Phát triển kinh tế địa phương

Chia sẻ: Le Thuy Duong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

419
lượt xem 112
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phát triển kinh tế địa phương. Chúng tôi cho rằng việc phát triển kinh tế địa phương là một công cụ thực tế và hữu hiệu, có thể hỗ trợ một cách đáng kể trong việc giải quyết các vấn đề khó khăn tại địa phương.Chúng tôi cho rang lap kê hoch chiên lc vê phát trien kinh tê a phơng là mot công c thc tê và hu hieu, có the ho tr mot cách áng ke trong gii quyêt các vân ê khó khan ti a phơng. Bang cách a quy trình lap kê hoch chiên lc vào phát trien...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phát triển kinh tế địa phương

Phát triển kinh tế địa phương
PHÁT TRI N KINH T Đ A PHƯƠNG (LED) Tài li u hư ng d n v Phát tri n Kinh t đ a phương (PTKTĐP/LED)- / B n tóm t t M cl c L i nói đ u Chúng tôi cho r ng l p k ho ch chi n lư c v phát tri n kinh t đ a phương là m t công c th c t và h u hi u, có th h tr m t cách đáng k trong gi i quy t các v n đ khó khăn t i đ a phương. B ng cách đưa quy trình l p k ho ch chi n lư c vào phát tri n kinh t đ a phương thì ch c ch n s mang l i nh ng k t qu tích c c. phương di n h p nh t, qui trình này còn đưa ra phương th c đ c i thi n m i quan h tương tác gi a các doanh nghi p, nhà nư c, các l c lư ng lao đ ng và ngư i nghèo. N u đư c áp d ng m t cách hi u qu , quy trình này còn t o ra cách th c làm rõ các l i th c nh tranh, xác đ nh các cơ h i h p tác, hình thành các ý tư ng sáng t o và t o ra các chi n lư c nh m th c hi n đư c các ưu tiên c a đ a phương m t cách hi u qu hơn. Ngu n tài li u tham kh o: UN-HABITAT; L p k ho ch chi n lư c trong Phát tri n Kinh t Đ a phương (LED) ahead / Bernd Kadura; Đ i m i và Phát tri n Kinh t T ch c EcoPlan International, Inc. Delta Baerenz; Các công c Phát tri n Doanh nghi p 1. T ng quan 1.1. Phát tri n Kinh t đ a phương là gì? Phát tri n Kinh t Đ a phương (LED) là m t quá trình có s tham gia mà đó ngư i dân đ a phương t m i ban ngành cùng nhau thúc đ y ho t đ ng thương m i c a đ a phương nh m hư ng đ n m t n n kinh t ph c h i nhanh và b n v ng. Đây là m t công c h tr t o ra vi c làm t t và c i thi n ch t lư ng cu c s ng cho m i ngư i, bao g m c nh ng ngư i nghèo và nh ng ngư i thư ng b thi t thòi. Phát tri n Kinh t Đ a phương khuy n khích c ng đ ng, các cá nhân và các bên xã h i dân s xây d ng các m i quan h đ i tác và cùng nhau xác đ nh các bi n pháp gi i quy t c a đ a phương nh m đương đ u v i nh ng th thách chung v kinh t . Quy trình PTKTĐP hư ng đ n vi c t o đi u ki n và nâng cao kh năng cho các thành ph n tham gia c a đ a phương nh m s d ng hi u qu doanh nghi p kinh doanh, lao đ ng, v n và các ngu n l c khác c a đ a phương đ th c hi n đư c các ưu tiên c a chính đ a phương mình (ví d : tăng cư ng các công vi c có ch t lư ng, gi m nghèo và n đ nh kinh t đ a phương, t o ra các ngu n thu c a thành ph đ t đó cung c p các d ch v t t hơn). Nh ng nhà th c hành DELTA Bärenz / Auenweg 173 / D - 51063 KÖLN // Tel. +49 (0)221-8801010 / Fax +49 (0)221-8801013 / e@baerenz.net Bankverbindung: Deutsche Bank Leverkusen; Kto. 7308182; BLZ 37570024 // Umsatzsteuernr. 218/5008/1428
PTKTĐP có r t nhi u cơ h i th c hi n các chương trình, d án nhưng đ thành công thì c n ph i hi u m t lo t các gi i pháp và công c và m t quy trình mà qua đó c ng đ ng có th t o ra nh ng ho t đ ng t t nh t đ th c hi n đư c các ưu tiên c a chính h . H c h i t kinh nghi m Vào nh ng năm c a th p niên 1960 và 1970, PTKTĐP đã tr nên ph bi n do chính quy n đ a phương đã nh n th y v n ngày càng tr nên lưu đ ng và n n kinh t đ a phương đang rơi vào nguy cơ suy gi m. Trư c đây, PTKTĐP t p trung vào n l c thu hút đ u tư và ho t đ ng kinh doanh thông qua các đ u tư v cơ s h t ng (như đư ng sá, vi n thông) ho c c t gi m như gi m thu , giá c đ t đai, m c phí d ch v gi m và ngay c thư ng tài chính tr c ti p cho doanh nghi p và cơ s công nghi p ho t đ ng hi u qu t i đ a phương. Ý tư ng v các chi n lư c PTKTĐP ban đ u là đ u tư t nhà nư c s t o công ăn vi c là và thu thu . Nó ch y u là m t ho t đ ng c a nhà nư c theo hư ng “t trên xu ng”, đư c tri n khai v i m t s ít đ i tư ng kinh t . Nh ng chi n lư c xưa nay thư ng theo m nh l nh, không đáp ng các ưu tiên c a đ a phương (nh ng ưu tiên đó thư ng không đư c th hi n rõ ràng) và trong m t s trư ng h p còn đi ngư c v i các m c tiêu c a c ng đ ng. Sau đó vào nh ng năm c a th p niên 