Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức lí luận văn học để giải quyết các yêu cầu của đề thi học sinh giỏi môn Ngữ Văn

Ế Ả BÁO CÁO K T QU

Ứ Ứ Ụ Ế NGHIÊN C U,  NG D NG SÁNG KI N

ờ ớ 1. L i gi ệ i thi u:

ộ ộ ủ ứ ậ ọ ọ ọ Lí lu n văn h c là m t b  môn c a khoa h c nghiên c u văn h c. Nó có

ứ ụ ứ ệ ả ấ ẩ ậ ộ ể   nhi m v  nghiên c u b n ch t, ch c năng xã h i ­ th m mĩ và quy lu t phát tri n

ụ ọ ị ươ ậ ủ c a sáng tác văn h c. Do đó nó có tác d ng xác đ nh ph ng pháp lu n và ph ươ   ng

ữ ụ ề ả ấ ọ ọ pháp phân tích, c m th  văn h c. Đây là v n đ  quan tr ng không nh ng cho

ườ ặ ệ ố ớ ọ ườ ọ ờ ế ng i sáng tác mà còn đ c bi t quan tr ng đ i v i ng ứ   i h c văn. Nh  ki n th c

ị ậ ứ ể ề ậ ậ ấ ọ ọ lí lu n mà h c sinh có th  nh n th c đúng v n đ  ngh  lu n. Khi làm bài, h c sinh

ế ữ ể ậ ậ ấ ắ ắ bi ề t nh n xét, đánh giá, bình lu n...v n đ ; hi u đúng đ n, sâu s c nh ng khái

ở ườ ữ ể ệ ậ ậ ọ ọ ni m, thu t ng  văn h c. Có th  nói, lí lu n văn h c đóng vai trò m  đ ng, nó

ư ế ườ ọ ở ử ể nh  chi c chìa khóa giúp ng i h c văn “m  c a” đ  đi vào khám phá văn h c t ọ ừ

ộ ề ẹ ẩ ọ ộ ọ quy mô r ng (m t n n văn h c) hay quy mô h p (tác ph m văn h c).

ọ ọ ỏ ấ ữ ấ ố ỉ Trong các kì thi ch n h c sinh gi i c p T nh và c p Qu c gia nh ng năm

ả ậ ụ ứ ề ế ề ầ ậ ọ ầ g n đây, đ  thi đ u yêu c u ph i v n d ng ki n th c lí lu n văn h c đ  gi ể ả   i

ế ấ ự ế ề ủ ọ ầ ỏ ỏ quy t v n đ . Song trên th c t ậ   ễ , bài làm c a h c sinh d  “b  ng ” ph n lí lu n

ư ữ ư ể ệ ặ ậ ọ ọ ơ   văn h c ho c hi u ch a sâu, ch a đúng các khái ni m, thu t ng  văn h c. H n

ứ ậ ọ ượ ạ ở ậ ư ả ấ ữ n a, tri th c lí lu n văn h c đ c đ a vào gi ng d y b c THPT còn r t ít ỏ   i.

ố ươ ấ ọ ọ ượ ậ ọ Trong phân ph i ch ng trình toàn c p h c, h c sinh đ c h c 05 bài lí lu n văn

ờ ượ ế ế ồ ưỡ ậ ọ ỏ ọ ớ h c v i th i l ng là 9 ti t/333 ti t. V y khi b i d ng h c sinh gi ệ   i, ngoài vi c

ứ ề ị ế ứ ế ẩ ầ ấ ậ ọ trang b  ki n th c v  tác ph m, c n cung c p thêm ki n th c lí lu n văn h c nào,

ậ ụ ế ề ả ả ơ ứ rèn cho các em kĩ năng v n d ng ki n th c đó ra sao qu  là đi u không đ n gi n.

ấ ễ ọ Xu t phát t ừ ự ti n trong quá trình ôn thi h c sinh gi th c ế ỏ tôi ti n hành i,

ướ ụ ứ ọ ế ẫ ự ệ th c hi n chuyên đ  “ ậ   ề H ng d n h c sinh v n d ng ki n th c lí lu n ậ

ọ ề ế văn h c  ọ để  gi i  ả quy t các yêu c u c a ầ ủ   đ  thi h c sinh gi ỏ môn  Ngữ i

ế ầ ớ ố ọ ộ   Văn” v i mong mu n đem đ n cho các th y cô giáo và các em h c sinh m t

ệ ả ầ tài li u tham kh o h u ữ ích, cũng là góp ph n vào vi c ệ nâng cao ch t l ấ ượ   ng

ữ ọ ổ ạ d y h c môn Ng  văn ở ườ  tr ng ph  thông nói chung.

1

2. Tên sáng ki n: ế

ướ ứ ọ ế ẫ ậ ậ ụ “H ng d n h c sinh v n d ng ki n th c lí lu n văn h c ọ để  gi iả

ọ ế ề ữ quy t các yêu c u c a ầ ủ đ  thi h c sinh gi ỏ môn Ng  Văn i ”.

ả ế 3. Tác gi sáng ki n:

ế ọ ị ễ ­ H  và tên:  Nguy n Th  Tuy t Nhung.

ị ỉ ườ ễ ọ ­ Đ a ch : Giáo viên tr ng THPT Nguy n Thái H c.

ố ệ ạ ­ S  đi n tho i: 0986.229.678.

­ Email: tuesansan@gmail.com.

ủ ầ ư ạ ễ ế ị ế Nguy n Th  Tuy t Nhung. 4. Ch  đ u t t o ra sáng ki n:

ự ụ ế 5. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n:

ữ ụ ự ả ạ ọ Áp d ng trong lĩnh v c gi ng d y môn Ng  Văn mà tr ng tâm là công tác

ọ ỏ ồ ưỡ b i d ng h c sinh gi i.

ế ượ ụ ầ ầ 6. Ngày sáng ki n đ c áp d ng l n đ u:

Năm 2017.

ả ả ấ ủ ế 7. Mô t b n ch t c a sáng ki n:

Ộ Ế Ủ N I DUNG C A SÁNG KI N

ọ ầ ồ ưỡ ứ ữ ế ậ ọ I. Nh ng ki n th c lí lu n văn h c c n b i d ng cho h c sinh

ế ậ ọ ị ọ 1. Giá tr  văn h c và ti p nh n văn h c

ọ ị 1.1. Giá tr  văn h c

ế ả ẩ ọ ị ừ ứ ữ ọ ­ Giá tr  văn h c là s n ph m k t tinh t quá trình văn h c, đáp  ng nh ng nhu

ộ ố ủ ườ ắ ớ ộ ườ ầ c u khác nhau c a cu c s ng con ng i, tác đ ng sâu s c t i con ng ộ   i và cu c

s ng.ố

ị ẩ ữ ậ ị ­ Nh ng giá tr  c  b n: ị ơ ả Giá tr  nh n th c ị ứ , giá tr  giáo d c, ụ  giá tr  th m mĩ.

ậ ứ ị 1.1.1. Giá tr  nh n th c

ơ ở * C  s :

ả ủ ế ẩ ọ ả ệ ­ Tác ph m văn h c là k t qu  c a quá trình nhà văn khám phá, lí gi ự   i hi n th c

ữ ể ồ ế ẩ ạ ộ ể ờ ố đ i s ng r i chuy n hoá nh ng hi u bi ọ ế   t đó vào n i dung tác ph m. B n đ c đ n

ẽ ượ ẩ ứ ứ ề ậ ớ v i tác ph m s  đ ầ c đáp  ng nhu c u v  nh n th c.

ườ ấ ị ỉ ố ộ ờ ở ữ ỗ ­ M i ng ả i ch  s ng trong m t kho ng th i gian nh t đ nh, nh ng không gian

ấ ị ữ ệ ả ớ ố ọ ấ ị nh t đ nh v i nh ng m i quan h  nh t đ nh. Văn h c có kh  năng phá v  gi ỡ ớ   i

ự ế ủ ờ ỗ ạ ạ ồ ạ h n t n t i trong th i gian, không gian th c t c a m i cá nhân, đem l ả i kh  năng

ộ ố ủ ề ườ ề ề ơ ố s ng cu c s ng c a nhi u ng ờ i, nhi u th i, nhi u n i.

ủ ứ ứ ể ậ ả ọ ị ượ ­>Giá tr  nh n th c là kh  năng c a văn h c có th  đáp  ng đ ủ   ầ c yêu c u c a

ườ ể ố ế ộ ố ả ừ ộ con ng i mu n hi u bi t cu c s ng và chính b n thân, t ộ    đó tác đ ng vào cu c

ệ ộ ả ố s ng m t cách có hi u qu .

