Quan niệm nhân sinh trong kinh Qur'an

Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 10 - 2012<br /> <br /> 71<br /> <br /> Th­êng thøc t«n gi¸o<br /> <br /> QUAN NIÖM NH¢N SINH TRONG KINH QUR’AN<br /> Vò V¨n Chung(*)<br /> Ph¹m ThÕ Quèc Huy<br /> <br /> rong suèt tiÕn tr×nh lÞch sö t­<br /> <br /> thuéc vµo con ng­êi. §èi víi chñ nghÜa<br /> <br /> chÊt con ng­êi, vÒ sù nhËn thøc cña con<br /> <br /> chÊt con ng­êi trong tÝnh hiÖn thùc cña<br /> <br /> T<br /> <br /> t­ëng nh©n lo¹i, con ng­êi vµ b¶n<br /> <br /> ng­êi lu«n lµ vÊn ®Ò nghiªn cøu cña<br /> nhiÒu lÜnh vùc khoa häc. Mçi lÜnh vùc<br /> <br /> nghiªn cøu mét mÆt, mét khÝa c¹nh nµo<br /> ®ã cña con ng­êi. C¸c khoa häc tù nhiªn<br /> <br /> th­êng tËp trung nghiªn cøu b¶n thÓ<br /> sinh häc, cÊu tróc sinh häc cña con<br /> <br /> ng­êi. Trong khi ®ã, c¸c khoa häc x· héi<br /> vµ nh©n v¨n l¹i tËp trung vµo lÜnh vùc<br /> <br /> tinh thÇn – mét lÜnh vùc hÕt søc ®Æc<br /> <br /> tr­ng cña con ng­êi. C¸c khoa häc Êy ®·<br /> <br /> cã nhiÒu thµnh c«ng ®¸ng kÓ trong c«ng<br /> cuéc kh¸m ph¸ con ng­êi tõ nhiÒu gãc<br /> <br /> ®é tiÕp cËn nghiªn cøu kh¸c nhau. Víi<br /> khoa häc x· héi, x· héi häc, lÞch sö, t©m<br /> <br /> lÝ häc, ®Æc biÖt lµ triÕt häc vµ t«n gi¸o<br /> vÊn ®Ò b¶n chÊt con ng­êi, nhËn thøc<br /> <br /> cña con ng­êi lu«n lµ mét trong nh÷ng<br /> vÊn ®Ò then chèt trong quan niÖm nh©n<br /> sinh cña mäi lÝ thuyÕt x· héi. §èi víi c¸c<br /> <br /> nhµ triÕt häc, c¸c nhµ triÕt häc duy t©m,<br /> xuÊt ph¸t tõ quan niÖm cho r»ng b¶n<br /> <br /> chÊt con ng­êi lµ do mét thùc thÓ ý thøc,<br /> ý niÖm tuyÖt ®èi nµo ®ã quyÕt ®Þnh, ý<br /> <br /> thøc cã tr­íc vËt chÊt nªn nhËn thøc cña<br /> con ng­êi chÝnh lµ sù tù ý thøc, hoÆc<br /> <br /> c«ng cô cña nhËn thøc, lµ nhËn thøc vÒ ý<br /> niÖm tuyÖt ®èi, hoÆc vÒ c¶m gi¸c cña con<br /> <br /> ng­êi. Cßn c¸c nhµ triÕt häc duy vËt<br /> tr­íc M¸c th× cho r»ng, nhËn thøc cña<br /> <br /> con ng­êi chÝnh lµ nhËn thøc vÒ giíi tù<br /> nhiªn tån t¹i kh¸ch quan, kh«ng phô<br /> <br /> duy vËt biÖn chøng th× cho r»ng, b¶n<br /> <br /> nã lu«n lµ “tæng hßa c¸c mèi quan hÖ x·<br /> <br /> héi”. V× vËy nhËn thøc cña con ng­êi lµ<br /> <br /> mét qu¸ tr×nh “cã nh÷ng ®èi t­îng, vËt,<br /> vËt thÓ tån t¹i ë bªn ngoµi chóng ta,<br /> <br /> kh«ng lÖ thuéc vµo chóng ta; vµ c¸c c¶m<br /> gi¸c cña chóng ta ®Òu lµ nh÷ng h×nh ¶nh<br /> cña thÕ giíi bªn ngoµi”(1). XuÊt ph¸t tõ<br /> <br /> gãc ®é cña quan niÖm duy vËt lÞch sö,<br /> trong quan niÖm cña c¸c nhµ s¸ng lËp<br /> Chñ nghÜa M¸c, con ng­êi bao giê còng<br /> <br /> b¾t ®Çu tõ sù nhËn thøc nh÷ng tiÒn ®Ò<br /> xuÊt ph¸t cña ®êi sèng vµ cña lÞch sö.