phật giáo nhìn sự vật trong mối quan hệ nhân quả, xem cái gì<br /> cũng là kết quả của một cái trước và là nguyên nhân của cái sau. Mỗi khi gặp một<br /> sự việc hệ trọng có liên quan đến bản thân hay người nhà, họ đều nghĩ đến nguyên<br /> nhân để tìm cách khắc phục. Họ còn nhìn thế giới, xã hội con người ở trong dòng<br /> vận động không ngừng, ở đó không có cái gì là tồn tại mãi, cái gì cũng đang<br /> chuyển biến từ cái này sang cái khác. Khi người thân trong gia đình lão già, yếu<br /> đau, chết chóc, họ đều xem đó là điều không thể tránh khỏi và lấy đấy làm điều an<br /> ủi. Lý thuyết nhân duyên sinh, vô thường, vô ngã của nhà Phật đã chi phối ý nghĩ<br /> và hành động của họ.<br /> Nhân cách Phật giáo đã góp phần làm nên nhân cách của con người Việt<br /> Nam ngày nay. Nhân cách đó có tác dụng hai mặt. Mặt tích cực là chấp nhận sự<br /> biến đổi của thế giới và con người, sống có nền nếp, trong sạch, giản dị, quan tâm<br /> đến nỗi khổ của người khác, thương người, vị tha, cứu giúp người hoạn nạn, hành<br /> động thì lấy tự giác làm đầu... Mặt tiêu cực là nhìn đời một cách bi quan, có pha<br /> trộn chất hư vô chủ nghĩa, nặng về tin tưởng ở quyền năng và phép màu nhiệm của<br /> một vị siêu nhiên mà nhẹ về tin tưởng năng lực hoạt động của con người, nếp sống<br /> thì khổ hạnh và không tránh khỏi nương theo những nghi lễ thần bí. Đặc biệt là có<br /> hiện tượng mê tín dị đoan như: Lên đồng, đốt vàng mã, những đồ dùng bằng giấy.<br /> Những tư tưởng mê lầm đó vừa phung phí tiền bạc, thời gian lại làm xuất hiện<br /> trong xã hội những loại người chỉ dựa vào những nghề nghiệp ấy mà kiếm sống<br /> gây ra một sự bất công trong xã hội.<br /> Tuy nhiên, nhân cách con người Phật giáo có những điều phù hợp với xã hội<br /> hiện nay. Nhưng những điều đó chỉ giới hạn trong những trường hợp nhất định và<br /> chúng ta phải phát huy những mặt đó. Vượt qua những giới hạn đó, nó sẽ có những<br /> mâu thuẫn với giáo lý và trở nên lạc lõng, mất hiệu quả. Vậy con người am hiểu<br /> đạo lý, mến đạo, mộ đạo không phải chỉ là con người tu hành một cách cần mẫn<br /> mà phải có cả phần trí tuệ để biết vận dụng giáo lý vào cuộc sống một cách hữu<br /> <br /> 3<br /> ích. Hiểu được và làm được như thế, con người sẽ thấy đạo đức Phật đẹp đẽ và cao<br /> thượng.<br /> <br /> 2. Đạo Phật với sự phát triển nền văn hóa Việt Nam<br /> <br /> Nhìn vào đời sống văn hoá, tinh thần của xã hội Việt Nam trong những năm<br /> qua, ta thấy hiện tượng Phật giáo đang được phục hồi và phát triển. Bên cạnh sự<br /> phát triển ngày một lớn mạnh của kiến trúc hiện đại, Việt Nam vẫn phục hồi kiến<br /> trúc cổ xưa qua việc tu sửa lại những đền chùa, miếu mạo, những danh lam thắng<br /> cảnh. Đó là những nơi mà dấu ấn của đạo phật thể hiện rõ nhất.