Quản lý và sử dụng đất dốc bền vững ở Việt nam

Chia sẻ: TRẦN THỊ THANH HẰNG | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:234

Thêm vào BST

Báo xấu

331
lượt xem 120
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đất là một thành phần quan trọng của môi trường , là một tài nguyên vô cùng quý giá mà tự nhiên đã ban tặng cho con người để phát triển nông lâm nghiệp. Đất là tư liệu sản xuất , dối tượng lao động rất đặc thù bởi tính độc đáo mà không vật thể tự nhiên nào có được là độ phì nhiêu , Chính nhờ tính chất độc đáo này mà các hệ sinh thái đã và đang tồn tại , phát triển xét cho cùng , cuộc sống của loài người cũng phụ thuộc vào tính...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quản lý và sử dụng đất dốc bền vững ở Việt nam

NGUY N CÔNG VINH – MAI TH LAN ANH QU N LÝ VÀ S D NG ð T D C B N V NG VI T NAM NHÀ XU T B N ð I H C QU C GIA HÀ N I 1
NGUY N CÔNG VINH – MAI TH LAN ANH QU N LÝ VÀ S D NG ð T D C B N V NG VI T NAM (Dùng cho sinh viên năm th 4 chuyên ngành Qu n lý Môi trư ng) NHÀ XU T B N ð I H C QU C GIA HÀ N I , 2011 2
L IM ðU ð t là m t thành ph n quan tr ng c a môi trư ng, là m t tài nguyên vô giá mà t nhiên ñã ban t ng cho con ngư i ñ phát tri n nông, lâm nghi p. ð t là tư li u s n xu t, là ñ i tư ng lao ñ ng r t ñ c thù b i tính ch t "ñ c ñáo" mà không v t th t nhiên nào có ñư c - ñó là ñ phì nhiêu. Chính nh tính ch t "ñ c ñáo" này mà các h sinh thái ñã và ñang t n t i, phát tri n và xét cho cùng, cu c s ng c a loài ngư i cũng ph thu c vào tính ch t "ñ c ñáo" này c a ñ t. Theo Các Mác: ð t ñai là tài s n mãi mãi v i loài ngư i, là ñi u ki n c n ñ t n t i và phát tri n cu con ngư i và các sinh v t trên trái ñ t, là ñi u ki n không th thi u ñư c ñ s n xu t, là tư li u s n xu t cơ b n trong nông nghi p. Trong quá trình phát tri n con ngư i và ñ t ñai ngày càng g n li n v i nhau m t cách ch t ch hơn. ð t ñai tr thành ngu n c a c i vô t n c a con ngư i, con ngư i d a vào ñó ñ t o ra s n ph m nuôi s ng mình, nuôi s ng xã h i. ð t ñai luôn luôn là thành ph n quan tr ng hàng ñ u c a môi trư ng s ng. Không có ñ t ñai thì không th có b t kỳ m t ngành s n xu t nào, không có m t quá trình lao ñ ng s n xu t nào di n ra và cũng không th t n t i loài ngư i. ð t ñai g n li n v i khí h u, môi trư ng trên toàn c u, cũng như trên t ng vùng, trên t ng lãnh th . Tr i qua l ch s hàng tri u năm c a trái ñ t, khí h u cũng tr i qua nhi u bi n ñ ng do nh ng nguyên nhân khác nhau c a t nhiên, ho c do tác ñ ng c a con ngư i. Trong quá trình chinh ph c, c i t o t nhiên, con ngư i ngày càng can thi p vào quá trình bi n ñ i c a t nhiên, bi n ñ i khí h u có tác ñ ng m nh m ñ n các h sinh thái trên ñ t li n, nh t là ñ i v i cây tr ng. S d ng h p lý ñ t ñai, ngoài ý nghĩa v kinh t còn có ý nghĩa b o v , c i t o và bi n ñ i môi trư ng. Ngày nay, v i s phát tri n c a khoa h c k thu t, ngư i ta r t quan tâm ñ n tác ñ ng ñ n môi trư ng trong quá trình ho t ñ ng s n xu t c a con ngư i. Trong ñó s d ng, khai thác ñ t ñai là y u t quan tr ng. 3
ð s d ng ñ t ngày càng có hi u qu , ngoài áp d ng ti n b k thu t canh tác còn ph i g n li n v i vi c qu n lý, b i dư ng và b o v ñ màu m c a ñ t. ð i v i Vi t Nam, trư c h t c n chú tr ng vào ngu n tài nguyên ñ t ñ i núi chi m t i 3/4 di n tích toàn qu c. ðó là nh ng vùng ñ t nh y c m v i nh ng tác ñ ng b t l i c a ñi u ki n t nhiên, như bi n ñ i khí h u và có vai trò r t quan tr ng ñ i v i an ninh lương th c qu c gia. Qu n lý và s d ng ñ t d c là m t ngành khoa h c nghiên c u v a có tính ch t lý thuy t c a quá trình phát tri n ti n hóa c a ñ phì nhiêu ñ t v a mang tính th c ti n trong khai thác s d ng ñ t. Giáo