ể ệ * Bi u hi n:

ộ ố ặ ủ ủ ứ ứ ề ậ ậ ọ ộ   ­ Quá trình nh n th c cu c s ng c a văn h c: nh n th c nhi u m t c a cu c

ệ ạ ươ ứ ữ ớ ờ ố s ng v i nh ng th i gian, không gian khác nhau (Quá kh , hi n t i, t ng lai, các

ụ ậ ấ ộ vùng đ t, các dân t c, phong t c, t p quán,…).

ứ ủ ọ ườ ọ ể ượ ấ ủ ả ­ Quá trình tự nh nậ  th c c a văn h c: ng i đ c hi u đ c b n ch t c a con

ườ ụ ồ ạ ủ ạ ọ ng i   nói   chung   (m c   đích   t n   t i,   t ư ưở   t ứ ng,   khát   v ng,   s c   m nh   c a   con

ườ ừ ể ả ng i); t đó mà hi u chính b n thân mình.

ụ ị 1.1.2. Giá tr  giáo d c

ơ ở * C  s :

ể ầ ỉ ế ầ ướ ­ Con ng iườ  không ch  có nhu c u hi u bi t mà còn có nhu c u h ệ   ng thi n,

ố ố ươ khao khát cu cộ  s ng t t lành, chan hoà tình yêu th ng.

ủ ậ ả ­ Nhà văn luôn b c l ộ ộ ư ưở  t t ng ­ tình c m, nh n xét đánh giá,…c a mình trong

ụ ề ẩ ả ộ ườ ọ ớ tác ph m. Đi u đó tác đ ng l n và có kh  năng giáo d c ng i đ c.

ề ủ ụ ụ ứ ề ậ ị ị ị ­ Giá tr  nh n th c luôn là ti n đ  c a giá tr  giáo d c. Giá tr  giáo d c làm sâu

ứ ậ ị ắ s c thêm giá tr  nh n th c.

ể ệ * Bi u hi n:

ế ọ ườ ề ẽ ố ể ọ ự ữ ­ Văn h c đem đ n cho con ng ọ i nh ng bài h c quý giá v  l s ng đ  h  t rèn

ộ ố ẹ ệ ả ơ luy n b n thân mình ngày m t t t đ p h n.

ọ ườ ưở ế ộ + V  t ề ư ưở  t ng: Văn h c hình thành trong con ng ộ i m t lí t ng ti n b , giúp

ề ộ ố ắ ộ ể ọ h c có thái đ  và quan đi m đúng đ n v  cu c s ng.

ề ọ ườ ế + V  tình c m: ả  Văn h c giúp con ng i bi ồ   ắ t yêu ghét đúng đ n, làm cho tâm h n

ườ ở ạ ượ con ng i tr  nên lành m nh, trong sáng, cao th ơ ng h n.

ề ạ ứ ọ ỡ ườ ể + V  đ o đ c: Văn h c nâng đ  cho nhân cách con ng i phát tri n, giúp cho h ọ

ế ệ ả ố ệ ố ẹ ấ ế ắ bi t phân bi t ph i­trái, t t ­ x u, đúng ­ sai, có quan h  t t đ p và bi t g n bó

ộ ố ủ ủ ớ ọ ườ cu cộ  s ngố  c a cá nhân mình v i cu c s ng c a m i ng i.

ụ ủ ư ặ ọ ừ ườ ứ ả ậ ­ Đ c tr ng giáo d c c a văn h c là t con đ ế ng c m xúc đ n nh n th c, t ự

ạ ứ ụ ớ ườ ằ ậ giáo d c (khác v i pháp lu t, đ o đ c,…). Văn h c c m ọ ả  hóa con ng i b ng hình

ụ ẹ ậ ằ ộ ự ượ t ng, b ng cái th t, cái đúng, cái đ p nên nó giáo d c m t cách t ấ    giác, th m

ề ệ ầ ả ọ ỉ ườ sâu, lâu b n. Văn h c không ch  góp ph n hoàn thi n b n thân con ng i mà còn

ướ ụ ể ữ ế ự ộ ộ ờ h ng con ng ườ ớ i t ộ i nh ng hành đ ng c  th , thi t th c, vì m t cu c đ i ngày

ố ẹ ơ càng t t đ p h n.

ị ẩ 1.1.3. Giá tr  th m mĩ

ơ ở * C  s :

ườ ầ ả ụ ưở ứ ẹ ­ Con ng i luôn có nhu c u c m th , th ng th c cái đ p.

ế ớ ư ẹ ể ẵ ả ­ Th  gi i hi n ậ   ệ  th cự  đã có s n cái đ p nh ng không ph i ai cũng có th  nh n

ế ư ụ ẹ ằ ả bi ẩ   ự ủ t và c m th . Nhà văn, b ng năng l c c a mình đã đ a cái đ p vào tác ph m

ậ ộ ườ ọ ừ ả ậ ượ ẹ ộ ệ m t cách ngh  thu t, giúp ng i đ c v a c m nh n đ ờ ừ   c cái đ p cu c đ i v a

ậ ượ ẹ ủ ẩ ả c m nh n đ c cái đ p c a chính tác ph m.

ủ ể ế ả ọ ườ ­> Giá tr  th m ị ẩ  mĩ là kh  năng c a văn h c có th  đem đ n cho con ng ữ   i nh ng

ướ ẹ ủ ẹ ủ ộ ố ẹ ẩ ộ rung đ ng tr c cái đ p (cái đ p c a cu c s ng và cái đ p c a chính tác ph m).

ể ệ * Bi u hi n:

ế ọ ườ ẻ ẹ ẻ ủ ữ ­ Văn h c đem đ n cho con ng ộ   i nh ng v  đ p muôn hình, muôn v  c a cu c

ấ ướ ườ ộ ờ ị ử ờ đ i (thiên nhiên, đ t n c, con ng i, cu c đ i, l ch s ,…).

ọ ả ẻ ẹ ườ ạ ộ ­ Văn h c đi sâu miêu t v  đ p con ng i (ngo i hình, n i tâm, t ư ưở  t ng ­ tình

ữ ộ ờ ả c m, nh ng hành đ ng, l i nói,…).

ẻ ẹ ủ ự ậ ấ ữ ệ ể ọ ỏ ­ Văn h c có th  phát hi n ra v  đ p c a nh ng s  v t r t nh  bé, bình th ườ   ng

ả ữ ồ ộ ẻ ẹ và c  nh ng v  đ p đ  s , kì vĩ.

ứ ẹ ủ ế ấ ữ ủ ẩ ­ Hình th c đ p c a tác ph m (k t c u, ngôn ng , th  pháp NT…) cũng chính là

ộ ộ ị ẩ ủ ọ m t n i dung quan tr ng c a giá tr  th m mĩ.

ệ ữ ố ị ọ 1.1.4. M i quan h  gi a các giá tr  văn h c

ệ ậ ị ế ế ộ ố ­ Ba giá tr  có m i quan h  m t thi t, không tách r i, ờ  cũng tác đ ng đ n ng ườ   i

ệ ủ ọ đ c (khái ni m ệ  chân ­ thi n ­ mĩ c a cha ông).

ề ủ ụ ụ ứ ề ậ ị ị ị ­ Giá tr  nh n th c luôn là ti n đ  c a giá tr  giáo d c. Giá tr  giáo d c làm sâu

ị ẩ ứ ứ ế ậ ậ ị ị ắ s c thêm giá tr  nh n th c. Giá tr  th m mĩ khi n cho giá tr  nh n th c và giá tr ị

ụ ượ ứ ể ậ ắ ọ giáo d c đ c phát huy. Không có nh n th c đúng đ n thì văn h c không th  giáo

ượ ườ ỉ ể ứ ứ ứ ậ ậ ậ ụ d c đ c con ng i vì nh n th c không ch  đ  nh n th c mà nh n th c là đ ể

hành đ ng.ộ

ụ ứ ể ậ ộ ị ị ỉ Tuy nhiên, giá tr  nh n th c là giáo tr  giáo d c ch  có th  phát huy m t cách tích

ị ẩ ị ạ ệ ả ấ ấ ắ ớ ặ   ự c c nh t, có hi u qu  cao nh t khi g n v i giá tr  th m mĩ ­ giá tr  t o nên đ c

ư ủ ọ tr ng c a văn h c.

