Phòng trừ phi hoá chất chuột hại trong ruộng lúa nước

Chia sẻ: Bắc Kiều Phong Phong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

127
lượt xem 30
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phòng trừ phi hoá chất chuột hại trong ruộng lúa nước. Gặm nhấm là loài dịch hại chính trong sản xuất nông nghiệp ta nhiều nước trong khu vực Đông nam Á.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phòng trừ phi hoá chất chuột hại trong ruộng lúa nước

Hôïp taùc Nghieân cöùu vì Muïc tieâu Phaùt trieån RN 26 9/01 ------------------------------------------------------------------------- BAÛN TIN NGHIEÂN CÖÙU Söû duïng Baãy caây Phoøng tröø phi hoaù chaát chuoät troàng coäng ñoàng haïi trong ruoäng luùa nöôùc Gaëm nhaám laø loaøi dòch haïi chính trong saûn xuaát noâng nghieäp taïi nhieàu nöôùc trong khu vöïc Ñoâng nam AÙ. Thieät haïi do chuùng gaây ra tröôùc thu hoaïch ñang ngaøy caøng gia taêng taïi caùc vuøng canh taùc luùa ñoàng thôøi vôùi vieäc thaâm canh taêng vuï, ña daïng caây troàng vaø thu ngaén thôøi gian ñoàng ruoäng bò ñeå troáng. Bieän phaùp söû duïng baãy caây troàng coäng ñoàng ñöôïc moâ taû trong taøi lieäu naøy laø moät phöông phaùp vöøa hieäu quaû vöøa an toaøn cho moâi tröôøng duøng ñeå phoøng tröø hai trong soá caùc loaøi chuoät haïi chính ñoái vôùi vuøng troàng luùa nöôùc Caùc baûn tin nghieân cöùu cuûa ACIAR toång hôïp caùc keát quaû vaø lôïi ích thu ñöôïc töø nhöõng Döï aùn ñieån hình cuûa ACIAR. Muïc tieâu laø ñaûm baûo khaû naêng coù theå öùng duïng roäng raõi nhaát caùc keát quaû ñoù. Chuùng toâi khuyeán khích caùc cô quan nghieân cöùu vaø khuyeán noâng sao cheùp laïi hoaëc dòch toaøn boä hay baát kyø moät phaàn naøo ñoù ñöôïc coi laø höõu ích trong thöïc teá saûn xuaát. 1
Chuoät haïi treân ruoäng luùa Bieän phaùp söû duïng baãy caây troàng (cTBS) Caùc loaøi chuoät haïi laø moät nhaân toá quan ñaõ ñöôïc aùp duïng nhö moät bieän phaùp phi troïng trong heä sinh thaùi noâng nghieäp luùa hoùa chaát dieät tröø chuoät haïi taïi caùc vuøng nöôùc taïi nhieàu vuøng trong khu vöïc Ñoâng troàng luùa nöôùc. Bieän phaùp naøy ñaõ ñöôïc Nam Aù. ÔÛ nhieàu nôi coù theå coù moät soá loaøi thöû nghieäm vaø xaùc nhaän laø raát hieäu quaû khaùc nhau cuøng chung soáng xung quanh trong vieäc giaûm bôùt thieät haïi do chuoät gaây ruoäng luùa. Nhöõng loaøi gaây haïi taïi caùc giai ra trong heä thoáng canh taùc luùa nöôùc ôû ñoaïn sinh tröôûng cuûa caây luùa nhö gieo haït, Indonesia vaø Vieät nam. ñeû nhaùnh, laøm ñoøng ñöôïc xeáp vaøo nhoùm Chuoät haïi laø "gaëm nhaám gaây haïi". Tuy nhieân cuõng coù Caùc loaøi chuoät haïi chính moät vaán ñeà nhöõng loaøi coù theå aên ñoäng vaät khoâng xöông Loaøi chuoät gaây toån thaát lôùn nhaát trong haàu kinh nieân ñoái soáng vaø caây coû treân caùnh ñoàng vaø thöôøng heát caùc vuøng cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ laø vôùi noâng daân khoâng gaây haïi thaäm trí coøn coù ích cho saûn loaøi chuoät ñoàng lôùn Rattus argentiventer. troàng luùa xuaát. trong khu vöïc Tæ leä thieät haïi do chuoät gaây ra ôû heä thoáng canh taùc luùa caù theå theo kieåu truyeàn thoáng Ñoâng Nam Aù, laø töø 5 – 10% moät naêm. Trong vaøi thaäp kyû gaây toån thaát qua, con soá naøy ñaõ taêng leân moät caùch ñaùng naëng neà keå, deã nhaän thaáy nhaát laø taïi caùc vuøng luaân canh cao. Ngaøy nay khoâng coù gì laø ngaïc nhieân khi noâng daân baùo caùo thieät haïi haøng naêm ôû möùc töø 15 - 30%, moät soá nôi thieät haïi leân ñeán möùc 50 - 100%. Taïi nhieàu vuøng, ngöôøi noâng daân ñaønh boû gieo troàng moät soá vuï nhaát ñònh vì ñaõ tính tröôùc möùc ñoä thieät haïi do chuoät gaây ra. Nhöõng vuï boû khoâng Chuoät ñoàng lôùn, loaøi chuoät haïi gaây toån thaát lôùn nhaát cho saûn xuaát noâng nghieäp ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. troàng do ñaõ döï ñoaùn ñöôïc keát quaû kieåu naøy hieám khi ñöôïc tính goäp vaøo toång thieät haïi Taïi Thaùi lan vaø Vieät nam vaø coù theå phía veà naêng suaát do chuoät gaây ra. nam Laøo vaø Campuchia loaøi chuoät ñoàng Nhieàu noâng daân vaø caùc cô quan khuyeán lôùn naøy thöôøng soáng chung vôùi loaøi chuoät noâng ñaõ chuyeån qua söû duïng giaûi phaùp ñoàng nhoû Rattus losea. Hai loaøi naøy duøng hoùa chaát, bao goàm thuoác ñoäc lieàu cao, thöôøng laøm toå xung quanh ruoäng luùa treân thuoác choáng ñoâng maùu vaø caùc thuoác sinh caùc bôø möông chính. hoïc. Caùc bieän phaùp phoøng tröø naøy raát toán keùm vaø neáu söû duïng khoâng ñuùng qui caùch Thöôøng khoâng gaëp hai loaøi naøy xuaát hieän ñoâi khi tieâu dieät caû caùc loaøi ñoäng vaät khaùc taïi mieàn baéc Laøo, mieàn trung vaø baéc vaø gaây aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoûe con Philippines (tuy nhieân coù theå baét gaëp loaøi ngöôøi vaø moâi tröôøng. chuoät ñoàng lôùn R. argentiventer ôû caùc ñaûo Mindoro vaø Mindanao). Taïi caùc vuøng naøy, caùc thaønh vieân cuûa loaøi chuoät nhaø Rattus rattus laø loaøi gaây haïi chính cho saûn xuaát noâng nghieäp. Caùc loaøi chuoät gaây haïi khaùc bao goàm chuoät Thaùi Bình Döông (Rattus exulans), chuoät coáng (Rattus norvegicus), caùc loaøi chuoät nhaét vaø chuoät ñaát (Bangdicoot) Caùc ruoäng luùa naøy ñaõ bò chuoät phaù haïi naëng neà, taäp trung chính taïi phaàn giöõa ruoäng. 2
