PHÌNH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ BUÏNG DÖÔÙI THAÄN<br />
CHÆ ÑÒNH PHAÃU THUAÄT – KEÁT QUAÛ ÑIEÀU TRÒ NGOAÏI KHOA MOÅ HÔÛ<br />
Leâ Nöõ Thò Hoaø Hieäp* vaø cs.<br />
<br />
TOÙM TAÉT<br />
Töø thaùng 1-1991 ñeán 7-2004 taïi Bv. Bình Daân vaø Bv. Nhaân Daân Gia Ñònh Tp. HCM. coù 559 tröôøng<br />
hôïp Phình ñoäng maïch chuû buïng döôùi thaän ñöôïc moå. Tæ leä nöõ / nam laø 1/3. Tuoåi trung bình laø 64,5 (nhoû<br />
nhaát laø 13 tuoåi vaø lôùn nhaát laø 96 tuoåi). Chæ ñònh moå caáp cöùu laø 32% vaø chöông trình laø 68%. Phình ÑMCB<br />
döôùi thaän ñau laø 93%. Ñöôøng kính tuùi phình ≥ 50 mm laø 96%. Bieán chöùng moå caáp cöùu laø 23,8%, trong khi<br />
bieán chöùng moå chöông trình chæ coù 4,2%. Keát quaû toát ôû 77,9%, trung bình 8,8%, xaáu 1,1% vaø töû vong<br />
12,2%.<br />
<br />
SUMMARY<br />
INFRARENAL AVNEURYSM SURGICAL INDICATION – RESULT OF OPEN REPAIR<br />
Le Nu Hoa Hiep and al. *Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 16 – 18<br />
<br />
From January 1991 to July 2004 at Bình Daân and Nhaân Daân Gia Ñònh Hospital, there were<br />
559 cases of Infrarenal avneurysms. Female on male is 1/3. The average age was 64,5: the<br />
youngest age was 13 and 96 was the oldest. Surgical indication for emergency cases is 32% and<br />
for elective was 68%. Surgical indication for infrarenal aneuvrysm with abdominal pain was<br />
93%, for the avneurysm’s diameter ≥ 50 mm was 96%. Complication: 23,8% for emergency cases<br />
and only 4,2% for elective cases. Surgical results: good 77,9%, average 8,8%, worst 1,1% and<br />
12,2% of death.<br />
ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br />
Phình ñoäng maïch chuû buïng laø beänh lyù ngaøy caøng<br />
gaëp nhieàu ôû nöôùc ta: thaät vaäy töø naêm 1990-1998 coù<br />
432 TH phình ÑMCB vaø ngöïc buïng ñöôïc moå taïi Bv.<br />
Bình Daân töùc trung bình 48 TH/naêm. Ñeán 1998-1999<br />
coù 78 TH/naêm nöõa ñöôïc moå(9). Nguyeân nhaân chính<br />
chieám 95% trong caùc nguyeân nhaân gaây PÑMCB ôû<br />
ngöôøi treân 60 tuoåi laø xô vöõa ñoäng maïch(4)- moät beänh<br />
lyù gia taêng ôû nöôùc ta keå töø 1990 ñi ñoâi vôùi möùc soáng<br />
ngaøy caøng cao, cheá ñoä dinh döôõng chöa ñöôïc kieåm<br />
soaùt toát, roái loaïn chuyeån hoaù lipid ngaøy moät nhieàu ñöa<br />
ñeán haäu quaû laø xô vöõa ñoäng maïch.<br />
(4)<br />
<br />
Theo De Bakey : 80% phình ÑMCB naèm döôùi<br />
thaän. Vôùi caùc phình ÑMCB döôùi thaän chaån ñoaùn xaùc<br />
ñònh khaù deã daøng duø chæ vôùi laâm saøng vaø sieâu aâm<br />
doppler maïch maùu. Kyõ thuaät moå khoâng khoù, khoâng<br />
ñoøi hoûi phöông tieän hieän ñaïi, haäu phaãu eâm aû ñoái vôùi<br />
<br />