<br /> B»ng viÖc “nghiªn cøu nh÷ng ®èi t­îng<br /> <br /> cã thùc, sèng ®éng, nghiªn cøu sù ph¸t<br /> <br /> triÓn lÞch sö vµ nh÷ng kÕt qu¶ cña sù<br /> <br /> ph¸t triÓn Êy”(2) , víi c¸c «ng, nhËn thøc<br /> vÒ lÞch sö kh«ng ph¶i lµ sù nh×n nhËn<br /> <br /> c¸i bªn ngoµi. LÞch sö lµ kÕt qu¶ ho¹t<br /> <br /> ®éng cña chÝnh con ng­êi, nhËn thøc vÒ<br /> lÞch sö thùc chÊt còng lµ sù nhËn thøc vÒ<br /> ho¹t ®éng cña chÝnh con ng­êi, lµ n¾m<br /> b¾t tiÕn tr×nh lÞch sö cña con ng­êi.<br /> <br /> §èi víi c¸c häc thuyÕt t«n gi¸o th×<br /> <br /> nhËn thøc luËn cña con ng­êi chÝnh lµ sù<br /> nhËn thøc vÒ lùc l­îng siªu nhiªn thÇn<br /> <br /> *. ThS., Tr­êng §¹i häc Khoa häc x· héi vµ Nh©n<br /> v¨n Hµ Néi, §HQGHN.<br /> 1. V.I.Lª nin, Toµn tËp, Nxb. TiÕn bé, Matxc¬va,<br /> 1980, tËp 18, trang . 117 -118.<br /> 2. C.M¸c - Ph.¡ng ghen. Toµn tËp, Nxb. ChÝnh trÞ<br /> Quèc gia, Hµ Néi, 2004, tËp 27, tr. 23.<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 10 - 2012<br /> <br /> 72<br /> th¸nh, nhËn thøc vÒ mét b¶n thÓ tinh<br /> <br /> ®èi viÖc lµm ®ã cña Allah: “Ph¶i ch¨ng<br /> <br /> vò trô vµ con ng­êi. Kh«ng n»m ngoµi<br /> <br /> n¸t vµ lµm ®æ m¸u n¬i ®ã, trong lóc<br /> <br /> thÇn tuyÖt ®èi s¸ng t¹o ra tÊt c¶ v¹n vËt,<br /> quy luËt ®ã, nhËn thøc luËn cña ®¹o<br /> Islam còng vËy. XuÊt ph¸t tõ quan niÖm<br /> cho r»ng Th­îng §Õ Allah lµ §Êng Toµn<br /> n¨ng cã tr­íc tÊt th¶y mäi sù vËt hiÖn<br /> <br /> t­îng, tr­íc kh«ng gian vµ thêi gian.<br /> Th­îng §Õ Allah s¸ng t¹o ra mu«n vËt<br /> <br /> trong s¸u ngµy, trong ®ã cã con ng­êi,<br /> nªn con ng­êi ph¶i cã nhiÖm vô thê<br /> phông Th­îng §Õ Allah: “Mäi lêi ca ngîi<br /> <br /> ®Òu d©ng lªn Allah, Rabb (§Êng Chóa tÓ)<br /> cña vò trô” [Surah1;2]; “Hìi nh©n lo¹i!<br /> H·y thê phông Rabb (Allah) cña c¸c<br /> <br /> ng­êi, §Êng ®· t¹o ra c¸c ng­êi vµ<br /> <br /> nh÷ng ai tr­íc c¸c ng­êi ®Ó ng­êi trë<br /> <br /> thµnh nh÷ng ng­êi ngay th¼ng vµ sî<br /> Allah” [Surah 1; 21]; “Ngµi lµ §Êng ®· t¹o<br /> cho c¸c ng­êi tÊt c¶ mäi vËt d­íi ®Êt råi<br /> <br /> h­íng vÒ bÇu trêi. Ngµi hoµn chØnh<br /> chóng thµnh b¶y tÇng trêi vµ Ngµi biÕt<br /> <br /> Ngµi ®Æt mét nh©n vËt sÏ hµnh ®éng thèi<br /> <br /> chóng con t¸n d­¬ng ca ngîi Ngµi vµ<br /> Th¸nh hãa Ngµi hay sao?” Allah ph¸n:<br /> “TA biÕt ®iÒu mµ c¸c ng­êi kh«ng biÕt”<br /> [Surah2;30].