Raøo caûn vaø Heä thoáng baãy raøo caûn Nhieàu bieän phaùp vaät lyù ñaõ ñöôïc noâng daân aùp duïng töø möùc ñoä ñôn giaûn nhö söû duïng haøng raøo nylon nhaèm ñoåi höôùng chuoät tôùi ruoäng caây troàng tôùi söû duïng heä thoáng raøo kheùp kín, thoâng thöôøng ñöôïc döïng leân xung quanh caùc nhaø kho. Nhöõng Heä thoáng raøo caûn naøy ñoâi khi ñöôïc keát hôïp vôùi baãy hoaëc löôùi ñaët taïi caùc loã môû cöûa cuûa haøng raøo vaø töø ñoù khaùi nieäm Baãy raøo caûn hay TBS ra ñôøi. OÂng Lam Yuet Minh thuoäc Vieän Nghieân Cöùu Vaø Phaùt Trieån Noâng Nghieäp Malaysia ñaõ phaùt kieán baãy raøo caûn trong phoøng tröø treân ruoäng luùa nöôùc. Trong 5 naêm qua, vôùi söï giuùp ñôõ cuûa ACIAR, saùng kieán cuûa oâng Lam ñaõ ñöôïc ñuùc keát laïi vaø thöû nghieäm taïi nhieàu ñieåm thí nghieäm taïi Indonesia vaø Vieät nam. Nhöõng caûi tieán chính bao goàm: 1. Keát hôïp baãy vaø caây moài nhaèm thu huùt chuoät tôùi ruoäng laøm baãy. 2. Giaûm bôùt caùc chi phí laép ñaët vaø duy trì baãy. 3. Söû duïng bieän phaùp baãy caây troàng laøm cô sôû trong bieän phaùp toång hôïp vaø öùng duïng trong coäng ñoàng nhaèm phoøng tröø chuoät haïi. Keát quaû cuûa vieäc öùng duïng baãy caây troàng coäng ñoàng seõ phaùt huy cao nhaát vaø tieát kieäm chi phí nhaát khi noù ñöôïc aùp duïng bôûi toaøn boä coäng ñoàng Moät baãy loàng hom vaø hom cuûa loàng ñöôïc thieát keá ñuùng qui caùch - noù cho ngöôøi noâng daân. pheùp chuoät vaøo nhöng khoâng ra ñöôïc. Phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa moät baãy caây troàng Caáu thaønh cô baûn cuûa moät Baãy caây troàng laø moät heä thoáng haøng raøo quaây xung quanh moät thöûa ruoäng coù kích thöôùc khoaûng 20 x 50 meùt vaø beân trong coù caây baãy. Moät raõnh nöôùc nhoû bao quanh daãn chuoät tôùi moät höôùng nhaát ñònh laø cöûa vaøo vaø taïi caùc cöûa coù ñaët caùc baãy loàng hom. Chuoät coù theå chui vaøo baãy lieân tuïc vôùi soá löôïng lôùn. Caây laøm baãy hieän taïi ñöôïc chöùng minh toát nhaát laø caây luùa vaø ruoäng laøm baãy ñöôïc gieo sôùm hôn vôùi caùc ruoäng xung quanh töø 2-3 tuaàn. Vai troø cuûa ruoäng caây baãy laø thu huùt chuoät ôû caùc ruoäng xung quanh tôùi baãy caây troàng (cTBS). Taùc duïng baûo veä cuûa baãy theo ñöôøng voøng troøn bao quanh ruoäng baãy. Keát quaû töø caùc ruoäng thí nghieäm cho thaáy phaïm vi baûo veä ñöôøng troøn naøy coù theå môû roäng tôùi baùn Neáu choïn ñuùng vò trí, moät soá löôïng nhoû baãy caây troàng coù theå baûo veä cho moät dieän tích caây troàng lôùn. Chuù yù laø phaïm vi baûo veä cuûa caùc baãy ñan xen vôùi kính 200 meùt theo caùc höôùng, phuï thuoäc vaøo vò nhau vaø ñoù coù theå laø nôi cö truù cuûa chuoät nhö bôø möông lôùn vaø xung quanh trí cuûa baãy caây troàng vaø ñaëc ñieåm vò trí cuûa bôø laøng. keânh möông vaø khu daân cö. 3
Moät baãy caây troàng coù theå baûo veä ñöôïc cuûa chuoät tieáp caän chuùng deã daøng vaø cho khoaûng 10-15 heùcta luùa. Neáu dieän ñaây cuõng laø moät nguyeân nhaân laøm giaûm tích gieo troàng lôùn hôn 10 heùcta thì chuùng maät ñoä quaàn theå cuûa chuoät. ta caàn ít nhaát laø 2 baãy caây troàng. Lyù do laø Noùi chung, vieäc keùo daøi theâm giai ñoaïn chuoät coù theå di chuyeån xa haøng traêm meùt cho ñaát nghæ keát hôïp vôùi caùc hoaït ñoäng ñeå tìm kieám