trình Qu n lý và s d ng ñ t d c b n v ng Vi t Nam g m có 6 chương: chương 1 trình bày v vai trò và t m quan tr ng c a ñ t d c ñ i v i s phát tri n kinh t xã h i cũng như b o v tài nguyên và môi trư ng c a qu c gia. Chương 2 cung c p nh ng ki n th c cơ b n chung v các quá trình hình thành các lo i ñ t d c c a Vi t Nam và phân b c a chúng trên quy mô toàn qu c. Chương 3 t p trung vào nh ng nguyên nhân làm suy gi m ñ phì nhiêu c a ñ t d c và hi n tr ng s d ng ñ t d c Vi t Nam hi n nay ñư c trình bày trong chương 4. Chương 5 cung c p nh ng ki n th c quan tr ng nh t ñ qu n lý và b o v ñ s d ng ñ t d c b n v ng. Chương cu i s ñưa ra Khung ñánh giá ñ i v i m t h th ng s d ng ñ t và các tiêu chí c th ñ ñánh giá vi c s d ng ñ t d c như th nào là b n v ng. Hy v ng cu n giáo trình s h u ích cho nhi u ngư i, ñ c bi t là sinh viên chuyên ngành Qu n lý Môi trư ng. Trong quá trình biên t p và xu t b n không th tránh kh i nh ng sai sót, r t mong nh n ñư c s ñóng góp, b sung c a quý ñ c gi . Tác gi 4
M CL C M C L C ..........................................................................................1 Chương 1 ..........................................................................................15 VAI TRÒ ð T D C TRONG.........................................................19 S PHÁT TRI N KINH T - XÃ H I ..........................................19 1.1. KHÁI QUÁT V ð T D C ..................................................19 1.1.1. ð t d c th gi i ......................................................................19 1.1.2. ð t d c Vi t Nam ...................................................................22 1.2. VAI TRÒ C A ð T D C ð I V I PHÁT TRI N KINH T -XÃ H I.............................................................................23 1.2.1. Vai trò ñ i v i s phát tri n kinh t - xã h i ..........................23 1.2.2. Vai trò ñ i v i b o v an ninh qu c phòng ............................26 1.2.3.Vai trò ñ i v i b o t n và phát tri n ña d ng sinh h c............27 1.2.4.Vai trò ñ i v i b o v môi trư ng ...........................................30 1.3. VAI TRÒ C A KHOA H C QU N LÝ S D NG ð T D C .........................................................................................31 1.3.1.V trí c a khoa h c qu n lý và s d ng ñ t d c ......................31 1.3.2. Nhi m v c a môn khoa h c qu n lý s d ng ñ t d c...........32 1.4. PHƯƠNG PHÁP TI P C N, NGHIÊN C U VÀ S D NG ð T D C...................................................................33 1.4.1. Ti p c n theo ñi u ki n sinh thái vùng...................................33 1.4.2. Ti p c n theo hư ng qu n lý, s d ng b n v ng ...................34 1.4.3. Ti p c n tính h p lý trong s d ng ñ t trên quan ñi m phát tri n ..........................................................................................................35 5
1.4.4.Phương pháp nghiên c u qu n lý và s d ng ñ t d c.............36 TÓM T T CHƯƠNG 1 ...................................................................37 CÂU H I ÔN T P CHƯƠNG 1 .....................................................37 Chương 2. ðI U KI N HÌNH THÀNH VÀ NH NG TÍNH CH T CƠ B N C A ð T D C VI T NAM...........................................38 2.1. ðI U KI N HÌNH THÀNH ð T D C ...............................38 2.1.1. ði u ki n ñ a hình...................................................................38 2.1.1.1. ð a hình núi cao...................................................................39 2.1.1.2. ð a hình núi trung bình........................................................39 2.1.1.3. ð a hình núi th p và ñ i ......................................................39 2.1.1.4. ð a hình núi và cao nguyên. ................................................40 2.1.1.5. .