<br /> <br /> Kinh<br /> <br /> Qur’an<br /> <br /> cho<br /> <br /> r»ng<br /> <br /> Th­îng §Õ Allah t¹o ra A§am tõ hai yÕu<br /> tè mang tÝnh vËt chÊt ®ã lµ ®Êt sÐt kh«:<br /> “Vµ ch¾c ch¾n TA ®· t¹o hãa con ng­êi<br /> <br /> b»ng ®Êt sÐt kh«, lÊy tõ lo¹i ®Êt sÐt nhµo<br /> <br /> nÆn ®­îc” [Surah15;26]. Vµ yÕu tè tinh<br /> thÇn cña Allah: “Råi khi hoµn chØnh Y (A<br /> <br /> §am) vµ thæi vµo Y Ruh (tinh thÇn) cña<br /> <br /> TA, c¸c ng­¬i h·y sôp l¹y Y” [Surah15;29].<br /> Nh­ vËy, theo ®¹o Islam, tinh thÇn cña<br /> Allah hay chÝnh lµ linh hån còng lµ mét<br /> lo¹i s¶n phÈm cña Allah chø kh«ng ph¶i<br /> <br /> lµ b¶n chÊt cña Allah. Linh hån hay tinh<br /> thÇn do chÝnh Allah t¹o ra vµ lµm chñ,<br /> thuéc quyÒn së h÷u cña Allah.<br /> <br /> Sau khi ®· t¹o ra A§am, Allah d¹y<br /> <br /> hÕt mäi vËt” [Surah 2;29].<br /> <br /> cho A§am sù hiÓu biÕt: “Vµ (Allah) d¹y<br /> <br /> ng­êi ®­îc Th­îng §Õ Allah s¸ng t¹o ra<br /> <br /> Ngµi ®Æt (mäi vËt) ra tr­íc mÆt c¸c<br /> <br /> Theo quan niÖm cña ®¹o Islam, con<br /> <br /> trong ngµy thø s¸u. Sau n¨m ngµy s¸ng<br /> <br /> t¹o ra kh«ng gian, thêi gian, cá c©y,<br /> mu«n vËt, b¶y tÇng trêi, thiªn thÇn, thiªn<br /> <br /> ®­êng vµ ®Þa ngôc, n­íc, c¸c dßng s«ng,<br /> Th­îng §Õ Allah ®· triÖu thØnh tÊt c¶<br /> c¸c thiªn thÇn l¹i vµ nãi: “Vµ khi Rabb<br /> <br /> (Allah) cña Ng­¬i ph¸n b¶o c¸c Thiªn<br /> <br /> ThÇn: “TA sÏ ®Æt mét “Khalifah” (§¹i<br /> <br /> diÖn cho TA) d­íi ®Êt” [surah 2;30]. Nh­<br /> vËy, Th­îng §Õ Allah ®· t¹o ra con<br /> <br /> ng­êi ®Çu tiªn trªn tr¸i ®Êt lµ A§am vµ<br /> chØ râ nhiÖm vô cña con ng­êi lµ ng­êi<br /> <br /> ®¹i diÖn cho Allah, lµm nhiÖm vô ®Ó<br /> <br /> hoµn thµnh c«ng viÖc s¸ng t¹o cña Allah<br /> trong vò trô. Do ®ã, ­u thÕ ®Çu tiªn cña<br /> <br /> con ng­êi lµ ng­êi ®¹i diÖn cho Th­îng<br /> §Õ trªn tr¸i ®Êt. C¸c Thiªn ThÇn ®· ph¶n<br /> <br /> A§am tªn gäi cña tÊt c¶ v¹n vËt. Råi<br /> <br /> Thiªn ThÇn, vµ ph¸n: “C¸c ng­êi h·y cho<br /> <br /> TA biÕt tªn cña nh÷ng vËt nµy nÕu c¸c<br /> ng­êi ch©n thËt” [Surah2;31]. Nh­ vËy,<br /> mäi kiÕn thøc mµ A§am cã ®­îc ®Òu do<br /> <br /> Allah truyÒn cho, nªn con ng­êi míi cã<br /> <br /> s¸ng kiÕn ®Æt tªn v¹n vËt. A§am tøc<br /> nh©n lo¹i ®­îc trang bÞ cho kiÕn thøc tri<br /> <br /> vËt ®Ó gióp Ng­êi hµnh xö vai trß cña<br /> <br /> mét Khalifa. Do cã kiÕn thøc nªn A§am<br /> tréi h¬n Thiªn ThÇn: “Nµy A§am! Nhµ<br /> ng­¬i cho (Thiªn ThÇn) biÕt tªn gäi cña<br /> <br /> chóng (v¹n vËt)”. Bëi thÕ, khi A§am cho<br /> Thiªn ThÇn biÕt tªn gäi cña chóng (v¹n<br /> <br /> vËt), (Allah) ph¸n: “H¸ TA ®· kh«ng b¸o<br /> <br /> cho c¸c ng­êi râ TA biÕt ®iÒu v« h×nh<br /> cña c¸c tÇng