ế ọ ậ 1.2. Ti p nh n văn h c

ờ ố ế ậ ọ 1.2.1. Ti p nh n trong đ i s ng văn h c

ế ậ ườ ọ ẩ ọ ­ Ti p nh n văn h c là quá trình ng ộ   i đ c hoà mình vào tác ph m, rung đ ng

ế ớ ắ ậ ượ ự ệ ằ ừ ắ ớ v i nó, đ m chìm trong th  gi i ngh  thu t đ c d ng lên b ng ngôn t , l ng tai

ủ ế ả ưở ệ ủ ứ ẹ ườ nghe ti ng nói c a tác gi , th ng th c cái hay, cái đ p, tài ngh  c a ng i ngh ệ

ằ ạ ưở ượ ệ ằ ả ố sĩ sáng t o. B ng trí t ng t ố ng, kinh nghi m s ng, v n văn hoá và b ng c  tâm

ườ ọ ậ ứ ố ủ ừ ữ ả ồ h n mình, ng ủ   i đ c khám phá ý nghĩa c a t ng câu ch , c m nh n s c s ng c a

ượ ậ ẩ ừ ộ ả ừ t ng hình  nh, hình t ng, nhân v t,…làm cho tác ph m t ả  m t văn b n khô khan

ế ớ ố ầ ứ ế ộ ộ ố bi n thành m t th  gi i s ng đ ng, đ y s c cu n hút.

ạ ộ ự ủ ế ậ ả ọ ­> Ti p nh n văn h c là ho t đ ng tích c c c a c m giác, tâm trí ng ườ ọ   i đ c

ế ớ ế ả ằ ệ ậ nh m bi n văn b n thành th  gi i ngh  thu t trong tâm trí mình.

ậ ọ ấ ế 1.2.2. Tính ch t ti p nh n văn h c

ự ế ế ậ ấ ọ ộ ả ­ Ti p nh n văn h c th c ch t là m t quá trình giao ti p (tác gi và ng ườ ế   i ti p

ậ ườ ườ ườ ỏ ườ ẻ ả nh n, ng i nói và ng i nghe, ng i bày t và ng i chia s , c m thông).

ự ủ ủ ộ ể ấ ườ ế ậ ­ Tính ch t cá th  hóa, tính ch  đ ng, tích c c c a ng i ti p nh n: Các y u t ế ố

ề ộ ọ ị ế ự ứ thu c v  cá nhân có vai vai trò quan tr ng: năng ổ   ở  l c, th  hi u, s  thích, l a tu i,

ộ ọ ệ ấ ố ướ trình đ  h c v n, kinh nghi m s ng,…Tính khuynh h ng trong t ư ưở  t ng, tình

ị ế ẩ ậ ậ ự ế ả c m, trong th  hi u th m mĩ làm cho s  ti p nh n mang đ m nét cá nhân. Chính

ự ủ ủ ộ ườ ế ứ ố ậ ự s  ch  đ ng, tích c c c a ng i ti p nh n đã làm tăng thêm s c s ng cho tác

ph m. ẩ

ề ộ ụ ủ ạ ấ ả ố ­ Tính đa d ng, không th ng nh t: C m th , đánh giá c a công chúng v  m t tác

ậ ẩ ấ ộ ề ể ề ờ ph m r t khác nhau, th m chí cùng m t ng ườ ở i nhi u th i đi m có nhi u khác

ả ở ả ẩ ụ nhau trong c m th  đánh giá. Nguyên nhân ộ  c  tác ph m (n i dung phong phú,

ượ ứ ạ ữ ườ ế ậ ổ hình t ng ph c t p, ngôn ng  đa nghĩa,…) và ng i ti p nh n (tu i tác, kinh

ọ ấ ệ ạ nghi m, h c v n, tâm tr ng,…).

ấ ậ ọ ộ ế 1.2.3. Các c p đ  ti p nh n văn h c

ộ ế ấ ậ ọ ­ Có ba c p đ  ti p nh n văn h c:

ụ ể ộ ộ ứ ỉ ậ ụ ấ ả ấ ộ ự   + C p đ  th  nh t: c m th  ch  t p trung vào n i dung c  th , n i dung tr c

ự ủ ế ế ế ậ ẩ ẩ ộ ơ   ủ ti p c a tác ph m, n i dung tr c ti p c a tác ph m. Đây là cách ti p nh n đ n

ổ ế ư ả gi n nh ng khá ph  bi n.

ộ ứ ể ấ ự ụ ế ả ấ ộ ượ ộ + C p đ  th  hai: c m th  qua n i dung tr c ti p đ  th y đ c n i dung t ư

ủ ẩ ưở t ng c a tác ph m.

ứ ể ấ ế ả ộ ộ ứ ụ ả ấ ượ + C p đ  th  ba: c m th  chú ý đ n c  n i dung và hình th c đ  th y đ c giá

ậ ủ ệ ẩ ị tr  t ị ư ưở  t ng và giá tr  ngh  thu t c a tác ph m.

ả ự ự ể ế ệ ậ ọ ườ ế ậ ầ ­  Đ  ti p nh n văn h c có hi u qu  th c s , ng i ti p nh n c n:

+ Nâng cao trình đ .ộ

ệ ỹ + Tích lu  kinh nghi m.

ể ẹ ẩ ẩ ọ ộ + Trân tr ng tác ph m, tìm cách hi u tác ph m m t cách khách quan, toàn v n.

ự ậ ạ ộ ướ ớ ủ ộ + Ti pế  nh n m t cách ch  đ ng, tích c c, sáng t o, h ng t ẹ   i cái hay, cái đ p,

cái đúng.

ỳ ệ ễ +  Không nên suy di n tu  ti n.

ộ ả ọ ứ 2. N i dung và hình th c trong văn b n văn h c

ề ộ ệ ả ọ 2.1. Các khái ni m v  n i dung văn b n văn h c

2.1.1. Đ  tàiề

ộ ố ề ạ ượ ứ ậ ọ Đ  tài là ph m vi cu c s ng đ ự c nhà văn nh n th c, l a ch n, khái quát, bình

ể ệ ệ ự ề ọ ướ ộ ộ ầ ả giá và th  hi n trong văn b n. Vi c l a ch n đ  tài b c đ u b c l khuynh

ướ ủ ồ ả h ng và ý đ  sáng tác c a tác gi .

2.1.2. Ch  đủ ề

ộ ố ủ ề ộ ượ ­ Ch  đ  là n i dung cu c s ng đ ủ ề ể ệ   ẩ c nêu ra trong tác ph m. Ch  đ  th  hi n

ứ ủ ộ ố ố ớ ư ề ề ậ đi u quan tâm cũng nh  chi u sâu nh n th c c a nhà văn đ i v i cu c s ng.

ủ ề ủ ể ề ả ộ ọ ủ ề ầ ­ M t văn b n có th  có nhi u ch  đ . T m quan tr ng c a ch  đ  không ph ụ

ụ ệ ề ả ộ ổ ộ ọ ư thu c vào khuôn kh  văn b n, cũng nh  không ph  thu c vào vi c ch n đ  tài.

ữ ề ắ ạ ấ ẹ ủ ề ặ ư ả ấ Có nh ng văn b n r t ng n, đ  tài l i r t h p nh ng ch  đ  đ t ra l ạ ế ứ   i h t s c

ẳ ạ ươ ủ ồ ơ Bánh trôi n ớ l n lao (ch ng h n bài th cướ  c a H  Xuân H ng)

ệ ả ậ ứ 2.1.3. C m h ng ngh  thu t

ủ ạ ủ ữ ứ ệ ậ ả ả ả ộ ạ   C m h ng ngh  thu t là n i dung tình c m ch  đ o c a văn b n. Nh ng tr ng

ữ ả ồ ượ ể ệ ễ ậ thái tâm h n, nh ng c m xúc đ ả   ầ c th  hi n đ m đà, nhu n nhuy n trong văn b n

ề ả ẫ ấ ườ ọ ệ ậ ả ẽ s  truy n c m và h p d n ng ứ i đ c. Qua c m h ng ngh  thu t, ng ườ ọ ả   i đ c c m

ủ ả ả ả nh n đ ậ ượ ư ưở c t t ng, tình c m c a tác gi nêu trong văn b n.

ư ưở 2.1.4. T  t ng

ư ưở ự ủ ả ố ớ ủ ề ậ T  t ả ng c a văn b n là s  lí gi ứ ủ   i đ i v i ch  đ  đã nêu lên, là nh n th c c a

ả ạ ớ ử ắ ố ổ ố ườ ọ ư ưở tác gi mu n trao đ i, nh n g i, đ i tho i v i ng i đ c. T  t ồ   ng là linh h n

ọ ả ủ c a văn b n văn h c.

ộ ề ứ ệ ả ọ 2.2. Các khái ni m thu c v  hình th c văn b n văn h c

2.2.1. Ngôn từ

ừ ế ố ầ ậ ệ ỏ ầ ủ ­ Ngôn t là y u t ẩ   ụ ớ  đ u tiên, là v t li u, công c , l p v  đ u tiên c a tác ph m

văn h c.ọ

ừ ệ ừ ữ ệ ủ ạ ả ả ọ ­ Ngôn t ệ  hi n di n trong t ng , câu đo n, hình  nh, gi ng đi u c a văn b n.

