Phong trào làng mới ở Hàn Quốc và một số hàm ý về vai trò của phụ nữ trong xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam

Chia sẻ: Chauchaungayxua6 Chauchaungayxua6 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết bàn về phong trào làng mới ở Hàn Quốc và qua đó nêu lên một số hàm ý đối với vai trò của phụ nữ trong xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phong trào làng mới ở Hàn Quốc và một số hàm ý về vai trò của phụ nữ trong xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam

Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi Sè 5 - 2016 Phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc vµ mét sè hµm ý vÒ vai trß cña phô n÷ trong x©y dùng n«ng th«n míi ë ViÖt Nam NguyÔn TuÊn Anh Khoa X· héi häc, Trưêng §¹i häc Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi Tãm t¾t: Bµi viÕt nµy bµn vÒ phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc vµ qua ®ã nªu lªn mét sè hµm ý ®èi víi vai trß cña phô n÷ trong x©y dùng n«ng th«n míi ë ViÖt Nam(1). Trưíc hÕt, bµi viÕt ®Ò cËp ®Õn bèi c¶nh lÞch sö, phư¬ng ph¸p thùc hiÖn, c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn vµ nh÷ng thµnh tùu chÝnh còng như nh©n tè lµm nªn thµnh c«ng cña phong trµo lµng míi. Trªn c¬ së ®ã, bµi viÕt nhÊn m¹nh ®Õn mét sè b×nh diÖn ph¶n ¸nh vai trß cña phô n÷ trong phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc như: viÖc l·nh ®¹o phong trµo ë lµng, tæ chøc phô n÷ ë n«ng th«n tham gia x©y dùng lµng míi, vµ s¸ng kiÕn cña hä trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn phong trµo. §©y còng chÝnh lµ nh÷ng c¬ së ®Ó nªu lªn mét sè hµm ý ®èi víi vai trß cña phô n÷ trong x©y dùng n«ng th«n míi ë ViÖt Nam hiÖn nay. Tõ khãa: Phô n÷; N«ng nghiÖp; N«ng th«n; N«ng th«n míi. 1. DÉn nhËp NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø b¶y Ban ChÊp hµnh Trung ư¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam khãa X “vÒ n«ng nghiÖp, n«ng d©n, n«ng th«n” ®·
68 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 26, sè 5, tr. 67-78 kh¼ng ®Þnh môc tiªu: “X©y dùng n«ng th«n míi” (Ban ChÊp hµnh Trung ư¬ng, 2008). Cô thÓ hãa NghÞ quyÕt nµy, Thñ tưíng ChÝnh phñ ban hµnh “QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc ban hµnh Bé tiªu chÝ quèc gia vÒ n«ng th«n míi” (Thñ tưíng ChÝnh phñ, 2009), “QuyÕt ®Þnh phª duyÖt Chư¬ng tr×nh Môc tiªu Quèc gia vÒ x©y dùng n«ng th«n míi giai ®o¹n 2010 – 2020” (Thñ tưíng ChÝnh phñ, 2010). “KÕ ho¹ch triÓn khai Chư¬ng tr×nh Môc tiªu Quèc gia x©y dùng n«ng th«n míi giai ®o¹n 2010-2020” (Ban chØ ®¹o Trung ư¬ng Chư¬ng tr×nh Môc tiªu Quèc gia x©y dùng n«ng th«n míi, 2010) còng ®ưîc ban hµnh. Cho ®Õn nay, chư¬ng tr×nh x©y dùng n«ng th«n míi ë ViÖt Nam ®· ®i ®ưîc chÆng ®Çu tiªn (2010-2015) vµ ®ang ®ưîc tiÕp tôc thùc hiÖn trong giai ®o¹n 2016-2020. Kho¶ng 40 n¨m trưíc khi ViÖt Nam triÓn khai chư¬ng tr×nh x©y dùng n«ng th«n míi, ë Hµn Quèc phong trµo lµng míi/phong trµo céng ®ång míi/chiÕn dÞch t¸i x©y dùng l¹i n«ng th«n (Saemaul Undong) ®ưîc chÝnh thøc tuyªn bè b¾t ®Çu thùc hiÖn vµo ngµy 22 th¸ng 4 n¨m 1970 (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 77). Phong trµo lµng míi kh«ng chØ lµ dù ¸n ph¸t triÓn céng ®ång n«ng th«n mµ cßn lµ mét dù ¸n hiÖn ®¹i hãa cña Hµn Quèc (Chang Soo Choe, 2005: 1). Tinh thÇn vµ tư tưëng c¬ b¶n cña phong trµo nµy ®ưîc thÓ hiÖn qua ph¸t biÓu cña tæng thèng Hµn Quèc thêi ®ã lµ Park Chung-Hee: “Phong trµo lµng míi thÓ hiÖn nç lùc c¶i thiÖn, hiÖn ®¹i hãa lµng cña chóng ta bëi chÝnh chóng ta víi tinh thÇn tù lùc vµ ®éc lËp. ChÝnh phñ triÓn khai cuéc vËn ®éng nµy víi sù tin tưëng ch¾c ch¾n r»ng cuéc vËn ®éng sÏ lµm cho mçi lµng ë Hµn Quèc thµnh mét n¬i thÞnh vưîng, sung tóc ®Ó sèng” (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 4). Phong trµo lµng míi cè g¾ng t¹o nªn sù hµi hßa gi÷a hiÖn ®¹i hãa vµ b¶o tån nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng; gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o tån c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa ®i liÒn víi b¶o vÖ m«i trưêng tù nhiªn. Phong trµo lµng míi ®ưîc dÉn d¾t bëi ba gi¸ trÞ quan träng cña Hµn Quèc lµ chuyªn cÇn, tù cưêng vµ hîp t¸c (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 5). Cho ®Õn nay, sau kho¶ng 40 n¨m kÓ tõ ngµy khëi ®Çu cña phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc, nhiÒu nghiªn cøu kh¸c nhau vÒ phong trµo nµy ®· ®ưîc triÓn khai. Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i sÏ ®iÓm l¹i mét sè nghiªn cøu ®¸ng lưu ý vÒ phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc, tõ ®ã gîi ra mét vµi hµm ý vÒ vai trß cña phô n÷ trong x©y dùng n«ng th«n míi ë ViÖt Nam.