thöùc aên vaø seõ tieáp tuïc xaâm dieät tröø chuoät taïi caùc sinh caûnh khaùc haïi ñeán caùc vuøng trong phaïm vi baûo veä töø vaøo thôøi ñieåm laøm ñaát seõ laøm giaûm caùc vuøng laân caän. ñaùng keå maät ñoä quaàn theå cuûa chuoät trong vuøng. Thôøi ñieåm nöôùc luït, nhö taïi Sinh hoïc sinh saûn vaø di chuyeån caùc vuøng ñoàng baèng lôùn cuõng coù theå laø nguyeân nhaân laøm soá löôïng quaàn theå cuûa chuoät ñoàng. chuoät giaûm maïnh do thieáu thöùc aên vaø Baãy caây troàng söû duïng trong phoøng tröø nôi truù aån. chuoät döïa treân moái quan heä giöõa sinh hoïc Khi thôøi vuï thu hoaïch keùo daøi töø moät sinh saûn cuûa hai loaøi chuoät ñoàng vôùi thôøi ñeán 2 tuaàn ôû nhöõng vuøng canh taùc moät vuï gieo troàng cuûa caây luùa. vuï, quaàn theå chuoät seõ di chuyeån töø khu Khaû naêng sinh saûn cuûa chuoät taêng gaáp ba ruoäng naøy sang khu ruoäng khaùc vaø laø laàn ôû giai ñoaïn caây luùa tröôûng thaønh. nguyeân nhaân gaây laïi lôùn cho caùc ruoäng Chuoät caùi baét ñaàu mang thai khoaûng 1 thu hoaïch muoän. Tình hình trôû neân toài ñeán 2 tuaàn tröôùc khi keát thuùc giai ñoaïn teä hôn vì nhöõng con chuoät ñöôïc sinh vaøo luùa ñeû nhaùnh. Thôøi gian mang thai ngaén ñaàu vuï luùa ñaõ ñuû tröôûng thaønh ñeå coù theå khoaûng 3 tuaàn, sau ñoù ñeû khoaûng 18 con sinh saûn tröôùc khi vuï thu hoaïch keát thuùc. Thôøi gian thu (trung bình 11-12 con). Chuoät con phaùt Ñieàu naøy ñaõ laøm buøng noå soá löôïng hoaïch luùa keùo daøi trieån nhanh vaø coù khaû naêng sinh saûn sau chuoät, khoâng nhöõng moät chuoät meï coù khoaûng hôn 2 khoaûng 6 tuaàn tuoåi. Chuoät caùi tröôûng theå sinh ñöôïc 30-40 chuoät con maø noù vaø tuaàn cuõng laø baét thaønh coù khaû naêng thuï thai vaøi ngaøy sau con chaùu cuûa noù coøn coù theå sinh ñöôïc khi ñeû, do vaäy maø chuùng coù theå sinh saûn 100-120 chuoät con. ñaàu thôøi kyø sinh khoaûng 3 löùa trong moät vuï luùa vaø trung saûn cuûa caùc con bình moät chuoät caùi coù theå ñeû ñöôïc khoaûng chuoät treû vaø soá 30 ñeán 40 chuoät con. Muøa sinh saûn cuûa Taïi sao baãy caây troàng coäng löôïng chuoät seõ chuoät coù lieân quan ñeán vieäc luaân canh ñoàng hoaït ñoäng theo phöông taêng nhanh moät cuûa caây troàng treân ñoàng ruoäng. Neáu chæ thöùc nhö vaäy caùch ñaùng sôï coù moät vuï luùa thì chuoät chæ coù moät muøa Baãy caây troàng coäng ñoàng coù chöùc naêng sinh saûn vaø neáu hai vuï luùa thì chuùng coù laø tieâu dieät caùc con caùi trong chuûng hai muøa sinh saûn. quaàn tröôùc vaø trong muøa sinh saûn. Noù Sau khi thu hoaïch, chuoät aên taát caû moïi thöù laøm giaûm chæ soá taêng tröôûng cuûa quaàn vaø caùc haït nguõ coác rôi vaõi. Khi maø thöùc theå chuoät. Moãi moät chuoät caùi bò dieät aên kaïn kieät chuùng seõ taäp trung taïi caùc ñöôïc tröôùc khi sinh saûn löùa ñaàu coù nghóa ruoäng laân caän ñeå tìm thöùc aên. Neáu nhö