ấ ấ ủ ọ ọ ượ ả ­ Đ c nhà văn ch n l c hàm súc, đa nghĩa... mang d u  n c a tác gi .

ế ấ 2.2.2. K t c u

ế ổ ứ ố ủ ộ ơ ị ố ả ự ắ ­ Là s  s p x p t ch c các thành t ấ    c a văn b n thành m t đ n v  th ng nh t

ẽ ặ ỉ ch t ch , hoàn ch nh, có ý nghĩa.

ế ấ ố ươ ứ ề ầ ở ờ Có nhi u cách k t c u: theo th i gian; không gian; đ u, cu i t ng  ng; m  theo

ự ệ ụ ứ ủ ả dòng suy nghĩ; tâm lí; theo s  vi c;... hàm ch a d ng ý c a tác gi sao cho phù

ớ ộ ả ợ h p v i n i dung văn b n

ể ạ 2.2.3. Th  lo i

ể ạ ắ ổ ứ ớ ộ ứ ữ ả ợ ­ Th  lo i là nh ng quy t c t ch c hình th c văn b n phù h p v i n i dung văn

ơ ể ế ị ả b n: th , ti u thuy t, k ch…

ể ạ ượ ỗ ờ ạ ủ ế ắ ổ ả ­ M i th  lo i đ c bi n đ i theo th i đ i và mang s c thái cá nhân c a tác gi .

ầ ư ứ ứ ứ ầ C n l u ý: không có hình th c nào là "hình th c thu n tuý" mà hình th c bao gi ờ

ể ậ ộ ẩ   cũng "mang tính n i dung”. Vì v y, trong quá trình tìm hi u và phân tích tác ph m,

ệ ữ ơ ứ ủ ặ ộ ố ộ   ữ ầ c n chú ý m i quan h   h u c , lôgic gi a hai m t n i dung và hình th c c a m t

ẹ ấ ẩ ộ ố tác ph m m t cách th ng nh t, toàn v n.

ọ ệ ậ ừ 3. Văn h c ­ Ngh  thu t ngôn t

ậ ủ ọ ệ ừ 3.1.  Vì sao văn h c là ngh  thu t c a ngôn t ?

ấ ệ ỗ ộ ậ ề ư ủ ệ ặ ạ ộ ­ M i b  môn ngh  thu t đ u có m t ch t li u riêng t o nên đ c tr ng c a hình

ộ ọ ế ạ ườ ắ ượ t ng. N u âm nh c dùng âm thanh, h i h a dùng đ ng nét và màu s c, điêu

ả ắ ố ọ ọ ừ ấ ệ kh c dùng m ng kh i thì văn h c ch n ngôn t làm ch t li u.

ừ ư ọ ố ừ ­ Ngôn t văn h c v n không nh  ngôn t ạ ằ    ta hay dùng trong sinh ho t h ng

ữ ờ ố ạ ằ ộ ủ ế   ngày. Ngôn ng  đ i s ng dùng trong lao đ ng và sinh ho t h ng ngày là ch  y u,

ụ ậ ườ ườ ơ có tác d ng nh n và phát thông tin nên ng i ta th ả ng đ n gi n ngôn t ừ ế    đ n

ứ ố ườ ễ ể ễ ế ượ ừ m c t i đa sao cho ng i nghe d  hi u, d  ti p thu là đ c. Ngôn t ọ ố    văn h c v n

ồ ừ ữ ủ ư ầ ộ ạ ắ b t ngu n t ngôn ng  c a qu n chúng lao đ ng nh ng nó l ộ   i không dùng m t

ư ờ ả ơ ườ ừ ờ ườ ỉ cách đ n gi n nh  l i nói thông th ng. T  l ộ i nói thô m c thông th ng, ch  có

ạ ạ ấ ặ ờ ý nghĩa thông báo nh t th i, nhà văn đã nhào n n và tái t o l i nó, khoác cho nó

ấ ườ ệ ậ ở ớ ấ t m áo m i. B y gi ờ ờ , l i nói bình th ữ ng tr  thành ngôn ng  ngh  thu t, có tác

ậ ủ ộ ờ ể ệ ồ ườ ộ ụ d ng th  hi n cái vô cùng, vô t n c a cu c đ i tâm h n con ng i m t cách hình

ợ ậ ơ ộ ữ ả ả ẻ ả ớ ượ t ng. Nó g i d y nh ng c m xúc n i đ c gi , cho ta c m giác m i m  và trong

ỗ ừ ầ ư ỗ ợ ộ ơ ng n. M i t ạ ự   ớ , m i câu nh  khêu g i m t cái gì l n h n, tràn ra ngoài nó, t o d ng

ờ ể ỉ ượ ẻ ý ngoài l ộ i, hình thành m t ch nh th  hình t ớ ng m i m .

ệ ặ ậ ở ọ ừ ử ụ ­ M t khác, s  dĩ nói văn h c là ngh  thu t ngôn t là vì đó là cách s  d ng t ừ

ữ ầ ệ ừ ọ ổ ứ ể ậ ủ ng  đ y ngh  thu t c a nhà văn. Ngôn t văn h c mang tính t ch c cao đ  khi

ộ ả ể ả ậ ượ ộ ố ỗ ườ ọ đ c lên, đ c gi có th  c m nh n đ c cu c s ng và n i lòng ng i vi ế ừ t, t đó

ằ ẩ ộ ả tác ph m n m l ạ ở i trong tim đ c gi .

ủ ể ặ ừ ọ 3.2. Đ c đi m c a ngôn t văn h c.

3.2.1. Tính chính xác và tinh luy n.ệ

ờ ố ế ố ấ ư ọ ọ ­ Trong đ i s ng cũng nh  trong văn h c, chính xác là y u t r t quan tr ng trong

ể ễ ả ữ ệ ượ ầ vi c dùng ngôn ng . Đ  di n t cho ra đ ủ   c đúng và chính xác cái th n c a

ườ ừ ừ ệ ả ậ ế ng ữ i và vi c thì t ng câu t ng ch  cũng ph i th t chính xác, chi ti ụ ể   t và c  th .

ọ ừ ữ ấ ượ ủ ọ ự Qua cách l a ch n t ng , ta còn th y đ c tài năng c a nhà văn: g i đúng tên,

ấ ố ượ ả ỗ ừ ấ ọ ừ trong văn h c là duy nh t, không có t nào thay đúng b n ch t đ i t ng. M i t

ố ượ ế ế ộ ừ ể ữ ỉ th . Dù đ i t ng anh vi t là ai đi n a thì cũng ch  có m t t đ  nói.

ệ ề ậ ầ ớ ừ ữ ­ Các nhà văn l n đ u là nh ng b c th y trong vi c dùng t .

3.2.2. Tính hàm súc và đa nghĩa.

ề ạ ư ạ ẩ ừ i ngôn ngo i ­ Đi u này làm nên ý t ạ , t o d  ba cho tác ph m. Ngôn t trong văn

ả ọ ố ạ ứ ộ ừ ề ượ ặ ọ h c ph i cô đ ng, nén ch t ýặ  t i đa t o s c n ng, đ  th a và nhi u l ng ng ữ

nghĩa.

ừ ữ ế ệ ố ể ả ạ ớ ừ ­ T  ng  ti ng Vi t v n có kh  năng chuy n nghĩa t o nghĩa m i hay do tu t nên

ừ ọ ọ ngôn t ả  văn h c cũng có tính đa nghĩa. Văn b n văn h c, do đó, nó cũng có tính đa

nghĩa.

ượ 3.2.3. Tình hình t ng.

ượ ấ ọ ượ ệ ở ệ ­ Tính hình t ng là quan tr ng nh t. Tính hình t ể ng bi u hi n ố    vi c làm s ng

ự ệ ộ ả ệ ượ ề ạ ượ ậ d y hi n th c trong tâm trí đ c gi , tái hi n đ c tr ng thái, truy n đ ộ   c đ ng

ặ ự ậ ủ ộ ườ ộ ế ớ ả ậ tác ho c s  v n đ ng c a con ng i, c nh v t và toàn b  th  gi ẩ   i mà tác ph m

ớ ệ ở ự ắ ơ ồ ữ ể ắ nói t i. Ngoài ra, nó còn bi u hi n s  n m b t nh ng cái m  h , mong manh,

ỉ ừ ứ ạ ở ữ ữ vô hình ch  không ch  d ng l nh ng cái h u hình. i

ơ ở ừ ủ ờ ộ ậ ằ ở ệ ượ ­ C  s  t trong n i dung c a l i nói ngh  thu t n m tính hình t ng. Nhà văn

ế ỉ ể ả ỏ ể ệ ư ưở ự ữ vi ữ ấ t ra nh ng câu ch   y, không ch  đ  gi i t a tâm s  mà còn th  hi n t t ng,

ủ ể ủ ủ ấ ả ầ ớ ờ ạ   tình c m c a giai c p mình, t ng l p mình. L i nói tuy là c a ch  th  sáng t o

ạ ầ ở ỗ ấ ạ ế ư nh ng l i mang t m vóc khái quát là ch  đó. ệ  Nhà văn đ i di n cho giai c p, th

ọ ấ ế ố ệ h  mình đang s ng, thay h  c t ti ng nói.

ủ ờ ứ ặ ạ ọ ằ ở ầ ủ ­ M t khác, trong văn h c, s c m nh c a l i nói n m t m khái quát c a ch  th ủ ể

ượ ở ệ ả ả ươ hình t ng, ạ  kh  năng đ i di n cho t ư ưở  t ng, tình c m, l ờ ạ   ủ ng tâm c a th i đ i

ộ ủ ứ ụ ả ộ ị ị ừ ươ ộ   ờ ủ ng tr i c a m t ch  không ph i ph  thu c vào đ a v  xã h i c a nhà văn. T  ph

ườ ươ ờ ủ ề ẩ ừ ườ ồ ng i mà thành ph ng tr i c a nhi u ng i, ườ  tác ph m t đó tr ớ   ng t n mãi v i

ờ th i gian.

ể ả 3.2.4. Tính bi u c m.

ứ ế ứ ế ủ ệ ả ậ ằ ấ ả ấ   ­ Ngh  thu t nói b ng th  ti ng duy nh t: th  ti ng c a c m xúc. B n ch t

ườ ệ ả ạ ướ ộ ờ ừ ng i ngh  sĩ là giàu tình c m và nh y bén tr c cu c đ i. Do đó, ngôn t văn

ệ ở ể ể ả ứ ề ạ ọ h c mang tính bi u c m. Nó bi u hi n ế    nhi u d ng th c khác nhau : gián ti p

ự ế ả ấ ấ ạ ỉ ữ   ầ hay tr c ti p, có hình  nh hay ch  là thu n túy, rõ nh t là khi nh n m nh nh ng

ộ ả c m xúc n i tâm.

ượ ệ ậ ươ ứ ế ặ ệ ữ ­ Hình t ng ngh  thu t là ph ng th c giao ti p đ c bi ộ   t gi a nhà văn và đ c

ả ượ ế ớ ố ứ ợ ạ ằ ừ gi . Hình t ng là th  gi i s ng do nhà văn t o ra b ng s c g i ngôn t ọ . G i là

ượ ư ậ ư ặ ấ ẫ ộ ố ộ hình t ặ   ng vì m t m t, nó cũng s ng đ ng và h p d n y nh  th t, nh ng m c

ỉ ồ ạ ưở ượ ườ ự ậ khác nó ch  t n t i trong trí t ng t ng con ng ả i, nó không ph i là s  th t trăm

ư ế ệ ậ ầ ỉ ượ ệ ậ ỉ ầ ph n trăm. Nh ng, th t sai l m n u ch  quan ni m hình t ng ngh  thu t ch  là

ờ ố ủ ầ ả ơ ượ ừ ặ ộ ph n quang đ n thu n c a đ i s ng. Hình t ng, m t m t nó v a mang tính

ủ ủ ừ ệ ặ khách quan, m t khác v a mang tính ch  quan c a ngh  sĩ.

ể ủ ượ ọ ậ 3.3. Tính “phi v t th ” c a hình t ng văn h c.

ộ ọ ườ ả ng nét, ạ ­ Âm nh c dùng âm thanh, h i h a dùng đ ắ  điêu kh c dùng m ng kh i ố  để

ự ượ ấ ệ ứ ữ ề ấ ậ xây d ng hình t ng. Nh ng ch t li u đó đ u mang tính “v t ch t”, t c có th ể

ậ ả ượ ằ ớ ừ ủ nhìn, nghe, c m nh n đ c b ng giác quan, nó khác v i ngôn t ọ    c a văn h c.

ể ờ ữ ấ ằ ậ ả Ngôn t ừ ồ ạ  t n t i trong trí óc, không th  s , th y hay c m nh n b ng nh ng cách

ườ ộ ả ả ậ ả ậ ưở ượ thông th ộ ng, mà bu c đ c gi ph i thâm nh p, c m nh n và t ng t ng nh ư

ố ớ ượ ả ậ ả ộ ộ ỗ mình đang s ng chung v i hình t ộ ng. Đ c gi bu c ph i nh p cu c, đau n i đau

ườ ể ả ữ ậ ộ ớ ế ủ c a ng i trong cu c thì m i có th  c m nh n rõ nh ng gì mà nhà văn vi t ra.

ấ ệ ờ ừ ờ ố ế ề ị ạ ứ ­ Nh  dùng ch t li u ngôn t mà b c tranh đ i s ng không b  h n ch  v  không

ơ ồ ữ ạ ả ờ ẳ   gian, th i gian. Nh ng gì tinh vi, mong manh, m  h , ngay c  tâm tr ng sâu th m

ườ ề ể ả ự ằ ộ ừ ữ ủ c a con ng i đ u có th  mô t tr c quan, sinh đ ng b ng t ng .

4. Phong cách văn h cọ

4.1. Khái ni m.ệ

ể ệ ẩ ọ ộ ỉ ­ Phong cách văn h c là khái ni m dùng đ  ch  tính đ c đáo có ý nghĩa th m mĩ

ệ ượ ệ ượ ọ ọ ạ ồ ọ ộ ủ c a m t hi n t ng văn h c. Cái g i là hi n t ng văn h c này bao g m ph m vi

ừ ề ọ ủ ờ ạ ư ộ ộ ộ ộ ấ ộ r t r ng, t n n văn h c c a m t dân t c, m t th i đ i, m t trào l u, m t tr ộ ườ   ng

ớ ủ ậ ộ ộ ớ ữ ẩ phái t i toàn b  sáng tác c a m t nhà văn, th m chí t ọ   i nh ng tác ph m văn h c

riêng l …ẻ

ủ ệ ệ ọ ­ Trong khái ni m phong cách văn h c có bao hàm khái ni m PCNT c a nhà văn:

ữ ệ ộ ộ ả ậ + Đó là nh ng nét riêng bi ủ t, đ c đáo c a m t tác gi ứ    trong quá trình nh n th c

ộ ố ể ệ ữ ả ấ ộ ấ ả và ph n ánh cu c s ng, nh ng nét đ c đáo  y th  hi n trong t t c  các y u t ế ố ộ    n i

ứ ủ ừ ụ ể ẩ dung và hình th c c a t ng tác ph m c  th . Nói cách khác, phong cách là s  th ự ể

ệ ủ ệ ườ ệ ư ế ệ ộ ả ộ hi n tài ngh  c a ng i ngh  sĩ trong vi c đ a đ n cho đ c gi ớ    m t cái nhìn m i

ẻ ề ữ ộ ờ ươ ươ ệ ậ m  v  cu c đ i thông qua nh ng ph ứ ng th c, ph ệ ng ti n ngh  thu t mang

ấ ấ ủ ườ ạ ậ đ m d u  n cá nhân c a ng i sáng t o.

ờ ạ ấ ấ ủ ọ ộ + Phong cách văn h c còn mang d u  n c a dân t c và th i đ i. Cho nên trong

ủ ỗ ả ườ ể ậ ạ ồ phong cách riêng c a m i tác gi , ng ệ i ta có th  nh n ra di n m o tâm h n, tính

ủ ộ ờ ạ ề ờ ỗ "M i trang văn đ u soi bóng th i đ i mà nó ra đ i" (Tô ộ cách c a m t dân t c và

ệ ủ ữ ễ ể ẳ ạ Truy nệ Hoài). Ch ng h n, qua nh ng bi u hi n c a phong cách Nguy n Du trong

ể ấ ủ ồ ệ ấ ấ ủ ờ ộ Ki uề , có th  th y nét riêng c a tâm h n Vi t Nam và d u  n c a m t th i "dâu

b ".ể

ệ ơ ả ủ ữ ọ ể 4.2. Nh ng bi u hi n c  b n c a phong cách văn h c:

ả ụ ọ ệ ấ ­ Cách nhìn, cách c m th  có tính ch t khám phá, gi ng đi u riêng bi ệ ủ   t c a

tác gi .ả

ự ụ ệ ế ấ ố ố ậ   ư Ví d : Cùng là nhà văn hi n th c nh ng Ngô T t T  quan tâm đ n s  ph n

ườ ụ ữ ữ ễ ạ ầ ấ ả ộ ng i ph  n  trong xã h i, Nguy n Công Hoan v ch tr n b n ch t nh ng trò l ố

ạ ả ấ ủ ườ ứ ự ườ n c c i, còn Nam Cao l i miêu t ị  t n bi k ch c a ng i trí th c.

ế ế ệ ắ ắ ọ ế ắ Nh c đ n Nam Cao là nh c đ n gi ng đi u tri ọ   ế t lý, nh c đ n Vũ Tr ng

ủ ụ ế ệ ệ ắ ọ ọ ễ   Ph ng là nh c đ n gi ng đi u trào phúng . Gi ng đi u trào phúng c a Nguy n

ế ế ầ ỉ ườ ủ ươ ạ Khuy n thì hóm h nh, thâm tr m trong khi ti ng c i c a Tú X ng l i châm

ế ệ ế ả bi m sâu cay, đ  kích quy t li t…

ế ố ự ộ ộ ự ề ọ ị ẩ : l a ch n đ  tài, xác đ nh ạ ­ S  sáng t o các y u t thu c n i dung tác ph m

ể ệ ủ ề ậ ứ ơ ệ ể ậ ố ơ ch  đ , th  hi n nhân v t, tri n khai c t truy n, xác l p t ả  th , hình  nh th ,...

ế ườ ớ ủ ữ ộ Nói đ n Nam Cao là ng i ta nghĩ ngay t ế ầ   i m t nhà văn c a "nh ng ki p l m

ộ ườ ầ ồ ộ ữ ậ ớ than”, m t ng ộ   ở ể i c m bút v i tâm h n r ng m  đ  đón nh n "nh ng vang đ ng

ắ ớ ệ ườ ọ ớ ề ộ ồ ơ ủ ờ c a đ i". Nh c t i Xuân Di u là ng i đ c nh  v  m t h n th  luôn khát khao

ớ ờ ả ắ ồ giao c m v i đ i, luôn n ng nàn, say đ m trong tình yêu…

ươ ế ố ứ ể ệ ệ ố ­ H  th ng ph ệ ng th c bi u hi n và các y u t ẩ   ậ ủ  ngh  thu t c a tác ph m:

ể ạ ế ấ ữ ệ ể ệ ả th  lo i, k t c u, ngôn ng , hình  nh, âm đi u, cách k  chuy n, miêu t ả ộ ộ  , b c l

ệ ệ ạ ọ ộ n i tâm, câu văn, gi ng đi u, nh c đi u,...

ổ ế ỏ ả ụ ỏ ẹ ắ ạ Tô Hoài n i ti ng là nhà văn gi i miêu t phong t c, gi i kh c ho  nét đ p riêng

ậ ả ườ ủ ứ ễ ấ ộ trong c nh v t và tính cách con ng i c a m t vùng đ t. Nguy n Tuân x ng đáng

ậ ử ụ ệ ệ ậ ầ ừ ớ ả ớ v i danh hi u b c th y trong ngh  thu t s  d ng ngôn t ạ    v i kh  năng sáng t o

ừ ữ ớ ạ ấ ữ ấ ấ ạ ờ ữ nh ng t ả  ng , hình  nh m i l ạ   , b t ng ; nh ng câu văn giàu ch t nh c, ch t ho ,

ư ế ỗ ị ạ linh ho t nh  "bi t co du i nh p nhàng".

ủ ự ọ ố ấ ạ Cái đ cộ ­ Phong cách văn h c là cái th ng nh t trong s  đa d ng c a sáng tác.

ệ ẻ ả ấ ườ ặ ạ ấ ề ữ đáo, v  riêng ph i xu t hi n th ặ ng xuyên, l p đi l p l i, có tính ch t b n v ng,

ấ ừ ố ự ể ư ấ ạ ả ố ớ ổ nh t quán.Th ng nh t t c t lõi, nh ng s  tri n khai ph i đa d ng, đ i m i:

ễ ạ ừ ệ ấ Đ i cáo bình Ngô, Quân trung t m nh t p Nguy n Trãi trong ậ  r t hào hùng, đanh

ư ắ ố ạ ắ ầ ư Qu c âm thi t p thép, s c bén, nh ng trong ậ  l i u hoài, tr m l ng, suy t ồ . H  Chí

ơ ữ ư ệ ệ ạ ạ Minh trong truy n và kí thì hi n đ i nh ng th  ch  Hán l ắ i mang s c thái ph ươ   ng

ơ ế ổ ệ ậ ố Đông c  kính, th  ti ng Vi t đ m c t cách dân gian.

ả ẩ ẩ ấ ả ạ , nghĩa là nó ph i đem l i cho ­  Phong cách còn ph i có ph m ch t th m mĩ

ườ ọ ộ ự ưở ữ ụ ẩ ả ồ ng i đ c m t s  h ng th  mĩ c m d i dào qua nh ng tác ph m giàu tính ngh ệ

ẻ ẹ ủ ừ ậ ỉ ả ớ ượ ư thu t. Ch  khi đó v  đ p c a phong cách t ng tác gi m i đ c l u gi ữ ề ữ    b n v ng

ườ ọ ừ ế ệ ế ệ ườ ồ ớ trong lòng ng i đ c t th  h  này sang th  h  khác và tr ờ   ng t n cùng v i th i

ử ị gian và l ch s .

ộ ố ể ạ ọ ơ ệ 5. M t s  th  lo i văn h c: Th , truy n

ọ ồ ạ ớ ữ ẩ ự ự ị Tác ph m văn h c g m ba lo i l n: tr  tình, t s , k ch.

ạ ữ ơ ể ­ Lo i tr  tình có các th : th  ca, khúc ngâm…

ạ ự ự ệ ­ Lo i t s  có truy n, kí…

ạ ị ị ị ị ­ Lo i k ch có chính k ch, bi l ch, hài k ch.

ị ậ ư ể ạ ­ Ngoài ra còn có th  lo i khác nh  ngh  lu n.

5.1. Th .ơ

ề ơ ệ 5.1.1. Quan ni m v  th

ể ệ ữ ứ ơ ố ộ ọ ả Th  là hình th c sáng tác văn h c ph n ánh cu c s ng, th  hi n nh ng tâm

ẽ ằ ữ ữ ạ ả ạ ấ ả tr ng, nh ng c m xúc m nh m  b ng ngôn ng  hàm súc, giàu hình  nh và nh t là

ừ ể ữ ị ậ ệ T  đi n thu t ng  văn h c có nh p đi u ( ọ , Nxb ĐHQG, H, 1999).

ộ ố ạ ơ 5.1.2. M t s  cách phân lo i th

ớ ứ ư ề ạ Lâu nay gi ơ ụ ể   i nghiên c u đã đ a ra nhi u cách phân lo i th . C  th :

ơ ữ ể ệ ộ ư ữ ả ­ Theo n i dung bi u hi n có th  tr tình (đi vào tâm t tình c m, nh ng chiêm

ệ ườ ề ộ ươ ụ ủ ự ư ồ ờ ủ nghi m c a con ng i v  cu c đ i, ví d  nh  bài T  tình c a H  Xuân H ng),

ơ ự ự ả ụ ư ệ ậ ạ ầ ộ th  t ờ ủ   ể  s  (c m nghĩ v n đ ng theo m ch k  chuy n, ví d  nh  bài H u Tr i c a

ủ ả ậ ấ ơ ố ợ ỉ T n Đà), th  trào phúng (phê phán, ph  nh n cái x u theo l i m a mai, đùa c t, ví

ươ ươ ủ ị ụ ư d  nh  bài V nh Khoa thi H ng c a Tú X ng).