ð a hình bán bình nguyên...................................................41 2.1.1.6. ð a hình thung lũng và trũng gi a núi.................................41 2.1.2. ði u ki n ñá m , ñ a ch t .......................................................42 2.1.3. ði u ki n khí h u....................................................................43 2.1.4. Sông ngòi, th y văn ................................................................44 2.1.5. Th m th c v t .........................................................................46 2.1.6. Tác ñ ng c a con ngư i .........................................................48 2.2. CÁC QUÁ TRÌNH TH NHƯ NG CH ð O HÌNH THÀNH ð T..........................................................................49 2.2.1. Quá trình phong hóa hóa h c..................................................49 2.2.2. Quá trình tích lũy k t von và ñá ong ......................................49 2.2.3. Quá trình tích lũy ch t h u cơ và mùn hóa ............................50 6
2.2.4. Quá trình hình thành ñ t d c t mi n núi............................53 2.3. CÁC NHÓM ð T D C ðI N HÌNH VI T NAM .........54 2.3.1. Tài nguyên ñ t Vi t Nam .......................................................54 2.3.2. Các nhóm ñ t d c chính c a Vi t Nam ..................................55 2.3.2.1. Nhóm ñ t ñá b t (Aldosols) ................................................55 2.3.2.2. Nhóm ñ t ñen (Luvisols) .....................................................56 2.3.2.3. Nhóm ñ t mùn trên núi cao (Alisols) ..................................56 2.3.2.4. ð t mùn vàng ñ trên núi (Humic Ferralsols):....................58 2.3.2.5. ð t podzol (Podzolluvisols) ................................................58 2.3.2.6. Nhóm ñ t ñ vàng (Ferralsols) ............................................59 2.3.2.7. Nhóm ñ t xám (Acrisols ) ...................................................63 2.3.2.8. ð t xói mòn m nh trơ s i ñá (Leptosols) ............................65 2.4. PHÂN B ð TD C VI T NAM ....................................65 2.4.1. Vùng Trung du và mi n núi B c B .......................................66 2.4.2. Vùng B c trung b và Duyên h i mi n Trung .......................69 2.4.3. Vùng Tây Nguyên ..................................................................69 2.4.4. Vùng ðông Nam B ...............................................................71 2.5. CÁC TÍNH CH T CHUNG C A VÙNG ð T D C VI T NAM ........................................................................................72 2.5.1. ð c trưng khoáng sét ñ t ñ i núi.........................................72 2.5.2. ð c trưng lý h c ñ t d c.........................................................77 2.5.3. ð c trưng hóa h c ñ t ñ i núi ................................................80 2.5.4. ð c trưng vi sinh v t ñ t.........................................................81 7
TÓM T T CHƯƠNG 2 ...................................................................83 CÂU H I ÔN T P CHƯƠNG 2 .....................................................83 Chương 3 ..........................................................................................84 ð PHÌ NHIÊU ð T VÀ................................................................84 S SUY GI M ð PHÌ NHIÊU ð T D C..................................84 3.1. KHÁI NI M ð PHÌ NHIÊU ð T D C ...........................84 3.1.1. Khái ni m ñ phì nhiêu ñ t d c..............................................84 3.1.2. Các lo i ñ phì nhiêu cơ b