<br /> Ở thời nhà Lý, nghệ thuật kiến trúc đã đạt tới đỉnh cao với những công trình<br /> mang tính quy mô to lớn, vượt hẳn thời trước và cả những thời sau đó. Như nền<br /> chùa Quế Giạm ( Quế Võ- Hà Bắc) trải rộng trên một diện tích với những vết tích<br /> còn lại gồm ba cấp trải rộng trên một diện tích gần 120 mét, rộng 70 mét. Các ngôi<br /> tháp đời lý gồm nhiều tầng, cao chót vót: Tháp Bảo - thiên cao vài mươi trượng (<br /> khoảng trên 60 mét) gồm 12 tầng, tháp Sùng-thiện-diên- linh ( chùa Đọi, Duy Tiên,<br /> Nam Hà) cao 13 tầng, tượng Phật Di-lặc chùa Quỳnh Lâm( Đông Chiều, Quảng<br /> Ninh) cao 6 trượng, khoảng 20 m. Chùa Một Cột là một sách tạo về nghệ thuật,<br /> tượng trưng cho 1 toà sen nở trên mặt nước. Những kiến trúc đó thường hoà hợp<br /> với cảnh trí thiên nhiên chung quanh tạo nên một khung cảnh kiến trúc hài hoà với<br /> ngoại cảnh.<br /> Nghệ thuật kiến trúc của đời Lý lại được đời Trần kế tục truyền thống và<br /> phát triển mang tính chất phóng khoáng, khoẻ và hiện thực hơn. Tháp Phổ Minh,<br /> Bình Sơn là những công trình kiến trúc có giá trị ở đời Trần, Tháp Bình Sơn cao 11<br /> tầng, có bố cục chặt chẽ cân xứng.<br /> Sang đời nhà Nguyễn nghệ thuật kiến trúc có chiều hướng ngày càng sa sút,<br /> tuy nhiên cũng có những sáng tạo nhất định như Văn Miếu ( Hà Nội) và một số<br /> đình, chùa ở các làng. Đỉnh cao của kiến trúc nhà Nguyễn là chùa Tây Phương(<br /> Thạch Thất, Hà Tây) xây dựng thành ba lớp là lối kiến trúc phổ biến của các chùa<br /> trong nam. Chùa Tây Phương cũng là nơi tập trung nhiều pho tượng có giá trị,<br /> trong đó nổi tiếng nhất là chùa Tuyết Sơn và mười tám vị La Hán. Các bức tượng<br /> lấy đề tài trong sự tích đạo Phật nhưng vẫn thế hiện những con người Việt Nam<br /> Hiện thực và gợi cảm.<br /> Ngày nay, những nghệ thuật, kiến trúc đó vẫn còn tồn tại và được trùng tu,<br /> sửa sang để làm nơi du lịch của khách thập phương và nơi lễ bái của nhân dân<br /> trong vùng. Những công trình đó tuy mang đậm dấu ấn Phật giáo nhưng vẫn là<br /> sáng tạo nghệ thuật dân gian phản ánh đời sống tinh thần của con người Việt Nam<br /> xưa.<br /> <br /> 3. Đạo Phật với chiến tranh và hòa bình ở Việt Nam<br /> <br /> Đạo Phật chủ trương từ, bi, hỷ, xả. Xã hội loài người thực hiện được bốn<br /> chữ từ, bi, hỷ, xả trong cuộc sống hàng ngày là một xã hội an lạc, hạnh phúc.<br /> <br /> <br /> 4<br />  Đạo Phật chủ trương một cuộc sống vị tha, một cuộc sống hoà hợp, loại trừ<br /> mọi oán thù. Lịch sử Phật giáo chứng minh, trong suốt 2500 năm truyền bá trong<br /> khắp cõi Á Đông. Đạo Phật không làm rơ một giọt máu nào.<br /> Trong giáo lý Phật, ở phần giới luật, giới thứ nhất là giới sát: với giới luật<br /> này, chúng ta càng thấy rõ đạo Phật chủ trương ôn hoà, hoà bình và hoà hợp giữa<br /> các dân tộc, không muốn cho chúng sinh nói chung, loài người nói riêng tàn sát lẫn<br /> nhau. Nhưng ở đây chúng ta phải hiểu giới sát với đúng tinh thần trong giáo Phật.<br /> Giới sát có nghĩa là giới bất tàn sát.Tàn sát có nghĩa là giết hại chúng sinh<br /> một cách hung ác, tàn bạo. Giáo lý Phật căn cứ vào tâm ý để phân biệt thiện ác mà<br /> không căn cứ vào hành động. Nói thế có nghĩa là một hành động chỉ được coi là<br /> thiện, ác khi căn cứ vào hành động ấy mà mưu đồ làm hại cho người khác hay cứu<br /> giúp người khác. Trong kinh có câu: “ Nhất niệm khởi, thiện ác dĩ nhân. Muốn cho<br /> tâm niệm mỗi khi khởi lên là một tâm niệm thiện thì Phật dạy đệ tử luôn phải giữ<br /> tâm trong chính niệm “.