1980 và 1990, dư i s ch đ o c a khu v c nhà nư c khái ni m PTKTĐP đã đư c m r ng trong vi c duy trì và phát tri n các doanh nghi p hi n có thông qua các d ch v h tr kinh doanh (ví d như h p nh t kinh doanh, l p k ho ch kinh doanh và tài chính). Nó t p trung thu hút đ u tư t các lĩnh v c c th và chú tr ng hơn vào quy ho ch không gian nh m mang l i cho m i ngư i nh ng công vi c g n nhau hơn, gi m đư c th i gian và chi phí đi l i. Thay đ i và phát tri n đ i m i cũng bao hàm nh ng ý tư ng k t n i m i ngư i liên quan v i nhau nh m t o ra môi trư ng đ phát tri n: T do hóa Hi n đ i hóa N n kinh t d a vào tri th c T o ra nh ng cơ h i th ng cu c Mang l i: T do Nh ng cơ s hi n đ i Đ nh hư ng S linh ho t Lu t l Tr ng thái tâm lý luôn Sân chơi công b ng Môi trư ng kinh doanh cơ luôn th ng b n thu n l i Các c m doanh nghi p M t cơ s kinh doanh thoáng đ t T p trung ch Tính n đ nh, khuy n Theo k p v s n lư ng Tr nên c nh tranh trên y u vào: khích toàn c u Lĩnh v c: Kinh t Kinh t , xã h i Xã h i t p th Vai trò c a Vươn ra kh i khuôn kh Tr thành ngư i đi u Tr thành ngư i thách Nhà nư c: Không đóng vai trò c a ch nh th c nhà đi u hành n a Tr thành ngư i h i nh p M i quan tâm: B n có t do hóa quá B n có hi n đ i hóa quá Nh ng ngư i khác có b nhanh không? ch m không? b n trong khó khăn không? 2
L p k ho ch chi n lư c là gì? L p k ho ch chi n lư c là m t qúa trình ra quy t đ nh manh tính h th ng, chú tr ng vào nh ng v n đ quan tr ng và cách gi i quy t nh ng v n đ đó. Bb tđ ut m t Chu trình Gi i quy t v n đ g m các bư c l p k ho ch và phân tích c th : Tr i qua m tv nđ khó khăn Hi u rõ v n đ Thành công Th t b i khó khăn Tìm ki m thông tin Xác đ nh các Đánh giá m c tiêu S sáng t o Ho t đ ng Xây d ng chi n lư c Phân b ngu n l c L p k ho ch chi n lư c trong PTKTĐP đưa ra cơ s hành đ ng chung v : phương pháp xác đ nh các ưu tiên, đưa ra các ch n l a đúng đ n và phân b các ngu n l c h n ch m t cách phù h p (như th i gian, ti n b c và kh năng) đ đ t đư c nh ng m c tiêu đã th ng nh t. S tay hư ng d n này trình bày bư c đ u tiên trong b n bư c l p k ho ch chi n lư c PTKTĐP. 1. ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH HI N T I? 2. XÂY D NG M C TIÊU CHI N LƯ C? 3. PHƯƠNG ÁN VÀ K HO CH HÀNH Đ NG? 4. GIÁM SÁT VÀ ĐÁNH GIÁ? Tr l i cho m i câu h i này liên quan đ n m t s bư c trong quá trình l p k ho ch chi n lư c. Quá trình này đư c minh h a dư i đây b ng Mư i bư c đ Hoàn thi n L p k ho ch. Quá trình này g m các bư c khác nhau đư c th c hi n liên ti p, các bư c trư c có th c n xem xét l i khi có thêm thông tin m i; xem l i các kh năng và đưa các bên tham gia, ý tư ng và nh n đ nh m i vào quá trình. 3
Mư i bư c Hoàn thi n L p k ho ch Các bên th. gia Phân tích Kh i đ ng tình hình 2 1 3 Xây d ng Đ nh Đi u ch nh &thay đ i phù h p 10 4 hư ng Đ t các Giám sát & 9 5 m c tiêu chi n đánh giá lư c & gi i pháp 8 6 7 Xác đ nh các Các bư c t ch c& phương án, ưu tiên th c hi n L p k ho ch ho t đ ng Khu v c “Đ a phương” trong PTKTĐP? Xác đ nh khu v c “đ a phương” trong phát tri n kinh t đ a phương là m t bư c th c t c n ti n vào th i gian đ u c a quá trình và c n d a trên s k t n i và h n ch . Khu v c đ a phương có th đư c xác đ nh b i các y u t k t h p mang tính đi n hình, bao g m: Y u t kinh t (phương th c s n xu t, các d ch v ch bi n, d ch v kinh doanh - như ngân hàng), th trư ng (khu v c th trư ng, liên k t thương m i, các m i liên k t gi a thành th và nông thôn), chính tr (b u c , th m quy n ra quy t đ nh và qu n lý hành chính), văn hóaxã h i (chia s giá tr /tín ngư ng, m i quan h gi a các đ i tư ng tham gia), tuyên truy n và môi trư ng (vùng lân c n, m ng lư i truy n thông và giao thông và xây d ng), và 4
y u t sinh h c - đ a lý (đ a hình, đư ng phân thu ). 1.2. Các v n đ trong Phát tri n Kinh t Đ a phương Đi u hành hi u qu và PTKTĐP Năng l c th ch trong thi hành, qu n lý và vai trò chính tr trong phát tri n thư ng đư c gói g n dư i tiêu đ là “Đi u hành”. Đây không ph i là chính quy n mà là m t khái ni m xét đ n quy n l c c trong và ngoài chính quy n chính th c và các cơ quan, ban ngành nhà nư c. Đi u hànhđư c đ nh nghĩa là kh năng đi u ph i và tăng cư ng các chính sách, các d án và chương trình đ i di n cho nhi u quy n l i (ví d như khu v c nhà nư c, thành ph n tư nhân và xã h i dân s ). S tham gia c a nhà nư c, phát tri n th ch , tính minh b ch trong các quá trình ra quy t đ nh, đ i di n cho quy n l i, gi i quy t mâu thu n, h n ch v quy n l c