SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN
----------------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
“PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP TÁC NHÓM CHO HỌC SINH
THÔNG QUA VIỆC DẠY HỌC THEO TRẠM CHỦ ĐỀ “CẤU TẠO
CHẤT. CÁC ĐỊNH LUẬT CHẤT KHÍ” - VẬT LÍ 10 THPT”
Thuộc lĩnh vực: Phương pháp dạy học
Tháng 4 năm 2022
SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 2
--------------------
Sáng kiến kinh nghiệm
Đề tài:
Phát triển năng lực hợp tác nhóm cho học sinh
thông qua việc dạy học theo trạm chủ đề " Cấu
tạo chất. Các định luật chất khí" – Vật lí 10
THPT
Nhóm: Phương pháp dạy học
Môn: Vật lí
Tác giả: Phạm Thị Nga
Tổ: Tự nhiên
Điện thoại: 0978247326
Năm học: 2021-2022
MỤC LỤC
Phần I: Đặt vấn đề ................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 2
4. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 2
5. Giả thuyết khoa học nghiên cứu .......................................................................... 3
6. Đóng góp của đề tài ............................................................................................. 3
7. Cấu trúc đề tài ..................................................................................................... 3
Phần 2: Nội dung nghiên cứu ........................................................................... …4
Chương 1: Dạy học PTNL hợp tác nhóm thông qua dạy học theo trạm……..4
1.1. Cơ sở lí luận .................................................................................................... 4
1.1.1. Năng lực và sự phát triển năng lực ............................................................... 4
1.1.1.1. Năng lực ..................................................................................................... 4
1.1.1.2. Sự phát triển năng lực ................................................................................ 5
1.1.1.3. Năng lực hợp tác nhóm .............................................................................. 5
1.1.2. Dạy học theo trạm ......................................................................................... 5
1.1.2.1. Khái niệm dạy học theo trạm ..................................................................... 5
1.1.2.2. Đặc điểm của dạy học theo trạm ................................................................ 6
1.1.2.3. Phân loại các trạm học tập ......................................................................... 7
1.1.2.4 .Quy trình xây dựng các trạm học tập ......................................................... 8
1.1.2.5. Tầm quan trọng của dạy học theo trạm ...................................................... 9
1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................ 10
1.2.1. Thực trạng sử dụng PPDH theo trạm ở trường THPT .................................. 10
1.2.2. Thực trạng PTNL hợp tác nhóm ở trường THPT ......................................... 11
1.2.3. Khảo sát HS về thực trạng dạy học môn Vật lí tại trường THPT ................. 12
1.2.4. Thuận lợi và khó khăn trong việc áp dụng đề tài .......................................... 13
Kết luận chương 1 ................................................................................................. 15
Chương 2: Tổ chức dạy học chủ đề "Cấu tạo chất. Các định luật chất khí" ........... 16
Vật lí 10 THPT theo hướng PTNL hợp tác nhóm thông qua dạy học theo trạm
2.1. Mục tiêu của chương chất khí .......................................................................... 16
2.2. Cấu trúc nội dung chương chất khí .................................................................. 17
2.3. Thiết kế tiến trình dạy học theo trạm chủ đề "Cấu tạo chất. Các định luật chất khí".17
Kết luận chương 2 ................................................................................................. 37
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 38
3.1. Mục đích nhiệm vụ của TNSP ......................................................................... 38
3.2. Đối tượng và phương pháp của TNSP ............................................................ 38
3.3. Nội dung TNSP ............................................................................................... 38
3.4. Tiến trình thực nghiệm sư phạm ............................................................................ 39
3.5. Kết quả TNSP ................................................................................................... 40
Kết luận chương 3 ................................................................................................. 44
Phần III: Kết luận ......................................................................................................... 45
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt
Viết đầy đủ
ĐC
:
Đối chứng
GV
:
Giáo viên
HS
:
Học sinh
NL
Năng lực
PTNL
Phát triển năng lực
SGK
:
Sách giáo khoa
THPT
:
Trung học phổ thông
TN
:
Thực nghiệm
TNSP
:
Thực nghiệm sư phạm
1
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Định hướng đổi mới phương pháp dạy và học đã được xác định trong Nghị
quyết TW 4 khóa VII (1/1993), Nghị quyết TW 2 khóa VIII (12/1996), được thể
chế hóa trong luật giáo dục (12/1998). Tại Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc
hội quy định: “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm
tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy
người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về kiến
thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa
đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh”. Vì vậy hiện nay,
toàn nghành giáo dục đang hướng tới công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện về chất
lượng và hiệu quả của giáo dục phổ thông. Định hướng cơ bản của việc đổi mới
giáo dục là chuyển từ nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục
phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực của mỗi học sinh. Trong bối cảnh
đó, việc tiếp cận, học hỏi, thể nghiệm và áp dụng các phương pháp dạy học tích
cực của mỗi giáo viên để thực hiện được mục tiêu giáo dục là việc có tính chất
quyết định đối với sự thành công của công cuộc đổi mới.
Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực của người học
đã được ngành giáo dục thực hiện và triển khai đến từng cấp học. Nhận thức được
tầm quan trọng của vấn đề đó, tôi cũng từng bước thay đổi phương pháp theo
hướng xây dựng các chủ đề dạy học, tìm tòi và vận dụng các phương pháp dạy học
tích cực theo hướng phát triển năng lực của học sinh.
Dạy học chủ đề theo phương pháp dạy học theo trạm là một phương pháp
dạy học mở, trong đó học sinh được tự lực, sáng tạo, tích cực hoạt động, tham gia
giải quyết các nhiệm vụ học tập; có cơ hội nâng cao năng lực làm việc cá nhân,
làm việc theo nhóm, phát triển các năng lực chung và năng lực riêng… đặc biệt
phương pháp này còn kích thích hứng thú, say mê học tập của người học qua đó
phát triển các năng lực của học sinh, nâng cao ý thức học tập suốt đời. Tuy nhiên,
việc áp và tổ chức dạy học chủ đề theo phương pháp dạy học này ở trường phổ
thông ở Việt Nam chưa nhiều, ở trường tôi cũng ít người áp dụng.
Vật lí học là ngành khoa học nghiên cứu các dạng vận động đơn giản, tổng
quát nhất của vật chất và tương tác giữa chúng. Ở cấp trung học phổ thông
(THPT), Vật lí là môn học thuộc nhóm môn Khoa học tự nhiên, được lựa chọn
theo nguyện vọng và định hướng nghề nghiệp của HS. Những HS có định hướng
nghề nghiệp cần vận dụng nhiều kiến thức, kĩ năng vật lí được học thêm các
chuyên đề học tập. Môn Vật lí giúp HS tiếp tục phát triển các phẩm chất, năng lực
đã được định hình trong giai đoạn giáo dục cơ bản, tạo điều kiện để HS bước đầu
nhận biết đúng năng lực, sở trường của bản thân, có thái độ tích cực đối với môn
học. Trên cơ sở nội dung nền tảng đã trang bị cho HS ở giai đoạn giáo dục cơ bản,
Chương trình môn Vật lí lựa chọn phát triển những vấn đề cốt lõi thiết thực nhất,
đồng thời chú trọng đến các vấn đề mang tính ứng dụng cao là cơ sở của nhiều