<br /> Như vậy, chúng ta phải hiểu giới sát đúng với thần trong giáo lý Phật và áp<br /> dụng cho đúng. Nếu ta giết người với mục đích để diệt trừ quân xâm lăng hung ác<br /> để bảo vệ dân nước thì việc làm đó là việc thiện vì hành động của ta xuất phát từ<br /> một ý niệm thiện. Chiến tranh giải phóng dân tộc của các nước chống xâm lược để<br /> mang lại hoà bình, hạnh phúc cho nhân dân, mang lại độc lập, tự do cho dân tộc là<br /> một cuộc phóng sinh vĩ đại, là một việc thiện, một việc chính nghĩa.<br /> Trái lại, nếu chúng ta giết người để thỏa lòng tham ác, để mưu lợi ích kỷ cho<br /> bản thân ta thì việc chém giết ấy là một việc ác, hành động ấy xuất phát từ một ý<br /> niệm ác.<br /> Chiến tranh xâm lược do đế quốc tiến hành chống các nước yếu hơn, phá<br /> hoại độc lập, hoà bình, an ninh của các dân tộc, hủy diệt môi trường sống là một<br /> tội ác. Vấn đề căn cứ vào tâm, niệm để phân biệt thiện, ác là rất quan trọng. Lịch<br /> sử Việt Nam đã chứng minh những điều nói trên bằng các gương người thực việc<br /> thực.<br /> Dưới triều Lý và Trần, giặc Nguyên kéo đại quân gồm 30 vạn rồi 50 vạn<br /> quân sang xâm lược nước ta tiến hành một cuộc chiến tranh đại dã man. Để chống<br /> quân xâm lược, Lý Thái Tông, Trần Thái Tông, Trần Nhân Tông, những ông vua<br /> rất sùng đạo, yêu nước này lại trở về sống tu hành ăn chay niệm Phật.<br /> Trong những năm gần đây, dân tộc Việt Nam đã liên tiếp tiến hành hai cuộc chiến<br /> tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Thấm nhuần giáo lý Phật nói chung và<br /> luật giới sát nói riêng, Phật tử xuất gia ở 2 miền Nam - Bắc đã tham gia trực tiếp<br /> chiến đấu hoặc phục vụ chiến đấu chống giặc một cách anh dũng. Các đệ tử Phật<br /> đã nhận thức được đâu là chiến tranh xâm lược, đâu là chiến tranh vệ quốc và đã<br /> kiên quyết đứng về phía nhân dân. Đó chính là một việc thiện, một cuộc phóng<br /> sinh vĩ đại.<br /> <br /> 4. Đạo Phật với vấn đề chính trị<br /> Kể từ khi du nhập vào Việt Nam, Phật giáo có ảnh hưởng không nhỏ vào đời<br /> sống chính trị xã hội. Ngày nay, người ta nhấn mạnh vai trò chính trị của các nhà<br /> <br /> <br /> 5<br /> sư thời Lý, Trần, nhấn mạnh ý nghĩa chính trị xã hội trong một số hoạt động của<br /> phật tử hiện đại.<br /> Dưới triều Lý, Trần, các nhà sư trở thành một tầng lớp phong kiến tăng lữ có<br /> thế lực trong xã hội. Nhiều nhà sư tham gia tích cực vào các hoạt động chính trị và<br /> giữ những cương vị quan trọng trong triều đình. Như sư Vạn - Hạnh là người đã<br /> vận động đưa Lý Công Uẩn lên ngôi vua lập ra triều Lý. Sư Đa - Bảo và Viên -<br /> Thông được tham dự, bàn bạc và quyết định các việc trong triều như cố vấn của<br /> nhà vua.<br /> Ngày nay, các nhà sư giữ những chức vụ cao trong Giáo hội cũng tham gia<br /> vào hoạt động chính trị. Nhưng bên cạnh những công tác phục vụ cho công cuộc<br /> xây dựng đất nước thì cũng có một số phần tử đã lợi dụng chức vụ của mình để<br /> gây rối. Hay trường hợp của Lê Đình Nhàn ( tức Thích Huyền Quang ) thường<br /> xuyên gây phiền nhiễu với các nhà sư khác cùng tu trong chùa.