NguyÔn TuÊn Anh 69 2. Bèi c¶nh lÞch sö vµ phư¬ng ph¸p thùc hiÖn cña phong trµo lµng míi NhiÒu yÕu tè t¹o nªn bèi c¶nh cña phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc. Trưíc hÕt, cÇn nhÊn m¹nh r»ng hµng thÕ kû trưíc khi tiÕn hµnh hiÖn ®¹i hãa, lµng lµ trung t©m cña ®êi sèng n«ng th«n Hµn Quèc. Ngưêi n«ng d©n Hµn Quèc ®Þnh cư thµnh c¸c céng ®ång tøc lµ c¸c lµng – n¬i ë vµ lµm viÖc cña hä. Sau c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®ưîc tiÕn hµnh trong nh÷ng n¨m 1950, nhiÒu n«ng d©n Hµn Quèc së h÷u diÖn tÝch ®Êt canh t¸c nhá vµ mét phÇn ®Êt nµy ®ưîc hä hiÕn tÆng ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn céng ®ång trong phong trµo lµng míi (Joon-Kyung Kim, 2013: 24). Thø hai, mét trong nh÷ng yÕu tè t¹o thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn phong trµo lµng míi lµ t¹i thêi ®iÓm trưíc khi triÓn khai phong trµo lµng míi tû lÖ ngưêi ®äc th«ng viÕt th¹o hay theo häc nh÷ng bËc häc nhÊt ®Þnh chiÕm tû lÖ cao. Cô thÓ lµ, nÕu như n¨m 1945 sè ngưêi lín mï ch÷ ë Hµn Quèc kho¶ng 78% th× tû lÖ nµy gi¶m xuèng cßn 14,7% vµo n¨m 1968 (Joon-Kyung Kim, 2013: 24-25). Thø ba, trưíc khi triÓn khai phong trµo lµng míi, ë c¸c lµng Hµn Quèc ®· cã nh÷ng tæ chøc vµ thiÕt chÕ c¬ b¶n lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng phong trµo. CÊu tróc l·nh ®¹o vµ qu¶n trÞ lµng, c¸c héi/hiÖp héi truyÒn thèng như c©u l¹c bé phô n÷, “hîp t¸c x·” n«ng nghiÖp; “hîp t¸c x·” tÝn dông lµ nh÷ng thiÕt chÕ quan träng hç trî phong trµo lµng míi. Ch¼ng h¹n, “hîp t¸c x·” tÝn dông lµ n¬i n«ng d©n cã thÓ göi tiÒn tiÕt kiÖm vµ vay tiÒn. Mét bé phËn lín n«ng d©n ®· dùa vµo “hîp t¸c x·” tÝn dông ®Ó vay vèn chø kh«ng ph¶i c¸c h×nh thøc tÝn dông kh¸c (Joon-Kyung Kim, 2013: 25). §iÒu kiÖn quan träng thø tư ®Ó triÓn khai phong trµo lµng míi lµ tµi chÝnh. Víi nh÷ng nç lùc cña chÝnh phñ Hµn Quèc trong viÖc c¶i c¸ch hµnh chÝnh vÒ thuÕ, nguån thu tõ thuÕ trong nh÷ng n¨m 1970 ®· gióp Hµn Quèc gi¶m phô thuéc viÖn trî nưíc ngoµi, theo ®uæi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng th«n, ®Çu tư vµo gi¸o dôc vµ c¬ së h¹ tÇng (Joon-Kyung Kim, 2013: 29). VÒ phư¬ng ph¸p cña phong trµo lµng míi, nghiªn cøu cña Do Hyun Han (2012) víi tªn gäi “The Successful Cases of the Korea’s Saemaul Undong (New Community Movement)” (Nh÷ng trưêng hîp thµnh c«ng cña phong trµo céng ®ång míi ë Hµn Quèc) ®· chØ ra r»ng phong trµo nµy b¾t ®Çu bëi mét chư¬ng tr×nh n«ng th«n ®¬n gi¶n trong mïa ®«ng n¨m 1970-1971. Víi chư¬ng tr×nh nµy, chÝnh phñ cung cÊp cho mçi lµng mét sè vËt liÖu x©y dùng ch¼ng h¹n như 335 bao xi m¨ng cho mçi lµng. Víi sù hç
70 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 26, sè 5, tr. 67-78 trî nµy, c¸c d©n cư cña c¸c lµng huy ®éng c¸c nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn céng ®ång. Chư¬ng tr×nh khëi ®Çu nµy ®· ®¹t ®ưîc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng chó ý vµ trë thµnh mét h×nh mÉu cña phư¬ng ph¸p Saemaul - mét phư¬ng ph¸p kÕt hîp gi÷a sù hç trî cña chÝnh phñ vµ sù tù gióp ®ì cña d©n lµng. D©n lµng ®ãng gãp søc lao ®éng vµ ®Êt ®ai cña hä mµ kh«ng ®ßi hái ph¶i tr¶ tiÒn. Dùa trªn nh÷ng thµnh c«ng ban ®Çu nµy, chÝnh phñ vµ d©n cư c¸c lµng më réng phư¬ng ph¸p Saemaul ®Ó triÓn khai nhiÒu dù ¸n ®a d¹ng (Do Hyun Han, 2012). Như vËy, cã thÓ nhËn xÐt r»ng, phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc ®ưîc tiÕn hµnh trªn c¬ së c¸c céng ®ång n«ng th«n – c¸c lµng truyÒn thèng n¬i ngưêi n«ng d©n ®Þnh cư l©u dµi. XÐt vÒ bèi c¶nh lÞch