laø chuùng ta ñaõ dieät ñöôïc 30-40 con caùc ruoäng naøy cuõng thu hoaïch cuøng luùc chuoät töông ñöông ôû thôøi ñieåm thu thì luùc naøy chuùng seõ bò cheát ñoùi hay di hoaïch. chuyeån ñeán caùc sinh caûnh khaùc khoâng Moät baãy caây troàng coäng ñoàng thaønh phaûi treân ñoàng ruoäng. Vieäc di chuyeån naøy coâng laø coù theå baét ñöôïc soá löôïng chuoät laø cô hoäi cho keû thuø töï nhieân nhö nhau ôû caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa caây luùa cho tôùi giai ñoaïn ñoâng söõa sau ñoù soá löôïng baét ñöôïc seõ giaûm ñi. 4
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Baûng toùm taét soá löôïng chuoät baét ñöôïc cuûa moät baãy caây troàng coù hieäu quaû töông öùng vôùi caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa luùa vaø muøa sinh saûn cuûa chuoät ñoàng. Moät baãy caây troàng baét ñöôïc moät soá löôïng · Söû duïng coïc vaø daây ñeå döïng haøng chuoät lôùn veà cuoái vuï coù theå laø do khoâng raøo xung quanh khoaûng ruoäng ñoù, hieäu quaû ôû ñaàu chu kyø, coù theå laø do baãy chaân haøng raøo ñöôïc choân saâu 10 caây troàng ñöôïc laøm vaø baûo trì sai quy caùch cm döôùi maët ruoäng vaø chieàu cao hoaëc coù theå laø do baãy ñöôïc laøm taïi nôi gaàn cuûa haøng raøo tính töø maët ruoäng laø caùc sinh caûnh khaùc khoâng phaûi laø caây luùa, 60 cm gaàn laøng maø taïi ñoù soá löôïng chuoät chöa bò · Ñaøo moät raõnh xung quanh haøng raøo dieät tröø baèng caùc phöông phaùp boå xung vôùi beà roäng raõnh heïp nhaát laø 50 khaùc (xem “caùc caùch phoøng tröø khaùc”). cm. · Moãi chieàu cuûa ruoäng baãy caây troàng Caùch laøm vaø baûo trì moät baãy ñaët ít nhaát hai baãy loàng hom (cöûa loàng buoäc khít vôùi haøng raøo, traùnh caây troàng ñeå khe hay loã taïi cöûa loàng maø Baãy caây troàng coäng ñoàng ñöôïc laøm töø caùc chuoät coù theå laùch vaøo ruoäng) nguyeân vaät lieäu saün coù vaø kyõ thuaät ñôn · Ñaép moät bôø ñaát xuyeân qua möông giaûn. Tuy nhieân ñeå noù phaùt huy hieäu quaû noái bôø ruoäng vôùi cöûa loàng toái ña caàn phaûi tuaân thuû caùc qui caùch kyõ · Ñaët caùc baãy keïp xung quanh haøng thuaät sau: raøo phía beân trong ñeå dieät nhöõng Vaät lieäu laøm baãy: con chuoät ñaõ qua raøo vaøo trong baãy · Ny lon laøm haøng raøo (phaûi baèng caây troàng. nguyeân lieäu dai, chaéc chaén, chòu ñöôïc Ruoäng baãy caây troàng coäng · Ruoäng caây baãy ñöôïc gieo troàng ñoàng ñang ñöôïc laép ñaët, va chaïm maïnh, chòu ñöôïc gioù maïnh vaø sôùm hôn so vôùi caùc ruoäng xung chaân haøng raøo phaûi ñöôïc beàn chaéc ñeå coù theå söû duïng ñöôïc trong quanh töø 2 ñeán 3 tuaàn choân saâu 10 cm ñeå traùnh chuoät ñaøo chui qua haøng vaøi vuï). raøo. · Coïc tre hoaëc goã ñeå döïng haøng raøo vaø · buoäc baãy loàng. · Daây caêng vaø theùp buoäc ñaûm baûo haøng raøo luoân thaúng ñöùng. · Daây ny lon hay vaûi ñeå buoäc haøng raøo vôùi daây caêng. · Baãy loàng hom vaø baãy keïp ñeå trong ruoäng caây baãy. Caùch laép ñaët: · Choïn moät khoaûng ruoäng kích thöôùc 20 x 50 meùt trong khu ñoàng. Ruoäng laøm baãy caây troàng coäng ñoàng ñang chôø gieo caây baãy vaø laøm möông xung quanh haøng raøo. 5