và trách nhi m gi i trình trong lãnh đ o là t t c các v n đ c a Đi u hành. 6 Môi trư ng thu n l i cho kinh doanh Khái ni m v n n kinh t tư nhân t đi u hành cho r ng th trư ng ho t đ ng theo phương th c c nh tranh hoàn h o c a kinh t . Th c t , các th trư ng tư nhân không hoàn h o và không t đ ng th c hi n ho t đ ng vì m i s t t đ p. Tuy nhiên, s can thi p c a nhà nư c trong n n kinh t l i không rõ ràng. Đi n hình th c hi n t t trong phát tri n kinh t đ a phương cho r ng vi c s d ng các ngu n l c công và s can thi p c a nhà nư c (như chi tiêu công, ti p c n các d ch v ) c n t p trung vào c i thi n môi trư ng kinh doanh cơ b n và đáp ng nhu c u c a các thành ph n trong xã h i (hơn là h tr các công ty cá nhân). Có nghĩa r ng các t ch c có kh năng t i đ a phương th c s c n thi t đ phát tri n kinh t đ a phương hi u qu . M c d u các cơ ch dân ch t o ra các cơ h i t t nh t đ th c hi n PTKTĐP thành công nhưng quy n l c t qu n đư c ch đ o thông qua dân ch l i không đ m b o đư c phát tri n kinh t đ a phương thành công. Có l m t trong nh ng th thách cam go nh t n m khâu th c hi n và thi hành. Ngoài vi c thi u năng l c, thì tiêu t n (th i gian và ti n b c) và vi c quy đ nh quá m c (quy đ nh quá ph c t p) là nh ng y u t manh tính tiêu c c d n d n tình tr ng qu n lý l ng l o, quan h theo ki n thân quen và tham nhũng. M t cu c nghiên c u v PTKTĐP g n đây cho th y nh ng t ch c phù h p và v ng m nh là c n thi t và đi u hành c n ph i luôn luôn d a trên b n khái ni m trong PTKTĐP. Đ u tiên, c n có các quy đ nh và th t c quy t đ nh rõ ràng, như lu t kinh doanh và các khu v c đ t đai . C n thúc đ y các k ho ch dài h n hơn là nh ng quy t đ nh mang tính chính tr có l i trư c m t. Ngay c trong nh ng đi u ki n t t nh t thì vi c thi u m t “sân chơi” kinh t rõ ràng và n đ nh và thi u nh ng nhà qu n lý có năng l c có th làm gi m hi u su t, kh năng s n xu t và vi c s d ng các ngu n l c có hi u qu . T nh t, nó s d n đ n tình tr ng tham nhũng, t n d ng v n đ a phương cho các m c đích chính tr cá nhân, ho c l i d ng ch c v đ th c hi n l i ích cá nhân. Th hai, môi trư ng chính sách ph i an toàn. Các chính sách kinh t nghèo nàn và các h th ng nhà nư c h n ch có th tác đ ng nghiêm tr ng đ n nh ng n l c trong phát tri n kinh t đ a phương qua các nguy cơ n y sinh và chi phí s n xu t tăng. Ví d , các nguy cơ và chi phí s n xu t s b nh hư ng khi nh ng cơ h i đ u tư và v trí qu n lý ch ch t đư c giao cho b n bè và nh ng ngư i thân không có năng l c đ m nh n ; m i m t khi tình tr ng h i l xu t hi n các cơ s kinh doanh và các doanh nghi p, t o ra liên k t gi a h v i các nhà chính tr ; và khi m c thu ho c quy đ nh không ch c ch n và b thay đ i v i h th ng hành chính m i. Chính quy n đ a phương c n hình thành m t môi trư ng chính sách mà đó các nhà đ u tư, các doanh nghi p - l n hay nh , các thành viên hay không ph i thành viên c a đ a phương - đ u c m th y an tâm. Đ u tư và các công vi c ăn theo đ u có t l l i lãi-r i ro ngang b ng hay cao hơn đ a phương khác. Đ i v i các nhà đ u tư, tính nh t quán, h p lý, lôgíc và rõ ràng trong 5
các chính sách và quy đ nh c a chính quy n đ u r t quan tr ng, t o ra môi trư ng kinh doanh ít tr ng i. N u thi u m t môi trư ng đ u tư an toàn thì các ngu n v n tài chính và nhân l c đ a phương s đi kh i đ a phương và r t khó thu hút đ u tư t bên ngoài. Th ba, nh ng môi trư ng thu n l i c n đơn gi n đ ti p c n kinh doanh và tăng cư ng vi c xây d ng các quy đ nh hi u qu . M t tài li u nghiên c u xu t b n năm 2002 đã phân tích v đi u ch nh vi c m các công ty m i kh i nghi p t i 85 nư c. Tài li u này xem xét đ n s các th t c mà m t doanh nghi p ph i ti n hành đ có đư c gi y phép kinh doanh ho t đ ng, th i gian và chi phí làm các th t c. Ví d , T i Mô- zăm-bích đ có đư c gi yy phép kinh doanh thì ph i làm 19 bư c th t c, m t 149 ngày và chi phí h t US$256. Italia, thì có 16 th t c, m t 62 ngày và t n US$3,946. Ngư c l i, Ca-na- đa, thì ch c n 2 th t c, m t 2 ngày và t n US$280. M t nghiên c u m i đây phân tích các lĩnh v c môi trư ng kinh doanh khác, như h p đ ng và quy n s h u. Ví d , đ làm m t h p đ ng thì Tu-ni-si c n 7 ngày trong khi Gua- tê-ma-lia ch c n hơn 4 ngày. Ai-len, gi i quy t m t v phá s n m t 6 tháng nhưng n-đ thì m t hơn 11 năm. Ch ng có gì đáng ng c nhiên khi các nhà nghiên c u t ng k t r ng các nư c n ng n v quy đ nh và y u kém trong ch p hành lu t l có t l tham nhũng cao hơn, và m t n n kinh t phi chính th c càng