sö, phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc ®· ®ưîc triÓn khai trªn c¬ së ®¹t ®ưîc nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng vÒ nh©n lùc, tµi chÝnh vµ thiÕt chÕ x· héi. Nãi c¸ch kh¸c, cã ba ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó triÓn khai phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc. Thø nhÊt lµ vèn con ngưêi, víi nhãm d©n sè cã tû lÖ cao ®äc th«ng viÕt th¹o, ®ưîc theo häc nh÷ng bËc häc nhÊt ®Þnh. Thø hai lµ vèn x· héi qua c¸c tæ chøc, thiÕt chÕ quan träng ë n«ng th«n lµm c¬ së cho viÖc triÓn khai phong trµo. Thø ba lµ vèn tµi chÝnh, cã sù hç trî, ®Çu tư tõ chÝnh phñ. 3. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña phong trµo lµng míi Sau tuyªn bè chÝnh thøc triÓn khai chiÕn dÞch/phong trµo lµng míi cña Tæng thèng Park Chung-Hee ngµy 22 th¸ng 4 n¨m 1970, phong trµo ®· cã nhiÒu thay ®æi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Nh×n mét c¸ch tæng thÓ cã thÓ chia phong trµo lµng míi thµnh 5 giai ®o¹n, cô thÓ như sau. Giai ®o¹n thø nhÊt lµ giai ®o¹n thiÕt lËp c¬ së nÒn t¶ng cña phong trµo. Giai ®o¹n nµy kÐo dµi trong kho¶ng thêi gian tõ n¨m 1970 ®Õn 1973. Giai ®o¹n nµy b¾t ®Çu víi chiÕn dÞch “x©y dùng lµng tèt h¬n”. Cô thÓ lµ, chÝnh phñ ®· ®ưa ra hưíng dÉn ®èi víi “Mưêi dù ¸n ®Ó x©y dùng c¸c lµng tèt h¬n” (Ten Projects for Constructing Better Village) như lµ mét chư¬ng tr×nh thÝ ®iÓm. §Ó c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng, chÝnh phñ cÊp cho h¬n 33 ngh×n lµng, mçi lµng 335 bao xi m¨ng vµ mçi lµng bÇu chän mét nam giíi vµ mét phô n÷ ®Ó l·nh ®¹o d©n lµng x©y dùng kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n cÇn thiÕt ®èi víi lµng. C¸c dù ¸n tËp trung vµo: c¶i thiÖn m«i trưêng sèng, n©ng cao thu nhËp cho hé gia ®×nh, n©ng cao tÝnh cÇn cï, thanh ®¹m, tõ bá lèi sèng suy ®åi, x©y dùng m«i trưêng hîp t¸c. Cïng víi c¸c dù ¸n, c¸c tæ chøc vµ hÖ thèng hç trî phong trµo lµng míi ®ưîc thiÕt lËp tõ chÝnh
NguyÔn TuÊn Anh 71 phñ trung ư¬ng ®Õn ®Þa phư¬ng. C¬ së huÊn luyÖn l·nh ®¹o phong trµo lµng míi ®ưîc më ®Ó n©ng cao chÊt lưîng nguån nh©n lùc (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 12-13). Giai ®o¹n thø hai, tõ n¨m 1974 ®Õn 1976, lµ giai ®o¹n ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn. §©y lµ giai ®o¹n thµnh lËp phong trµo lµng míi như lµ mét chiÕn dÞch mang tÝnh quèc gia. Phong trµo më réng ra ®Õn c¶ nhµ m¸y vµ tæng c«ng ty. Môc tiªu vµ ph¹m vi cña phong trµo dÇn ®ưîc më réng. NhiÒu tæ chøc, nh©n lùc, tµi chÝnh ®ưîc huy ®éng cho phong trµo. ViÖc ®µo t¹o ®Ó phôc vô phong trµo ®ưîc ®Èy m¹nh nh»m gióp nh÷ng ngưêi l·nh ®¹o phong trµo n©ng cao n¨ng lùc. C¬ héi gi¸o dôc còng ®Õn víi nh÷ng ngưêi lao ®éng, nh÷ng ngưêi l·nh ®¹o dư luËn vµ c«ng d©n nãi chung nh»m ®Èy m¹nh sù hiÓu biÕt vÒ phong trµo vµ th¸i ®é ®èi víi phong trµo (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 13-14). Giai ®o¹n thø ba, tõ 1977 ®Õn 1979, lµ giai ®o¹n cao ®iÓm. §©y lµ giai ®o¹n n©ng cao thµnh tùu cña chiÕn dÞch. NhËn thøc ®ưîc r»ng nÕu coi c¸c lµng lµ ®¬n vÞ c¬ b¶n cña viÖc thùc thi chiÕn dÞch th× sÏ giíi h¹n chư¬ng tr×nh, nªn phong trµo tËp trung vµo lîi Ých kinh tÕ b»ng viÖc më réng ®¬n vÞ c¬ b¶n cña phong trµo còng như ph¹m vi cña c¸c dù ¸n. Phong trµo còng liªn kÕt khu vùc n«ng th«n vµ khu vùc ®« thÞ chÆt chÏ h¬n ®Ó cã thÓ t¹o céng ®ång kÕt nèi réng. ViÖc ch¨n nu«i vµ trång nh÷ng lo¹i c©y chuyªn dông ®ưîc khuyÕn khÝch. C¸c khu/c«ng viªn c«ng nghiÖp kÕt nèi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi c«ng nghiÖp ®ưîc