<br /> Thêm vào đó, nhiều vụ tự tử của các nhà sư với những nguyên nhân ngoài<br /> đạo đã bị cách phe phái phản động đưa tin xấu, coi đó là những hành vi tử vì đạo.<br /> Và khi những người đại diện pháp luật can thiệp thì chúng cho đó là hành vi bắt bố<br /> sư sãi, đàn áp Phật giáo.<br /> Để trả lời những thông tin sai lầm đó, chính phủ Việt Nam đã khẳng định<br /> luôn luôn tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng của nhân dân nhưng những kẻ lợi dụng<br /> tôn giáo để hoạt động chính trị cũng sẽ bị xử phạt như bất kỳ một công dân Việt<br /> Nam nào khác. Bởi lẽ bất kỳ một sư sãi của tổ chức nào thì trước hết cũng là công<br /> dân của nhà nước Việt Nam. Việt Nam là một quốc gia có nhiều tôn giáo, những<br /> người theo đạo là một bộ phận khăngkhít của khối đại đoàn kết dân tộc đã có<br /> những đóng góp xứng đáng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Do đó,<br /> đối với Phật giáo, chính phủ Việt Nam là không có lý do gì để phân biệt đối xử<br /> Phật tử Việt Nam là những người yêu nước, luôn gắn bó với dân tộc qua mọi bước<br /> thăng trầm của lịch sử, luôn đứng về phía Tổ quốc đấu tranh chống ngoại xâm.<br /> Đạo Phật đối với Việt Nam không chỉ là một tôn giáo mà còn là một bộ phận của<br /> nền văn hoá dân tộc truyền thống.<br /> Đạo Phật là một đạo không chỉ để người ta học mà chủ yếu cho người ta<br /> hành. Thực ra, những cái mà ta học được trong kinh điển mới chỉ là một kiến thức<br /> lỏng lẻo có tính chất lý thuyết. Ta mới chỉ nghe thấy nói đến những thuyêt vô<br /> thường, vô ngã, sắc không... mà thôi. Còn tu hành là phải gắng sức thực nghiệm<br /> những chân lý đó. Hiểu đạo không phải chỉ là nghiệm đạo qua kinh điển mà phải<br /> trải qua học đạo, tu đạo, chứng đạo. Thời đại ngày nay là thời đại của phát triển,<br /> của khoa học kỹ thuật và công nghệ mới. Để phù hợp với sự phát triển đó, con<br /> người cần phải có tham vọng lớn, năng động, lạc quan, tin tưởng, dũng cảm sáng<br /> tạo. Nhưng không vì thế mà con người ngày nay xa rời với con người của Phật<br /> giáo: từ, bi, hỷ, xả. Con người có tham vọng nhưng không tham nhũng cái do<br /> người khác làm ra, không vun vén lợi ích cho riêng mình biết kết hợp những phẩm<br /> chất đạo đức của con người Phật giáo với tư cách, trí tuệ của con người hiện đại là<br /> chúng ta tự hoàn thiện mình, cùng nhau xây dựng một xã hội văn minh, hạnh phúc.<br /> <br /> <br /> <br /> 6<br />  Phần III: KẾT LUẬN<br /> <br /> Qua những vấn đề cơ bản trong Phật học, ta thấy Đạo Phật là một hệ thống<br /> tư tưởng thống nhất quy tụ về Nhất Thừa Phật pháp. Tất cả giáo lý Phật là nền tảng<br /> cho việc xây dựng con người vị tha và coi cuộc sống vị tha là lý tưởng cao quý<br /> nhất của đời mình, tiến tới con người vị tha và coi cuộc sống vị tha là lý tưởng cao<br /> quý nhất của đời mình, tiến tới con người từ, bi, hỷ, xả, con người Phật. Vì thế vấn<br /> đề nhân vị trong đạo Phật là một vấn đề quan trọng vì đạo Phật cho rằng con người<br /> là tất cả, con người quyết định số phận của mình, quyết định hình thái xã hội. Con<br /> người ác chỉ biết lợi mình hại người tạo ra một xã hội với áp bức bất công. Con<br /> người thiện, sống vị tha xây dựng một xã hội tiến bộ, lành mạnh.