l n thì càng ít dân ch và kh năng b nghèo đi càng cao. L i th c nh tranh và h p tác Th gi i là m t môi trư ng c nh tranh. Vì th , n m rõ s c nh canh và l i th c nh tranh c a đ a phương là r t quan tr ng. L i th c nh tranh là m t đi u ki n (các đi m m nh, đi m y u c a chính đ a phương, các cơ h i và nguy cơ t bên ngoài) cho phép đ a phương ho t đ ng m t cách hi u qu hơn, ho c đ t ch t lư ng cao hơn nh ng nơi mà đ a phương đó c nh tranh v i – nh m mang l i nh ng l i ích cho đ a phương đó. M c d u s c nh tranh thúc đ y hi u su t và đ i m i, nhưng c nh tranh quá m c trong đ u tư có th làm cho t t c các bên th t b i và có th làm cho các nhóm b thi t thòi càng thi t thòi hơn, phân tích c nh tranh ch là m t ph n trong b c tranh kinh t t ng th . Xu hư ng hi n nay trên toàn c u cho r ng c p đ a phương, tính b n v ng lâu dài c a kinh t đ a phương, và đôi khi là s t n t i kinh t ng n h n ph thu c vào vi c h p tác trong th gi i c nh tranh. Đ tránh m t s m t nh hư ng tiêu c c c a s canh tranh, các đ a phương có th h p tác v i nhau thông qua các di n đàn hay b ng vi c xây d ng các chi n lư c c a vùng nh m thúc đ y s n xu t đ a phương c a t t c các c ng đ ng trong vùng, đ t đó tránh đư c s c nh tranh không c n thi t (ch ng h n như khi các nhà buôn bán hay công ty có th làm cho đ a phương này ch ng l i đ a phương kia). “N n kinh t t ng th ” Hi u đư c “kinh t t ng th ” làm m t bư c quan tr ng trong xây d ng chi n lư c PTKTĐP. Mang tính đ c trưng, n n kinh t ch đư c nhìn nh n thông qua các g c đ c a m t n n kinh t chính th c. Đi u này là b i vì n n kinh t chính th c thư ng có th đo đ m đư c (các hóa đơn thu thu , gi y phép kinh doanh, s lư ng ngư i có vi c làm và các con s th ng kê chính th c khác), d dàng hơn trong giám sát và thư ng có các bên liên quan có quy n l c hơn. Tuy nhiên, n n kinh t chính th c ch là m t ph n c a m t “n n kinh t t ng th ” l n hơn có tính liên k t, bao g m c n n kinh t phi chính th c – đó là nh ng n n kinh t trong các ho t đ ng sinh l i v kinh t nhưng không đư c đo đ m chính th c (xem thêm chi ti t v kinh t không chính th c ph n ti p theo). Vi c thi u hòa nh p d n đ n m t cơ h i phát tri n và xóa đói gi m nghèo, vì ph n l n ngư i nghèo ho t đ ng trong lĩnh v c này. Nh ng khía c nh v th trư ng và phi th trư ng s k t h p v i nh ng g c đ h p pháp khác nhau 6
s h tr làm rõ b c tranh “kinh t t ng th ”. Các lo i hình V n trong PTKTĐP M t cách đ hình thành cách xem xét PTKTĐP là xem n n kinh t đ a phương lành m nh và đang ho t đ ng có 4 lo i hình v n: v n xã h i/nhân l c, v n tài chính, v n s n xu t/v t ch t và v n t nhiên (xem Bi u 2). V n và m t khái ni m r t h u d ng vì nó có th ki m đư c, trao đ i đư c, đư c đ u tư và chuy n đ i qua các hình th c khác. Cách nghĩ năng đ ng v PTKTĐP làm thay đ i s t p trung, đó là nh ng gì v phát tri n chi n lư c. Bi u: Các lo i v n – cơ s đ bi t rõ m t n n kinh t đang ho t đ ng Xây d ng các k năng lãnh đ o trong kinh doanh, chính quy n đ a phương và phát tri n kinh t S lãnh đ o, Nâng cao các quan h đ i tác, các th th c và m ng lư i xã Quan h đ i tác và h i, s tin tư ng trong xã h i và s b o toàn v văn hóa - Công tác t ch c nh ng cơ s t o đi u ki n trong đi u ph i và h p tác nh m V n xã h i và hư ng đ n l i ích chung. nhân l c Ki n th c và T o ra s k t n i và s ti p c n đ i v i các thông tin v kinh Thông tin doanh, kinh t , th trư ng, xã h i và môi trư ng. Tăng cư ng các m i quan h kinh doanh, giáo d c và các K năng, Năng l c môi trư ng h c h i mang tính ph i h p. th c hi n Xây d ng các k năng trong ngư i dân d a phương và thu và Tính sáng ki n hút lao đ ng có tay ngh đ n đ a phương. C i thi n s ti p c n và s d ng v n tài chính: tín d ng, ti n m t, các ngu n đ u tư, các công c ti n t đ i v i t t các V n tài chính Tài chính các ngành – bao g m c các nhóm khách hàng c th và không chính th c (ví d như ph n ). Áp d ng công ngh t t hơn trong các quá trình kinh doanh Công ngh , Công c , Máy móc, Nhà máy V n s n xu t Cơ s h t ng và C i thi n môi trư ng và cơ s h t ng chung đã đư c t o môi trư ng đư c ra đ h tr phát tri n kinh t . thi t l p Nư c s ch, đ t canh tác, r ng, các ch t khoáng, đa d ng Các ngu n l c ngu n gen, các ngu n năng lư ng và các ngu n tài nguyên thiên nhiên khác. Các h th ng sinh thái nhanh ph c h i, t tái t o và đa d ng V nt nhiên Các h th ng cung c p các ngu n tài nguyên và d ch v cho ngư i dân t nhiên đ a phương. Các h nư c th i, các h th ng t làm s ch t nhiên (như Các d ch v không khí và nư c), b o v ngu n nư c và tránh lũ l t h th ng sinh thái thông qua b o v đư c h th ng đ u ngu n. Th ng nh t Phát tri n Kinh t Đ a phương V i b n lo i hình v n khác nhau c n có s th ng nh t. Xét t quan đi m c a chính quy n đ a phương, s th ng nh t đư c ti n hành thông qua s trao đ i gi a các k ho ch, chính sách và quy đ nh khác nhau. C th , ngư i dân mu n xem chính quy n tri n khai m t k ho ch “toàn di n” dài h n đ xác đ nh nh ng giá tr c t lõi và m t t m nhìn cho tương lai. K 7