x©y dùng trong nç lùc gia t¨ng thu nhËp cho hé gia ®×nh th«ng qua c¸c nguån phi n«ng nghiÖp. ViÖc chØnh trang lµng ®ưîc ®Èy m¹nh (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 14-15). NÕu như trong giai ®o¹n trưíc, c¸c lµng riªng lÎ lµ nh÷ng ®¬n vÞ c¬ b¶n thùc hiÖn phong trµo th× trong giai ®o¹n nµy cã sù liªn kÕt gi÷a c¸c lµng ®Ó c¸c dù ¸n cã thÓ bao phñ mét vïng. §iÒu nµy cho phÐp nhiÒu lµng ph¸t triÓn vµ gãp chung tµi nguyªn tù nhiªn l¹i vµ ngưêi d©n ë c¸c lµng ®ưîc sö dông nh÷ng tiÖn Ých cña c¶ vïng. Xu hưíng nµy dÉn ®Õn viÖc gia t¨ng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vµ qu¶n lý nh÷ng dù ¸n lín nhê vµo viÖc gia t¨ng thu nhËp vµ tÝch lòy ng©n quü qua viÖc liªn kÕt c¸c lµng. C¸c céng ®ång n«ng th«n – ®« thÞ, c¸c tËp ®oµn, nhµ m¸y triÓn khai c¸c dù ¸n vµ ho¹t ®éng ®¸p øng c¸c yªu cÇu vµ chøc n¨ng mang tÝnh tæ chøc (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 14-15). Giai ®o¹n thø tư lµ giai ®o¹n tõ n¨m 1980 ®Õn 1989. Phong trµo lµng
72 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 26, sè 5, tr. 67-78 míi ®ưîc dÉn d¾t bëi chÝnh phñ nh÷ng n¨m 1970 ®· chuyÓn sang cho khu vùc tư nh©n. Trung t©m lµng míi Hµn Quèc ®ưîc ®¨ng ký như lµ mét tËp ®oµn ngµy 1 th¸ng 12 n¨m 1980. Ngµy 13 th¸ng 12 n¨m 1980, ®¹o luËt vÒ thóc ®Èy tæ chøc phong trµo lµng míi cã hiÖu lùc. §©y lµ chÝnh s¸ch nh»m môc ®Ých trî gióp vµ thóc ®Èy c¸c tæ chøc phong trµo lµng míi ®ưîc thµnh lËp mét c¸ch tù nguyÖn bëi khu vùc tư nh©n. Trong giai ®o¹n nµy, phong trµo còng gÆp ph¶i tai tiÕng liªn quan ®Õn qu¶n lý ng©n quü yÕu kÐm. Tuy vËy, phong trµo ®· nç lùc vưît qua nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc nµy ®Ó lÊy l¹i vai trß cña nã dùa trªn nh÷ng cam kÕt ®æi míi vµ th¸i ®é tÝch cùc (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 16). Giai ®o¹n thø n¨m, tõ n¨m 1990 ®Õn 1998, lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn tù chñ. Giai ®o¹n nµy ®ưîc ®Æc trưng bëi viÖc: cñng cè nÒn t¶ng cña sù tù qu¶n vµ tù lùc, ®¸p øng nhu cÇu cña tù do hãa vµ ®Þa phư¬ng hãa, nç lùc vưît qua khñng ho¶ng kinh tÕ. Nh÷ng dù ¸n ưu tiªn trong giai ®o¹n nµy bao gåm: ch¨m lo m«i trưêng sèng tèt h¬n ë c¸c céng ®ång, trao truyÒn vµ thóc ®Èy v¨n hãa truyÒn thèng, håi sinh kinh tÕ, thóc ®Èy thư¬ng m¹i n«ng th«n – ®« thÞ, ph¸t triÓn m«i trưêng lµm viÖc ch¨m chØ, lèi sèng lµnh m¹nh, kh«i phôc gi¸ trÞ ®¹o ®øc, thóc ®Èy c¸c dÞch vô tù nguyÖn. Trong giai ®o¹n nµy, ho¹t ®éng gi¸o dôc (®èi víi nh©n viªn nhµ nưíc, quan chøc c¸c c«ng ty, sinh viªn vµ d©n chóng nãi chung) ®ưîc coi lµ h¹t nh©n cña phong trµo (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 17). Tõ n¨m 2013, t¹i Héi nghÞ l·nh ®¹o Saemaul, Trung t©m Korea Saemaul Undong tiÕp tôc më ra mét thêi kú míi cña hy väng qua viÖc truyÒn b¸ tư tưëng c«ng d©n víi khÈu hiÖu “Lµm viÖc cïng nhau v× h¹nh phóc quèc gia th«ng qua Saemaul Undong thø hai” (Saemaul Undong Center, 2016: 12). Như vËy, nÕu kh«ng tÝnh Saemaul Undong thø hai th× phong trµo lµng míi ®· tr¶i qua n¨m giai ®o¹n ph¸t triÓn víi nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña phong trµo trong mçi giai ®o¹n trªn c¬ së tinh thÇn, tư tưëng, môc tiªu, dù ¸n, tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña phong trµo. Nh×n mét c¸ch tæng thÓ, phong trµo lµng míi ®ưîc ®¸nh gi¸ lµ cã vai trß kh«ng thÓ bµn c·i vµ thùc sù ¶nh hưëng ®Õn sù ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i hãa Hµn Quèc. §Ó râ h¬n vÒ ®iÒu nµy, chóng ta sÏ bµn ®Õn nh÷ng kÕt qu¶ chÝnh cña phong trµo.