25-50m Baûo trì baãy caây troàng: Khaû naêng öùng duïng baãy caây · Haøng saùng thu chuoät trong baãy troàng (traùnh ñeå chuoät cheát trong baãy Bieän phaùp baãy caây troàng hieän ñang seõ laøm caùc con chuoät khaùc caûnh ñöôïc khuyeán caùo aùp duïng cho nhöõng giaùc khoâng vaøo). vuøng troàng luùa nöôùc vaø seõ phaùt huy · Kieåm tra haøng raøo xem coù choã hieäu quaû toái öu ñoàng thôøi tieát kieäm naøo thuûng, neáu coù thì söûa laïi chi phí moät khi nhöõng ñieàu kieän sau hoaëc ñaët theâm baãy vaøo loã thuûng Nhöõng ñieåm ñaëc bieät caàn chuù yù veà ñöôïc thöïc hieän: ñoù. haøng raøo, bôø vaø ñöôøng vaøo cöûa loàng: · Thieät haïi do chuoät gaây ra öôùc tính · Haøng raøo ñöôïc aùp chaët vôùi cöûa · Khoâng ñeå coû moïc treân bôø ruoäng khoaûng töø 10% trôû leân taïi moät loàng bôûi coïc tre caém ñoái dieän. quaù cao (chuoät coù theå söû duïng · Baãy ñöôïc ñaët treân möïc nöôùc muøa vuï nhaát ñònh. chuùng ñeå treøo qua haøng raøo). trong ruoäng, vaø phía treân phuû rôm · Baãy caây troàng ñôn leû ñöôïc laép ñaët raï. · Phuû rôm raï leân treân loàng vaø coù · Bôø ñaát tröôùc cöûa loàng thaáp tieän vaø baûo trì toát. theå cho thöùc aên vaøo loàng ñeå lôïi cho vieäc vaøo cöûa loàng nhöng · Nhieàu baãy caây troàng ñöôïc laøm khoâng laøm caûn doøng chaûy qua bôø chuoät khoûi bò cheát ñoùi. treân khaép caùc caùnh ñoàng. noái cöûa loàng. · Neáu nhö khoâng thu chuoät trong · Haøng raøo vaø bôø ñaát xung quanh · Luùa ñöôïc gieo caáy ñoàng loaït vaø vaøi ngaøy thì neân bòt cöûa loàng laïi phaûi ñöôïc doïn coû saïch seõ. giai ñoaïn ñaát troáng khoaûng vaøi baèng rôm. tuaàn. · Caùc baãy caây troàng ñöôïc quaûn lyù hieäu quaû bôûi moät nhoùm hoaëc bôûi toaøn boä coäng ñoàng · Khoâng coù baát kyø moät loaïi thöùc aên cao caáp naøo daønh cho chuoät cho tôùi thôøi ñieåm ñoâng söõa cuûa caây laøm baãy. Bieän phaùp baãy caây troàng cuõng coù theå aùp duïng trong vieäc baûo veä caùc vuï luùa nöông hoaëc luùa ñöôïc töôùi baèng nöôùc möa vaø caùc caây troàng khaùc. Tuy nhieân hieåu bieát coøn haïn cheá veà vaán ñeà sinh thaùi hoïc cuûa chuoät haïi taïi caùc sinh caûnh naøy vaø coù theå coù nhöõng haïn cheá khaùc ví duï nhö möùc ñoä saün coù cuûa nöôùc töôùi ñeå gieo troàng caây baãy sôùm. Nghieân cöùu cuï theå hôn veà vaán ñeà naøy vaø nhöõng vaán ñeà coù lieân quan khaùc ñang ñöôïc tieáp tuïc thöïc hieän. 6