ho ch dài h n này s là cơ s chung cho vi c ra quy t đ nh ph i h p và có s tham gia. Hình: Đưa PTKTĐP vào H th ng Qu n lý đ a phương K ho ch S d ng Đ t k ho ch chính th c c a c ng đ ng, các lĩnh v c phát tri n c a đ a phương, lu t phát tri n c a đ a phương PTKTĐP K ho ch Phát tri n đ a phương mang tính chi n lư c K ho ch Kinh doanh Các k ho ch đ a phương và và T ch c các ch c năng khác Các vai trò, trách nhi m, Môi trư ng, y t , giáo d c, công l p ngân sách trình công c ng và an toàn 1.3. Đi u ki n tiên quy t đ l p k ho ch chi n lư c PTKTĐP thành công Kinh nghi m cho chúng ta th y r ng có r t nhi u h p ph n quan tr ng trong xây d ng chi n lư c PTKTĐP. Các đi u ki n tiên quy t đ l p k ho ch xây d ng chi n lư c PTKTĐP thành công đư c nêu rõ dư i đây: 8
M t chíên lư c PTKTĐP thành công s … S lãnh đ o năng đ ng t phía chính quy n đ a phương là r t quan tr ng -- đ xác th c chi n lư c cu i cùng này (như thông 1. Có ý chí chính tr qua m t cơ quan chính quy n có trách nhi m) và đ có nh ng đóng góp th c s (như v cơ s h t ng, quy đ nh). Cam k t th c s c n thi t t t t c các bên liên quan chính, 2. Có cam k t cũng như có m t cơ ch đ có đư c s tham gia s m c a h Các v n đ v th t c trong vi c ra quy t đinh PTKTĐP. 3. Bao g m c n n kinh t Bao g m c nh ng nhóm thư ng không đư c nêu rõ, đ c bi t phi chính th c là ngư i nghèo và ph n , và có th c n xây d ng năng l c. PTKTĐP không nên do kh ng ho ng, ch y v n h tr không 4. S d ng l i suy nghĩ hoàn l i, s thích thú nh t th i hay n l c đ “ki m đư c ngư i mang tính chi n lư c th ng cu c l n nh t” ch đ o. Mà đ c tính ch ch t c a quá trình PTKTĐP là: gi a m i ngư i (v.d như các quan h đ i tác). 5. T ng h p, m ng lư i và Các m i li n k t không gian (như nông thôn-đô th ) và các k tn i ngành (như y t , môi trư ng, lu t pháp và tư pháp, giáo d c). T t c các nhà qu n lý và các đ i tác c n ph i có kh năng bi t 6. Đưa vào trách nhi m gi i đư c các quy t đ nh đư c đưa ra như th nào và các trách trình và tính minh b ch nhi m đi kèm. V n d ng các công c , các quá trình và các k t qu vào văn 7. Đưa vào y u t văn hóa hoá đ a phương. Quá trình PTKTĐP c n có nh ng phương ti n đ có th nhanh 8. Các d án trình di n và chóng chuy n nh ng ý tư ng và nguyên t c tr u tư ng thành các k t qu nhìn th y nh ng thay đ i rõ ràng, c th trong đ i s ng ngư i dân. Các đư c d án trình di n h tr vi c thúc đ y và th hi n quá trình b ng nh ng k t qu và hành đ ng nhìn th y đư c rõ ràng. Chuy n nh ng thông tin s n có đ n cho m i ngư i tham gia 9. Hi u đư c th trư ng vào phát tri n kinh t đ a phương. Nghĩ t i nhi u kh năng (ví d như đ u tư nư c ngoài tr c ti p) 10. Đánh giá nh ng thu n l i và xác đ nh các cách th c đ gi m thi u hay tránh các tác đ ng Nh ng v n đ tr ng y u và khó khăn tiêu c c. Cân b ng gi a c i thi n các hi u qu kinh t đ a phương (ví d 11. Cân b ng các chi n lư c như thông qua các c m doanh nghi p (DN) và thúc đ y kinh t ph c h i (như b ng vi c đa d ng hoá). Đi u này có th t o ra s khác bi t gi a m t chương trình đư c 12. Tính đ n cơ s h t ng ch đ o thành công và m t chương trình đang n l c l n. Thành công là nh ng gì hơn ngoài dòng ch y tăng trư ng kinh 13. Nghĩ đ n ch t lư ng t (như lo i hình công vi c đ a phương và đi u ki n làm vi c, ch không đơn gi n là s lư ng công vi c). V n nhân l c, như đào t o nhân l c, và v n xã h i như khung 14. Đ u tư vào cơ s h t ng pháp lý ti n b và h th ng các quy đ nh thúc đ y s tin tư ng “m m” l n nhau, là trung tâm c a PTKTĐP thành công. M c d u v n t nhiên có th có ít ho c không có giá tr th 15. Nh n bi t v n t nhiên trư ng nhưng nó r t c n thi t đ PTKTĐP thành công (như h th ng làm s ch nư c nh có s b n v đ u ngu n hi u qu ). 16. S d ng l i th đòn b y S d ng l i th đòn b y trong đ u tư đ c i thi n ch t lư ng c a đ u tư tư nhân cho l i cu c s ng và an ninh cho ngư i dân – và cũng đ thu hút và ích công duy trì đ u tư. 9