NguyÔn TuÊn Anh 73 4. KÕt qu¶ chÝnh vµ nh÷ng yÕu tè t¹o nªn thµnh c«ng cña phong trµo lµng míi KÕt qu¶ cña phong trµo lµng míi ®ưîc thÓ hiÖn trªn nhiÒu phư¬ng diÖn kh¸c nhau. Mét sè chØ b¸o quan träng cã thÓ nªu lªn ®Ó lµm minh chøng cho ®iÒu nµy. Trưíc hÕt lµ vÒ mÆt kinh tÕ, phong trµo lµng míi ®· cã vai trß quan träng trong viÖc hiÖn ®¹i hãa khu vùc n«ng th«n Hµn Quèc. Thªm n÷a, phong trµo nµy cßn t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i hãa cña c¶ ®Êt nưíc Hµn Quèc (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 48). Mét chØ b¸o cô thÓ vÒ khÝa c¹nh kinh tÕ lµ sù gia t¨ng thu nhËp cña hé gia ®×nh n«ng d©n Hµn Quèc sau 10 n¨m thùc hiÖn phong trµo lµng míi. Cô thÓ lµ n¨m 1970 trung b×nh mét hé gia ®×nh n«ng d©n ë Hµn Quèc cã thu nhËp lµ 255.800 Korean won. Con sè nµy t¨ng lªn 2.227.500 Korean won n¨m 1979 (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 23). Kinh tÕ c¸c lµng, khu vùc n«ng th«n ph¸t triÓn víi c¬ giíi hãa n«ng nghiÖp ®ưîc thóc ®Èy, qu¶n lý s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®ưîc cñng cè dÉn ®Õn n¨ng suÊt trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng lªn (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 49-50). §Õn cuèi thËp kû 1970, Hµn Quèc ®· vưît qua ®ưîc th©m hôt dai d¼ng ®èi víi viÖc cung cÊp lư¬ng thùc trong nưíc (Asian Development Bank, 2012). Thªm n÷a, phong trµo lµng míi còng lµm thay ®æi mang tÝnh c¸ch m¹ng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n Hµn Quèc như ®ưêng s¸, cÇu cèng, hÖ thèng cung cÊp nưíc, nhµ cöa, hÖ thèng lưíi ®iÖn, v.v. (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 22). VÒ mÆt x· héi, phong trµo lµng míi ®· n©ng cao c¬ héi gi¸o dôc vµ hưëng thô v¨n hãa cña ngưêi d©n. Ch¼ng h¹n, trong lÜnh vùc gi¸o dôc, trong giai ®o¹n 1969-1979 cã kho¶ng 12% ®Õn 13% chñ hé gia ®×nh n«ng th«n cã häc vÊn trung häc hoÆc cao h¬n. Con sè nµy t¨ng lªn 30% vµo n¨m 1979. Sè ngưêi trong ®é tuæi ®i häc (6 ®Õn 24 tuæi) ë khu vùc n«ng th«n t¨ng tõ 59% n¨m 1970 lªn 71,5% n¨m 1975 (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 50). Sinh ho¹t ë n«ng th«n còng ®ưîc hiÖn ®¹i hãa. Cô thÓ lµ nhiÒu hé gia ®×nh cã thiÕt bÞ ®iÖn tö, m¸y mãc n«ng nghiÖp. Cïng víi gi¸o dôc vµ v¨n hãa, d©n chñ hãa ®êi sèng x· héi vµ vÞ thÕ cña phô n÷ còng ®ưîc gia t¨ng (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 50-51). Thø ba lµ vÒ thay ®æi tinh thÇn, th¸i ®é. Mét trong nh÷ng ®iÓm næi bËt
74 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 26, sè 5, tr. 67-78 cña phong trµo lµ lµm thay ®æi th¸i ®é cña ngưêi d©n theo hưíng tÝch cùc. Kh¶o s¸t n¨m 1970 cho thÊy 52% sè ngưêi ®ưîc hái suy nghÜ tÝch cùc vÒ “tù lùc”, “nç lùc cña b¶n th©n”. Con sè nµy t¨ng lªn 82% ë cuéc kh¶o s¸t n¨m 1975. Mét kÕt qu¶ cña kh¶o s¸t n¨m 1970 cho thÊy chØ cã 48,9% sè ngưêi ®ưîc hái nãi nh÷ng ngưêi xung quanh hä vµ b¶n th©n hä s½n lßng chÊp nhËn c¸ch nghÜ míi, c«ng nghÖ míi vµ phư¬ng ph¸p míi. Con sè nµy t¨ng lªn 80,5% n¨m 1975 (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 52). §¸nh gi¸ vÒ kÕt qu¶ cña phong trµo lµng míi, nhµ nghiªn cøu Do Hyun Han (2012) cho biÕt c¸c cuéc kh¶o s¸t ë ph¹m vi quèc gia cho thÊy hÇu hÕt ngưêi d©n Hµn Quèc tù hµo cho r»ng chiÕn dÞch hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n nµy lµ mét trong nh÷ng trưêng hîp thµnh c«ng nhÊt cña lÞch sö Hµn Quèc hiÖn ®¹i. Phong trµo lµng míi hay phong trµo céng ®ång míi nµy lµ mét m« h×nh thµnh c«ng cña xãa ®ãi gi¶m nghÌo, thay ®æi th¸i ®é/c¸ch m¹ng tinh thÇn vµ hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n. Phong trµo nµy t¹o lùc ®Èy cho hiÖn ®¹i hãa n«ng th«n vµ t¨ng trưëng kinh tÕ cña Hµn Quèc thËp niªn 1970. Thµnh c«ng cña phong trµo ®· ®ãng gãp lín cho sù ph¸t triÓn cña c¸c khu vùc n«ng th«n vµ t¹o ®éng lùc cho ngưêi d©n mong muèn vÒ sù thÞnh