n c a ñ t d c ...............................85 3.1.2.1. ð phì nhiêu t nhiên ..........................................................85 3.1.2.2. ð phì nhiêu nhân t o..........................................................85 3.1.2.3. ð phì nhiêu ti m tàng ........................................................86 3.1.2.4. ð phì nhiêu hi u l c ..........................................................87 3.1.2.5. ð phì nhiêu kinh t ............................................................88 3.1.3. Phân c p ñ phì nhiêu.............................................................88 3.2. CÁC NGUYÊN NHÂN LÀM GI M ð PHÌ NHIÊU C A ð T D C ...............................................................................90 3.2.1. Xói mòn, r a trôi ñ t d c........................................................90 3.2.1.1. Tác h i c a xói mòn, r a trôi trên ñ t d c..........................90 3.2.1.2.M i quan h gi a xói mòn ñ t v i ñ a hình ..........................................................................................................97 3.2.1.3. Tác h i c a xói mòn, r a trôi ñ n ñ phì nhiêu ñ t.............98 3.2.2. Thay ñ i th i ti t c c ñoan do bi n ñ i khí h u.................101 3.2.3. Ho t ñ ng s n xu t c a con ngư i ......................................103 8
3.3. CÁC QUÁ TRÌNH LÀM THOÁI HÓA ð T D C ..........104 3.3.1. Khái quát v thoái hóa ñ t ....................................................104 3.3.2. S suy gi m ch t h u cơ, mùn và ch t dinh dư ng ............105 3.3.3. S chua hóa ñ t....................................................................106 3.3.4. Quá trình tích lũy s t nhôm, hình thành k t von và ñá ong trong ñ t ...................................................................................................109 3.3.5. Suy thoái tính ch t v t lý ñ t ...............................................112 3.3.6. S d ng ñ t d c không h p lý.............................................114 3.3.6.1.Khai thác r ng gây suy thoái ñ t - môi tư ng ...................114 3.3.6.2. Khai thác khoáng s n.........................................................116 TÓM T T CHƯƠNG 3 .................................................................119 CÂU H I ÔN T P CHƯƠNG 3 ...................................................119 Chương 4. QU N LÝ VÀ B O V ð T D C B N V NG ........................................................................................................120 4.1. QU N LÍ ð T D C ð S N XU T B N V NG .........120 4.2. QU N LÝ ð T D C THEO QUAN ðI M T NG H P 123 4.3. NH NG GI I PHÁP QU N LÝ ð T D C B N V NG125 4.3.1. H th ng pháp lu t và các chính sách ..................................125 4.3.2. Quy ho ch t ng th s d ng ñ t ..........................................126 4.3.3. Áp d ng nh ng công ngh tiên ti n trong s d ng ñ t .......127 4.3.4. Qu n lý b n v ng ñ t ñai có s tham gia c a c ng ñ ng....128 4.3.5. Giáo d c c ng ñ ng v b o v tài nguyên ñ t ñai .............129 9
4.4. CÁC BI N PHÁP CH NG XÓI MÒN B O V ðT D C .......................................................................................130 4.4.1. Bi n pháp canh tác theo ñư ng ñ ng m c ch ng xói mòn .130 4.4.1.1. Canh tác theo ñư ng ñ ng m c k t h p băng – SALT1.132 4.4.1.2. H th ng lâm – nông - ñ ng c (SALT2)........................140 4.4.1.3. H th ng canh tác nông - lâm b n v ng (SALT3) ...........141 4.4.2. Các bi n pháp công trình ch ng xòi mòn b o v ñ t d c....143 4.4.2.1. Làm ru ng b c thang ........................................................143 4.4.2.2. Bi n pháp công trình làm mương b k t h p...................144 4.4.2.3. V t c n ñ t c a