caùc tröôøng hôïp phình ÑMCB chöa coù bieán chöùng vaø<br />
beänh ñi keøm ít. Tæ leä cöùu soáng ñöôïc beänh nhaân raát<br />
cao neáu moå chöông trình(4,9). Trong chieàu höôùng ñoù<br />
chuùng toâi nghieân cöùu ñeà taøi Phình ÑMCB veà chæ ñònh<br />
vaø keát quaû ñieàu trò ngoaïi khoa.<br />
<br />
MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU<br />
Muïc tieâu toång quaùt<br />
Ñaùnh giaù keát quaû ñieàu trò ngoaïi khoa Phình<br />
ÑMCB döôùi thaän.<br />
Muïc tieâu chuyeân bieät<br />
Xem xeùt chæ ñònh ñieàu trò ngoaïi ñeå coù keát quaû toát<br />
nhaát.<br />
Ñaùnh giaù bieán chöùng sau moå phuï thuoäc caùc yeáu<br />
toá nguy cô.<br />
<br />
* Khoa Ngoaïi Loàng Ngöïc Maïch Maùu Bv Nhaân Daân Gia Ñònh<br />
<br />
16<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU<br />
Tieàn cöùu, moâ taû, caét doïc.<br />
<br />
KEÁT QUAÛ<br />
Töø 1/1991 ñeán 7/2004 taïi BV. Bình Daân vaø Nhaân<br />
Daân Gia Ñònh coù 559 tröôøng hôïp Phình ÑMCB döôùi<br />
thaän ñöôïc moå. Tæ leä nöõ / nam laø 1/3. Tuoåi trung bình laø<br />
64,5 (nhoû nhaát 13 tuoåi, lôùn nhaát 96 tuoåi). Soá beänh<br />
nhaân treân 80 tuoåi chieám 18% vaø döôùi 50 tuoåi laø 5,5%.<br />
Cao huyeát aùp chieám 60% vaø 49% beänh nhaân coù beänh<br />
ña ñoäng maïch. Veà laâm saøng, ñau buïng laø trieäu chöùng<br />
chính chieám 93% caùc tröôøng hôïp. Khoái u buïng ñaäp<br />
theo nhòp tim coù ôû 95% beänh nhaân. Beänh nhaân nhaäp<br />
vieän do vôõ phình ÑMCB keøm soác maát maùu laø 3%. Trieäu<br />
chöùng thieåu naêng tuaàn hoaøn haï chi ñöôïc phaùt hieän ôû<br />
20% beänh nhaân. Sieâu aâm buïng qua khaùm beänh toång<br />
quaùt tình côø phaùt hieän khoái u buïng laø 7%. Veà tieàn söõ vaø<br />
thoùi quen thì coù 58% beänh nhaân huùt thuoác laù treân 10<br />
ñieáu / ngaøy treân 20 naêm. Beänh maïch vaønh tim coù ôû<br />
68% beänh nhaân, trong ñoù nhoài maùu cô tim cuõ laø 7%,<br />
roái loaïn chuyeån hoaù lipid ôû 55% beänh nhaân, ureùe maùu<br />
cao treân 0,5 g/l laø 12% vaø coù 9% beänh nhaân coù ñöôøng<br />
huyeát treân 1,5 g/l, VDRL (+) ôû 2,5%. Veà chaån ñoaùn<br />
hình aûnh coù 100% beänh nhaân ñöôïc laøm sieâu aâm<br />
doppler maïch maùu, chuïp ñieän toaùn caét lôùp ôû 23% beänh<br />
nhaân vaø 42% ñöôïc laøm X quang maïch maùu caûn quang.<br />
Keát quaû chaån ñoaùn hình aûnh cho thaáy: 96% Phình<br />
ÑMCB döôùi thaän coù ñöôøng kính ≥ 50 mm, Phình ñoäng<br />
maïch chaäu ñi keøm ôû 22% beänh nhaân, heïp ñoäng maïch<br />
chaäu laø 17%. Heïp < 50% ñoäng maïch caûnh laø 4%. Caùc<br />
maïch nhaùnh baát thöôøng coù ôû 4% beänh nhaân. Heïp<br />
ñoäng maïch thaän laø 0,75% phaùt hieän qua DSA.<br />
Trong 559 tröôøng hôïp Phình ÑMCB chuùng toâi coù<br />