ứ ổ ứ ậ ơ ơ ế ậ ị ướ ­ Theo cách th c t ch c bài th  có th  cách lu t (vi t theo lu t đã đ nh tr c, ví

ơ ườ ấ ụ ơ ự ụ ạ ụ d  các lo i th  Đ ng, l c bát, song th t l c bát,…), th  t do (không theo niêm

ơ ố ư ư ẵ ậ ơ ị ệ   lu t có s n), th  văn xuôi (câu th  gi ng nh  câu văn xuôi, nh ng giàu nh p đi u

h n).ơ

ươ ứ ­ Ở ệ  Vi t Nam nói riêng và ph ộ ố ng Đông nói chung, m t s  nhà nghiên c u còn

ệ ể ấ ờ ơ ạ   ự d a vào th i gian xu t hi n đ  chia th  thành các lo i:

̃ ̀ ̃ ̀ ̃ ́ ́ ̃ ̀ ́ ơ ư ̉ ơ ư ư + Th  tr  tinh dân gian: Ca dao ­ nh ng sang tac tr  tinh dân gian, diên ta đ i sông

̃ ̀ ́ ́ ́ ́ ươ ư ơ ư ̣ ̉ ̉ nôi tâm cua con ng ̀ i. Ca dao không mang dâu ân ca nhân tac gia nh  th  tr  tinh

̀ ́ ̃ ́ ư ̉ ̣ ̉ ̣ ̉ ̉ ̣   (cua văn hoc viêt). Trong ca dao, nh ng tinh cam, tâm trang cua cac kiêu nhân vât

̃ ̀ ́ ̀ ́ ̀ ́ ế ơ ư ̉ ̣ ̣ ̉ ̉ ̣ tr  tinh và cach thê hiên th  gi ́ i nôi tâm cua cac kiêu nhân vât nay đêu mang tinh

̀ ́ ́ ̀ ́ ́ ơ ư ơ ấ ứ ế ấ ̉ ̣ ợ chât chung, phu h p v i l a tuôi, gi ́ i tinh, nghê nghiêp,… B t c  ai, n u th y ca

ể ử ụ ề ế ế ợ dao phù h p, đ u có th  s  d ng, xem đó là ti ng lòng mình. Vì th , ca dao đ ượ   c

ơ ủ ạ ấ ươ ờ ố ủ ộ ồ coi là" th  c a v n nhà", là t m g ng soi c a tâm h n và đ i s ng dân t c. Tuy

́ ́ ỗ ạ ộ nhiên, trong cai chung đo m i bài ca dao l i có nét riêng đ c đáo.

ơ ữ ể ạ ặ ờ ạ ơ ở ờ ạ + Th  tr  tình trung đ i: do đ c đi m h  t ệ ư ưở  t ng th i đ i mà th th i đ i này

ườ ặ ượ ạ th ng n ng tính t ư ng tr ng, ướ ệ c l , tính quy ph m và tính phi ngã. Ch  th  tr ủ ể ữ

ạ ườ ể ạ ộ ơ tình trong th  trung đ i th ng là cái tôi đ i chúng, cái tôi “siêu cá th ”. N i dung

ơ ữ ạ ườ ề ỏ ặ ề ả ạ th  tr  tình trung đ i th ng n ng v  t chí và truy n t i đ o lí.

ơ ớ ơ ữ ệ ừ ầ ệ ạ ạ ấ ộ + Th  tr  tình hi n đ i: thu c lo i hình Th  m i, xu t hi n t ế ỷ  đ u th  k  XX và

ẽ ủ ủ ề ể ế ầ ạ phát tri n cho đ n ngày nay. Do nhu c u đ  cao m nh m  c a cái tôi c a thi sĩ,

ể ủ ả ủ ắ ậ ạ ọ ừ nên màu s c cá th  c a c m xúc in đ m trong m i khía c nh c a ngôn t nh ư

ệ ừ ữ ệ ơ ườ ệ ờ ố ừ v n t , các bi n pháp tu t ọ  hay ng  đi u, gi ng đi u. L i th  th ạ   ng linh ho t,

ể ể ớ ơ ơ uy n chuy n h n so v i th  cũ.

ồ ạ ự ệ ể ơ Ở ướ  n ẫ c ta lâu nay v n còn t n t ộ i quan ni m d a vào n i dung đ  chia th  thành

ơ ự ự ạ ạ ơ ơ ộ ơ ữ các lo i: th  tr  tình, th  t s , th  trào phúng, th  cách m ng (có n i dung tuyên

ệ ấ ướ ị ổ ế ề ấ ả truy n chính tr , c  vũ chi n đ u b o v  đ t n c).

ấ ươ ề ọ ố ở Nhìn chung, m i cách phân chia trên đây đ u mang tính ch t t ng đ i. B i th ơ

ẳ ữ ấ ị ề ạ ậ ơ nào mà ch ng tr tình, dù ít dù nhi u lo i th  nào cũng theo thi lu t nh t đ nh

ơ ủ ữ ư ủ ặ ượ ữ ặ (theo đ c tr ng c a th , c a ngôn ng , dung l ng,…). M t khác, nh ng bài th ơ

ữ ể ộ ướ ấ ấ ờ ơ tr tình bi u l ả  tình c m tr c thiên nhiên đ t tr i, giang s n g m vóc cũng là

ộ ướ ệ ậ ơ ể ệ m t “kênh” th  hi n lòng yêu n ạ   c,… Tuy v y, vi c phân chia th  thành các lo i

ầ ế ụ ụ ệ ể ẩ ọ khác nhau là c n thi ứ t, ph c v  cho vi c nghiên c u, đ c – hi u và th m bình tác

ậ ợ ơ ẩ ộ ph m m t cách thu n l i h n.

ủ ặ ơ ư 5.1.3. Đ c tr ng c a th .

ể ơ ộ ọ ộ ươ ứ ệ ữ ơ ̣ ­ Th  là m t th  loai văn h c thu c ph ể ng th c bi u hi n tr tình. Th  tác

ế ườ ọ ự ứ ữ ằ ậ ộ ố ưở ộ đ ng đ n ng i đ c b ng s  nh n th c cu c s ng, nh ng liên t ng, t ưở   ng

ơ ượ ư ề ượ t ng phong phú; th  đ ạ c phân chia thành nhi u lo i hình khác nhau, nh ng dù

ế ố ữ ạ ẫ ộ ữ ẩ ố thu c lo i hình nào thì y u t tr  tình v n gi vai trò c t lõi trong tác ph m.

̃ ̀ ̃ ̀ ̃ ̀ ̀ ́ ̀ ̃ ̣ ư ̉ ư ư ườ ự ̣ ̉ ­ Nhân vât tr  tinh (cung goi la chu thê tr  tinh, cai tôi tr  tinh) la ng ́ i tr c tiêp

̀ ̀ ơ ươ ự ậ ữ ̉ ̣ ̉ ̣ ̣ ̀ cam nhân va bay to niêm rung đông trong th  tr ́ c s  kiên. Nhân v t tr tình là

́ ́ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̀ ̣ ơ ư ưở ư ơ ơ ̉ ̉ ̉ ́ cai tôi th  hai cua nha th , găn bo mau thit v i t t ng, tinh cam cua nha th . Tuy

̃ ̀ ́ ́ ̀ ́ ̣ ư ể ơ ̉ ậ v y, không th  đông nhât nhân vât tr  tinh v i tac gia.

́ ̀ ̀ ́ ̃ ́ ơ ươ ư ̉ ̉ ̣ ̉ ­ Th  la tiêng noi cua tinh cam con ng ̀ i, nh ng rung đông cua trai tim tr ́ ươ   c

̀ ừ ẳ ơ ị ở ừ ơ ườ ̣ Th  phát kh i t lòng ng i ta cuôc đ i. Lê Quý Đôn t ng kh ng đ nh: “ ”, hay

ơ ố ữ ư ế ộ ố ơ ỉ ậ   Th  ch  tràn ra khi trong tim ta cu c s ng đã th t nh  nhà th  T  H u đã vi t: “

đ yầ ”.

́ ự ư ệ ơ ư ư ữ ẩ ̉ ̉ ̃ ­ Th  tuy biêu hi n nh ng cam xuc, tâm s  riêng t , nh ng nh ng tác ph m th ơ

́ ́ ́ ̀ ̀ ờ ờ chân chính bao gi ̃  cũng mang y nghia khai quat vê con ng ̀ ̀ ộ ươ   i, vê cu c đ i, vê

ế ự ồ ố ẫ ữ ầ ả ườ ớ ườ ̣ nhân loai, đó là c u n i d n đ n s  đ ng c m gi a ng i v i ng ắ   i trên kh p

ế th  gian này.

̀ ́ ́ ́ ̃ ́ ơ ươ ự ự ư ờ ̉ ̣ ­ Th  th ̀ ng không tr c tiêp kê vê s  kiên, nh ng bao gi cung co it nhât môt s ̣ ự

̃ ̀ ̀ ̀ ̀ ẩ ơ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ ̃ kiên lam nay sinh rung đông th m mi manh liêt trong tâm hôn nha th  ma văn ban

́ ̀ ̀ ự ơ ̉ ̣ ̉ ̣ th  la s  thê hiên cua niêm rung đông ây.

ơ ườ ượ ể ạ ữ ắ ơ ự ự ị ­ Th  th ng có dung l ng câu ch  ng n h n các th  lo i khác (t s , k ch).