vưîng, giµu cã h¬n trong tư¬ng lai (Do Hyun Han, 2012). Cïng víi nghiªn cøu cña Do Hyun Han, Sooyoung Park (2009) ®· chØ ra r»ng phong trµo lµng míi ®· gãp phÇn gi¶m kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a c¸c ®« thÞ vµ c¸c vïng n«ng th«n. Sù thµnh c«ng cña chư¬ng tr×nh nµy dùa trªn viÖc vËn dông nh÷ng chiÕn lưîc c¬ b¶n vÒ gi¶m nghÌo trong bèi c¶nh Hµn Quèc cïng víi viÖc t¹o c¬ héi vµ trao quyÒn cho ngưêi d©n n«ng th«n. Bµi häc quan träng nhÊt tõ phong trµo lµng míi lµ phong trµo ®· t¹o ra biÖn ph¸p vµ chiÕn lưîc phï hîp vµ vËn dông ®ưîc bèi c¶nh x· héi, kinh tÕ, chÝnh trÞ cô thÓ. C¸c nưíc ®ang ph¸t triÓn nªn nghiªn cøu bèi c¶nh cña hä cÈn träng ®Ó cã gi¶i ph¸p phï hîp víi bèi c¶nh cña c¸c nưíc ®ã (Sooyoung Park, 2009). §¸nh gi¸ thµnh c«ng cña phong trµo Saemaul Undong ë Hµn Quèc, nhµ nghiªn cøu Reed (2000) còng cho r»ng mét lý do quan träng ®Ó häc hái phong trµo nµy lµ phong trµo ®¹t ®ưîc thµnh c«ng trong kho¶ng thêi gian rÊt ng¾n, chØ trong thËp kû 1970. Trong thêi gian ng¾n như vËy mµ phong trµo ®· n©ng cao thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng ë c¸c vïng n«ng th«n vµ gi¶m kho¶ng c¸ch n«ng th«n – ®« thÞ. Trong khi ®ã, hiÖn nay cã rÊt nhiÒu
NguyÔn TuÊn Anh 75 thÊt b¹i trªn thÕ giíi trong viÖc ph¸t triÓn céng ®ång n«ng th«n. V× vËy, phong trµo lµng míi cÇn ®ưîc quan t©m nghiªn cøu (Reed, 2010). Mét trong nh÷ng c©u hái quan träng ®Æt ra lµ nh÷ng nh©n tè quan träng nµo gãp phÇn lµm nªn thµnh c«ng cña phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc. VÒ vÊn ®Ò nµy, Chang Soo Choe (2005) ®· chØ ra r»ng phong trµo Saemaul Undong cña Hµn Quèc ®· ®ưîc thõa nhËn réng r·i trªn thÕ giíi lµ m« h×nh ph¸t triÓn céng ®ång n«ng th«n thµnh c«ng. Cã mét sè yÕu tè then chèt t¹o nªn thµnh c«ng cña Saemaul Undong. Thø nhÊt, sù hç trî vµ hưíng dÉn cña chÝnh phñ trung ư¬ng ®èi víi phong trµo ®ãng vai trß v« cïng quan träng trong toµn bé thêi gian cña phong trµo. Thø hai, phong trµo cã sù tham gia réng r·i cña c¸c tÇng líp nh©n d©n. Thø ba, phong trµo t¹o ra thµnh c«ng lín bëi nu«i dưìng tÇng líp l·nh ®¹o céng ®ång ®ưîc bÇu lªn bëi chÝnh nh÷ng ngưêi d©n n«ng th«n. Cuèi cïng, như lµ mét phong trµo ®æi míi tư tưëng, phong trµo nµy ®· lµm cho ngưêi d©n thÊm ®Ém tinh thÇn cÇn cï, sù tin cËy lÉn nhau vµ tinh thÇn hîp t¸c (Chang Soo Choe, 2005). 5. Vai trß phô n÷ trong phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc vµ hµm ý ®èi víi vai trß phô n÷ trong x©y dùng n«ng th«n míi ë ViÖt Nam Mét trong nh÷ng b×nh diÖn ®¸ng quan t©m khi ®Ò cËp ®Õn phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc lµ vai trß cña phô n÷. Vai trß cña phô n÷ trong phong trµo lµng míi ®ưîc thÓ hiÖn trªn nhiÒu phư¬ng diÖn. Trưíc hÕt lµ vai trß l·nh ®¹o phong trµo cña phô n÷. Ngay tõ giai ®o¹n ®Çu cña phong trµo, vai trß l·nh ®¹o cña phô n÷ ®· ®ưîc thÓ hiÖn râ. Cô thÓ lµ, ngay tõ ®Çu, t¹i mçi lµng, mét ngưêi ®µn «ng vµ mét ngưêi phô n÷ sÏ ®ưîc bÇu chän ®Ó l·nh ®¹o phong trµo ë lµng trong viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n cÇn thiÕt ®èi víi lµng (The National Council of Saemaul Undong Movement, 1997: 14). §iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho phô n÷ ph¸t triÓn kü n¨ng l·nh ®¹o cña hä còng như më ra nh÷ng c¬ héi míi ®èi víi hä (Do Hyun Han, 2012: 11). ViÖc phô n÷ ®ưîc bÇu lµ l·nh ®¹o mang l¹i nhiÒu t¸c ®éng tÝch cùc cho phong trµo ë c¸c lµng, ch¼ng h¹n như: gia t¨ng sù tham gia cña phô n÷ vµo phong trµo, thóc ®Èy sù tham gia phong trµo/dù ¸n ë nh÷ng nam giíi cßn lưìng lù, phª ph¸n lèi sèng kh«ng lµnh m¹nh ë nam giíi, c¶i thiÖn lèi sèng, thóc ®Èy viÖc häc hµnh, ®Èy m¹nh tinh thÇn hîp t¸c vµ chư¬ng tr×nh tÝn dông tiÕt kiÖm (Asian Development Bank, 2012: 37). Víi tiÒm n¨ng quan träng cña phô n÷ trong