<br /> Như vậy, đạo Phật đã đặt con người lên một vị trí hết sức quan trọng và cao<br /> quý. Hạnh phúc của con người là do con người xây đắp nên. Con người thấm<br /> nhuần giáo lý Phật, con người vị tha, từ, bi, hỉ, xả sẽ kiến lập một xã hội hoà bình,<br /> an lạc, công bằng, mọi người sống vì lợi ích của nhau, còn tập thể.<br /> Trái lại. con người ích kỷ chỉ biết mình, hại người, con người sống tàn bạo,<br /> độc ác thì cái gì trong tay con người cũng sẽ trở thành khí cụ sát hại và xã hội của<br /> những con người ấy sẽ là xã hội địa ngục, xã hội áp bức bóc lột.<br /> Qua những điều đã trình bày như trên về Phật giáo nói chung cũng như Phật<br /> giáo khi vào Việt Nam,ta nhận thấy: Phật giáo là một học thuyết triết học vô thần<br /> về sự giải thoát. Toàn bộ học thuyết hướng con người đến tư tưởng giải thoát; đồng<br /> thời cũng là một học thuyết về đạo đức, đề cập đến vấn đề bình đẳng, bác ái.Vì thế<br /> mà sau khi được các nhà sư Ấn Độ đưa vào Việt Nam từ đầu công nguyên,Phật<br /> giáo đã nhanh chóng được nhân dân tiếp nhận một cách tự nhiên và ngày càng phát<br /> triển Phật giáo từ lâu đã thâm nhập vào tâm hồn, nếp nghĩ, lối sống của dân tộc<br /> Việt Nam và đã trở thành bản chất và bản sắc của dân tộc Việt Nam.<br /> Đạo Phật đã ảnh hưởng đến mọi sinh hoạt của người Việt từ triết lý, tư<br /> tưởng, đạo đức, văn học, nghệ thuật cho đến phong tục tập quán, nếp sống nếp<br /> nghỉ.... Tìm hiểu và nghiên cứu về "Sự ảnh hưởng của Phật giáo trong đời sống<br /> người Việt", chúng ta càng thấy rõ nhận định trên. Từ quan niệm nhân sinh quan,<br /> thế giới quan, đạo lý, thẩm mỹ cho đến lời ăn tiếng nói của quảng đại quần chúng<br /> ít nhiều đều chịu ảnh hưởng của triết lý và tư tưởng Phật giáo. Những câu nói đầu<br /> lưỡi "ở hiền gặp lành", "tội nghiệp", "hằng hà sa số"... là điều phổ biến trong quan<br /> hệ ứng xử giữa mọi người.<br /> Qua quá trình lịch sử, trải qua bao cuộc biến đổi thăng trầm của đất nước,<br /> Phật giáo đã khẳng định mình và có một chỗ đứng vững chắc trong lòng của dân<br /> tộc, tồn tại và phát triển cùng với dân tộc. Rõ ràng Phật giáo đã đóng góp cho dân<br /> tộc ta nhiều thành tựu đáng kể về kinh tế, chính trị, văn hóa và xã hội. yếu tố mang<br /> tính truyền thống, hình thành nhân cách, bản lĩnh và bản chất của dân tộc là chủ<br /> yếu; đã gặp gỡ, hòa quyện trong những yếu tố tinh thần, tư tưởng từ bi cứu khổ của<br /> Phật giáo Việt Nam. Những yếu tố ngoại sinh đã góp phần lớn vào việc củng cố,<br /> duy trì vá phát triển nội hàm bản sắc dân tộc. Trong đó Phật giáo góp phần vào<br /> việc làm phong phú thêm cá tính, đặc trưng dân tộc người Việt. Ngược lại, chính<br /> những bản chất dân tộc đã làm giàu hơn nền văn hóa Phật giáo. Một minh chứng<br /> <br /> 7<br /> của sự tác động qua lại này chính là sự kết hợp giữa truyền thống yêu nước chống<br /> ngoại xâm của dân tộc với tinh thần tập thể của Phật giáo Việt Nam, đã đưa đến<br /> nét đặc thù của Việt Nam, đem lại hình ảnh sống động của Tăng ni Phật tử qua hai<br /> cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc trong gần một thế kỷ nay.