trêi vµ tr¸i ®Êt vµ TA biÕt<br /> ®iÒu c¸c ng­êi tiÕt lé vµ ®iÒu c¸c ng­êi<br /> <br /> 72<br /> <br /> Vò V¨n Chung. Quan niÖm nh©n sinh…<br /> <br /> 73<br /> <br /> giÊu giÕm hay sao?” [Surah2;33]. §iÒu<br /> <br /> kh«ng nãi râ c¸i “c©y” mµ Allah cÊm hai<br /> <br /> con ng­êi cã ®­îc ®Òu lµ do Allah trang<br /> <br /> c©y g×. Cã thÓ hiÓu ®ã lµ c¸i “C©y” thö<br /> <br /> nµy cho thÊy, toµn bé tri thøc, kiÕn thøc<br /> <br /> bÞ cho, do vËy, sù nhËn thøc cña con<br /> ng­êi chÝnh lµ sù nhËn thøc vÒ b¶n th©n<br /> Allah mµ th«i. A§am lµ ng­êi ®Çu tiªn<br /> <br /> ®­îc Allah t¹o ra vµ ®­îc xem nh­ mét<br /> vÞ Tiªn tri trong ®¹o Islam. Kinh Qur’an<br /> kÓ vÒ A§am trong c¸c ®o¹n surah: [AlBaqara<br /> <br /> 2;30-39];<br /> <br /> [Al-A'raf<br /> <br /> 7;11-25];<br /> <br /> [Al-<br /> <br /> Hijr15;26-44], [Al-Isra 17; 61-65]; [Ta-Hµ<br /> 20;115-124], vµ [Sad 38;71-85].<br /> <br /> Khi ®· hoµn thµnh qu¸ tr×nh t¹o t¸c<br /> <br /> ra ng­êi ®Çu tiªn, Allah tiÕp tôc t¹o ra<br /> <br /> Eva tõ chÝnh A§am, vµ tõ A§am vµ Eva,<br /> nh©n lo¹i ®­îc s¶n sinh ra ®Çy mÆt ®Êt:<br /> <br /> “Hìi nh©n lo¹i! H·y sî Rabb (Allah) cña<br /> <br /> c¸c ng­êi, §Êng ®· t¹o c¸c ng­êi tõ mét<br /> Ng­êi duy nhÊt (A§am) vµ tõ ng­êi t¹o<br /> <br /> ra ng­êi vî (Hawwa) cña Ng­êi vµ tõ hai<br /> ng­êi nµy, (Allah) r¶i ra v« sè ®µn «ng<br /> vµ ®µn bµ trªn kh¾p mÆt ®Êt” [Surah4;1].<br /> <br /> Trong c¸c Thiªn ThÇn vµ Quû do<br /> <br /> Allah t¹o ra, cã mét lo¹i quû tªn gäi lµ<br /> Iblis lu«n ganh tÞ víi A§am vµ con<br /> <br /> ng­êi: “(Iblis) th­a: BÒ t«i tèt h¬n h¾n<br /> <br /> (A§am) bëi v× Ngµi ®· t¹o bÒ t«i b»ng<br /> <br /> löa, cßn h¾n b»ng ®Êt sÐt” [surah7;12], I<br /> blis cßn ®­îc gäi lµ Shaytan, Ibils t­îng<br /> tr­ng cho sù tù cao, tù ®¹i. Cßn Shaytan<br /> <br /> t­îng tr­ng cho sù c¸m dç, lõa dèi ng­êi<br /> <br /> kh¸c l¹c khái chÝnh ®¹o. ChÝnh v× ®iÒu<br /> nµy mµ Shaytan lu«n t×m c¸ch dô dç con<br /> <br /> ng­êi. BiÕt ®­îc ®iÒu ®ã Allah ®· dÆn dß<br /> <br /> vî chång A§am vµ Eva ®Õn gÇn lµ lo¹i<br /> <br /> th¸ch mµ Allah dïng ®Ó thö th¸ch xem<br /> A§am vµ Eva cã nghe lêi Ngµi hay<br /> <br /> kh«ng. Môc ®Ých cña viÖc Allah t¹o hãa<br /> A§am lµ ®Ó cho Ng­êi ®¹i diÖn Ngµi cai<br /> <br /> qu¶n tr¸i ®Êt. A§am vµ vî sèng trong<br /> Thiªn §µng rÊt sung s­íng, kh«ng muèn<br /> <br /> ®i n¬i kh¸c. §Ó thö lßng trung thµnh cña<br /> <br /> con ng­êi, cã lÝ do ®­a con ng­êi xuèng<br /> <br /> trÇn, Allah ®· cÊm Ng­êi kh«ng ®­îc<br /> ®Õn gÇn c¸i c©y ®ã. Allah biÕt tr­íc r»ng<br /> <br /> con ng­êi v× sù tß mß muèn biÕt lÝ do<br /> <br /> cña viÖc cÊm ®o¸n thÕ nµo còng ph¹m<br /> giíi cÊm do Ngµi quy ®Þnh. §óng víi kÕ<br /> ho¹ch cña Allah, con ng­êi ®· nghe lêi<br /> <br /> dô dç cña Shaytan (Shaytan dô dç vî<br /> chång A§am nh­ sau: “Hai anh chÞ cã<br /> biÕt t¹i sao Th­îng §Õ cña hai anh chÞ<br /> <br /> cÊm anh chÞ ®Õn gÇn c¸i C©y nµy kh«ng?