mương b k t h p...................................145 4.4.2.4. Bi n pháp b y ñ t .............................................................146 4.4.2.5. H tr nư c và b y ñ t ch ng xói mòn ............................146 4.4.3. Các bi n pháp k thu t canh tác trên ñ t d c ......................147 4.4.3.1. Gieo tr ng và làm ñ t theo ñư ng ñ ng m c ...................147 4.4.3.2. Làm ñ t t i thi u/không làm ñ t.......................................147 4.4.3.3. Che t m t ñ t...................................................................148 4.4.4. Các bi n pháp k thu t sinh h c..........................................148 4.4.4.1. Luân canh cây tr ng .........................................................148 4.4.4.2. Tr ng cây che ph ............................................................149 4.4.4.3. Tăng cư ng h u cơ cho ñ t ..............................................150 4.5. GI I PHÁP V CHÍNH SÁCH ..........................................150 4.5.1. Chính sách Pháp lu t ...........................................................150 4.5.2. Chính sách kinh t ...............................................................151 10
4.5.3. Giao quy n s d ng ñ t t i ngư i nông dân .......................151 4.5.4. Th ch hóa chính sách b o v tài nguyên ñ t ....................152 4.6. S N XU T NÔNG LÂM NGHI P TRÊN ð T D C G N V I B O V MÔI TRƯ NG............................................154 4.6.1. Tác ñ ng c a s n xu t kinh doanh trên ñ t d c ñ n môi trư ng s ng.................................................................................................154 4.6.2. S d ng ñ t d c ph i g n v i b o v môi trư ng.................158 4.7. GI I PHÁP ð QU N LÝ B N V NG ð T D C ........160 TÓM T T CHƯƠNG 4 .................................................................161 CÂU H I ÔN T P CHƯƠNG 4 ...................................................161 Chương 5. S D NG ðT DC BN V NG ........................................................................................................162 5.1. QUAN ðI M S D NG ð T.............................................162 5.1.1. Khái ni m v s d ng ñ t .....................................................162 5.1.2. Quan ñi m v s d ng ñ t d c b n v ng .............................163 5.2. HI N TR NG S D NG ð T VI T NAM ................164 5.2.1. T ng quát v s d ng ñ t .....................................................164 5.2.2. S d ng ñ t d c phát tri n nông lâm nghi p........................165 5.2.3. S d ng ñ t d c v i m c ñích khác .....................................167 5.3. S N XU T NÔNG LÂM NGHI P TRÊN ð T D C ....168 5.3.1. S n xu t nông nghi p theo phương th c nương r y.............168 5.3.1.1. Phương th c canh tác nương r y.......................................168 5.3.1.2. Cơ c u cây tr ng trong canh tác nương r y.......................169 5.3.1.3. Tác ñ ng c a canh tác nương r y ñ n ñ phì nhiêu ñ t d c170 11
5.3.1.4. H th ng b hóa/ nương r y c i ti n trên ñ t d c .............173 5.3.2. Canh tác ñ t d c theo phương th c nông lâm k t h p .........176 5.3.2.1. Khái ni m nông lâm k t h p .............................................176 5.3.2.2. Lư c s phát tri n nông lâm k t h p Vi t Nam.............177 5.3.2.3. Tác ñ ng c a các h th ng nông lâm k t h p ...................178 5.3.2.4. Ti m năng và tri n v ng phát tri n nông lâm k t h p Vi t Nam ................................................................................................182 5.3.2.5. M t s h n ch trong nghiên c u và phát tri n nông lâm k t h p Vi t Nam ..............................................................................184 