Caùc bieän phaùp phoøng tröø Lôïi ích: Lôïi ích kinh teá lôùn nhaát vaø tröïc tieáp chuoät haïi khaùc cuûa baãy caây troàng laø coù theå baûo veä Bieän phaùp baãy caây troàng mang laïi cho moät dieän tích lôùn, laøm taêng naêng hieäu quaû cao nhaát khi ñöôïc keát hôïp vôùi suaát vaø giaûm thieät haïi do chuoät gaây caùc bieän phaùp phoøng tröø khaùc nhö: ra. Caùc thí nghieäm taïi Vieät nam vaø · Giöõ bôø ruoäng thaáp vaø heïp neáu coù Indoânesia ñaõ chöùng toû trong voøng theå (maët bôø roäng nhaát khoaûng 30 baùn kính baûo veä 200 meùt cuûa baãy cm) ñeå traùnh chuoät coù theå ñaøo hang caây troàng, naêng suaát taêng töø 0,3 - 1 vaø laøm toå taïi bôø. taán/ha. Naêng suaát cuûa caùc ruoäng gaàn · Tìm caùc hang coù chuoät vaø tieâu dieät baãy caây troàng cao hôn so vôùi caùc chuùng baèng caùc bieän phaùp nhö ñaøo ruoäng ôû xa vaø so vôùi caùc ruoäng hang, xoâng khoùi hay duøng baãy keïp. khoâng trong phaïm vi baûo veä. · Laøm saïch caùc bôø möông lôùn, traùnh Trong tröôøng hôïp naøy, lôïi ích kinh teá ñeå caây buïi vaø thöôøng xuyeân kieåm tröïc tieáp do baãy caây troàng mang laïi tra möùc ñoä xaâm nhieãm cuûa chuoät ñaõ vöôït xa caùc chi phí ñaàu tö cho baãy (xem caùc hang hoaït ñoäng, daáu caây troàng vôùi tyû leä 10:1. Öôùc tính giaù BiŒn pháp sº døng chaân chuoät vaø ñöôøng chuùng hay bÅy cây trÒng tÓt nhÃt thaønh vaø lôïi ích kinh teá naøy laø khoâng qua laïi) theå coù trong tröôøng hôïp thieät haïi veà là ÇÜ®c làm trong · Thu doïn heát rôm raï vaø caùc pheá thaûi saûn löôïng öôùc tính nhoû hôn 5%. c¶ng ÇÒng và nhÜ vÆy thöïc vaät hoaëc raûi moûng ra traùnh chuoät coù theå truù nguï vaø laøm toå ôû l®i nhuÆn mang låi Caùc lôïi ích khaùc: ñoù. · Chuoät baét ñöôïc töø baãy caây troàng gÃp khoäng 10 lÀn chi · Doïn saïch thoùc rôi vaõi sau thu phí ÇÀu tÜ cho viŒc coù theå baùn hoaëc söû duïng cho caùc hoaïch (Thaû vòt hoaëc gaø cho aên thoùc nhu caàu khaùc nhau cuûa töøng ñòa làm bÅy. rôi vaõi). phöông. · Gieo caáy ñaïi traø - trong voøng · Giaûm bôùt vieäc söû duïng thuoác khoaûng 2 tuaàn. chuoät (tieát kieäm vaø an toaøn veà moâi tröôøng). YÙ nghóa kinh teá vaø chi phí · Laøm giaûm maät ñoä quaàn theå chuoät cuûa baãy caây troàng coäng ñoàng haïi sau moãi vuï thu hoaïch ôû caùc Vieäc quyeát ñònh söû duïng hay khoâng söû ñòa phöông cuõng coù nghóa laø duïng baãy caây troàng trong phoøng tröø giaûm nguy cô caùc beänh truyeàn caàn döïa treân so saùnh giöõa lôïi ích kinh nhieãm töø chuoät nhö dòch haïch, teá mang laïi vaø giaù thaønh caùc chi phí. thöông haøn vaø caùc beänh dòch Do yù nghóa kinh teá cuûa baãy caây troàng khaùc. coù theå baûo veä cho moät dieän tích · Caùc loaøi vaät khaùc khoâng bò tieâu khoaûng 10-15 heùc ta luùa, chi phí cho dieät. baãy caây troàng neân ñöôïc chia ñeàu cho · Khoâng ñeå laïi toàn dö sau khi bieän caùc hoä noâng daân trong coäng ñoàng tham phaùp ñöôïc aùp duïng gia laøm baãy (coù theå laø moät nhoùm noâng daân hay caû moät thoân) 7