caùc chæ ñònh moå ñöôïc ghi nhaän nhö sau: moå caáp cöùu<br />
hoaëc baùn khaån laø 32% vaø chöông trình laø 68%. Phình<br />
ÑMCB döôùi thaän ñau: 93%. Ñöôøng kính tuùi phình ≥<br />
50 mm 96%. Phình ÑMCB döôùi thaän coù bieán chöùng<br />
laø 32%. Phình ÑMCB coù d < 50 mm nhöng phình<br />
ñoäng maïch chaäu treân 30 mm laø 7% vaø phình ÑMCB<br />
döôùi thaän daïng tuùi laø 3%.<br />
Choáng chæ ñònh ñöôïc aùp duïng cho beänh nhaân ><br />
80 tuoåi coù quaù nhieàu beänh keát hôïp vaø cho caùc phình<br />
ÑMCB ≥ 50 mm maø beänh nhaân coù beänh kinh nieân<br />
<br />
tieân lieäu khoâng soáng quaù 1 naêm.<br />
Phöông phaùp phaãu thuaät goàm: gheùp oáng Dacron<br />
thaúng ÑMCB – ÑMCB chieám 50% caùc tröôøng hôïp.<br />
Gheùp oáng nhaùnh Υ laø 21% tröôøng hôïp. Gheùp oáng<br />
thaúng coù taïo hình thaønh maïch laø 29%. Coù caém laïi<br />
ñoäng maïch maïc treo traøng döôùi laø 5%. Trong luùc moå,<br />
toån thöông ñaïi theå ñöôïc tìm thaáy laø xô vöõa ñoäng<br />
maïch 97%. Ñöôøng kính trung bình laø 55 mm cuûa<br />
phình ÑMCB. Phình daïng thoi laø 97% vaø tuùi laø 3%.<br />
Phình ñaõ vôõ sau phuùc maïc vaø nöùt laø 6%. Toån thöông<br />
ñaïi theå nghi nhieãm truøng laø 3,5%.<br />
Bieán chöùng vaø töû vong lieân heä phaãu thuaät ñöôïc<br />
ghi nhaän goàm: bieán chöùng chung 9,4%, töû vong<br />
chung 12,43% trong ñoù töû vong do moå caáp cöùu cao laø<br />
23,8%, trong khi töû vong do moå chöông trình chæ coù<br />
4,2%. Bieán chöùng hoâ haáp cao nhaát 14,5% laøm keùo daøi<br />
ngaøy naèm vieän, keá ñeán bieán chöùng tim maïch 11,6%<br />
vaø thöù ba laø suy thaän caáp 6%. Caùc bieán chöùng khaùc ít<br />
hôn goàm: thieáu maùu ñaïi traøng traùi 0,4%, taéc maïch chi<br />
döôùi do huyeát khoái laø 1,6% (chuû yeáu vaøo caùc naêm<br />
1/1991-1992), sau 1992 chuùng toâi duøng Heùparin toaøn<br />
thaân trong moå bieán chöùng naøy haàu nhö khoâng coøn.<br />
Keát quaû phaãu thuaät ghi nhaän: Toát ôû 436 TH<br />
chieám 77,9%, trung bình 48 TH chieám 8,8%, xaáu 6<br />
TH chieám 1,1% vaø töû vong 69 TH chieám 12,2%. Thôøi<br />
gian naèm vieän trung bình laø 19 ngaøy.<br />
<br />
BAØN LUAÄN<br />
Veà dòch teå hoïc ta thaáy: Phình ÑMCB ngaøy caøng<br />
taêng do tuoåi thoï cao, vieäc chaån ñoaùn beänh ôû giai ñoaïn<br />
chöa coù bieán chöùng ñöôïc laøm toát ôû moät soá trung taâm<br />
chaån ñoaùn nhö Medic 254 Hoaø Haûo, laø nôi gôûi beänh<br />
chính ñeán Bv Bình Daân. Neân taêng cöôøng khaâu taàm<br />
soaùt baèng Echo doppler ôû beänh nhaân coù toån thöông<br />
moät ñoaïn ñoäng maïch treân caây ñoäng maïch ñeå coù<br />
chieán löôïc phaùt hieän beänh sôùm ñieàu trò chöông trình.<br />
Veà nguyeân nhaân sinh beänh(2,4,6,9)<br />
Taùc giaû<br />
Valderde<br />
X. Baral<br />
Vaên Taàn<br />
Cormier J.M<br />
Naussaum<br />
<br />
Xô vöõa<br />
90-95%<br />
90%<br />
93,5%<br />
> 90%<br />
90%<br />
<br />
Nguyeân nhaân<br />
Nhieãm truøng<br />
6%<br />
3-5%<br />
4%<br />
hieám<br />
hieám<br />
<br />
Thoaùi saûn<br />
hieám<br />
2,5%<br />
-<br />
<br />
17<br />
<br />
Vò trí vaø hình daïng phình(4,6,9)<br />
Taùc giaû<br />
<br />
Crawfort<br />
Debakey<br />
Naussaum<br />
Vaên Taàn<br />
<br />
Vò trí<br />
Phình ÑMCB döôùi<br />
thaän<br />
80%<br />
90%<br />
93,5%<br />
<br />
Hình daïng<br />
Tuùi<br />
Thoi<br />
5%<br />
3%<br />
<br />
95%<br />
97%<br />
<br />
Chæ ñònh phaãu thuaät<br />
Chæ ñònh Phaãu thuaät<br />
Coù trieäu chöùng<br />
Nöùt, vôõ sau phuùc maïc<br />
Vôõ trong oå buïng<br />
Töû vong<br />
<br />
LNHH<br />
93%<br />
23%<br />
9%<br />
CT: 4,2%<br />
C/C: 23,8%<br />
<br />
MASSACHUSETTE<br />
75%<br />
18,8%<br />
5,7%<br />
CT: 2-9%<br />
C/C: 26-43%<br />
<br />
Bieán chöùng<br />
Biancari F. - Phaàn Lan (2003): xeáp ñieåm Glasgow<br />
trong phình ÑMCB ñeå qua ñoù ñaùnh giaù tieân löôïng<br />
beänh, OÂng cho thaáy: ñieåm G.A.S (Glasgow Aneurysm<br />
Score) raát coù giaù trò trong tieân löôïng moå hôû Phình<br />
ÑMCB. Ñieåm naøy giuùp ta chæ ñònh moå toát hôn(1).<br />
Sasaki S, Takigami K (2004): trong baøi phình<br />
ÑMCB ôû ngöôøi giaø ñaõ keát luaän: moå AAA ôû ngöôøi giaø tæ<br />
leä töû vong vaø bieán chöùng cao. Caàn ruùt ngaén thôøi gian<br />
moå vaø giaûm bôùt löôïng maùu truyeàn seõ caûi thieän keát quaû<br />
ñieàu trò ngoaïi khoa(8).<br />
Loâ nghieân cöùu cuûa chuùng toâi beänh nhaân töû vong<br />
do soác khoâng phuïc hoài vaø roái loaïn ñoâng maùu do<br />
truyeàn maùu nhieàu cuõng nhö bieán chöùng khaùc nhö:<br />
Bieán chöùng<br />
<br />
Lnhh<br />
<br />
Maïch<br />
Ñaïi traøng<br />
Tim<br />
Hoâ haáp<br />
Thaän<br />
<br />
1,6%<br />
0,4%<br />
11,6%<br />
14,5%<br />
6%<br />
<br />
Groupe archiv.<br />
(383 th)<br />
5%<br />
1,04%<br />
4,4%<br />
9,9%<br />
7%<br />
<br />
KEÁT QUAÛ<br />
+ Cormier (1999-Paris)(3): S.D.M.V.: thieáu maùu<br />
ñaïi traøng traùi: 4,6% phaûi moå laïi 1,5%.<br />
<br />
gian keïp ñoäng maïch, duøng thuoác vaän maïch, coät MI,<br />
ILINT, thuyeân taéc môû hay huyeát khoái maûnh gheùp.<br />
<br />
KEÁT LUAÄN<br />
Phình ÑMCB döôùi thaän ngaøy moät taêng ôû nöôùc ta.<br />
Chaån ñoaùn Phình ÑMCB döôùi thaän khoâng khoù<br />
nhôø döïa vaøo laâm saøng vaø Echo vaø X quang ñoäng<br />
maïch caûn quang.<br />
Chæ ñònh phaãu thuaät cho moïi Phình ÑMCB döôùi<br />
thaän coù d ≥ 50 mm, hoaëc coù bieán chöùng. Tröø tröôøng<br />
hôïp > 80 tuoåi coù nhieàu beänh keát hôïp hay coù beänh<br />
maõn tính soáng < 1 naêm.<br />
Keát quaû phaãu thuaät chung toát 77,69%, töû vong<br />
chung 12,43% (trong ñoù töû vong moå chöông trình<br />
4,2%, caáp cöùu laø 23,8%).<br />
Neáu caùc khaâu Noäi tim maïch, Chaån ñoaùn hình aûnh,<br />
Ngoaïi tim maïch, Gaây meâ hoài söùc phaùt hieän beänh sôùm<br />
thì tæ leä töû vong seõ giaûm vaø keát quaû ñieàu trò seõ toát hôn.<br />
<br />
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br />
1<br />
<br />
2<br />
<br />
3<br />
<br />
4<br />
5<br />
<br />
6<br />
7<br />
<br />
8<br />
<br />
+ Ernst: noäi soi ñaïi tröïc traøng sau phaãu thuaät<br />
ñoäng maïch chuû: thieáu maùu ñaïi traøng traùi 4,3-7,4%.<br />
+ Welch M. (1998): Noäi soi sinh thieát cho thaáy<br />
30% thieáu maùu ñaïi traøng.<br />
Nguyeân nhaân thieáu maùu ñaïi traøng traùi do: thôøi<br />
<br />
18<br />
<br />
9<br />
<br />
Biancari F, Leo E, Finl and (2003): Value of Glasgow<br />
Aneurysm score in predicting the immediate and longterm out-come after elective open repair of infra-renal<br />
abdominal aortic aneurysm. BR.J. Surg. 2003 Jul, 90(7):<br />
838-44<br />
Cormier J.M. (1998): Pathologie vasculaire du sujet aâgeù<br />
lectures dans les 7eøme journeùes d’eùchanges vasculaires 8-9<br />
Mai 1998. Organiseùes par l’Advase et la Faculteù de<br />
Meùdecine de HCM ville.<br />
Cormier J.M. (1999): Syndrome de deùfaillance<br />
multivisceùrale apreøs chirurgie aortique. Techniques et<br />
Strateùgies en chirurgie vasculaire - 1999 - p.75-93.<br />
Haimovici H (1998): Abdominal aortic aneurysm vascular<br />
surgery. Chapter 42, p. 685-737. 1998.<br />
Kieffer E (1994): Faut-il opeùrer les aneùvrysmes de l’aorte<br />
abdominale des malades de plus de 80 ans? Octogeùnaires<br />
et pathologie cardio vasculaire confeùrence aø l’Atria de<br />
Nimes, 15 Octobre, 1994.<br />
Naussaume O. (1992): Les aneùvrismes infectieux de<br />
l’aorte abdominal. Les aneùvrismes infectieux p. 31-36.<br />
Nesi F., Leo E (2004): Preoperative risk stratification in<br />
patients undergoing elective infrarenal aortic aneurysm<br />
surgery: evaluations of five risks scoring methods.<br />
Euro.J.Vasc. Endovascular. Surg. 2004 Jul, 28(1): 52-8.<br />
Sasaki S, Takigami K (1999),: Abdominal aortic<br />
aneurysms in aged patients: Analysis of risk factors in<br />
non-ruptured cases. J. Cardiovasc. Surg. 1999 Feb, 40<br />
(1): 1-5.<br />
Vaên Taàn, Hoà Nam, Leâ nöõ Hoaø Hieäp (2002): Ñaëc ñieåm cuûa<br />
phình ÑMC buïng ôû ngöôøi Vieät Nam: chæ ñònh ñieàu trò<br />
phaãu thuaät vaø keát quaû. Y hoïc Tp. HCM., phuï baûn taäp 6 –<br />
soá 2 – 2002, trang 103-116.<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