5.3.4. Phân lo i các h th ng nông lâm k t h p.............................186 5.3.4.1. Phân lo i d a trên các h p ph n t nhiên .........................186 5.3.4.2. Phân lo i d a vào s s p x p c a các h p ph n................188 5.3.5. Các h th ng nông lâm k t h p nhi u t ng truy n th ng.....188 5.3.5.1. H th ng nông lâm k t h p r ng và ru ng b c thang .......188 5.3.5.2. Vư n h truy n th ng........................................................190 5.3.5.3. Vư n r ng..........................................................................191 5.3.5.4. Vư n cây công nghi p.......................................................193 5.3.5.5. H th ng canh tác vư n - ao - chu ng (VAC, RVAC) .....195 5.3.5.6. H th ng R ng - hoa màu - lúa nư c ................................197 5.3.6. Vai trò canh tác nông lâm k t h p trong b o v ñ t d c ......199 TÓM T T CHƯƠNG 5 .................................................................199 CÂU H I ÔN T P CHƯƠNG 5 ...................................................200 12
Chương 6. ðÁNH GIÁ TÍNH B N V NG TRONG S D NG ð T D C.......................................................................................201 6.1. KHÁI QUÁT V ðÁNH GIÁ ð T....................................201 6.2. B N CH T VÀ NGUYÊN T C ðÁNH GIÁ ð T..........203 6.2.1. B n ch t v ñánh giá ñ t ñai.................................................203 6.2.2. Yêu c u v ñánh giá ñ t ñai..................................................203 6.3. ðÁNH GIÁ VÀ L P K HO CH S D NG ð T .........205 6.3.1. M c ñích c a ñánh giá ñ t....................................................205 6.3.2. Nguyên t c c a ñánh giá ñ t.................................................206 6.3.3. M c ñ xác nh n và ti p c n khi ñánh giá ñ t ñai ...............208 6.3.3.1. M c ñ ñánh giá ................................................................208 6.3.3.2. Phương pháp ti p c n trong ñánh giá ñ t ñai ....................208 6.3.4. Tính th ng nh t trong vi c ñánh giá ñ t ñai .........................210 6.4. LO I HÌNH VÀ CÁC KI U S D NG ð T..................212 6.4.1. Lo i hình s d ng ñ t chính (Major Kinds of Land Use) ....212 6.4.2. Ki u s d ng ñ t (Land utilization type) ..............................212 6.4.3. Lo i hình s d ng ñ t ña m c tiêu và h h p (Multiple and Compound Land Use).....................................................................214 6.4.4. ð c trưng, ch t lư ng c a ñ t ñai.........................................214 6.4.4.1. ð c trưng ñ t ñai ...............................................................214 6.4.4.2. ð c trưng ch t lư ng ñ t (land quality): ...........................215 13
6.5. KHUNG ðÁNH GIÁ S D NG ð T D C B N V NG 215 6.6. TIÊU CHÍ CƠ B N ðÁNH GIÁ TÍNH B N V NG ð I V I S D NG ð T D C VI T NAM ............................219 6.6.1. Nhóm tiêu chí b n v ng v kinh t ...............................222 6.6.2. Nhóm tiêu chí và ch tiêu tính ch p nh n xã h i...........223 6.6.3. Nhóm tiêu chí v b n v ng môi trư ng ........................224 TÓM T T CHƯƠNG 6 .................................................................226 CÂU H I ÔN T P CHƯƠNG 6 ...................................................226 14
