1
MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
Việt Nam có 73% dân số và 90% người nghèo của cả nước đang sinh sống ở khu vực
nông thôn. Thu nhập thấp, không được hưởng lợi các dịch vụ công, đặc biệt là nước sạch và
vệ sinh là một thiệt thòi lớn không chỉ ảnh hưởng đến điều kiện sống hiện tại mà cả sự phát
triển về thể lực và trí lực của thế hệ sau của cư dân nông thôn.
Chiến lược quốc gia về Cấp nước và Vệ sinh nông thôn đề ra mục tiêu là “đến năm 2010,
có 80% dân nông thôn có nước hợp vệ sinh 60 lít/người/ngày... Đến năm 2020, 100% dân cư
nông thôn sử dụng 60 lít/người/ngày nước sạch đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc gia mỗi
ngày”. Nguyên tắc thực thi Chiến lược là xã hội hóa. Xã hội hóa đã thay đổi hoàn toàn
phương thức đầu tư xây dựng cơ bản truyền thống, phần đóng góp từ người hưởng lợi chiếm
tỉ trọng cao nhất (44% so với 19% từ ngân sách Nhà nước, 16% của các nhà tài trợ và khoảng
1% của tư nhân). Cộng đồng được xem xét là một chủ sở hữu theo phần vốn góp vào công
trình. Sự thay đổi về quan hệ sở hữu dẫn đến thay đổi về quan hệ tổ chức quản lý, thể hiện
bằng các hình thức quản lý công trình. Nhiều mô hình tổ chức quản lý công trình cấp nước
tập trung dựa trên cộng đồng ở nông thôn đã hình thành. Tuy nhiên, sự hình thành này hoặc
mang tính tự phát hoặc mang nặng tư tưởng chủ quan, áp đặt của các cơ quan quản lý địa
phương, nên phần lớn các mô hình vận hành chưa hiệu quả.
Xuất phát từ đó, tác giả đã chọn vấn đề “Nghiên cứu hình thức quản lý dựa vào cộng
đồng các công trình cấp nước tập trung tại nông thôn Việt Nam”.
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN
- Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về hình thức quản lý dựa vào cộng đồng công
trình cấp nước tập trung trong điều kiện xã hội hoá đầu tư và quản lý;
- Phân tích, đánh giá thực trạng hình thức quản lý dựa vào cộng đồng các công trình cấp
nước tập trung nông thôn ở Việt Nam hiện nay;
- Đề xuất phương hướng và giải pháp tạo môi trường phù hợp thúc đẩy quá trình phát
triển và nhân rộng hình thức quản lý dựa vào cộng đồng ở nông thôn Việt Nam thời gian tới.
4. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Đối tượng nghiện cứu là các công trình cấp nước tập trung tại nông thôn và hình thức
quản lý dựa vào cộng đồng các công trình cấp nước tập trung tại nông thôn Việt Nam.
- Phạm vi nghiên cứu là 39 tỉnh thuộc miền núi phía bắc, đồng bằng sông Hồng, ven biển
Trung bộ, cao nguyên và đồng bằng sông Cửu long (phụ lục 1) đã phân tách số liệu quản lý
công trình CNTT nông thôn theo các hình thức quản lý khác nhau.
5. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Ngoài phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận án sử dụng phương pháp chuyên
gia, điều tra khảo sát, thu thập, phân tích, so sánh số liệu, toán tài chính, mô hình correlation
trong MS Excel, pháp tiếp cận theo khung lô-gic và Quản lý dựa trên kết quả.
6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN
Đề tài nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở lý luận cho các nhà quản lý, hoạch định chính sách
ngành, vùng và người dân hưởng lợi khi xác định mô hình quản lý dựa vào cộng đồng cho
các công trình cấp nước tập trung nông thôn cụ thể, kết quả của nghiên cứu còn đóng góp
những lý luận chung có thể áp dụng cho các lĩnh vực cơ sở hạ tầng nông thôn khác như quản
lý công trình thủy lợi, đường giao thông, điện nông thôn, giáo dục và y tế trong xu hướng xã
hội hóa cung cấp dịch vụ công cộng, nói chung