76 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 26, sè 5, tr. 67-78 phong trµo, c¸c nhµ l·nh ®¹o ®· khuyÕn khÝch vµ tæ chøc c¸c líp ®µo t¹o vÒ l·nh ®¹o cho phô n÷ (Chang Soo Choe, 2005: 11). Thø hai, vai trß cña phô n÷ trong phong trµo lµng míi cßn ®ưîc thÓ hiÖn qua c¸c tæ chøc/hiÖp héi cña phô n÷. Ch¼ng h¹n, c©u l¹c bé c¸c bµ mÑ cã vai trß ®¸ng kÓ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn phong trµo. VÝ dô, ë lµng Unsi I–ri cña tØnh Gyeonggi, c©u l¹c bé c¸c bµ mÑ ®· g©y quü cña c©u l¹c bé (dùa trªn viÖc hä tiÕt kiÖm g¹o, thu h¸i rau tù nhiªn vµ c«ng lao ®éng do hä lµm viÖc cho dù ¸n trång rõng) ®Ó x©y dùng mét chiÕc cÇu ë trong lµng (Asian Development Bank, 2012: 37). Thø ba, vai trß cña phô n÷ trong phong trµo lµng míi cßn ®ưîc thÓ hiÖn qua nh÷ng s¸ng kiÕn cña phô n÷ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn phong trµo. NhiÒu phô n÷ ®· cã nh÷ng s¸ng kiÕn ®ưîc ¸p dông trong thùc tÕ như ®¬n gi¶n hãa quÇn ¸o tang lÔ, c¶i thiÖn nhµ bÕp cho kinh tÕ vµ hiÖu qu¶, hay lµ thay ®æi thãi quen uèng rưîu, hót thuèc vµ cê b¹c phæ biÕn trong nam giíi. Mét vÝ dô cô thÓ lµ c©u l¹c bé c¸c bµ vî ë lµng Chigok cña tØnh South Gyeongsang ®· tæ chøc mét c©u l¹c bé tµi chÝnh nhá ®Ó c¶i thiÖn thiÕt bÞ nhµ bÕp. Ba mư¬i thµnh viªn cña c©u l¹c bé mçi th¸ng mçi ngưêi ®ãng gãp 1000 Won. Sè tiÒn nµy sÏ ®ưîc dïng ®Ó c¶i thiÖn nhµ bÕp cho mét thµnh viªn. Sau ba mư¬i th¸ng, tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña c©u l¹c bé ®· cã c¨n bÕp ®ưîc c¶i thiÖn (Asian Development Bank, 2012: 37). Tõ phong trµo lµng míi vµ vai trß cña phô n÷ trong phong trµo lµng míi ë Hµn Quèc, chóng ta cã thÓ nªu lªn vµi ®iÓm liªn quan ®Õn x©y dùng n«ng th«n míi vµ vai trß phô n÷ trong x©y dùng n«ng th«n míi ë ViÖt Nam như sau. Thø nhÊt, chư¬ng tr×nh x©y dùng n«ng th«n míi nªn tiÕn hµnh dùa trªn viÖc triÓn khai c¸c dù ¸n cÇn thiÕt ®èi víi tõng lµng x·/®Þa phư¬ng cô thÓ. Tïy vµo bèi c¶nh cña tõng lµng x· ®Ó x¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt cña c¸c dù ¸n, vµ tõ ®ã x©y dùng kÕ ho¹ch, triÓn khai dù ¸n. Kh«ng nªn rËp khu«n ®ång lo¹t c¸c dù ¸n gièng nhau ë tÊt c¶ c¸c ®Þa phư¬ng, vïng miÒn. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ triÓn khai c¸c dù ¸n ®ã, phô n÷ cÇn ®ãng vai trß l·nh ®¹o dù ¸n cïng víi nam giíi. ViÖc phô n÷ ®ãng vai trß l·nh ®¹o dù ¸n cïng nam giíi sÏ ®Èy m¹nh sù tham gia cña n÷ giíi vµo c¸c dù ¸n, ph¸t huy s¸ng kiÕn, tiÒm n¨ng cña phô n÷a trong qu¸ tr×nh x©y dùng n«ng th«n míi. Thø hai, cÇn ph¸t huy vai trß cña c¸c tæ chøc phô n÷ ë n«ng th«n trong
NguyÔn TuÊn Anh 77 qu¸ tr×nh x©y dùng n«ng th«n míi. C¸c tæ chøc nµy bao gåm c¶ tæ chøc chÝnh thøc như héi phô n÷ lÉn phi chÝnh thøc như c¸c nhãm tÝn dông, tiÕt kiÖm, c¸c phưêng, héi nghÒ nghiÖp cña phô n÷ ë n«ng th«n, v.v. Dùa trªn nh÷ng tæ chøc nµy, c¸c ®Þa phư¬ng cã thÓ triÓn khai nhiÒu dù ¸n vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, gia t¨ng thu nhËp cho hé gia ®×nh; vÒ c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng liªn quan ®Õn sinh ho¹t, s¶n xuÊt; vÒ x©y dùng lèi sèng, tinh thÇn tư tưëng phï hîp vµ ®¸p øng yªu cÇu cña tõng ®Þa phư¬ng cô thÓ. Thø ba, cÇn ®Èy m¹nh sù kÕt nèi n«ng th«n - ®« thÞ trong qu¸ tr×nh x©y dùng n«ng th«n míi trªn c¸c phư¬ng diÖn kh¸c nhau, nhÊt lµ ho¹t ®éng thư¬ng m¹i, tiªu thô n«ng s¶n. §èi víi ho¹t ®éng thư¬ng m¹i, tiªu thô n«ng s¶n cÇn ®Æc biÖt chó träng ®Õn vai trß cña phô n÷ n«ng th«n. ë x· héi n«ng th«n truyÒn thèng, ngưêi phô n÷ lµ nh©n vËt trung t©m trong lÜnh vùc kinh doanh, bu«n b¸n, tiªu thô s¶n phÈm. Trong bèi c¶nh x©y dùng n«ng th«n míi, vai trß cña phô n÷ trong ho¹t ®éng nµy cÇn ®ưîc ph¸t huy.n Chó thÝch (1) Bµi viÕt trong khu«n khæ ®Ò tµi cÊp §¹i häc Quèc gia Hµ Néi n¨m 2016, m· sè QG.16.18 “Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn x©y dùng lµng nghÒ g¾n víi x©y dùng n«ng th«n míi”, ®ưîc tµi trî bëi Ng©n hµng Thư¬ng m¹i cæ phÇn vµ §Çu tư Ph¸t triÓn ViÖt Nam (BIDV). Tµi liÖu trÝch dÉn Asian Development Bank. 2012. “Saemaul Undong Movement in the Republic of Korea: Sharing Knowledge on Community-Driven Development.” Mandaluyong City, The Philippines.