DANH M C B NG B ng 2.1. Các nhóm ñ t Vi t Nam 51 B ng 2.2. Di n tích ñ t d c Vi t Nam 54 B ng 2.3. Các nhóm ñ t ñ i núi chính các vùng sinh thái 61 (1000ha) B ng 2.4. Tính ch t v t lý cơ b n c a m t s lo i ñ t d c 72 B ng 2.5. Thành ph n vi sinh v t trong ñ t ñ i núi Vi t Nam 75 (t ng 0-10 cm, 106 t bào/g ñ t khô) B ng 2.6. M t s tính ch t ñ t (t ng m t) ñ i núi Vi t Nam 76 B ng 3.1. Di n tích các nhóm ñ t d c phân theo c p ñ phì 84 nhiêu (tri u ha) B ng 3.2. Phân b ñ t d c và ñ t b thoái hóa do xói mòn 89 các vùng B ng 3.3. Ư c tính thi t h i t i thi u do xói mòn trên ñ t d c 90 B ng 3.4. Phân b ñ t ñ i núi theo ñ d c ñ a hình 91 B ng 3.5. ð d c và t ng dày ñ t mi n núi và vùng cao 93 B ng 3.6. Phân b ñ t d c và ñ t thoái hóa do xói mòn theo 94 vùng B ng 3.7. S r a trôi h u cơ ñ t và dinh dư ng do mưa ñ t 94 bazan Tây Nguyên B ng 3.8. M t s ch tiêu ñ t bazan b s t gi m do r a trôi 95 B ng 3.9. Nh ng vùng ñ t b thoái hóa và h n ch nghiêm 99 tr ng B ng 3.10: Dung tích h p thu dư i nh hư ng c a canh tác 101 B ng 3.11. ðóng góp c a ch t h u cơ và khoáng trong dung 102 tích h p thu B ng 3.12 .M t s tính ch t ñ t d c dư i h th ng s d ng 105 ñ t khác nhau B ng 3.13. S thoái hoá c u trúc ñ t ñ vàng trên phi n 106 th ch B ng 3.14. ð ch t c a ñ t dư i nh hư ng c a canh tác 107 B ng 3.15. T c ñ th m nư c c a ñ t r ng và ñ t canh tác 108 B ng 3.16. Di n bi n tài nguyên r ng Tây Nguyên t 2001 109 – 2005 B ng 3.17. Di n tích lo i ñ t, lo i r ng phân theo ch c năng 110 15
B ng 3.18. Di n tích r ng và ñ t r ng b thu h p, thoái hoá 111 m ts m B ng 3.19. M c ñ ô nhi m ñ t nông nghi p do khai thác 112 m B ng 4.1. nh hư ng c a che ph và bi n pháp làm ñ t ñ n 118 kh năng tr m (mm) trong ñ t B ng 4.2. Phương th c làm ñ t và nh hư ng c a nó t i ñ 118 m, nhi t ñ ñ t và s n y m m c a h t B ng 4.3. Tiêu chu n s d ng ñ t theo Quy t ñ nh c a Th 125 tư ng Chính ph , s 278 ngày 11/7/1995 B ng 5.1.Hi n tr ng s d ng ñ t (tính ñ n 01/1/2009) 160 B ng 5.2: T p quán và cây tr ng ch y u trên nương r y c a 163 m t s dân t c B ng 5.3. Phân b di n tích nương r y theo vùng và ñ cao 164 B ng 5.4. Hi n tr ng các lo i nương r y tòan qu c năm 2007 165 B ng 5.5. S s t gi m h u cơ ñ t bazan do canh tác nương 166 ry B ng 5.6. Thành ph n ch t h u cơ c a ñ t bazan Tây 167 Nguyên B ng 6.1. Phân m c ñánh giá tính b n v ng 212 B ng 6.2. Tiêu chí ch y u ñánh giá h th ng s d ng b n 213 v ng ñ t ñ i núi Vi t Nam 16
DANH M C HÌNH Hình 2.1. Chu trình các bon trong t nhiên 45 Hình 2.2. B n ñ ñ t Vi t Nam 68 Hình 2.3. B n ñ ñ t d c Vi t Nam 72 Hình 2.4. Tính th m nư c c a ñ t d c 74 Hình 3.1. Xói mòn d ng dòng nh 88 Hình 3.2. Xói mòn rãnh 89 Hình 3.3. S ph thu c c a xói mòn ñ t do nư c 92 Hình 3.4. Di n bi n di n tích r ng qua các năm 109 Hình 4.1. Tr ng xen theo băng 126 Hình 4.2. H th ng canh tác xen theo băng - SALT 1 127 Hình 4.3. Khung ch A ñ ño ñư ng ñ ng m c 128 Hình 4.4. K thu t SALT2 134 Hình 4.5. K thu t SALT 3 136 Hình 4.6. K thu t SALT 4 137 Hình 4.7. Làm mương b - b mương 139 Hình 4.8. Làm ñ t t i thi u b ng công c ñơn gi n 111 Hình 5.1. Hi n tr ng s d ng ñ t toàn qu c, năm 2009 158 Hình 5.2. B hoá ñ c i t o ph c h i ñ t 168 Hình 5.3. Sơ ñ theo th i gian c a k thu t b hoá c i ti n 169 c a ngư i dân t c Naalad, Philipin Hình 5.4. Các l i ích ti m năng và m t s gi i h n c a các 179 h th ng nông lâm k t h p Hình 5.5. Cây dài ngày và cây lương th c hàng năm 180 Hình 5.6. Cây dài ngày và ñ ng c /ñ ng v t: Lâm - Súc k t 181 hp Hình 5.7. Cây dài ngày, cây tr ng hàng năm và ñ ng c : 181 Lâm-Nông-Súc k t h p Hình 5.8. Cây dài ngày và nuôi ong: Lâm - ong k t h p 182 Hình 5.9. Quan h gi a các thành ph n trong h th ng Nông 183 - Lâm k t h p c a 1 h gia ñình Hình 5.10. H th ng r ng – ru ng b c thang 184 Hình 5.11. H th ng vư n r ng Vi t Nam 185 Hình 5.12. H th ng vư n cây công nghi p 187 Hình 5.13. H th ng vư n- r ng-ao-chu ng Vi t Nam 191 17
Hình 5.14. H th ng canh tác theo ñư ng ñ ng m c trên ñ t 192 dc Hình 6. 1. Hai phương pháp ti p c n ñánh giá ñ t ñai 203 (FAO,1989) 18
