Quyết định số 4178/QĐ-BYT

Chia sẻ: Thanh Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

83
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quyết định số 4178/QĐ-BYT về việc ban hành “hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh tả” do Bộ Y tế ban hành

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quyết định số 4178/QĐ-BYT

B YT C NG HOÀ XÃ H I CH NGHĨA VI T NAM ***** c l p - T do - H nh phúc ******* S : 4178/Q -BYT Hà N i, ngày 31 tháng 10 năm 2007 QUY T NNH V VI C BAN HÀNH “HƯ NG D N CH N OÁN, I U TRN B NH T ” B TRƯ NG B YT Căn c Ngh nh s 49/2003/N -CP ngày 15/05/2003 c a Chính ph quy nh ch c năng, nhi m v , quy n h n và cơ c u t ch c B Y t ; Xét biên b n h p H i ng chuyên môn nghi m thu “Hư ng d n ch n oán, i u tr b nh t ”- B Y t ngày 31/10/2007; Theo ngh c a V trư ng V i u tr - B Y t , QUY T NNH: i u 1. Ban hành kèm theo Quy t nh này “Hư ng d n chNn oán, i u tr b nh t ”. i u 2. “Hư ng d n chNn oán, i u tr b nh t ” áp d ng cho t t c các cơ s khám b nh, ch a b nh Nhà nư c, bán công và tư nhân trong toàn qu c. i u 3. Quy t nh này có hi u l c k t ngày ký, ban hành. i u 4. Các ông, bà: Chánh Văn phòng; Chánh Thanh tra; V trư ng V i u tr và V trư ng các V , C c trư ng các C c thu c B Y t ; Giám c các B nh vi n, Vi n có giư ng b nh tr c thu c B Y t ; Giám c S Y t các t nh, thành ph tr c thu c trung ương; Th trư ng y t các ngành; Th trư ng các ơn v có liên quan ch u trách nhi m thi hành Quy t nh này. KT. B TRƯ NG TH TRƯ NG Nguy n Th Xuyên HƯ NG D N
CH N OÁN, I U TRN B NH T (Ban hành kèm theo Quy t nh s 4178/Q -BYTngày 31 tháng 10 năm 2007 c a B trư ng B Y t ) B nh t (cholerae) là m t b nh truy n nhi m c p tính, gây d ch ư ng tiêu hoá do phNy khuNn t Vibrio cholerae gây ra. Bi u hi n ch y u b ng nôn và tiêu ch y v i s lư ng l n d n n m t nư c và i n gi i tr m tr ng, gây s c n ng. N u không ư c i u tr k p th i s d n n t vong. Trư c ây b nh t ã gây nh ng i d ch l n, gây t vong hàng tri u ngư i. Hi n nay, b nh t ã ư c kh ng ch nhi u nơi nhưng v n còn x y ra d ch các nư c châu Phi và m t s nư c châu Á. Vi t Nam b nh t v n còn x y ra nh ng trư ng h p t n phát, thư ng vào mùa hè các t nh ven bi n. I. CĂN NGUYÊN - Vibrio cholerae là vi khuNn cong hình d u phNy, Gram âm, di ng nhanh nh có m t lông, có kh năng t n t i trong nư c và th c ăn kho ng m t tu n. Vi khuNn có th t n t i nhi u năm trong các ng v t thân m m vùng ven bi n. Vi khuNn t d b tiêu di t b i nhi t và các ch t di t khuNn thông thư ng. Vi khuNn t r t d m c trong môi trư ng pepton ki m m n. - Nhóm huy t thanh O1 c a V. cholerae hay gây b nh nh t, bao g m hai sinh týp (biovar) là V. cholerae biovar cholerae và V. cholerae biovar El Tor; V. cholerae sinh ra ngo i c t ru t LT (thermolabile toxin); c t ru t g n vào niêm m c ru t non, ho t hoá enzyme adenylcyclase d n n tăng AMP vòng, làm gi m h p thu Na+, tăng ti t Cl- và nư c gây tiêu ch y c p tính. Ngoài ra, V. cholerae O139 ư c phát hi n vào năm 1993 n và ã gây ra nhi u v d ch t Bangladet, Campuchia... trong nh ng năm g n ây. II. CH N OÁN 1. Ch n oán xác nh a) Lâm sàng - Th i kỳ b nh: T vài gi n 5 ngày. - Th i kỳ kh i phát: Bi u hi n b ng sôi b ng, y b ng, tiêu ch y vài l n. - Th i kỳ toàn phát: + Tiêu ch y liên t c r t nhi u l n v i kh i lư ng l n, có khi hàng ch c lít m t ngày. Phân t i n hình toàn nư c, màu tr ng l c như nư c vo g o, không có nh y máu. + Nôn, b nh nhân nôn r t d dàng, lúc u ra th c ăn, sau toàn nư c. + B nh nhân thư ng không s t, ít khi au b ng. + Tình tr ng m t nư c và i n gi i gây m t l , chu t rút...
B ng 1. Các m c m t nư c Các d u hi u M t nư c 1 M t nư c 2 M t nư c 3 Khát nư c Ít V a Nhi u Tình tr ng da Bình thư ng Khô Nhăn nheo, m t àn h i da, m t trũng M ch < 100 l n/phút Nhanh nh (100- R t nhanh, khó b t (> 120 l n/phút) 120 l n/phút) Huy t áp Bình thư ng < 90 mmHg R t th p, có khi không o ư c Nư c ti u Ít Thi u ni u Vô ni u Tay chân l nh Bình thư ng Tay chân l nh L nh toàn thân Lư ng nư c m t 5-6% tr ng lư ng 7-9% tr ng lư ng T 10% tr ng lư ng cơ th cơ th cơ th tr lên - Th i kỳ h i ph c: B nh di n bi n t 1-3 ngày n u ư c bù nư c và i u tr kháng sinh. b) C n lâm sàng: - Soi phân: Giúp chNn oán nhanh. Có th soi phân dư i kính hi n vi n n en s th y phNy khuNn t di ng m nh. Nhu m Gram th y hình nh phNy khuNn không b t màu Gram. - C y phân: + Ph i l y phân s m khi xu t hi n tiêu ch y l n u tiên và trư c khi i u tr . + Nên dùng ng thông l y phân qua h u môn t t hơn. Trư ng h p ph i g i b nh phNm i xa làm xét nghi m c n ph i cho phân vào môi trư ng Cary-Blair chuyên ch . + C y phân vào môi trư ng chuyên bi t. PhNy khuNn t m c r t nhanh và có th xác nh sau 24 gi . - K thu t PCR tìm gen CTX: giúp chNn oán nhanh (n u có i u ki n). - Tình tr ng cô c máu: Hematocrit tăng. - Tình tr ng r i lo n i n gi i: Gi m kali, gi m bicarbonat, th m chí pH th p. - Suy th n: urê và creatinin máu tăng trong nh ng trư ng h p n ng. c) D ch t h c: - Cư trú t i vùng d ch t lưu hành ho c ang có d ch t .
- Ti p xúc v i ngư i b t ho c tiêu ch y mà chưa xác nh ư c nguyên nhân. - Ăn u ng th c phNm chưa n u chín b ô nhi m như h i s n s ng, m m tôm s ng... CHÚ Ý: Trong v d ch, ch n oán trư ng h p b nh d a ch y u vào các bi u hi n lâm sàng. 2. Ch n oán phân bi t: a) Nhi m trùng, nhi m c th c ăn do Salmonella: - Sau ăn th c ăn nhi m khuNn 12-14 gi , s t cao, au b ng tiêu ch y và nôn có th gây m t nư c, phân có th nư c ho c nư c máu. b) L tr c khu n: - S t, au qu n b ng, mót r n và phân có máu mũi. c) Escherichia coli gây b nh: - Các ch ng nhóm huy t thanh O124, O136, O144 gây tiêu ch y và nôn do ct ru t. d) Do c t c a t c u: - b nh ng n trong vài gi sau khi ăn. B nh c p tính như au b ng d d i ki u viêm d dày ru t c p, nôn và tiêu ch y phân l ng. B nh nhân không s t và có khuynh hư ng tru m ch. e) Do ăn ph i n m c: - Không s t, au b ng nhi u, nôn và tiêu ch y sau khi ăn ph i n m c. Trư ng h p n ng có th gây nôn ra máu, i ngoài ra máu, vàng da và mê s ng. C n h i k ti n s ăn u ng. g) Tiêu ch y do ng c hoá ch t: - Do ăn th c ăn có nhi m hoá ch t như hoá ch t b o v th c v t. 3. Th lâm sàng: a) Th không tri u ch ng b) Th nh - Gi ng như tiêu ch y thư ng. c) Th i n hình - Di n bi n c p tính như ã mô t trên.
d) Th t i c p - B nh di n bi n nhanh chóng, m i l n tiêu ch y m t r t nhi u nư c, vô ni u, toàn thân suy ki t nhanh chóng sau vài gi và t vong do tru m ch. e) B nh t tr em - G p ph bi n th nh gi ng như tiêu ch y thư ng. tr l n tiêu ch y và nôn gi ng như ngư i l n, thư ng có s t nh . g) T ngư i già - Hay g p bi n ch ng suy th n m c dù ã ư c bù d ch y . III. I U TRN 1. Nguyên t c - Cách ly b nh nhân. - B i ph nư c và i n gi i nhanh chóng và y . - Dùng kháng sinh di t vi khuNn. 2. i u tr c th a) B i ph nư c và i n gi i - Bù nư c b ng ư ng u ng: Áp d ng cho nh ng trư ng h p nh , giai o n u chưa m t nư c nhi u và giai o n h i ph c. Có th áp d ng t i nhà ho c các cơ s y t . + Các lo i d ch dùng ư ng u ng: Oresol (ORS) (g m NaCl 3,5g, NaHCO3 2,5g, KCl 1,5g và glucose 20g) pha v i m t lít nư c un sôi ngu i. Có th pha d ch thay th : 8 thìa nh (thìa cà-phê) ư ng, 1 thìa nh mu i pha trong 1 lít nư c; ho c nư c cháo 50g g o và m t nhúm (3,5g) mu i ho c nư c d a non có pha m t nhúm mu i. + Nên cho u ng theo nhu c u. N u nôn nhi u nên u ng t ng ng m nh . - B i ph kh i lư ng tu n hoàn b ng truy n tĩnh m ch: + T ng lư ng d ch truy n trong ngày: T ng lư ng d ch truy n trong ngày = A + B + M Trong ó: A: Lư ng d ch m t trư c khi n vi n (theo m c m t nư c).
B: Lư ng phân và ch t nôn m t ti p khi n m vi n. M: Lư ng nư c duy trì trong ngày. + Các lo i d ch truy n: Natri clorid 0,9% ho c Ringer lactat (4 ph n) Natri bicarbonat 1,4% (1 ph n) Glucose 5% (1 ph n) + B sung thêm kali clorid (KCl): m i 1 lít d ch truy n pha thêm 1g KCl. Khi b nh nhân u ng ư c thay b ng ư ng u ng. - Cách th c truy n d ch: + Giai o n 1: T 4-6 gi u bù nư c và i n gi i ã m t trư c khi n b nh vi n, d a vào m c m t nư c. + Giai o n 2: Bù nư c và i n gi i ã m t trong khi n m vi n và lư ng d ch duy trì. + C n ph i truy n nhanh b ng nhi u tĩnh m ch l n ho c truy n vào tĩnh m ch trung tâm. + C n theo dõi các d u hi u sinh t n, hematocrit, áp l c tĩnh m ch trung tâm (n u có i u ki n) i u ch nh t c truy n d ch cho thích h p. Nh ng trư ng h p n ng c n theo dõi i n gi i i u ch nh cho phù h p. + Khi h t nôn và u ng ư c thì dùng dung d ch u ng. b) i u tr kháng sinh - Thu c ư c dùng ưu tiên: + Nhóm fluoroquinolon (Ciprofloxacin 1g/ngày, Norfloxacin 800mg/ngày, Ofloxacin 400mg/ngày) u ng chia hai l n/ngày, trong 3 ngày (Không dùng cho tr em dư i 12 tu i, ph n có thai và cho con bú. Th n tr ng khi dùng cho tr t 12 n 18 tu i). + Azithromycin 10 mg/kg/ngày u ng trong 3 ngày. + Cloramphenicol 30 mg/kg/ngày u ng chia 3 l n, dùng trong 3 ngày. - i v i tr em < 12 tu i, ph n có thai và cho con bú: Dùng azithromycin. - N u không có s n các thu c trên có th dùng: + Erythromycin 1g/ngày u ng chia 4 l n/ngày (tr em 40 mg/kg/ngày), dùng trong 3 ngày; ho c
+ Doxycyclin 300 mg u ng 1 li u (dùng trong trư ng h p vi khuNn còn nh y c m). CHÚ Ý: Không ư c dùng các thu c làm gi m nhu ng ru t như morphin, opizoic, atropin, loperamide... c) Dinh dư ng - Nên cho b nh nhân ăn s m, ăn th c ăn l ng, d tiêu. Tr còn bú tăng cư ng bà m . 3. Phân lo i b nh nhân i u tr - Căn c vào lâm sàng có th x p thành 4 lo i x trí. B ng 2. B ng phân lo i b nh nhân i u tr Lo i Các tri u ch ng chính Nơi i u tr Phương pháp i u tr I - Tiêu ch y vài l n, phân ít, T i tuy n cơ s (xã, - U ng kháng sinh nhão phư ng ho c t i nhà) - U ng dung d ch - Không nôn Oresol - M ch, huy t áp bình thư ng, chưa có d u hi u m t nư c II - Tiêu ch y nhi u nhưng t T i tr m y t xã, - U ng kháng sinh ch ư c phư ng ho c trung tâm y t qu n/huy n - U ng dung d ch - Không nôn t nhiên Oresol - M t nư c nh - Truy n d ch - M ch, huy t áp bình thư ng III - Tiêu ch y nhi u T i trung tâm y t - Truy n d ch là qu n/huy n ho c chính. N u m ch và - Nôn d dàng tuy n t nh. N u t i huy t áp tr v bình tr m y t xã c n có s thư ng, bài ni u t t, - Có tri u ch ng m t nư c h tr c a bác s và còn tiêu ch y nh c n trung bình i u dư ng tuy n trên duy trì b ng dung d ch u ng (ORS) - Huy t áp hơi h - U ng kháng sinh - M ch nhanh, y u -M tl IV - Tiêu ch y và nôn nhi u B nh vi n tuy n t nh - Truy n d ch v i t c gây nên m t nư c n ng, ho c trung ương. Có nhanh thi u ni u ho c vô ni u th i u tr t i tuy n
huy n nhưng c n có - Tru m ch: Huy t áp bác s tuy n t nh h - Theo dõi m ch, không o ư c, m ch nh tr huy t áp, lư ng nư c khó b t ti u, áp l c tĩnh m ch trung tâm - U ng kháng sinh - Khi có d ch t x y ra, s lư ng b nh nhân ông, vi c phân lo i b nh nhân có thái x trí úng n s làm gi m ư c t n phí và h ư c t l t vong. - Trư ng h p b nh t n ng, m ch huy t áp không o ư c ph i c p c u t i ch (tuy n xã, tuy n huy n). N u trong tình tr ng này mà v n chuy n lên b nh vi n tuy n trên quá xa thì tiên lư ng càng n ng thêm. Do ó khi có d ch t x y ra t i cơ s nên t ch c c p c u t i ch , c n tăng cư ng bác s và i u dư ng tuy n trên h tr , chuNn b y thu c men, d ch truy n, dây truy n... 4. Tiêu chu n ra vi n: - H t tiêu ch y. - Tình tr ng lâm sàng n nh. - K t qu xét nghi m c y phân âm tính 3 l n liên ti p. nh ng cơ s không có i u ki n c y phân thì cho b nh nhân ra vi n sau khi n nh v m t lâm sàng ư c 1 tu n. IV. PHÒNG B NH 1. Các bi n pháp khi có d ch - Khi có b nh nhân t ph i thông báo d ch cho y t c p trên và h y h c d phòng. - Th c hi n nghiêm ng t các bi n pháp cách ly b nh nhân bu ng riêng theo ư ng ti p xúc. - X lý phân và ch t th i b ng cloramin B 10% t l 1:1 ho c vôi b t. - Kh khuNn qu n áo, chăn màn, d ng c c a b nh nhân, phương ti n chuyên ch b nh nhân b ng dung d ch cloramin B 1-2%, nư c Javen 1-2% ho c nư c sôi. - Ngâm tay b ng dung d ch cloramin B, ho c r a tay b ng các dung d ch kh khuNn sau khi thăm khám, chăm sóc b nh nhân. - V sinh bu ng b nh ít nh t 2 l n/ngày b ng các dung d ch cloramin B, nư c Javen 1-2% ho c các ch phNm kh khuNn khác. - Các ch t th i phát sinh trong bu ng cách ly ph i ư c thu gom, x lý như ch t th i y t lây nhi m.
- T thi ph i ư c li m trong quan tài có vôi b t, b c thi th b ng v i không th m nư c và ph i ư c chôn sâu 2m, ho c ho thiêu. Phương ti n chuyên ch t thi ph i ư c kh khuNn. - i u tr d phòng cho nh ng ngư i ti p xúc tr c ti p không áp d ng các bi n pháp phòng h v i b nh nhân b ng các kháng sinh ư c ch nh i u tr v i li u duy nh t (riêng azithromycin 20mg/kg). - Cơ quan y t d phòng ti n hành i u tra, x lý d ch. - H n ch i l i, giao lưu hàng hoá. 2. Các bi n pháp d phòng chung - V sinh môi trư ng, m b o cung c p nư c s ch. - V sinh th c phNm: Ăn chín, u ng sôi, ki m tra v sinh an toàn th c phNm, nư c á, nư c gi i khát. Không nên ăn các h i s n tươi s ng, m m tôm s ng vì ngu n b nh có th trong ó và lây b nh. - S d ng v c-xin t u ng cho nh ng vùng có nguy cơ d ch theo ch o c a cơ quan y t d phòng./.