<br /> ChØ v× lÝ do sî anh chÞ thµnh Thiªn ThÇn<br /> <br /> hoÆc thµnh ng­êi sèng bÊt tö Êy th«i”<br /> <br /> [Surah7;20]), kÎ thï cña Ng­êi, ®· ph¹m<br /> giíi cÊm vµ bÞ Allah ®uæi ra khái Thiªn<br /> <br /> §µng: “Nh­ng Shaytan lµm cho hai vî<br /> chång cña A§am r¬i xuèng khái Thiªn<br /> <br /> §µng vµ lµm cho hai ng­êi rêi khái (t×nh<br /> tr¹ng sung s­íng) mµ hä ®· tõng h­ëng<br /> <br /> trong ®ã. Vµ TA ph¸n: “H·y ®i xuèng (tÊt<br /> c¶)! §øa nµy sÏ lµ kÎ thï cña ®øa kia. Vµ<br /> trªn tr¸i ®Êt c¸c ng­êi sÏ cã mét n¬i ë<br /> (t¹m) mét thêi gian”[Surah2;36].<br /> <br /> Dï ®Èy con ng­êi xuèng trÇn gian,<br /> <br /> con ng­êi rÊt kÜ: “Vµ TA (Allah) ph¸n<br /> <br /> nh­ng Allah vÉn xãt th­¬ng con ng­êi,<br /> <br /> Ng­êi h·y ë trong Thiªn §µng vµ tha hå<br /> <br /> ng­êi cã c¬ héi chuéc l¹i téi lçi víi<br /> <br /> cho A§am): “Nµy A§am! Ng­êi vµ vî cña<br /> ¨n (hoa qu¶) dåi dµo cña nã ë bÊt cø n¬i<br /> <br /> nµo tïy ý hai ng­êi muèn, nh­ng chí<br /> ®Õn gÇn c¸i c©y nµy bëi v× (nÕu ¨n tr¸i<br /> <br /> cña nã) hai ng­êi sÏ trë thµnh nh÷ng kÎ<br /> lµm ®iÒu sai quÊy” [Surah2;35]. Qur’an<br /> <br /> vÉn mÆc kh¶i cho con ng­êi ®Ó con<br /> <br /> Allah: “Sau ®ã A§am häc ®­îc tõ Rabb<br /> <br /> cña Ng­êi Lêi (MÆc kh¶i) bëi v× Ngµi xãt<br /> th­¬ng ®o¸i nh×n Ng­êi trë l¹i. Qu¶ thËt<br /> <br /> Ngµi lµ §Êng H»ng Quay L¹i Tha Thø,<br /> RÊt Mùc Khoan Dung” [Surah2;38]. Sù<br /> <br /> 73<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 10 - 2012<br /> <br /> 74<br /> s¸m hèi cña con ng­êi theo Allah ph¶i<br /> <br /> ng­êi vµ ®­îc ph¸ vì cho y. Cuéc sèng<br /> <br /> thøc ®iÒu sai quÊy (téi lçi) ®· ph¹m; Y<br /> <br /> nhµ tï cho con ng­êi; viÖc con ng­êi ®Õn<br /> <br /> tháa m·n ba ®iÒu: “KÎ ph¹m téi ph¶i ý<br /> <br /> ph¶i chõa bá nã; Y sÏ kh«ng t¸i ph¹m<br /> trong t­¬ng lai” [Kinh Qur’an, trang 14].<br /> B¶n chÊt con ng­êi theo Allah vèn yÕu<br /> ®uèi nªn ph¶i th­êng xuyªn kiÓm ®iÓm<br /> tÝnh t×nh vµ hµnh ®éng cña m×nh ®Ó cÇu<br /> <br /> xin Allah gióp ®ì. NÕu con ng­êi thµnh<br /> thËt, Allah Nh©n Tõ, §é L­îng sÏ tha<br /> thø cho.<br /> <br /> A§am vµ Eva ®­îc Allah tha thø<br /> <br /> trong Thiªn §µng, nh­ng hä vÉn bÞ<br /> Allah trôc xuÊt ra khái ®ã bëi v× môc<br /> <br /> ®Ých cña viÖc Allah t¹o hãa ra hä lµ ®Ó<br /> xuèng trÇn lµm Khalifa. Allah ®Ó cho hä<br /> <br /> ë trong Thiªn §µng mét thêi gian ®Ó<br /> Ngµi tËp huÊn vµ trang bÞ cho hä kiÕn<br /> <br /> thøc ®Ó hä cã thÓ chu toµn ®­îc nhiÖm vô<br /> mµ Ngµi giao phã. A§am vµ Eva xuèng<br /> trÇn kh«ng xem nh­ mét h×nh ph¹t mµ<br /> <br /> chØ n»m trong kÕ ho¹ch cña Allah. (VÒ<br /> c©u chuyÖn cña A§am xin xem thªm<br /> trong Qur’an: (Surah7;11-25; Surah15; 26-<br /> <br /> 48; Surah17; 60-65; Surah 18;50; Surah<br /> 20;116-123; Surah 38;71-85).<br /> <br /> Nh­ vËy, xem xÐt b¶n chÊt con ng­êi<br /> <br /> “®¹o Islam kh«ng t¸n ®ång triÕt lÝ “nh©n<br /> <br /> b¶n” mét chiÒu, gÇn nh­ thÇn th¸nh hãa<br /> con ng­êi vµ kh«ng nh×n nhËn c¸i g× bªn<br /> <br /> ngoµi ®iÒu ®ã. §¹o Islam kh«ng chÊp<br /> nhËn quan niÖm b¶n chÊt con ng­êi lµ<br /> téi lçi, ®åi b¹i; Islam bµi b¸c ý niÖm cuéc<br /> <br /> ®êi lµ « träc, tµn b¹o vµ khèn khæ”(3). Con<br /> <br /> ng­êi ®­îc t¹o nªn bëi Th­îng §Õ vµ<br /> ®­îc phong chøc Phã v­¬ng cña Th­îng<br /> <br /> §Õ trªn tr¸i ®Êt. “Con ng­êi ®­îc lùa<br /> chän nh­ thÕ ®Ó canh t¸c ®Êt ®ai, vµ lµm<br /> <br /> phong phó cuéc ®êi víi hiÓu biÕt, ®¹o<br /> ®øc, môc tiªu, ý nghÜa. Vµ ®Ó thùc hiÖn<br /> <br /> môc ®Ých nµy, mäi viÖc trªn tr¸i ®Êt vµ<br /> trªn trêi ®Òu ®­îc t¹o lËp ra cho con<br /> <br /> trªn hµnh tinh nµy kh«ng ph¶i lµ mét<br /> câi ®êi nµy kh«ng ph¶i lµ mét sù trõng<br /> ph¹t ®éc ®o¸n do c¸c téi lçi ph¹m ph¶i<br /> <br /> tr­íc kia. Con ng­êi còng ®· bÞ trôc xuÊt<br /> ra khái thÕ giíi bªn kia vµ bÞ ®Èy xuèng<br /> trÇn thÕ”(4), ®iÒu nµy gièng nh­ mét b¶n<br /> <br /> kÕ ho¹ch cña Th­îng §Õ. Cuéc ®êi con<br /> <br /> ng­êi xuÊt ph¸t tõ Th­îng §Õ, nh­ng<br /> con ng­êi còng cã tù do trong<br /> <br /> khu«n<br /> <br /> khæ cña Th­îng §Õ: “Con ng­êi ®­îc ban<br /> <br /> cho mét ý chÝ tù do. §©y lµ thùc chÊt cña<br /> <br /> tÝnh nh©n b¶n vµ lµ c¬ së cña tr¸ch<br /> nhiÖm cña con ng­êi tr­íc §Êng T¹o<br /> Hãa. Kh«ng cã ý chÝ tù do cña con ng­êi<br /> <br /> cuéc ®êi sÏ v« nghÜa lµ vµ Gi¸o ­íc cña<br /> Th­îng §Õ víi con ng­êi sÏ kh«ng cã lîi<br /> <br /> Ých g× c¶”(5). Kh«ng cã ý chÝ tù do cña con<br /> <br /> ng­êi, Th­îng §Õ sÏ kh«ng thùc hiÖn<br /> <br /> ®­îc kÕ ho¹ch cña m×nh vµ con ng­êi sÏ<br /> kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng<br /> <br /> hµnh ®éng cña m×nh ®· lµm. Sù tù do cña<br /> con ng­êi lµ c¨n nguyªn cña téi lçi mµ<br /> con ng­êi g©y ra, lµm chÖch ®­êng nhËn<br /> thøc ch©n lÝ cña Th­îng §Õ Allah.<br /> <br /> Tõ quan niÖm vÒ con ng­êi nh­ vËy,<br /> <br /> nhËn thøc luËn cña triÕt häc Islam ®ång<br /> ý víi quan ®iÓm con ng­êi cã thÓ nhËn<br /> <br /> thøc ®­îc thÕ giíi, qu¸ tr×nh nhËn thøc<br /> ®ã chÝnh lµ sù dung n¹p, t×m hiÓu nh÷ng<br /> <br /> tri thøc mµ Th­îng §Õ Allah ®· ban cho<br /> <br /> nh©n lo¹i, nhËn thøc vÒ b¶n chÊt s¸ng<br /> <br /> t¹o cña Th­îng §Õ Allah, chø kh«ng<br /> ph¶i lµ sù nhËn thøc vÒ b¶n chÊt cña<br /> <br /> Th­îng §Õ. Mäi kiÕn thøc lµ cña trÝ tuÖ<br /> nh©n lo¹i ®­îc Allah s¸ng t¹o ra ®Ó con<br /> <br /> 3. Dohamide Abu Talb. §¹o Islam, P.O.Box 1673,<br /> Santa Ana, CA 92702, 1995, U.S.A, tr. 94.<br /> 4. Dohamide Abu Talb. §¹o Islam, P.O.Box 1673,<br /> Santa Ana, CA 92702, 1995, U.S.A, tr. 95.<br /> 5. Dohamide Abu Talb. §¹o Islam, P.O.Box 1673,<br /> Santa Ana, CA 92702, 1995, U.S.A. tr. 96.<br /> <br /> 74<br /> <br /> Vò V¨n Chung. Quan niÖm nh©n sinh…<br /> <br /> 75<br /> <br /> ng­êi n¾m b¾t ®­îc c¸c h×nh thøc vËt<br /> <br /> sau. Do kh«ng cã trung t©m quyÒn lùc<br /> <br /> khiÕt hoÆc phæ qu¸t t¹o thµnh b¶n chÊt<br /> <br /> d­íi d¹ng c«ng thøc tÝn ®iÒu chÝnh thøc.<br /> <br /> chÊt, phi vËt chÊt, c¸c tinh chÊt tinh<br /> cña sù vËt, hiÖn t­îng. Con ng­êi ®¹t<br /> ®­îc h¹nh phóc lµ khi n¾m b¾t ®­îc c¸c<br /> <br /> tri thøc do Allah ban xuèng, ®­îc coi<br /> <br /> nh­ tÝnh n¨ng duy nhÊt cña con ng­êi:<br /> “HiÓu biÕt lµ tÝnh n¨ng duy nhÊt cña con<br /> <br /> ng­êi vµ lµ mét phÇn cã tÝnh toµn bé cña<br /> <br /> nh©n c¸ch vµ b¶n th©n con ng­êi. ChÝnh<br /> hiÓu biÕt ®Þnh phÈm chÊt con ng­êi lµ<br /> <br /> Phã v­¬ng cña §Êng T¹o Hãa vµ ban cÊp<br /> cho con ng­êi t­ c¸ch khiÕn hä ph¶i<br /> ®­îc kÝnh träng vµ trung thµnh” . Islam<br /> (6)<br /> <br /> nhÊn m¹nh r»ng kiÕn thøc cña c¸c h×nh<br /> thøc phi vËt chÊt, trÝ tuÖ cña con ng­êi<br /> <br /> th­êng dùa vµo c¸c gi¸c quan, ®ã lµ vËt<br /> chÊt c¸c h×nh thøc b¶n th©n, mµ c¸c gi¸c<br /> <br /> quan cung cÊp, ®­îc n¾m bëi trÝ tuÖ sau<br /> víi sù gióp ®ì cña Th­îng §Õ Allah. Mäi<br /> h×nh thøc, vËt chÊt, phi vËt chÊt, mäi<br /> <br /> hiÖn t­îng trªn thÕ giíi chØ ®¬n gi¶n lµ<br /> <br /> do Th­îng §Õ ban cho ®Ó t¹o nªn trÝ tuÖ<br /> cña con ng­êi mµ kh«ng cÇn bÊt k× sù<br /> <br /> gióp ®ì nµo cña c¸c gi¸c quan, sù xuÊt<br /> hiÖn nµy ®­îc gäi lµ lêi tiªn tri.<br /> <br /> Nªn truyÒn thèng Islam tËp trung vµo<br /> <br /> thÓ chÕ c¸c niÒm tin t­¬ng ®èi v÷ng ch¾c<br /> <br /> ®Ó ®­îc tãm tãm t¾t trong Shahada. Mäi<br /> <br /> kh¼ng ®Þnh trung thùc vÒ tÝnh chung vµ<br /> <br /> tÝnh siªu viÖt cña Th­îng §Õ vµ sù<br /> truyÒn thèng thÇn th¸nh qua c¸c sø gi¶<br /> <br /> tiªn tri kÕ tiÕp nhau, lµ trung t©m cña<br /> häc thuyÕt. §Æc biÖt, lµ nh÷ng yÕu tè c¬<br /> <br /> b¶n h¬n n÷a xuÊt ph¸t tõ c¸c häc thuyÕt<br /> cèt yÕu nµy bao gåm ®øc tin vµo viÖc<br /> <br /> Th­îng §Õ sö dông c¸c Thiªn ThÇn nh­<br /> ng­êi gióp ®ì vµ h­íng dÉn, vµo viÖc thÓ<br /> <br /> x¸c sÏ sèng l¹i, vµo tr¸ch nhiÖm gi¶i<br /> tr×nh trong ngµy ph¸n xÐt, vµ phÇn<br /> <br /> th­ëng ph¹t hoÆc h×nh ph¹t sau cïng ë<br /> Thiªn §­êng hay §Þa Ngôc trong ®êi<br /> <br /> nhÊt ®Þnh nªn Muslim lu«n nhËn thøc<br /> TÝnh ®¬n gi¶n lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n. NÕu<br /> mét ng­êi b¾t ®Çu tõng hµnh ®éng ®øc<br /> <br /> tin víi môc ®Ých ®óng ®¾n, hä cã thÓ ®¶m<br /> <br /> b¶o lµ ®i ®óng con ®­êng mµ Th­îng §Õ<br /> ®· MÆc Kh¶i. Nãi c¸ch kh¸c, truyÒn<br /> <br /> thèng Islam nhÊn m¹nh ®Õn tÝnh chÝnh<br /> hµnh (Orthopraxy) h¬n tÝnh chÝnh thèng<br /> (Orthodoxy). Cho nªn, sù nhËn thøc cña<br /> <br /> con ng­êi chÝnh lµ sù nhËn thøc Th­îng<br /> §Õ Allah lµ duy nhÊt, siªu viÖt vµ hoµn<br /> <br /> toµn kh«ng gièng víi bÊt k× ®iÒu g×<br /> <br /> trong kinh nghiÖm th«ng th­êng cña<br /> <br /> con ng­êi. Nh­ng sù m« t¶ nh÷ng ®iÒu<br /> c¬ b¶n nhÊt vÒ thùc t¹i t­¬ng ®èi th× Ýt ai<br /> hiÓu thÊu ®­îc. TruyÒn thèng Islam nãi<br /> vÒ Th­îng §Õ hÇu hÕt ®Òu qua “chÝn<br /> <br /> m­¬i chÝn danh x­ng tèt ®Ñp”, “Th­¬ng<br /> <br /> xãt”, “Khoan dung” lµ quan träng nhÊt<br /> <br /> trong c¸c danh x­ng nµy. Chóng xuÊt<br /> hiÖn trong côm tõ “Nh©n danh Th­îng<br /> §Õ,<br /> <br /> §Êng<br /> <br /> Th­¬ng<br /> <br /> xãt,<br /> <br /> §Êng<br /> <br /> Khoan<br /> <br /> dung”, ngay khëi ®Çu cña mäi Surah<br /> trong Kinh Qur’an, chØ trõ mét Thiªn.<br /> Khi b¾t tay vµo viÖc lµm ®¹o ®øc, mäi<br /> <br /> Muslim ®Òu khëi x­íng lªn côm tõ ®ã.<br /> Danh x­ng cña Th­îng §Õ thÓ hiÖn<br /> <br /> quyÒn lùc vµ vÎ uy nghi thÇn th¸nh<br /> (jalal, ®äc lµ ja LAAL), vµ vÒ vÎ ®Ñp, søc<br /> quyÕn rò v« h¹n cña Ngµi (jamal, ®äc lµ<br /> <br /> ja MAAL), Th­îng §Õ võa ban sù sèng,<br /> võa b¾t ph¶i chÕt, cho con ng­êi tù do<br /> <br /> nh­ng con ng­êi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm<br /> vÒ tù do cña m×nh. Nh÷ng ng­êi kh«ng<br /> <br /> theo ®¹o Islam th­êng nhËn thøc sai lÇm<br /> r»ng Th­îng §Õ cã uy quyÒn ®¸ng sî, cã<br /> khi cßn chuyªn chÕ n÷a. Nh­ng ®èi víi<br /> Muslim th× dï thÕ nµo ®i ch¨ ng n÷a,<br /> <br /> 6. Dohamide Abu Talb. §¹o Islam, P.O.Box 1673,<br /> Santa Ana, CA 92702. 1995, U.S.A, tr. 95.<br /> <br /> 75<br /> <br />