Chương 1 VAI TRÒ ð T D C TRONG S PHÁT TRI N KINH T - XÃ H I 1.1. KHÁI QUÁT V ð T D C 1.1.1. ð t d c th gi i ð t là m t b ph n h p thành quan tr ng c a môi trư ng s ng, không ch là tài nguyên thiên nhiên mà còn là n n t ng ñ ñ nh cư và t ch c các ho t ñ ng kinh t , xã h i. ð t không ch là ñ i tư ng c a lao ñ ng mà còn là tư li u s n xu t không th thay th trong s n xu t nông lâm nghi p, ñi u này càng quan tr ng ñ i v i Vi t Nam, m t qu c gia ñ t ch t ngư i ñông. Theo tài li u c a FAO (2000), hi n nay trên Th gi i có kho ng 1 t 476 tri u ha ñ t nông nghi p, trong ñó ñ t d c vùng ñ i núi chi m kho ng 65,9% và có kho ng 544 tri u ha ñ t canh tác m t kh năng s n xu t. Các vùng ñ i núi trên th gi i có ñ d c trên 100 chi m 50 – 60% di n tích ñ t nông nghi p. ð t ñ i núi chi m kho ng 35% di n tích Thái Lan, 65% Philipin và 87% Nêpan so v i t ng s di n tích t nhiên c a m i qu c gia (Lamtham, 1992). Phía Nam Trung Qu c, ñ t vàng và ñ t ñ Á nhi t ñ i có t i 218 tri u ha, trong ñó 90% phân b ñ a hình ñ i và núi. Trong vùng này, xói mòn di n ra trên di n tích kho ng 615.300 km2, (Changli và ctv, 1992). Nêpan có di n tích 147.500 km2 (14,75 tri u ha), trong ñó 2/3 là ñ t ñ i núi, nơi ñó ch y u là dân t c thi u s sinh s ng. trung du mi n trung Nêpan t p trung nhi u ñ t d c nh t trong c nư c, chi m t i 42.800 km2. Trong t ng di n tích ñ t nông nghi p, ñ t d c 709.400 ha, ñ t b ng 954.000 ha, (Joshy và ctv, 1992). Philipin có t ng di n tích 30 tri u ha, trong ñó co hơn 60% là ñ t d c 19
và xói mòn, t ng m ng, khô h n r t khó khăn cho tr ng tr t, (Atienza và ctv, 1992). Hàng năm trên th gi i, không k s n lư ng nhóm cây nông lâm nghi p khác tr ng trên ñ t d c, riêng lúa nương canh tác trên ñ t d c ñã và ñang là ngu n lương th c quan tr ng ñ nuôi s ng nhi u tri u ngư i ñóng góp 3,8% s n lư ng lúa toàn c u. Ph n l n di n tích cây lương th c này phân b t p trung ch y u n ð (6,2 tri u ha), Brazil (3,1 tri u ha), Indonesia (1,4 tri u ha) và r i rác các nư c trong khu v c kho ng 7,0 tri u ha (Dobermann và Fairhurst, 2000). H u h t ñ t ñ i núi b chua, hi n nay ch có m t di n tích nh ñư c s d ng trong s n xu t nông nghi p. ði u ñó nói lên khó khăn ñ t o ra m t n n nông nghi p b n v ng trên lo i ñ t ñó (H.R.Von, Uexkull và R.P. Bosshart, 1989). ð t tr ng c n b chua chi m trên 600 tri u ha các nư c nhi t ñ i, trong ñó g n 188 tri u ha các nư c ðông Nam Á (Sajjapongse, 1993). Di n tích ñ t ñ i chi m khá l n, phân b m t s nư c là: Thái Lan chi m 35%; Philippin 63%; Nêpan 87%, so v i t ng di n tích c a m i nư c (Sajjapongse, 1993), Lào 73,7%, Hàn Qu c 49,8%, Malaysia 47,8%, Nh t B n 40,7%, Indonesia 35,5% và Campuchia 22,3% (Nguy n Văn B , Nguy n Tr ng Thi, 1997). Nh ng di n tích này ñư c xem là “ñ t có v n ñ ”, có nhi u y u t h n ch ñ i v i s n xu t nông nghi p. ð chua c a ñ t là m t ñ c trưng cơ b n có tác ñ ng m nh m ñ n ho t ñ ng s ng c a cây tr ng. Trong ñ t tr ng c n, ñ chua ñ t gây ra ch y u b i các ion H+ và Al3+ h p thu trao ñ i trên b m t keo ñ t và m t ph n nh t do trong dung d ch ñ t. Theo Shecnove (1947) nguyên nhân ch y u t o nên ñ chua là Al3+ trên b m t keo (Lê Văn Căn trích d n, 1977). Vai trò c a ion Al3+ trong ñ chua ñ t th hi n càng m nh ñ i v i ñ t nhi t ñ i khi có pH dư i 5. Hàm lư ng nhôm di ñ ng và pH ñ t tương quan v i nhau theo phương trình Popenoe thi t l p, 1960, như sau: pH=[Al3+/0,2x (Al-2,43)]. Theo Uexkull và Bosshart, 1989; Uexkull 1996, ñ t ñ i chua (Ultisols và Oxisols) 20

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

ERROR:connection to 10.20.1.100:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
ERROR:connection to 10.20.1.100:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn