1<br />
PHÁT TRIỂN LOẠI HÌNH DU LỊCH SINH THÁI<br />
TẠI KHU DU LỊCH BA VÌ – HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2010-2020<br />
Hoàng Văn Ngọc<br />
Khoa Du lịch-Ngành Quản Trị Khách Sạn-Nhà Hàng- Lớp K15DLK2<br />
TÓM TẮT:<br />
Phát triển du lịch sinh thái có ý nghĩa quan trọng không chỉ về mặt kinh tế mà<br />
còn có ý nghĩa đặc biệt đối với sự phát triển bền vững của ngành du lịch trên quan<br />
điểm tài nguyên và môi trường. Ba Vi vùng đất hội tụ đủ các điều kiện về tài nguyên<br />
tự nhiên và nhân văn đã tạo điều kiện thuận lợi cho Hà Nội phát triển thêm loại hình<br />
du lịch sinh thái. Bằng phương pháp tổng hợp, nghiên cứu tài liệu và phương pháp<br />
thống kê, bài viết đúc kết một số kinh nghiệm phát triển du lịch sinh thái trên thế giới,<br />
phân tích hoạt động phát triển du lịch tại Hà Nội và đễ xuất các giải pháp phát triển du<br />
lịch sinh thái tại Ba Vì.<br />
Từ khóa: phát triển du lịch, du lịch sinh thái, khu du lịch Ba Vì.<br />
1, Mở đầu :<br />
Với những thế mạnh về tự nhiên và nhân văn Việt Nam đang đứng trước cơ hội<br />
lớn để đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái thành mũi nhọn của ngành du lịch.<br />
Hà Nội là Thủ đô của đất nước, là thành phố có tiềm năng để phát triển du lịch.<br />
Trước đây Hà Nội chủ yếu tập trung vào phát triển du lịch văn hóa kiến trúc, Là thủ đô<br />
1000 năm tuổi có lịch sử lâu đời, truyền thống văn hoá đa dạng và giàu bản sắc, Hà<br />
Nội thực sự là một trung tâm du lịch lớn của Việt Nam. Hà Nội luôn là một trong<br />
những điểm thu hút nhiều khách du lịch nội địa và quốc tế. Từ khi sát nhập Hà Tây<br />
vào Hà Nội đã tạo nên một thế mạnh khác của phát triển du lịch đó là loại hình du lịch<br />
sinh thái, với sự đa dạng về tài nguyên thiên nhiên cũng như sự phong phú đa dạng về<br />
các hệ động thực vật.<br />
Điểm nổi bật nhất là ngọn núi Ba Vì là vùng đất địa linh, nhân kiệt, mảnh đất<br />
đồi gò huyện Ba Vì dày đặc các di tích lịch sử, văn hóa. Đây còn là nơi cư ngụ của<br />
nhiều dân tộc khác nhau, với nững phong tục, tập quán, nét văn hóa riêng biệt. Không<br />
những thế, Ba Vì được thiên nhiên ban tặng bức tranh sơn thủy hữu tình, với hệ sinh<br />
thái phong phú, thảm thực vật đa dạng, được coi là “ Lá phổi xanh” phía Tây Thủ đô<br />
Hà Nội. Những tiềm năng đó đang là lợi thế giúp Ba Vì thu hút du khách đến tham<br />
quan. Tuy nhiên qua khảo sát thực tế cho thấy, tại khu du lịch Ba Vì vẫn còn những<br />
yếu điểm cho việc phát triển du lịch nói chung cũng như du lịch sinh thái nói riêng như<br />
việc quy hoạch tổng thể khu du lịch sinh thái, môi trường du lịch, chất lượng về sản<br />
phẩm du lịch, tính chuyên môn của đội ngũ nguồn nhân lực. Chính vì vậy, đề tài đã<br />
nghiên cứu, tổng hợp kinh nghiệm, đồng thời đánh giá thực trạng phát triển du lịch<br />
sinh thái tại Ba vì từ đó đề xuất một số giải pháp để phát triển du lịch sinh thái tại đây.<br />
Cách tiếp cận mà tác giả thực hiện đi từ tổng hợp lý thuyết về du lịch sinh thái, lý<br />
thuyết về marketing địa phương. Trên cơ sở đó, tác giả tiến hành phân tích thực tiễn<br />
phát triển du lịch tại Hà Nội từ 2009-2011 và đề xuất giải pháp để phát triển du lịch<br />
sinh thái tại Ba Vì- Hà Nội.<br />
<br />
2<br />
2, Nội dung của đề tài :<br />
2.1. Du lịch sinh thái và phát triển du lịch sinh thái<br />
Định nghĩa hoàn chỉnh về du lịch sinh thái lần đầu tiên được Hetor Ceballos<br />
đưa ra năm 1987 : Du lịch sinh thái là du lịch đến với những vùng thiên nhiên ít bị<br />
thay đổi, với những mục đích đặc biệt : nghiên cứu, tham quan với ý thức trân trọng<br />
thế giới hoang dã và những giá trị văn hóa được khám phá. Theo định nghĩa của<br />
Nêpan : « Du lịch sinh thái là lọai hình du lịch đề cao sự tham gia của nhân dân vào<br />
việc hoạch định và quản lý các tài nguyên du lịch để tăng cường phát triển cộng đồng,<br />
liên kết giữa bảo tồn thiên nhiên và phát triển du lịch, đồng thời sử dụng thu nhập từ<br />
du lịch để bảo vệ các nguồn lực mà ngành du lịch phụ thuộc vào ». Theo định nghĩa<br />
của Malaysia : “Du lịch sinh thái là hoạt động du lịch và thăm viếng một cách có trách<br />
nhiệm về môi trường, tới những khu thiên nhiên còn nguyên vẹn, nhằm tận hưởng và<br />
trân trọng các giá trị của thiên nhiên (và những đặc tính văn hóa kèm theo) mà hoạt<br />
động này sẽ thúc đẩy công tác bảo tồn , có ảnh hưởng của du khách không lớn và tạo<br />
điều kiện cho dân chúng địa phương được tham dự một cách tích cực, có lợi về xã hội<br />
và kinh tế ”. Theo định nghĩa của hiệp hội du lịch sinh thái quốc tế : “Du lịch sinh thái<br />
là việc đi lại có trách nhiệm tới các khu vực thiên nhiên mà bảo tồn được môi trường<br />
và cải thiện phúc lợi cho người dân địa phương” .<br />
Tại hội thảo quốc gia về “ xây dựng chiến lược phát triển du lịch sinh thái ở<br />
Việt Nam” từ ngày 7 đến ngày 9/9/1999 đã đưa ra định nghĩa về du lịch sinh thái :“<br />
Du lịch sinh thái là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên và văn hóa bản địa, gắn với<br />
giáo dục môi trường, có đóng góp cho nỗ lực bảo tồn và phát triển bền vững, với sự<br />
tham gia tích cực của cộng đồng địa phương”<br />
Du lịch sinh thái có các đặc điểm cơ bản sau : (1) Nền tảng của du lịch sinh thái<br />
là tài nguyên thiên nhiên. (2) Mô hình du lịch sinh thái có thể thay đổi theo thời gian<br />
và không gian cho phù hợp vơid tình hình. (3) Du lịch sinh thái không cạnh tranh với<br />
các loại hình du lịch khác, sự phát triển của các ngành khác là tiền đề cho du lịch sinh<br />
thái phát triển. (4) Có tính liên ngành và liên vùng cao.<br />
Để phát triển loại hình du lịch sinh thái, tác giả đã nghiên cứu nền tảng lý<br />
thuyết marketing địa phương làm cơ sở lý thuyết cho việc phân tích thực trạng và đề<br />
xuất giải pháp. Đồng thời tác giả còn tìm hiểu thêm kinh nghiệm phát triển du lịch sinh<br />
thái từ Nhật Bản, một đất nước có nhiều tiềm năng và được Chính phủ quan tâm, đầu<br />
tư phát triển loại hình du lịch sinh thái.<br />
2.2. Thực trạng phát triển du lịch sinh thái tại Ba Vì – Hà Nội<br />
Tại Ba vì hiện nay có các tài nguyên du lịch: Hồ Suối Hai, Khu du lịch sinh thái<br />
Thác Đa, Khu du lịch Ao Vua, Khu du lịch Khoang Xanh Suối Tiên, Khu du lịch Đầm<br />
Long, Vườn Quốc gia Ba Vì hiện đang được khai thác.<br />
Với các tài nguyên trên, khách du lịch có thể tham gia các hoạt động du lịch<br />
như: Dã ngoại, nghỉ dưỡng, leo núi, đi bộ trong rừng, cắm trại.<br />
Trong thời gian nghiên cứu, tác giả đã thống kê tình hình thu hút khách du lịch<br />
đên Ba Vì giai đoạn 2008-2010 như sau:<br />
<br />
3<br />
Bảng 1 : Tình hình biến động khách tại khu du lịch Ba Vì qua 3 năm<br />
2008 - 2011<br />
ĐVT : Lượt khách<br />
2008<br />
<br />
2009<br />
<br />
2010<br />
<br />
09/08<br />
<br />
10/09<br />
<br />
Năm<br />
Chỉ<br />
tiêu<br />
<br />
SL<br />
<br />
%<br />
<br />
SL<br />
<br />
Tổng<br />
lượt<br />
<br />
41985 100<br />
<br />
%<br />
<br />
72334 100<br />
<br />
SL<br />
<br />
%<br />
<br />
98274 100<br />
<br />
SL<br />
<br />
%<br />
<br />
SL<br />
<br />
%<br />
<br />
+30349 +69,5 +25940 +27,3<br />
<br />
Khách<br />
Khách 9677<br />
quốc<br />
tế<br />
<br />
20,4 16724 19,3 27920 17,7 +7047<br />
<br />
+59,7 +11196 +16,7<br />
<br />
Khách 32308 79,6 55610 80,7 70354 82,3 +23230 +72<br />
nội<br />
địa<br />
<br />
+14744 +29,8<br />
<br />
Nguồn: Ban QL khu du lịch Ba Vì<br />
Trong đó, nguồn khách khai thác có đặc điểm như sau:<br />
Bảng 2 : Bảng cơ cấu khách theo độ tuổi qua 3 năm 2008 – 2010<br />
ĐVT : Lượt khách<br />
Năm<br />
<br />
2008<br />
<br />
Chỉ tiêu<br />
Tổng<br />
khách<br />
<br />
SL<br />
lượt 407099<br />
<br />
2009<br />
<br />
2010<br />
<br />
%<br />
<br />
SL<br />
<br />
%<br />
<br />
SL<br />
<br />
%<br />
<br />
100<br />
<br />
659291<br />
<br />
100<br />
<br />
876925<br />
<br />
100<br />
<br />
Dưới 25t<br />
<br />
70026<br />
<br />
15,6<br />
<br />
152550<br />
<br />
22,3<br />
<br />
216195<br />
<br />
23,2<br />
<br />
Từ 25 – 55t<br />
<br />
302270<br />
<br />
79,2<br />
<br />
412088<br />
<br />
71,6<br />
<br />
533062<br />
<br />
69,4<br />
<br />
Trên 55t<br />
<br />
36809<br />
<br />
5,2<br />
<br />
94653<br />
<br />
6,1<br />
<br />
127668<br />
<br />
7,4<br />
<br />
Nguồn: Ban QL khu du lịch Ba Vì<br />
Bảng 3 : Bảng cơ cấu khách theo thị trường qua 3 năm 2008 - 2010<br />
ĐVT : Lượt khách<br />
Năm<br />
Chỉ tiêu<br />
<br />
2008<br />
SL<br />
<br />
2009<br />
%<br />
<br />
SL<br />
<br />
2010<br />
%<br />
<br />
SL<br />
<br />
%<br />
<br />
4<br />
Khách quốc tế<br />
<br />
97670<br />
<br />
20,4<br />
<br />
127270<br />
<br />
19,3<br />
<br />
186455<br />
<br />
17,7<br />
<br />
Châu Âu<br />
<br />
33711<br />
<br />
8,3<br />
<br />
48156<br />
<br />
6,7<br />
<br />
58423<br />
<br />
6,6<br />
<br />
Châu Mỹ<br />
<br />
19500<br />
<br />
5,2<br />
<br />
30444<br />
<br />
5,6<br />
<br />
49450<br />
<br />
4,8<br />
<br />
Châu Á<br />
<br />
44459<br />
<br />
6,9<br />
<br />
48670<br />
<br />
6,9<br />
<br />
78582<br />
<br />
6,3<br />
<br />
Khách nội địa<br />
<br />
309429<br />
<br />
79,5<br />
<br />
532021<br />
<br />
80,7<br />
<br />
690470<br />
<br />
82,3<br />
<br />
Khách ngoại tỉnh<br />
<br />
144422<br />
<br />
29,3<br />
<br />
279500<br />
<br />
42,0<br />
<br />
423840<br />
<br />
50,8<br />
<br />
Khách trong tỉnh<br />
<br />
165007<br />
<br />
50,5<br />
<br />
252521<br />
<br />
38,7<br />
<br />
266630<br />
<br />
31,5<br />
<br />
Tổng<br />
<br />
407099<br />
<br />
100<br />
<br />
659291<br />
<br />
100<br />
<br />
876925<br />
<br />
100<br />
<br />
Nguồn: Ban QL khu du lịch Ba Vì<br />
Với những số liệu trên cho thấy du lịch sinh thái tại du lịch Ba Vì đã thu được<br />
kết quả tương đối khả quan.Tuy nhiên, vẫn còn những tồn tại như chưa thoát khỏi tình<br />
trạng phát triển kém bền vững, quy hoạch hạn chế tiềm năng phát triển du lịch của<br />
vùng. Với mật độ phát triển của du lịch tại khu du lịch sinh thái Ba Vì ngày càng cao<br />
nhưng thiếu quan tâm đúng mức tới việc bảo vệ môi trường ở các khu, điểm du lịch<br />
như hiện nay, sẽ xảy ra nguy cơ gây ô nhiễm môi trường rất cao như ô nhiễm rác thải<br />
sinh hoạt của khách, ô nhiễm nước thải sinh hoạt … Cùng với đó là ý thức về việc giữ<br />
gìn cảnh quan thiên nhiên tại các khu du lịch chưa cao, các cơ chế chính sách chưa<br />
được tăng cường đổi mới. Nguyên nhân của những hạn chế là do nguồn nhân lực, cơ<br />
sở hạ tầng,công tác xúc tiến quảng bá, tôn tạo di tích, danh thắng chưa được quan tâm<br />
đúng mức.<br />
2.3. Đề xuất giả pháp phát triển du lịch sinh thái tại Ba Vì<br />
Ba Vì ngoài những thuận lợi về tài nguyên tự nhiên và nhân văn để phát triển<br />
du lịch sinh thái còn gặp phait những khó khăn về nguồn nhân lực chưa đủ đáp ứng, về<br />
sản phẩm du lịch chưa thu hút, hấp dẫn được khách du lịch, về quy hoạch chậm, triển<br />
khai dự án lúng túng, về công tác truyền thông quảng bá còn nhiều khó khăn. Tác giả<br />
đã nghiên cứu đề xuất các giải pháp:<br />
Giải pháp về hoạch định kế hoạch đầu tư vào các mảng: công tác quy hoạch;<br />
Công tác nghiên cứu, đánh giá nguồn tài nguyên sinh học tại vườn Quốc gia Ba Vì ,<br />
kết hợp với các nguồn tài nguyên nhân văn – di tích lịch sử trong khu du lịch sinh thái<br />
Ba Vì; Xây dựng cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch; Nâng cao, đa dạng hóa<br />
các sản phẩm du lịch, vừa mang tính đặc trưng của vùng du lịch sinh thái Ba Vì, vừa<br />
có khả năng cạnh tranh cao với các khu du lịch sinh thái khác; Công tác xúc tiến,<br />
quảng bá về sản phẩm, thương hiệu của khu du lịch sinh thái Ba Vì; Nâng cao chất<br />
lượng đội ngũ lao động trong hoạt động du lịch nói chung và hoạt động trực tiếp trong<br />
du lịch sinh thái nói riêng. Bên cạnh đó, tác giả còn đề xuất giải pháp về nâng cao chất<br />
lượng và đa dạng hóa sản phẩm của du lịch sinh thái, giải pháp về chính sách giá linh<br />
hoạt theo thời vụ. Ngoài ra để thu hút du khách cần đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền<br />
quảng bá về khu du lịch sinh thái Ba Vì qua các phương tiện truyền thông đai chúng.<br />
<br />
5<br />
Để phát triển du lịch sinh thái bền vững, tác giả còn đề xuất giải pháp về quản lý môi<br />
trường tại khu du lịch.<br />
3. Kết luận và kiến nghị<br />
Để phát triển ngành công nghiệp không khói có hiệu quả, bảo vệ môi trường,<br />
tạo ra những khu du lịch xanh, Tổng cục du lịch hướng tới phát triển loại hình du lịch<br />
sinh thái tiếp tục là loại hình du lịch đặc trưng trong phát triển du lịch Việt Nam. Bởi<br />
vì du lịch sinh thái là loại hình du lịch mang đậm nội dung văn hóa, mang tính bền<br />
vững, du lịch sinh thái không chỉ đáp ứng nhu cầu tham quan, giải trí, nghỉ dưỡng của<br />
nhân dân và du khách quốc tế mà còn góp phần giáo dục ý thức bảo vệ môi trường và<br />
gìn giữ hệ sinh thái thiên nhiên và bảo vệ môi trường.<br />
Với 164 rừng đặc dụng, trong đó có 30 vườn quốc gia, 69 khu bảo tồn tự nhiên,<br />
45 khu bảo vệ cảnh quan, 20 khu rừng nghiên cứu thực nghiệm khoa học, Việt Nam<br />
được đánh giá là một trong 16 quốc gia có tính đa dạng sinh học cao nhất thế giới. Hầu<br />
hết các vườn quốc gia, khu bảo tồn tự nhiên có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong<br />
phú, hệ sinh thái đa dạng cùng cảnh quan đẹp và là tiềm năng lớn để Việt Nam phát<br />
triển du lịch sinh thái.<br />
Hà Nội vốn đã thu hút khách du lịch quốc tế với loại hình du lịch văn hóa, di<br />
tích lịch sử, việc phát triển du lịch sinh thái tại Ba Vì tạo điều kiện thuận lợi cho Hà<br />
Nội ngày càng thu hút hơn đối với khách du lịch trong và ngoài nước. Để phát triển du<br />
lịch sinh thái tại Ba vì ngoài những giải pháp đề xuất tác giả còn đưa ra các kiến nghị<br />
cho các ban nghành liên quan.<br />
* Đối với tổng cục du lịch :<br />
- Đưa ra quy hoạch tổng thể để phát triển loại hình du lịch sinh thái Ba Vì, phổ<br />
biến rộng rãi trên các phương tiện truyền thông đại chúng.<br />
- Hỗ trợ vốn đầu tư phát triển cơ sỏa hạ tầng, nghiên cứu và khai thác tiềm năng<br />
của du lịch sinh thái.<br />
- Hỗ trợ về nhân lực trong công tác quản lý khu du lịch sinh thái Ba Vì.<br />
* Đối với Sở du lịch và UBND thành phố Hà Nội :<br />
- Tạo cơ chế chính sách thông thoáng để thu hút vốn đầu tư cho khu du lịch sinh<br />
thái Ba Vì trong và ngoài nước.<br />
- Hỗ trợ vốn xây dựng cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch.<br />
- Hỗ trợ đầu tư cho công tác xúc tiến, tuyên truyền quảng bá, nâng cao hình ảnh<br />
của khu du lịch sinh thái Ba Vì.<br />
- Hỗ trợ bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.<br />
* Đối với ban quản lý khu du lịch Ba Vì :<br />
- Đảm bảo an ninh trật tự, an toàn cho du khách khi tới tam quan, nghỉ dưỡng<br />
tại khu du lịch.<br />
- Giải quyết triệt để tình trạng bán hàng rong đeo bám du khách, các hoạt động<br />
gây ô nhiễm môi trường, cảng quan tự nhiên của khu du lịch sinh thái.<br />
<br />