2. Môđun 1: Bây gi chúng ta đang đâu? 2.1. Bư c 1: Kh i đ ng “L p k ho ch đ n K ho ch:” Năng l c Lãnh đ o và T ch c Bư c trư c tiên trong l p k ho ch cho tương lai và quy t đ nh xem li u có c n áp d ng đ n phương pháp chi n lư c đ i v i phát tri n kinh t đ a phương hay không. L p k ho ch chi n lư c vư t qua c vi c ra quy t đ nh không chính th c và cho phép m t khu v c đ a phương v a t o ra và v a đáp ng các th thách và cơ h i kinh t . 2.1.1. Nhi m v 1: T ch c và Có cam k t Ai s lãnh đ o th c hi n n l c, và b ng nh ng kh năng nào (quy t đ nh,tài chính…?) Nên m i ai đ h tr th c hi n quá trình? 2.1.2. Nhi m v 2: Thành l p m t nhóm l p k ho ch ch ch t và xác đ nh ngư i hư ng d n Tương t như qu n lý d án, h p thông tin dư i đây cho th y tính ch t công vi c c a ngư i hư ng d n / t ch c hư ng d n. PH M VI C A NGƯ I HƯ NG D N 1. NHI M V 1.1. L p k ho ch và kh i xư ng 1.1.1. Nhi m v 1.1.2. Nhân s / các bên có liên quan 1.1.3. Xác đ nh th i h n 1.1.4. Tài s n 1.1.5. Chi phí 1.2. Hư ng d n và V n hành 1.2.1. Tuân th k ho ch 1.2.2. V n hành các ngu n l c 1.2.3. Phân b các phương ti n 1.3. Ph i h p 1.3.1. đưa ra các khái ni m 1.3.2. khái quát hoá 1.4. Ki m soát 1.4.1. Các bi n pháp: Gíám sát và báo cáo 1.4.2. Các ch th : Th c hi n và k t qu 2. M C TIÊU 2.1. Các m c tiêu v k t qu 2.1.1. T ng quan l p k ho ch d án / Khung Lôgíc 2.2. Các m c tiêu th c hi n 2.2.1 M c th i gian th c hi n 10
3. CHÍNH QUY N 3.1. Kêu g i các bên liên quan 3.2. Kh năng ra quy t đ nh 3.2.1. Th c hi n – giám sát th c hi n trên cơ s l ch th i gian 3.2.2. Các k t qu – ch có quy n đ xu t 3.3. B trí kh năng th c hi n 3.3.1. Các ngu n l c d án - m t ph n 3.3.2. Đóng góp c a các bên liên quan – không 4. TRÁCH NHI M 4.1. Trách nhi m v k t qu 4.1.1. k t qu tuy t đ i – tính hi u qu 4.1.2. k t qu tương đ i – tính hi u su t 4.2. Trách nhi m nhân s 4.2.1. Đ ng viên và Xác đ nh 4.2.2. Tính sáng t o 4.2.3. Tránh mâu thu n – đ u tranh khi c n thi t 4.2.4. Thông tin 4.3. H n cu i 4.3.1. quá ng n 4.3.2. quá dài 4.4. Ngân sách 4.4.1. Tính s n có 4.4.2. Suy nghĩ theo hư ng ti t ki m 4.4.3. Hi u su t cao 5. YÊU C U 5.1. Cá nhân 5.1.1. tinh th n đ ng đ i 5.1.2. đưa ra sáng ki n 5.1.3. kh năng y quy n/giao phó 5.1.4. sáng t o, đ i m i 5.1.5. đư c các bên liên quan ch p nh n 5.1.6. là ngư i đàm phán có k năng t t 5.1.7. là ngư i ra quy t đ nh nhanh 5.1.8. nhân cách m nh 5.2. Kh năng chuyên môn c a D án 5.2.1. Kinh nghi m 5.2.2. Các bi n pháp 5.3. Ki n th c k thu t 5.3.1. Ki n th c v chuyên ngành 5.3.2. Ki n th c v gi i pháp 5.4. Lãnh đ o 5.4.1. Phong cách 5.4.2. K thu t 2.1.3. Nhi m v 3: Xác đ nh năng l c t ch c và xem xét li u có c n đ n s h tr bên ngoài (t các chuyên gia)
2.1.4. Nhi m v 4: L p k ho ch cho quy trình l p k ho ch. Sơ đ chung v D án PTKTĐP 12
Ví d v qui trình PTKTĐP trong m t năm Văn phòng chính quy t Tháng 1 đ nh tri n khai quy trình PTKTĐP Nhóm ch ch t đư c thành l p Tháng 2 Hi n t i chúng (Quá trình đã đư c th ng nh t ta đang đâu? như trong c m nang PTKTĐP Kh i xư ng và thông báo Xây d ng k ho ch: Th o lu n, Chúng ta s đi Tháng 3-10 h i th o, nghiên c u đ n đâu? Làm th nào đ đi đ n đó? Ch. quy n& Tháng 11 H i CBTG xem xét& K ho ch đư c phê duy t Tháng 12 Làm th nào đ bi t Th c hi n, giám sát khâu th c đư c là chúng ta bi t hi n so v i k ho ch đã v ch ra đư c là đã đ n đó? 13
Nh ng tr ng i sau đây ph i đư c xem xét ít nh t: Ph m vi chung nên là gì? Khung th i gian l p k ho ch? S c n đ n nh ng ngu n l c nào – cán b , th i gian, ti n b c, n l c, k năng? V n đ áp d ng quy trình này t đâu? Bư c 1 Xem danh m c các câu h i B t đ u và Xác đ nh câu h i Công tác t ch c và s lãnh đ o có h tr quá trình và xây d ng k ho ch không? Có cam k t nào nh m hoàn t t và th c hi n k ho ch không? Có nhóm ch ch t đư c thành l p/ hay cá nhân ch u trách nhi m đư c xác đ nh không? Có c n s tr giúp v chuyên môn t bên ngoài không? N u có, thì nó đư c duy trì không? Các ngu n l c - v n, th i gian, nhân l c có đ m b o không? Ph m vi đã đư c thi t l p chưa? Có nh ng tr ng i, đi m m nh, đi m y u, cơ h i và nguy cơ nào đ i v i quá trình l p k ho ch đã đư c xác đ nh và gi i quy t? V n đ nh y c m v văn hóa nào đư c xác đ nh? Có đưa ra câu h i v v n đ khó khăn chưa? 2.2. Bư c 2: Các bên có liên quan và S tham gia 2.2.1. Phương pháp có s tham gia là gì? Phương pháp có s tham gia bao g m s tham gia c a các bên liên quan khác nhau đ ph n nh t t c các quan đi m, m i quan tâm và các v n đ c a h đ u trong quá trình l p k ho ch. Các bên liên quan đư c quan tâm, nh hư ng và các cá nhân, t ch c và chính quy n ho c các t ch c có nh hư ng s có quy n l i ho c tác đ ng đ i v i đ u ra c a quá trình l p k ho ch. Có th xác đ nh các bên liên quan b ng: quy n l i c a h trong các v n đ (ví d nghèo đói đô th , ngư i đ xư ng chính sách như các t ch c phi chính ph v môi trư ng); v trí chính th c c a h (ví d chính quy n); ki m soát c a h đ i v i các ngu n l c liên quan (như ti n b c, chuyên môn), và quy n l c c a h trong thúc đ y, c n tr hay ngăn ch n vi c th c hi n (ví d như các nhóm nh ng nhà ho t đ ng, nhóm nhà v n đ ng, các cơ quan/đơn v th c hi n). 14
Các l i ích chung c a các phương pháp có s tham gia: L p k ho ch t t hơn: S tham gia s d n đ n có các k t qu t t hơn và lâu b n hơn. S th ng nh t là c n thi t nhưng: Khi s th ng nh t có th là m t k t qu mong mu n, thì làm cho yêu c u quá trình có th h n ch ti n tri n. Thúc đ y Th c hi n: tham gia s t o ra s làm ch đ i qua n l c l p k ho ch. Hư ng đ n Th ch hoá: tham gia s tăng s thành công trong PTKTĐP lâu dài. C ng đ ng v ng m nh hơn: tham gia s t o cho đ a phương kh năng đ ki m soát đư c tương lai. Mư i y u t đ đ t đư c S tham gia thành công 1 Tính toán th i gian phù Các bên tham gia có s n sàng ph i h p và có ý th c v h p và nhu c u rõ ràng tính kh n trương đ làm vi c cùng nhau không? 2 Nhóm các bên liên quan Nhóm các bên liên quan và ban ch đ o có đư c yêu v ng m nh hơn c u tham gia th c s , có t ch c và có kh năng th hi n các m i quan tâm c a h m t cách hi u qu ? 3 S tham gia r ng rãi Có t t các các ngành quan tr ng liên quan đ n các v n đ đư c đưa ra không (hay ch m t s v n đ t m t ngành) Ph n và nam gi i? N n kinh t chính th c và phi chính th c? Các thành ph n công c ng và tư nhân? Và nh ng nhóm xưa nay b thi t thòi đư c chú tr ng xem xét? 4 Đ tin c y và công khai T t c các bên liên quan có nh n th y quá trình h p lý c a quá trình và đúng đ n không? Quá trình công khai ch không ph i là m t quá trình “đóng d u cao su”? M i ngư i có th ng nh t v i các th t c và quy đ nh đưa ra không? 5 S cam k t và/ho c s Ví d , n u c p th trư ng không th tham gia thì có có tham gia c a c p cao, các s đ i di n là ngư i có th m quy n ra quy t đ nh và nhà lãnh đ o th c s /ho c cùng v i quy trình đi kèm đ các quy t đ nh có th đư c ph n h i đ n nhóm các bên liên quan m t cách hi u qu ? Ngư i dân ho c các t ch c xã h i dân s có c đ i di n t t nh t c a h tham gia vào chương trình không? 6 S h tr ho c đ ng Các t ch c ho c cơ quan chính quy n ch ch t – như thu n c a các chính h i đ ng thành ph , phòng thương m i, các t ch c quy n ho c cơ quan lao d ng, các t ch c phi chính ph và các dân t c quy n l c “hi n hành” thi u s - có th ng nh t ng h và tuân th các đ xu t đã đư c th ng nh t trong quá trình không? 7 Kh c ph c hien tư ng Đã có các n l c c g ng kh c ph c các v n đ thi u thi u tin tư ng và thái đ tin tư ng và nghi ng chưa? Và nh ng v n đ đó đã hoài nghi đư c kh c ph c chưa? 15
8 S lãnh đ o v ng m nh Quá trình l p k ho ch có đư c ch đ o m t cách hi u trong quá trình qu không? Các ch tiêu bao g m: luôn duy trì s tham gia c a các bên liên quan trong su t các giai đo n cam go; h tr các bên liên quan đàm phán các v n đ khó khăn; luôn hư ng đ n s tham gia và t m quan tr ng chung, ti p t c ch p thu n các chu n m c và quy đ nh c a nhóm. 9 Thành công trong giai Nên có nh ng thành công nh trong su t quá trình đ đo n khuy n khích - nh ng thành công có đư c th a nh n, phát huy và tôn vinh không? 10 Chuy n sang m i quan Các đ i tư ng tham gia ít t p trung vào nh ng v n đ tâm l n hơn c c b và bó h p và t p trung nhi u vào các v n đ l n hơn c a đ a phương b i h chín ch n hơn sau nh ng n l c mà h đã có? 2.2.2. Làm th nào đ có đư c S tham gia vào Quá trình L p k ho ch 2.2.2.1. Nhi m v 1: Xác đ nh các bên liên quan và thành l p nhóm l pp k ho ch g m các bên liên quan Đ a phương và Công c ng Kinh doanh và Lao đ ng t ch c phi chính ph • Chính quy n đ a phương • Các doanh nghi p v a và • Các lãnh đ o đ a phương (k c các ban ngành k nh • Các nhóm kinh t phi chính thu t) • Ccá hoanh nghi p c p vi th c • Chính quy n qu c gia, vùng mô • Các nhóm lân c n và huy n • Các t ch c công đoàn • Các t ch c d ch v đ a • Chính quy n và các ban • Các hi p h i lao đ ng phương ngành (như y t , giáo d c và giao thông) • Nh ng nhà phát tri n b t • Các t ch c giáo d c đ a đ ng s n phương • Ban qu n lý vùng • Các ngân hàng, t ch c tín • Các nhóm tôn giáo đ a • Các cơ quan giáo d c (các d ng và các nhóm tài chính phương trư ng k thu t, đ i h c) khác • Các t ch c phát tri n qu c • Các ti n nghi • Phòng thương m i t làm vi c t i đ a phương • S h tr c a qu c t (Các • Các phương ti n thông tin • Cán b /công nhân n cơ quan cho vay, các t đ i chúng ch c phát tri n) • Các dân t c thi u s , các • Các nhóm h tr doanh nhóm ch u thi t thòi và nghi p ngư i tàn t t • Các hi p h i chuyên môn • Các nhóm môi trư ng • Các t ch c tư nhân • Các v n đ v văn hóa, l ch • Giáo d c tư nhân s và ngh thu t • Các nhóm sáng ki n 16
Hình: Xác đ nh các bên liên quan, năng l c và quá trình tham gia không Kh năng H có năng l c không? Các chi n Bên liên quan Vai trò lư c t o ra Bên liên quan H có vai trò gì quy n l i là ai? và có nh ng và năng l c đóng góp gì? M i quan tâm H có quan tâm không không 17
Nhi m v 2: Xác đ nh quy mô và cơ c u c a nhóm các bên liên quan Quy mô và cơ c u c a c a nhóm các bên liên quan có th b nh hư ng b i s k t h p gi a tính hi u qu và tính đ i di n. Quy mô và cơ c u t i ưu c a nhóm các bên liên quan ph thu c vào s đánh giá v s lư ng ngư i tham gia, thành ph n c n ti n hành công vi c. N u nhóm quá đông thì s khó ti n tri n nhanh và có th ti ng nói c a cá nhân liên quan s không đư c đ ý đ n. N u nhóm quá nh thì thành qu đ t đư c cũng s h n ch , không đ mang tính đ i di n và không đ t đư c s nhi t tình và h tr c n thi t. Kinh nghi m xưa nay cho th y m i nhóm có dư i 20 thành viên s có ưu th hơn, c th t 7 – 15 thành viên s là h p lý nh t cho h u h t các nhóm. Cũng c n xem xét cơ c u nhóm các bên liên quan dư i hình th c c a nhóm. Phương án thay th đ i v i m t nhóm bên liên quan đơn l là phương pháp Nhóm ch ch t – Nhóm các bên liên quan – Nhóm công tác đư c th hi n hình trên. Theo phương pháp này, Nhóm ch ch t hay đ i ngũ h tr l p k ho ch s ph i h p v i Nhóm các bên liên quan g m nh ng ngư i ra quy t đ nh ch ch t và các đ i di n đư c b u ch n. Hai nhóm s l n lư t hình thành các nhóm công tác đ th c hi n các nhi m v c th trong các bư c khác nhau c a quá trình l p k ho ch chi n lư c và đưa ra nh ng ki n ngh đ Nhóm các bên liên quan th o lu n và phê duy t. Các nhóm công tác đư c hình thành t đ i di n c a các bên liên quan có cùng m i quan tâm hay kh năng th c hi n chuyên môn trong các v n đ c th . Các nhóm này s thư ng xuyên đư c yêu c u đ đ m trách vi c m i các bên liên quan khác và các đ a phương l n hơn tham gia vào các di n đàn đư c h tr , như các cu c h p gi a các vùng lân c n, các phiên tòa công, các h i th o, nhóm t p trung, các cu c ph ng v n và các cu c đi u tra, kh o sát. Sau đó Nhóm các bên liên quan s ch u trách nhi m đ i vơí khâu đư c ch p thu n b i các ban ngành trong các nhóm liên quan và cu i cùng là b i các cơ quan chính quy n hi n hành (như chính quy n thành ph ). Đ đánh giá nh hư ng mong mu n t các bên liên quan, nên áp d ng phương pháp phân tích m c đ nh hư ng, v i hai bư c sau đây: a. B ng phân tích các bên liên quan Bên liên quan Mong đ i Thái đ v i D án nh hư ng đ i v i PTKTĐP vi c th c hi n PTKTĐP t đi m âm (-5) đ n t r t l n m nh đ n đi m dương (+5) c c kỳ y u kèm Các ví d Cơ quan quy ho ch + đư c gi i thích rõ -3 y u kém đ t đai hơn trong các nhi m v chính - m t quy n l c Hi p h i doanh + s công khai +4 L n m nh nghi p ph n + th hi n các m i quan tâm Và vân vân … 18
b. Chuy n t b ng phân tích các bên liên quan thành phân tích m c đ nh hư ng Hi p h i +5 ph n nh hư ng kinh doanh Quá y u Quá m nh Ban quy Thái đ ho ch đ t đai -5 2.2.2.2. Nhi m v 3: Xây d ng các th t c và ch c năng nhi m v c a nhóm các bên liên quan Thi t k Quá trình là m t s các quy đ nh cơ b n đã đư c th ng nh t c n thi t đ có đư c s cân nh c hi u qu và hi u su t gi a các thành ph n tham gia trong nhóm các bên liên quan. Ch c năng nhi m v c a các bên liên quan: các ho t đ ng c n cùng nhau ti n hành, vai trò c a các thành ph n tham gia trong su t quá trình, các tiêu chu n đ thu th p và chia s thông tin, các phương pháp ra quy t đ nh, các ngu n l c do m i đ i tác cung c p, các th a thu n v làm th nào đ các k t qu c a quá trình l p k ho ch đư c đưa vào các ho t đ ng l p k ho ch c a thành ph . Ch c năng nhi m v này s đư c các thành viên c a Nhóm các bên liên quan thông qua m t cách chính th c và đư c đánh giá đ nh kỳ. Mong đ i c a các bên liên quan: nh ng trong đ i và lo ng i liên quan đ n d án PTKTĐP c n đư c đánh giá nh m gi m s ch ng đ i trong khâu l p k ho ch và th c hi n, và xác đ nh các l i ích và l p ra m c tiêu. 19