(http://www.adb.org/sites/default/files/pub- lication/29881/saemaul-undong-movement-korea.pdf). Truy cËp th¸ng 2 n¨m 2016. Ban ChÊp hµnh Trung ư¬ng. 2008. NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø b¶y Ban ChÊp hµnh Trung ư¬ng khãa X vÒ n«ng nghiÖp, n«ng d©n, n«ng th«n. Cæng th«ng tin ®iÖn tö Bé Tư ph¸p. http://moj.gov.vn/vbpq/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=2460 1. Truy cËp th¸ng 8 n¨m 2016. Ban chØ ®¹o Trung ư¬ng Chư¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia x©y dùng n«ng th«n míi. 2010. KÕ ho¹ch triÓn khai Chư¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia x©y dùng n«ng th«n míi giai ®o¹n 2010-2020. Cæng th«ng tin ®iÖn tö chư¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ x©y dùng n«ng th«n míi. http://nongthonmoi.gov.vn/vn/htvb/vbpq/Lists/LawDocument/View_Detail.as px?ItemID=1294&Page=1. Truy cËp th¸ng 7 n¨m 2016. Chang Soo Choe. 2005. “Key Factors to Successful Community Development:
78 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 26, sè 5, tr. 67-78 The. Korean Experience” Institute of Developing Economies-Japan External Trade Organization (DE-JETRO Discussion Paper No.39). http://www.ide.go.jp/English/Publish/Download/Dp/pdf/039.pdf. Truy cËp th¸ng 2 n¨m 2016. Do Hyun Han. 2012. “The Successful Cases of the Korea’s Saemaul Undong (New Community Movement).” Korea Saemaulundong Center; Ministry of Public Administration and Security (MOPAS), Republic of Korea. http://211.253.42.153/bitstream/11125/4192/1/11%20English_The%20suc- cessful%20Cases%20of%20the%20Korea’s%20saemaul%20Undong%20( New%20Comminity%20Movement).pdf. Truy cËp th¸ng 2 n¨m 2016. Joon-Kyung Kim. 2013. Why the Saemaul Undong is So Important to Understanding Korea’s Social and Economic Transformation. Ministry of Trategy and Finance, Korea Saemaulundong Center, KDI School. https://m.kdevelopedia.org/resource/view/04201404020131199.do#.V74- wq0u_IU. Truy cËp th¸ng 2 n¨m 2016. Reed, P Edward. 2010. “Is Saemaul Undong a Model for Developing Countries Today?” Paper prepared for International Symposium in Commemoration of the 40th Anniversary of Saemaul Undong Hosted by the Korea Saemaul Undong Center September 30, 2010. https://asiafoundation.org/resources/pdfs/SaemaulUndongReedSept2010FI NAL.pdf. Truy cËp th¸ng 2 n¨m 2016. Saemaul Undong Center. 2016. “Korea’s Development Experience Saemaul Undong”. http://www.saemaul.com/eng/publications/korea/view?boardType=KOREA&seq No=601. Truy cËp th¸ng 8 n¨m 2016. Sooyoung Park. 2009. “Analysis of Saemaul Undong: a Korean rural develop- ment programme in the 1970s”. Asia-Pacific Development Journal 16(2): 113-140. Thñ tưíng ChÝnh phñ. 2009. “QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc ban hµnh Bé tiªu chÝ quèc gia vÒ n«ng th«n míi.” Cæng th«ng tin ®iÖn tö Chư¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia x©y dùng n«ng th«n míi giai ®o¹n 2010-2020. http://nongthonmoi.gov.vn/vn/htvb/vbpq/Lists/LawDocument/View_Detail. aspx?ItemID=1222&Page=1. Truy cËp th¸ng 4 n¨m 2015. Thñ tưíng ChÝnh phñ. 2010. “QuyÕt ®Þnh Phª duyÖt Chư¬ng tr×nh môc tiªu Quèc gia vÒ x©y dùng n«ng th«n míi giai ®o¹n 2010 – 2020.” Cæng th«ng tin ®iÖn tö ChÝnh phñ Nưíc Céng hßa X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id =1&_page=2&mode=detail&document_id=95073, truy cËp th¸ng 2 n¨m 2013. The National Council of Saemaul Undong Movement. 1997. “Saemaul Undong in Korea.” Seoul, Korea. http://www.saemaul.com/eng/publications/korea/view?boardType=KOREA &seqNo=320. Truy cËp th¸ng 2 n¨m 2016.