Quản lý nhà nước trong lĩnh vực dân sự, hôn nhân - gia đình các vấn đề xã hội (Tập 3): Phần 1 - NXB Tư pháp

Chia sẻ: Bánh Bèo Xinh Gái | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:141

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quản lý nhà nước trong lĩnh vực dân sự, hôn nhân - gia đình các vấn đề xã hội (Tập 3): Phần 1 giới thiệu đến các bạn về Chính sách ưu đãi người có công với cách mạng và một số chính sách xã hội khác; quản lý nhà nước về y tế và trách nhiệm của chính quyền cấp xã; quản lý nhà nước về văn hóa và trách nhiệm của chính quyền cấp xã.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quản lý nhà nước trong lĩnh vực dân sự, hôn nhân - gia đình các vấn đề xã hội (Tập 3): Phần 1 - NXB Tư pháp

chØ ®¹o biªn so¹n: - TS. U«ng Chu Lu Uû viªn Trung ¬ng §¶ng, Bé trëng Bé T ph¸p - TS. Vò §øc KhiÓn Chñ nhiÖm Uû ban Ph¸p luËt Quèc héi - TrÇn §¹i Hng Phã Trëng ban thêng trùc Ban Néi chÝnh trung ¬ng - TrÇn Ng¸t Phã BÝ th thêng trùc TØnh uû L¹ng S¬n biªn so¹n: - TS. NguyÔn §×nh Lôc Vô trëng Vô Ph¸p luËt, Ban Néi chÝnh trung ¬ng (Chñ biªn) - NguyÔn Huy Ng¸t Vô trëng Vô Hîp t¸c quèc tÕ, Bé T ph¸p - ThS. NguyÔn H¶i Ninh Phã Vô trëng Vô Ph¸p luËt, Ban Néi chÝnh trung ¬ng 4
- TS. Lª Thµnh Long Phã Vô trëng Vô Hîp t¸c quèc tÕ, Bé T ph¸p - ThS. Ph¹m Träng Cêng V¨n phßng Quèc héi - ThS. §Æng Hoµng Oanh Bé T ph¸p - ThS. NguyÔn Minh Ph¬ng Bé T ph¸p Tham gia biªn so¹n: - PGS.TS. Bïi Xu©n §øc - CN. Phan Thanh HuyÒn - PGS.TS. Chu Hång Thanh - ThS. NguyÔn Thuý Anh - ThS. Hµ ThÞ Thanh V©n - ThS. §Æng An Liªn - TS. Lª Thu Hµ - TS. §ç Gia Th 5
Tµi liÖu nµy lµ s¶n phÈm cña TiÓu dù ¸n T¨ng cêng n¨ng lùc ph¸p luËt cho c¸n bé, c«ng chøc cÊp x· cña tØnh L¹ng S¬n do Ban Néi chÝnh trung ¬ng chñ tr× thùc hiÖn. TiÓu dù ¸n nµy lµ mét hîp phÇn cña Dù ¸n VIE/02/015 vÒ Hç trî thùc thi ChiÕn lîc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®Þnh híng ®Õn n¨m 2020 do UNDP/Sida/DANIDA/NaUy/Ailen tµi trî. Tµi liÖu nµy sö dông cho c¸c líp tËp huÊn n©ng cao n¨ng lùc ph¸p luËt c¸n bé, c«ng chøc cÊp x· ë tØnh L¹ng S¬n do Dù ¸n VIE/02/015 tæ chøc vµ kh«ng ph¶i lµ tµi liÖu gi¶ng d¹y chÝnh thøc cña bÊt kú c¸ nh©n, tæ chøc nµo. 6
Lêi giíi thiÖu C¸n bé, c«ng chøc cÊp c¬ së (x·, phêng, thÞ trÊn) lµ nh÷ng ngêi gÇn d©n nhÊt, s¸t d©n nhÊt. Trong ph¹m vi chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh, c¸n bé, c«ng chøc cÊp c¬ së chÝnh lµ nh÷ng ngêi trùc tiÕp truyÒn t¶i ph¸p luËt ®Õn víi nh©n d©n th«ng qua gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc liªn quan tíi quyÒn vµ lîi Ých cña nh©n d©n, ®ång thêi còng lµ ngêi thÊu hiÓu nhÊt nh÷ng t©m t, nguyÖn väng cña nh©n d©n, nh÷ng víng m¾c, bÊt cËp cña chÝnh s¸ch, ph¸p luËt khi ¸p dông chóng trong thùc tÕ. Chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt dï cã ®óng ®¾n ®Õn mÊy nhng sÏ khã cã ®îc hiÖu lùc, hiÖu qu¶ cao nÕu nh kh«ng ®îc triÓn khai thùc hiÖn bëi mét ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc c¬ së cã n¨ng lùc ph¸p luËt tèt. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, do nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan, n¨ng lùc ph¸p luËt cña c¸n bé, c«ng chøc c¬ së nh×n chung cßn h¹n chÕ; mét sè c¸n bé, c«ng chøc cha ®¸p øng ®Çy ®ñ yªu cÇu cña nhiÖm vô, nhÊt lµ trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, më réng d©n chñ vµ x©y dùng Nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña d©n, do d©n, v× d©n. Do vËy, n©ng cao n¨ng lùc ph¸p luËt cho c¸n bé, c«ng chøc c¬ së lµ mét yªu cÇu bøc thiÕt nh»m gãp phÇn x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc c¬ së trong s¹ch, v÷ng m¹nh, ®ñ kh¶ n¨ng thùc thi chøc n¨ng, nhiÖm vô theo ®óng ph¸p luËt, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸ nh©n, tæ chøc trªn ®Þa bµn. NhËn thøc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn trong bèi c¶nh ph¸t triÓn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®Þnh híng ®Õn n¨m 2020 vµ c¨n cø vµo kh¶ n¨ng cña Dù ¸n, Ban ChØ ®¹o Dù ¸n 7
VIE/02/015 ®· chän tØnh L¹ng S¬n lµ ®Þa bµn ®Ó thùc hiÖn thÝ ®iÓm viÖc t¨ng cêng n¨ng lùc ph¸p luËt cho c¸n bé, c«ng chøc c¬ së, giao cho Ban Néi chÝnh trung ¬ng lµ c¬ quan chñ tr× thùc hiÖn TiÓu dù ¸n T¨ng cêng n¨ng lùc ph¸p luËt cho c¸n bé, c«ng chøc c¬ së tØnh L¹ng S¬n. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña TiÓu dù ¸n, C«ng ty t vÊn luËt Vision & Associates ®îc lùa chän lµ ®¬n vÞ t vÊn ®éc lËp kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng n¨ng lùc ph¸p luËt cña c¸n bé, c«ng chøc c¬ së tØnh L¹ng S¬n. Trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ cña ®¬n vÞ t vÊn vµ nhu cÇu cña tØnh L¹ng S¬n, c¸c chuyªn gia ph¸p luËt ®· ®îc TiÓu dù ¸n cña Ban Néi chÝnh trung ¬ng tËp hîp ®Ó x©y dùng bé tµi liÖu tËp huÊn cho c¸n bé, c«ng chøc c¬ së cña tØnh L¹ng S¬n. Bé tµi liÖu nµy gåm n¨m tËp KiÕn thøc ph¸p luËt vµ bèn tËp T×nh huèng ph¸p luËt cho c¸n bé, c«ng chøc c¬ së. Do n¨ng lùc, thêi gian h¹n chÕ vµ khèi lîng kiÕn thøc, c«ng viÖc rÊt lín nªn bé tµi liÖu cã thÓ cßn khiÕm khuyÕt. Ban qu¶n lý Dù ¸n VIE/02/015 vµ TiÓu dù ¸n Ban Néi chÝnh trung ¬ng c¶m ¬n nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp vµ xin tr©n träng tiÕp thu ®Ó tiÕp tôc hoµn thiÖn bé tµi liÖu nµy. §îc sù ®ång ý cña Ban Qu¶n lý Dù ¸n VIE/02/015 vµ TiÓu dù ¸n Ban Néi chÝnh trung ¬ng, Nhµ xuÊt b¶n T ph¸p xuÊt b¶n tËp 3 Qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc d©n sù, h«n nh©n - gia ®×nh vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi trong bé s¸ch KiÕn thøc ph¸p luËt dµnh cho c¸n bé, c«ng chøc c¬ së cña tØnh L¹ng S¬n. Xin tr©n träng giíi thiÖu cïng b¹n ®äc. Th¸ng 02 n¨m 2007 Nhµ xuÊt b¶n T ph¸p 8
preface Officials and public servants at grassroots level (communes, precincts, and towns) are the closest to ordinary people. Within their scope of functions, and duties, they directly bring the laws to the people through dealing with matters relating to the legiti- mate rights and benefits of the people, at the same time, official and public servant at grassroots level understand the most expectations and needs of the peoples, understand well problems and shortcom- ings of the States policies, laws and regulations in application in the real life. Although policies and laws of the State are proper, its implementation will be less effective if they are not applied by com- petent public servants. However, because of various objective and subjective reasons, capacity of officials and public servants at grassroots level are limited, there are a part of them are not capa- ble to meet with requirement, especially in the context of industri- alisation, modernisation and building of a socialist rule of law State of the people, for the people and by the people. Accordingly, improvement of legal capacity for official and public servants at grassroots level is a pressing need to contribute to strengthen local staff to be qualified and capable to fulfill imple- ment and enforce their duties and tasks as provided for by laws and to protect legitimate rights and benefits of individuals and organisation in the local area. Aware of importance of the issue in the context of development of a legal system for Viet Nam until 2010 and orientation up to 2020, under the framework of Project VIE/02/015, Project Steering 9
Committee selected Lang Son province as the pilot site to imple- ment a sub-project on strengthening the legal capacity for officials and public servants at grassroots level and assigned Central Internal Affairs Committee to deploy the sub-project. In accordance with sub-project work plan, Vision & Associates- an independent legal consultancy firm-was hired to conduct a based-line survey and prepare an assessment report on current sta- tus of legal capacity of officials and public servants in Lang Son province. Based on this assessment and based on needs officials at Lang Son province, legal consultants of the sub-project develop a set of training materials for officials and public servants at grass- root level of Lang Son province. These materials comprise of five volumes named Legal Knowledge for officials and public servants at grassroots level and the other four volumes named Legal Case Studies for officials and public servants at grassroots level. Because of limit of time and complexity of work, the materials will certainly have errors or mistakes. Management Unit of Project VIE/02/015 and Sub-project of the Central Internal Affairs Committee sincerely thank for any comments and opinions from the readers to improve the materials. With permission of Management Unit of Project VIE/02/015 and Sub-project of the Central Internal Affairs Committee, Judicial Publishing House publishes Volume 3 titled State Management on Civil, Marriage, Family and Social Matters of the Legal Knowledge for Officials and Public Servants at Grassroots Level of Lang Son Province. We kindly introduce this book to the readers! Hanoi, February 2007 The Judicial Publishing house 10
MôC LôC Trang Lêi giíi thiÖu 7 PhÇn I. ChÝnh s¸ch u ®·i ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng vµ mét sè chÝnh s¸ch x· héi kh¸c 13 PhÇn II. Qu¶n lý nhµ níc vÒ y tÕ vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn cÊp x· 58 PhÇn III. Qu¶n lý nhµ níc vÒ v¨n ho¸ vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn cÊp x· 106 PhÇn IV. Qu¶n lý nhµ níc vÒ gi¸o dôc vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn cÊp x· 145 PhÇn V. Ph¸p luËt vÒ b×nh ®¼ng giíi 180 PhÇn VI. Ph¸p luËt vÒ d©n sù vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn cÊp x· 231 PhÇn VII. Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn cÊp x· 270 11
12
PhÇn VII. Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn cÊp x· PhÇn I CHÝNH S¸CH ¦U §·I NG¦êI Cã C¤NG VíI C¸CH M¹NG Vµ MéT Sè CHÝNH S¸CH X· HéI KH¸C I. NH÷NG VÊN §Ò CHUNG 1. VÒ chÝnh s¸ch u ®·i ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng Giíi thiÖu chung §¶ng, Nhµ níc vµ nh©n d©n ta ®êi ®êi ghi nhí c«ng lao, sù hy sinh to lín cña c¸c anh hïng, liÖt sü, th¬ng binh, bÖnh binh, ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng. ThÓ hiÖn truyÒn thèng v¨n ho¸ vµ ®¹o lý cña d©n téc uèng níc nhí nguån, ¨n qu¶ nhí kÎ trång c©y, ®Òn ¬n, ®¸p nghÜa, §¶ng vµ Nhµ níc sím x©y dùng vµ ngµy cµng hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch, chÕ ®é u ®·i ®èi víi th¬ng binh, gia ®×nh liÖt sü, ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng. Thùc hiÖn chñ tr¬ng u ®·i x· héi trong NghÞ quyÕt §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng, Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng khãa IX ®· ban hµnh NghÞ quyÕt vÒ c¶i c¸ch chÕ ®é tiÒn l¬ng, b¶o hiÓm x· héi vµ trî cÊp u ®·i ngêi cã c«ng. Nh©n dÞp kû niÖm Ngµy th¬ng binh, liÖt sü (27/7) n¨m 2005, V¨n phßng Chñ tÞch níc ®· tæ chøc c«ng bè Ph¸p lÖnh ¦u ®·i ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng sè 26/2005/PL-UBTVQH11. Hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n quan träng ®· ®îc ban hµnh ®Ó híng 13
kiÕn thøc ph¸p luËt TËp 3: Qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc d©n sù, h«n nh©n - gia ®×nh... dÉn thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é ®èi víi ngêi cã c«ng nh: NghÞ ®Þnh sè 54/2006/N§-CP híng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh ¦u ®·i ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng; NghÞ ®Þnh sè 147/2005/N§-CP quy ®Þnh vÒ møc trî cÊp, phô cÊp u ®·i ®èi víi ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng; NghÞ ®Þnh sè 07/2005/N§-CP söa ®æi NghÞ ®Þnh sè 91/1998/N§-CP vÒ quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông Quü ®Òn ¬n ®¸p nghÜa; Th«ng t liªn tÞch sè 17/2005/TTLT-L§TBXH- TC cña Bé Lao ®éng - Th¬ng binh vµ X· héi vµ Bé Tµi chÝnh híng dÉn thùc hiÖn chÕ ®é ®iÒu dìng ®èi víi ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng; Th«ng t sè 33/2005/TT-L§TBXH cña Bé Lao ®éng - Th¬ng binh vµ X· héi híng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 147/2005/N§-CP quy ®Þnh møc trî cÊp, phô cÊp u ®·i ®èi víi ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng. Ngoµi viÖc thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÝnh s¸ch, chÕ ®é u ®·i cña Nhµ níc, c¸c ngµnh, c¸c cÊp, ®Æc biÖt lµ nhiÒu x·, phêng, thÞ trÊn, b»ng nhiÒu biÖn ph¸p cô thÓ vµ s¸ng t¹o ®· chñ ®éng thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng t×nh nghÜa nh: nhËn phông dìng Bµ mÑ ViÖt Nam anh hïng, ®ì ®Çu con th¬ng binh, con liÖt sü, tÆng nhµ t×nh nghÜa, sæ tiÕt kiÖm; vµ thùc hiÖn nhiÒu u ®·i nh cÊp ®Êt ë vµ ®Êt s¶n xuÊt, u tiªn cho vay vèn vµ miÔn, gi¶m thuÕ n«ng nghiÖp cho c¸c gia ®×nh chÝnh s¸ch Nh÷ng viÖc lµm nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i trêng thuËn lîi ®Ó gia ®×nh chÝnh s¸ch vît qua khã kh¨n, ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh, lµm dÞch vô, v¬n lªn tù ®¶m b¶o cuéc sèng cña m×nh; h¬n n÷a cßn gãp phÇn æn ®Þnh x· héi, ®æi míi ®Êt níc. Bªn c¹nh ®ã, vÉn cßn nhiÒu x·, phêng, thÞ trÊn cha lµm tèt c«ng t¸c th¬ng binh, liÖt sü vµ u ®·i ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng; mét bé phËn gia ®×nh chÝnh s¸ch ë vïng s©u, vïng xa, vïng tríc ®©y chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nÒ, vïng thêng xuyªn bÞ thiªn tai vÉn cßn ph¶i sèng nghÌo khæ; nhiÒu trêng hîp cha ®îc x¸c nhËn ®Ó ®îc hëng chÕ ®é cña th¬ng binh, liÖt sü, ngêi cã 14
PhÇn VII. Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn cÊp x· c«ng; nhiÒu ®èi tîng chÝnh s¸ch, ngêi cã c«ng kh«ng ®îc hëng chÕ ®é do nh÷ng viÖc lµm sai tr¸i cña mét sè c¸n bé; nhiÒu gia ®×nh vÉn cha nhËn ®îc th«ng tin vÒ phÇn mé vµ hµi cèt liÖt sü V× vËy, cÇn ph¶i cã nhiÒu viÖc lµm thiÕt thùc h¬n n÷a cña §¶ng, Nhµ níc, c¸c ngµnh chøc n¨ng vµ chÝnh quyÒn cÊp x· ®Ó sím gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tån ®äng, ®Ó c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch ®îc hëng chÕ ®é u ®·i xøng ®¸ng. Nguyªn t¾c thùc hiÖn chÝnh s¸ch u ®·i ngêi cã c«ng - C¸c chÕ ®é u ®·i ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng vµ th©n nh©n cña hä ®îc ®iÒu chØnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc trong tõng thêi kú. - Hµng n¨m, Nhµ níc dµnh phÇn ng©n s¸ch b¶o ®¶m thùc hiÖn c¸c chÕ ®é u ®·i ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng vµ th©n nh©n cña hä. - C¸c chÕ ®é u ®·i b»ng tiÒn ph¶i ®a tíi tËn tay ngêi thô hëng ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi. C¸c hµnh vi bÞ nghiªm cÊm trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch u ®·i ngêi cã c«ng - Khai man, gi¶ m¹o giÊy tê ®Ó hëng chÕ ®é u ®·i ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng. - Lîi dông chøc vô, quyÒn h¹n ®Ó lµm tr¸i quy ®Þnh hoÆc g©y thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých cña Nhµ níc, quyÒn lîi cña ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng. - Vi ph¹m nguyªn t¾c qu¶n lý, sö dông kinh phÝ b¶o ®¶m thùc 15
kiÕn thøc ph¸p luËt TËp 3: Qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc d©n sù, h«n nh©n - gia ®×nh... hiÖn c¸c chÕ ®é u ®·i ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng, Quü ®Òn ¬n ®¸p nghÜa. - Lîi dông chÝnh s¸ch u ®·i ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng ®Ó vi ph¹m ph¸p luËt. 2. VÒ c¸c chÝnh s¸ch x· héi kh¸c ë ViÖt Nam, truyÒn thèng ®oµn kÕt, t¬ng th©n t¬ng ¸i, gióp ®ì nhau, ®Æc biÖt lµ trî gióp nh÷ng ngêi cã hoµn c¶nh khã kh¨n (ngêi tµn tËt, trÎ em må c«i, ngêi cao tuæi c« ®¬n kh«ng n¬i n¬ng tùa, ngêi nghÌo) rÊt s©u s¾c vµ m¹nh mÏ. §¶ng vµ Nhµ níc lu«n quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy. Sù quan t©m ®ã ®îc thÓ hiÖn b»ng viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt dµnh cho nh÷ng ®èi tîng nµy. Tuy nhiªn, trong ph¹m vi chuyªn ®Ò nµy, chóng t«i chØ xin giíi thiÖu vÒ chÝnh s¸ch, ph¸p luËt dµnh cho ngêi tµn tËt, trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt vµ nh÷ng nhiÖm vô cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt dµnh cho hai ®èi tîng nµy. §èi víi ngêi tµn tËt Cho ®Õn nay, khã cã thÓ ®a ra con sè chÝnh x¸c vÒ sè ngêi tµn tËt ë ViÖt Nam do cha cã quy chuÈn chÝnh x¸c ®Ó xÕp lo¹i ngêi tµn tËt, nhng theo b¸o c¸o cña V¨n phßng ®iÒu phèi c¸c ho¹t ®éng hç trî ngêi tµn tËt ViÖt Nam th× sè lîng ngêi tµn tËt cã xu híng gia t¨ng do: tai n¹n giao th«ng, tai n¹n lao ®éng, « nhiÔm m«i trêng ngµy cµng nghiªm träng vµ xu híng t¨ng do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ ®« thÞ ho¸. V× vËy, §¶ng, Nhµ níc vµ nh©n d©n ta ngµy cµng cÇn ph¶i nç lùc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®Ó hç trî ngêi tµn tËt vît qua khã kh¨n vµ hoµ nhËp víi ®êi sèng céng ®ång. 16
PhÇn VII. Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn cÊp x· §Ó thÓ chÕ ho¸ quan ®iÓm, ®êng lèi cña §¶ng vµ ®¸p øng nguyÖn väng cña ngêi tµn tËt, ngµy 30 th¸ng 7 n¨m 1998, Uû ban thêng vô Quèc héi ®· th«ng qua Ph¸p lÖnh vÒ Ngêi tµn tËt. Ph¸p lÖnh ®· cô thÓ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch vÒ b¶o vÖ, ch¨m sãc vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi tµn tËt hoµ nhËp céng ®ång, quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña gia ®×nh, Nhµ níc vµ x· héi ®èi víi ngêi tµn tËt, quyÒn vµ nghÜa vô cña ngêi tµn tËt. Sau khi Ph¸p lÖnh ®îc th«ng qua, ®· cã c¸c nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, quyÕt ®Þnh vµ chØ thÞ cña Thñ tíng ChÝnh phñ, th«ng t vµ c¸c v¨n b¶n kh¸c cña c¸c Bé Lao ®éng - Th¬ng binh vµ X· héi, Bé Tµi chÝnh, Bé Néi vô, Bé Y tÕ, Bé X©y dùng, Bé Giao th«ng vËn t¶i híng dÉn thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn ngêi tµn tËt. NhiÒu ®Þa ph¬ng ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n chØ ®¹o, híng dÉn thùc hiÖn Ph¸p lÖnh vÒ Ngêi tµn tËt phï hîp víi ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ®Þa ph¬ng. C¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é hç trî ngêi tµn tËt ®· t¹o khung ph¸p lý vÒ ch¨m sãc ngêi tµn tËt, x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ níc, gia ®×nh vµ x· héi, còng nh t¹o m«i trêng thuËn lîi cho ngêi tµn tËt n©ng cao møc sèng, tiÕp cËn häc nghÒ, viÖc lµm vµ c¸c dÞch vô x· héi c¬ b¶n. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, cuéc sèng cña ngêi tµn tËt, nhÊt lµ ë khu vùc n«ng th«n cßn nhiÒu khã kh¨n. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù nç lùc h¬n n÷a tõ phÝa c¸c c¬ quan, ban ngµnh, chÝnh quyÒn c¸c cÊp, ®Æc biÖt lµ chÝnh quyÒn cÊp x· trong viÖc hç trî ngêi tµn tËt. §èi víi trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt Sù ph¸t triÓn cña trÎ em cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt níc. V× vËy, b¶o vÖ, ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em nãi chung vµ trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt nãi riªng lµ tr¸ch nhiÖm cña gia ®×nh, nhµ trêng, Nhµ níc, x· héi vµ mäi 17
kiÕn thøc ph¸p luËt TËp 3: Qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc d©n sù, h«n nh©n - gia ®×nh... c«ng d©n. Sù quan t©m cña §¶ng, Nhµ níc vµ x· héi ®èi víi trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt ®îc thÓ hiÖn ë viÖc ban hµnh vµ thùc thi c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vµ nhiÒu viÖc lµm thiÕt thùc kh¸c. ViÖt Nam lµ níc thø hai trªn thÕ giíi phª duyÖt C«ng íc cña Liªn hîp quèc vÒ quyÒn trÎ em. LuËt B¶o vÖ, ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em n¨m 2004 dµnh mét ch¬ng riªng (Ch¬ng IV) vÒ b¶o vÖ, ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt. ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 36/2005/N§-CP ngµy 17/3/2005 quy ®Þnh chi tiÕt mét sè ®iÒu cña LuËt B¶o vÖ, ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em, trong ®ã cã trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt. Bªn c¹nh ®ã, Thñ tíng ChÝnh phñ, Uû ban D©n sè, Gia ®×nh vµ TrÎ em, Bé Lao ®éng - Th¬ng binh vµ X· héi, Bé Y tÕ, Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ, Bé Néi vô, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh c¸c quyÕt ®Þnh, th«ng t, th«ng t liªn tÞch vµ nhiÒu v¨n b¶n kh¸c liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch gi¸o dôc trÎ em, chÝnh s¸ch y tÕ ®èi víi trÎ em (trong ®ã cã viÖc kh¸m bÖnh, ch÷a bÖnh cho trÎ em díi s¸u tuæi kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn t¹i c¸c c¬ së y tÕ c«ng lËp), chÝnh s¸ch cøu trî ®èi víi trÎ em tµn tËt vµ trÎ em må c«i §Æc biÖt, §Ò ¸n Ch¨m sãc trÎ em må c«i kh«ng n¬i n¬ng tùa, trÎ em bÞ bá r¬i, trÎ em tµn tËt nÆng, trÎ em lµ n¹n nh©n cña chÊt ®éc ho¸ häc vµ trÎ em nhiÔm HIV/AIDS dùa vµo céng ®ång giai ®o¹n 2005-2010 ®· ®îc phª duyÖt theo QuyÕt ®Þnh sè 65/2005/Q§-TTg ngµy 25/3/2005 cña Thñ tíng ChÝnh phñ; Ch¬ng tr×nh ng¨n ngõa vµ gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng trÎ em lang thang, trÎ em bÞ x©m h¹i t×nh dôc vµ trÎ em ph¶i lao ®éng nÆng nhäc trong ®iÒu kiÖn ®éc h¹i, nguy hiÓm giai ®o¹n 2004-2010. ViÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vµ c¸c gi¶i ph¸p m¹nh mÏ kh¸c cïng nh÷ng thµnh tùu to lín vÒ kinh tÕ, x· héi mµ c«ng cuéc ®æi míi mang l¹i ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu quan träng 18
PhÇn VII. Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn cÊp x· trong viÖc ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt, vÝ dô nh sè lîng trÎ em lang thang ®· gi¶m m¹nh (tõ 21.000 em n¨m 2003 xuèng cßn 8.000 em vµo cuèi n¨m 2005); trÎ em khuyÕt tËt vµ tµn tËt khã kh¨n ®îc gi¸o dôc hoµ nhËp vµ gi¸o dôc chuyªn biÖt, ®îc phôc håi chøc n¨ng, ®îc hç trî dùa vµo céng ®ång; nhiÒu trÎ em må c«i ®îc nu«i dìng trong c¸c trung t©m b¶o trî x· héi Tuy nhiªn, mÆt tr¸i cña nh÷ng biÕn ®æi vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ x· héi ®· ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi vÊn ®Ò b¶o vÖ trÎ em, nhÊt lµ mang l¹i nguy c¬ lµm gia t¨ng sè lîng trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt. NhiÒu vÊn ®Ò míi xuÊt hiÖn víi nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p, khã kiÓm so¸t nh trÎ em bÞ ngîc ®·i, l¹m dông vµ x©m h¹i thÓ chÊt, tinh thÇn, nh©n phÈm; trÎ em ph¶i bá häc, thÊt häc; trÎ em lang thang; trÎ em vi ph¹m ph¸p luËt; trÎ em nghiÖn ma tuý; trÎ em bÞ bá r¬i; trÎ em bÞ tai n¹n, th¬ng tÝch; bu«n b¸n trÎ em; trÎ em di c; trÎ em bÞ l©y nhiÔm vµ ¶nh hëng bëi HIV/AIDS V× vËy, n©ng cao h¬n n÷a nhËn thøc cña mäi ngêi d©n vµ ®Èy m¹nh c«ng t¸c b¶o vÖ, ch¨m sãc, gi¸o dôc trÎ em trong toµn x· héi lµ nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan nhµ níc, c¸c cÊp chÝnh quyÒn, ®Æc biÖt lµ chÝnh quyÒn cÊp x· ®Ó trÎ em ®îc sèng vµ ph¸t triÓn trong m«i trêng an toµn, lµnh m¹nh, Êm no, h¹nh phóc. II. QUY §ÞNH PH¸P LUËT VÒ CHÝNH S¸CH ¦U §·I NG¦êI Cã C¤NG VíI C¸CH M¹NG Vµ C¸C CHÝNH S¸CH X· HéI QUAN TRäNG KH¸C 1. ChÝnh s¸ch u ®·i ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng §èi tîng ®îc hëng chÝnh s¸ch u ®·i §èi tîng ®îc hëng chÝnh s¸ch u ®·i bao gåm ngêi cã c«ng 19
kiÕn thøc ph¸p luËt TËp 3: Qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc d©n sù, h«n nh©n - gia ®×nh... víi c¸ch m¹ng vµ th©n nh©n cña hä. Ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng bao gåm: - Ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tríc ngµy 01 th¸ng 01 n¨m 1945; - Ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tõ ngµy 01 th¸ng 01 n¨m 1945 ®Õn tríc Tæng khëi nghÜa 19 th¸ng 8 n¨m 1945; - LiÖt sü; - Bµ mÑ ViÖt Nam anh hïng; - Anh hïng Lùc lîng vò trang nh©n d©n, Anh hïng Lao ®éng; - Th¬ng binh, ngêi hëng chÝnh s¸ch nh th¬ng binh; - BÖnh binh; - Ngêi ho¹t ®éng kh¸ng chiÕn bÞ nhiÔm chÊt ®éc ho¸ häc; - Ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, ho¹t ®éng kh¸ng chiÕn bÞ ®Þch b¾t tï, ®µy; - Ngêi ho¹t ®éng kh¸ng chiÕn gi¶i phãng d©n téc, b¶o vÖ Tæ quèc vµ lµm nghÜa vô quèc tÕ; - Ngêi cã c«ng gióp ®ì c¸ch m¹ng. §iÒu kiÖn, tiªu chuÈn, chÕ ®é u ®·i ®èi víi tõng nhãm ®èi tîng §èi víi ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tríc ngµy 01/01/1945 - Ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tríc ngµy 01/01/1945 lµ ngêi ®îc c¬ quan, tæ chøc cã thÈm quyÒn c«ng nhËn ®· tham gia tæ chøc c¸ch m¹ng tríc ngµy 01/01/1945. 20
PhÇn VII. Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn cÊp x· - C¸c chÕ ®é u ®·i ®èi víi ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tríc ngµy 01/01/1945 bao gåm: + Trî cÊp hµng th¸ng, phô cÊp hµng th¸ng; + B¶o hiÓm y tÕ; ®iÒu dìng phôc håi søc khoÎ; cÊp ph¬ng tiÖn trî gióp, dông cô chØnh h×nh phôc håi chøc n¨ng cÇn thiÕt; + CÊp b¸o Nh©n d©n; sinh ho¹t v¨n ho¸, tinh thÇn phï hîp; + §îc Nhµ níc hç trî c¶i thiÖn nhµ ë c¨n cø vµo c«ng lao vµ hoµn c¶nh cña tõng ngêi. - Khi ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tríc ngµy 01/01/1945 chÕt th× ngêi tæ chøc mai t¸ng ®îc hëng mét kho¶n trî cÊp vµ mai t¸ng phÝ; cha ®Î, mÑ ®Î, vî hoÆc chång, con ®îc hëng trî cÊp tiÒn tuÊt hµng th¸ng theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. - Con cña ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tríc ngµy 01/01/1945 ®îc u tiªn trong tuyÓn sinh, gi¸o dôc, ®µo t¹o, t¹o viÖc lµm trong níc vµ xuÊt khÈu lao ®éng. §èi víi ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tõ ngµy 01/01/1945 ®Õn tríc Tæng khëi nghÜa 19/8/1945 - Ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tõ ngµy 01/01/1945 ®Õn tríc Tæng khëi nghÜa 19/8/1945 lµ ngêi ®îc c¬ quan, tæ chøc cã thÈm quyÒn c«ng nhËn ®øng ®Çu mét tæ chøc quÇn chóng c¸ch m¹ng cÊp x· hoÆc tho¸t ly ho¹t ®éng c¸ch m¹ng kÓ tõ ngµy 01/01/1945 ®Õn tríc Tæng khëi nghÜa 19/8/1945. - C¸c chÕ ®é u ®·i ®èi víi ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tõ ngµy 01/01/1945 ®Õn tríc Tæng khëi nghÜa 19/8/1945 bao gåm: + Trî cÊp hµng th¸ng; 21
kiÕn thøc ph¸p luËt TËp 3: Qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc d©n sù, h«n nh©n - gia ®×nh... + B¶o hiÓm y tÕ; ®iÒu dìng phôc håi søc khoÎ; cÊp ph¬ng tiÖn trî gióp, dông cô chØnh h×nh phôc håi chøc n¨ng cÇn thiÕt; + CÊp b¸o Nh©n d©n; sinh ho¹t v¨n hãa, tinh thÇn phï hîp; + Hç trî c¶i thiÖn nhµ ë c¨n cø vµo c«ng lao vµ hoµn c¶nh cña tõng ngêi, kh¶ n¨ng cña Nhµ níc vµ ®Þa ph¬ng. - Khi ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tõ ngµy 01/01/1945 ®Õn tríc Tæng khëi nghÜa 19/8/1945 chÕt th× ngêi tæ chøc mai t¸ng ®îc hëng mét kho¶n trî cÊp vµ mai t¸ng phÝ; cha ®Î, mÑ ®Î, vî hoÆc chång, con ®îc hëng trî cÊp tiÒn tuÊt hµng th¸ng theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. - Con cña ngêi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tõ ngµy 01/ 01/1945 ®Õn tríc Tæng khëi nghÜa 19/81945 ®îc u tiªn trong tuyÓn sinh, gi¸o dôc, ®µo t¹o, t¹o viÖc lµm trong níc vµ xuÊt khÈu lao ®éng. §èi víi liÖt sü - LiÖt sü lµ ngêi ®· hy sinh v× sù nghiÖp c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc, b¶o vÖ Tæ quèc vµ lµm nghÜa vô quèc tÕ hoÆc v× lîi Ých cña Nhµ níc, cña nh©n d©n ®îc Nhµ níc truy tÆng B»ng Tæ quèc ghi c«ng thuéc mét trong c¸c trêng hîp sau ®©y: + ChiÕn ®Êu hoÆc trùc tiÕp phôc vô chiÕn ®Êu; + Trùc tiÕp ®Êu tranh chÝnh trÞ, ®Êu tranh binh vËn cã tæ chøc víi ®Þch; + Ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, ho¹t ®éng kh¸ng chiÕn bÞ ®Þch b¾t, tra tÊn vÉn kh«ng chÞu khuÊt phôc, kiªn quyÕt ®Êu tranh hoÆc thùc hiÖn chñ tr¬ng vît tï, vît ngôc mµ hy sinh; + Lµm nghÜa vô quèc tÕ; + §Êu tranh chèng téi ph¹m; 22
PhÇn VII. Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh vµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn cÊp x· + Dòng c¶m thùc hiÖn c«ng viÖc cÊp b¸ch, nguy hiÓm phôc vô quèc phßng, an ninh; dòng c¶m cøu ngêi, cøu tµi s¶n cña Nhµ níc vµ nh©n d©n; + Do èm ®au, tai n¹n khi ®ang lµm nhiÖm vô quèc phßng, an ninh ë ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ®Æc biÖt khã kh¨n; + Th¬ng binh hoÆc ngêi hëng chÝnh s¸ch nh th¬ng binh chÕt v× vÕt th¬ng t¸i ph¸t. - LiÖt sü ®îc tæ chøc b¸o tö, truy ®iÖu, an t¸ng. Nhµ níc vµ nh©n d©n x©y dùng, qu¶n lý, ch¨m sãc, gi÷ g×n c¸c c«ng tr×nh ghi c«ng liÖt sü, bao gåm phÇn mé, nghÜa trang, ®µi tëng niÖm, bia ghi tªn liÖt sü. - Th©n nh©n liÖt sü ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cÊp GiÊy chøng nhËn gia ®×nh liÖt sü bao gåm: cha ®Î, mÑ ®Î; vî hoÆc chång; con; ngêi cã c«ng nu«i dìng khi liÖt sü cßn nhá. - C¸c chÕ ®é u ®·i ®èi víi th©n nh©n liÖt sü bao gåm: + Trî cÊp tiÒn tuÊt mét lÇn khi b¸o tö; + Trî cÊp tiÒn tuÊt hµng th¸ng ®èi víi cha ®Î, mÑ ®Î, vî hoÆc chång cña liÖt sü, ngêi cã c«ng nu«i dìng khi liÖt sü cßn nhá; con liÖt sü tõ mêi t¸m tuæi trë xuèng hoÆc trªn mêi t¸m tuæi nÕu cßn tiÕp tôc ®i häc; con liÖt sü bÞ bÖnh, tËt nÆng tõ nhá khi hÕt thêi h¹n hëng trî cÊp tiÒn tuÊt vÉn bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 61% trë lªn; + Trî cÊp nu«i dìng hµng th¸ng ®èi víi cha ®Î, mÑ ®Î, vî hoÆc chång cña liÖt sü, ngêi cã c«ng nu«i dìng khi liÖt sü cßn nhá ®ang sèng c« ®¬n kh«ng n¬i n¬ng tùa; con liÖt sü må c«i tõ mêi t¸m tuæi trë xuèng hoÆc trªn mêi t¸m tuæi nÕu cßn tiÕp tôc ®i häc; con liÖt sü må c«i bÞ bÖnh, tËt nÆng tõ nhá khi hÕt thêi h¹n hëng trî cÊp nu«i dìng vÉn bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 61% trë lªn; th©n nh©n cña hai liÖt sü trë lªn; 23