<br /> Dân tộc Việt Nam, với vị trí địa lý- văn hóa đặc biệt, dù có muốn hay không<br /> cũng tạo ra một sự hội nhập văn hóa, không phải là một sự hội nhập văn hóa bình<br /> thường, mà là một sự hội nhập văn hóa của những tinh hoa đến từ các trung tâm<br /> văn hóa tầm cỡ thế giới, như Ấn Độ, Trung Hoa, được kết tinh trong một tôn giáo<br /> lớn- Phật giáo. Đó cũng là một sự hội nhập mà cư dân nước Việt làm chủ, lợi ích<br /> của dân tộc và đất nước là chuẩn mực cao nhất của sự hội nhập, sự hội nhập đó là<br /> thử thách và kiểm nghiệm bằng một bề dày lịch sử. Qua thực tế cho thấy rằng, Phật<br /> giáo sau khi nhập vào nền văn hóa nước ta đã tạo ra một thế ổn định xã hội kéo<br /> dài. Nhân dân ta, qua các thế hệ, đã làm cho các giá trị nhân bản của đạo Phật bén<br /> rễ sâu sắc và cắm gốc vững bền trong tâm hồn mình. Một phần là nhờ ở tính uyển<br /> chuyển trong giáo lý, tính bao dung không cố chấp của đạo Phật, nhưng một phần<br /> không nhỏ là do sức sáng tạo của người dân. Tin ở sức mình, tin ở luật Nhân - Quả<br /> nghiệp báo, động viên nhân dân hướng tới Chân - Thiện - Mỹ, đó là công lao của<br /> văn hóa Phật giáo, là sự sáng tạo của nhân dân Việt Nam.<br /> Trong những giai đoạn đầu với vũ trụ quan nhân duyên đạo Phật đã có<br /> những yếu tố duy vật và tư tưởng biện chứng tự phát. Về lĩnh vực chính trị - xã hội<br /> đạo Phật là tiếng nói phản kháng chế độ đẳng cấp khắc nghiệt, tố cáo xã hội bất<br /> công, đòi hỏi tự do bình đẳng, giải thoát con người khỏi nỗi bi kịch của cuộc đời.<br /> Đó là những ưu điểm của triết lý Phật giáo. Tuy nhiên trong luận thuyết về nhân<br /> sinh và con đường giải thoát, tư tưởng Phật giáo còn mang nặng tính bi quan, yếm<br /> thế cuộc sống, chủ trương xuất thế, siêu thoát có tính chất duy tâm không tưởng về<br /> những vấn đề của xã hội.<br /> Trong công cuộc xây dựng đất nước quá độ lên CNXH, chủ nghĩa Mác -<br /> Lênin là tư tưởng chủ đạo, là vũ khí lý luận của chúng ta nhưng bên cạnh đó, bộ<br /> phận kiến trúc thượng tầng của xã hội cũ vẫn có sức sống dai dẳng, trong đó giáo<br /> lý nhà Phật đã ít nhiều in sâu vào tư tưởng tình cảm của một số bộ phận lớn dân cư<br /> Việt Nam. Việc xoá bỏ hoàn toàn ảnh hưởng của nó là không thể thực hiện được<br /> nên chúng ta cần vận dụng nó một cách hợp lý để góp phần đạt được mục đích của<br /> thời kỳ quá độ cũng như sau này. Vì vậy, việc nghiên cứu lịch sử, giáo lý, và sự tác<br /> động của đạo Phật đối với thế giới quan, nhân sinh quan của con người là hết sức<br /> cần thiết. Việc đi sâu nghiên cứu, đánh giá những mặt hạn chế cũng như tiến bộ,<br /> nhân đạo của Phật giáo giúp ta hiểu rõ tâm lý người dân hơn và qua đó tìm ra được<br /> một phương cách để hướng đạo cho họ một nhân cách chính, đúng đắn. Theo đạo<br /> để làm điều thiện, tránh cái ác, hình thành nhân cách con người tốt hơn chứ không<br /> trở nên mê tín dị đoan, cúng bái, lên đồng, gây ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ, niềm<br /> tin của quần chúng nhân dân.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 8<br />