Caùc chi phí cho baãy caây troàng: dieän tích ñöôïc baûo veä bôûi baãy caây Caùc chi phí chuû yeáu khi laép ñaët moät baãy troàng ñôn leû hoaëc cuûa moät quaàn theå caây troàng bao goàm: nhieàu baãy. · Chi phí vaät tö laøm baãy: Chi phí giaùn tieáp coù theå bao goàm vieäc - Nylon thua thieät moät chuùt veà saûn löôïng thu - Coät vaø coïc choáng haøng raøo hoaïch do söï chieám ñaát canh taùc cuûa - Daây caêng vaø theùp buoäc raøo baãy caây troàng hoaëc do chuoät treøo vaøo - Baãy loàng hom baãy maø khoâng bò tieâu dieät ngay sau ñoù. · Coâng lao ñoäng cho vieäc laøm baãy Baãy caây troàng gieo sôùm coù theå thu huùt · Coâng lao ñoäng cho baûo trì baãy chim choùc vaø caùc loaïi saâu beänh neáu ñoù Vaät lieäu laøm baãy Chi phí veà vaät tö cho moät baãy caây troàng laø nguoàn thöùc aên ñaàu tieân xuaát hieän taïi coù theå söû duïng laïi taïi Vieät nam vaø Indoneâsia khoaûng 25-50 khu vöïc ñoù. trong khoaûng 4 vuï ñoâ la Myõ. Tuy vaäy, caùc vaät tö laøm baãy Neáu baãy caây troàng ñöôïc laøm vaø baûo trì vaø laøm taêng lôïi ích naøy coù theå söû duïng trong khoaûng 2 - 4 vuï toát thì nhöõng chi phí treân coù theå ñöôïc do ño chi phí thöïc teá ñöôïc coi laø thaáp hôn buø ñaép deã daøng nhôø vaøo söï taêng naêng kinh teá suaát cuûa caùc ruoäng xung quanh. nhieàu. Ñieàu quan troïng caùc chi phí naøy ñöôïc chia ñeàu cho caùc hoä noâng daân trong Baûn tin nghieân cöùu naøy ñöôïc vieát trong quaù trình thöïc hieän döï aùn cuûa ACIAR mang teân AS1/98/36 (1998- 2002) ‘Quaûn lyù chuoät haïi trong heä sinh thaùi noâng nghieäp taïi vuøng troàng luùa cuûa Ñoâng Nam AÙ’ vaø döïa treân caùc nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh taïi UÙc, Laøo, Indoâneâsia vaø Vieät nam. Chuû nhieäm vaø caùc cô quan tham gia döï aùn: UÙc: CISRO Trung taâm Nghieân Cöùu Sinh Thaùi Beàn Vöõng Dr. Grant Singleton Inñoâneâsia: Trung Taâm Nghieân Cöùu Caây Löông Thöïc Drs. Sudarmaji Vieät nam: Vieän Baûo veä Thöïc vaät Quoác gia Dr Nguyeãn Vaên Tuaát Laøo: Vieän nghieân cöùu Noâng vaø Laâm nghieäp Quoác gia, Bounneuang Douang Boupha Ñeå bieát theâm thoâng tin veà döï aùn naøy vaø caùc döï aùn khaùc cuûa ACIAR lieân heä tôùi ñòa chæ: ACIAR GOP Box 1571 Canberra ACT 2601 Australia E-mail: E-mail: comms@aciar.gov.au Website: Website: www.aciar.gov.au Trung taâm nghieân cöùu Noâng nghieäp Quoác teá UÙc (ACIAR) giuùp caùc nöôùc ñang phaùt trieån giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà nan giaûi trong noâng nghieäp vaø naâng cao Soá chuoät baét ñöôïc trong moät baãy caây troàng coäng ñoàng sau moät ñeâm taïi vuøng phía naêng löïc nghieân cöùu cuûa hoï baèng caùch uûy thaùc hoaït ñoäng nghieân cöùu cho caùc cô quan nghieân cöùu cuûa UÙc Taây ñaûo Java- Indoâneâsia. Moãi moät chuoät caùi baét ñöôïc taïi ñaàu vuï luùa töông ñöông vôùi vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån thöïc hieän khoaûng 30-40 con chuoät baét ñöôïc taïi giai ñoaïn thu hoaïch 8