ệ ả ơ ể ệ ả ậ ộ ơ ủ H  qu  là nhà th  bi u hi n c m xúc c a mình m t cách t p trung h n thông qua

ượ ệ ữ ệ ậ ơ hình t ơ ặ ng th , đ c bi ầ   t thông qua ngôn ng  ngh  thu t, qua dòng th , qua v n

ế ấ ề ả ượ ậ ẹ ủ ỏ ệ đi u, ti t t u... Nhi u khi, c m xúc v t ra ngoài cái v  ch t h p c a ngôn t ừ   ,

ệ ớ ạ ể ạ ề ệ ạ cho nên m i có chuy n “ý t ơ i ngôn ngo i”. Do đó, th  có th  t o đi u ki n cho

ườ ọ ờ ố ự ể ệ ế ệ ồ ng ạ i đ c th c hi n vai trò “đ ng sáng t o” đ  phát hi n đ i s ng, khi n ng ườ   i

ả ở ể ậ ủ ế ệ ồ ả ọ đ c ph i suy nghĩ, trăn tr đ  tìm ki m ý đ  ngh  thu t c a tác gi cũng nh ư

ặ ắ ữ ể ư ệ ỗ nh ng đi m đ c s c trong t ơ   ậ ủ  duy ngh  thu t c a m i nhà th .

̀ ̀ ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ơ ườ ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ­ Th  chu trong đên cai đep, phân thi vi cua tâm hôn con ng i va cuôc sông khach

̀ ́ ̀ ́ ́ ̀ ợ ơ ượ ̉ ̣ ̉ ̉ ̉ quan. Ve đep va tinh chât g i cam, truyên cam cua th  co đ c con do ngôn ng ̃ ư

̀ ̀ ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ự ơ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ̀ ̉   th  cô đong, ham suc, giau hinh anh va nhac điêu. S  phân dong, va hiêp vân cua

̀ ́ ̀ ́ ́ ử ư ơ ̣ ̣ ̣ ̉ ơ l ́ ̀ i th , cach ngăt nhip, s  dung thanh điêu…lam tăng s c âm vang va lan toa, thâm

́ ơ ̉ sâu cua y th .

́ ộ ấ ữ ặ ề ấ ỗ ơ ệ ự ­ V  c u trúc, m i bài th  là m t c u trúc ngôn ng  đ c bi ́ ́ t. S  săp xêp cac

́ ́ ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ̀ ổ ơ ư ạ ơ ơ ̣ ̣ dong (câu) th , kh  th , đo n th  lam nên môt hinh th c co tinh tao hinh. Đông

́ ̀ ́ ́ ̀ ́ ̀ ́ ̀ ̀ ơ ự ư ư ắ ̣ ̣ ́ ́ th i, s  hiêp vân, xen phôi băng trăc, cach ng t nhip v a thông nhât v a biên hoa

́ ́ ̀ ̀ ̀ ́ ̀ ư ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ ́ tao nên tinh nhac điêu. Hinh th c ây lam nên ve đep nhip nhang, trâm bông, luyên

́ ̀ ̃ ́ ̃ ư ơ ̣ ư ư ơ ̉ ̉ ̉ ̉ lay cua văn ban th . Ngôn ng  th  chu yêu la ngôn ng  cua nhân vât tr ̀ ̃ ̀    tinh, la

̃ ̃ ̀ ́ ́ ̉ ượ ư ơ ̉ ̉ ̉ ̣ ̀ ngôn ng  hinh anh, biêu t ng. Y nghia ma văn ban th  muôn biêu đat th ̀ ươ   ng

̀ ́ ́ ̀ ̀ ượ ự ơ ơ ̉ ̣ ̣ không đ c thông bao tr c tiêp, đây đu qua l ̀ i th , ma do t ́ ư ơ  th , giong điêu, hinh

̀ ́ ̃ ́ ̉ ượ ơ ợ ơ ợ ư ̉ anh, biêu t ̃ ư ơ ng th  g i lên. Do đo ngôn ng  th  thiên vê kh i g i, gi a cac câu

̃ ̃ ̀ ̃ ̀ ́ ̀ ́ ư ợ ơ ̉ ̣ ̉   th  co nhiêu khoang trông, nh ng chô không liên tuc g i ra nhiêu nghia, đoi hoi

̀ ́ ́ ưở ưở ượ ơ ̣ ̉ ̉ ̣ ̉ ̣ ̉ ng ̀ ươ i đoc phai chu đông liên t ng, t ng t ng, thê nghiêm thi m i hiêu hêt s ự

́ ́ ơ ̉ phong phu cua y th  bên trong.

ầ ươ ọ ẩ ơ 5.1.4. Yêu c u và ph ể ng pháp đ c hi u tác ph m th

ơ ầ ế ể ẩ ọ ướ Khi đ c hi u tác ph m th , c n ti n hành theo các b c sau đây:

ế ơ ả ờ ầ ­ C n bi t rõ tên bài th , tên tác gi ả , th i gian và hoàn c nh sáng tác, đó là c  s ơ ở

ẩ ầ ể ế ậ ban đ u đ  ti p c n tác ph m.

ọ ướ ể ắ ệ ầ ắ ả ọ ơ ị ­ Đ c và quan sát b c đ u đ  n m ch c bài th . Qua vi c đ c, ph i xác đ nh

ượ ủ ể ữ ủ ể ữ ủ ề ườ ệ ở đ c ch  đ , ch  th  tr  tình (ch  th  tr  tình th ấ ng xu t hi n ạ  hai d ng: cái

ữ ủ ể ữ ố ượ ẩ ữ ượ ữ tôi tr tình và ch  th  tr tình  n), đ i t ng tr tình, hình t ng tr tình và

ủ ạ ủ ệ ọ ơ gi ng đi u ch  đ o c a bài th .

ữ ệ ậ ả ả ộ ơ ị ế ấ   ­ C m nh n n i dung, ý nghĩa bài th  qua câu ch , hình  nh, nh p đi u, k t c u,

ệ các bi n pháp tu t ừ   ,…

ả ơ ả ề ộ ươ ệ ệ ộ ­ Lí gi i, đánh giá toàn b  bài th  c  v  hai ph ậ   ng di n n i dung và ngh  thu t.

ệ ủ ữ ả ỉ ả ể ệ ẩ ặ Đ c bi t là ph i ch  ra nh ng đóng góp c a tác gi (th  hi n qua tác ph m) cho

ộ ố ơ ườ th  và cho cu c s ng con ng i.

5.2. Truy n ệ

ề ệ ệ 5.2.1. Quan ni m v  truy n.

ệ ạ ự ự ể ệ ệ ệ ố Truy n là lo i văn t ự ệ  s , k  chuy n, trình bày s  vi c. Try n có c t truy n, có

ệ ậ ườ ầ ớ ệ ơ ớ ơ ượ nhân v t. Qui mô truy n th ng l n h n th . Truy n ph n l n đ c vi ế ằ   t b ng

ề ẹ ạ ầ ạ ớ ơ văn xuôi, bên c nh đó cũng có lo i văn v n. Khác v i th  thiên v  cái đ p, xúc

ừ ự ệ ả ạ ọ ả c m và s  cô đ ng, truy n có kh  năng đi sâu vào t ng khía c nh ngóc ngách

ứ ạ ủ ộ ố ủ ồ ph c t p c a cu c s ng và c a tâm h n.

ệ ạ 5.2.2. Phân lo i truy n.

ế ổ ề ầ ạ ọ ­ Văn h c dân gian: th n tho i, truy n thuy t, c  tích,..

ệ ạ ọ ế ằ ữ ữ ­ Văn h c trung đ i: có truy n vi t b ng ch  Hán và ch  Nôm.

ệ ừ ệ ệ ệ ạ ắ ọ ­ Văn h c hi n đ i: có truy n ng n, truy n v a, truy n dài.

ủ ệ ặ ư 5.2.3. Đ c tr ng c a truy n.

ủ ự ệ ệ ả ườ ­ Truy n ph n ánh hi n th c trong tính khách quan c a nó qua con ng i, hành

ự ệ ượ ả ể ạ ở ộ ườ vi, s  ki n đ c miêu t và k  l i b i m t ng i nào đó.

ườ ệ ậ ố ố ượ ả ệ ­ Truy n th ng có c t truy n, nhân v t, tình hu ng đ c miêu t chi ti ế ố   t, s ng

ả ắ ớ ộ đ ng g n v i hoàn c nh.

ạ ả ế ở ị ạ ờ ­ Ph m vi miêu t không b  h n ch  b i th i gian và không gian.

ệ ờ ườ ể ệ ờ ữ ậ ữ ­ Ngôn ng  truy n có l i ng i k  chuy n, l ạ   i nhân v t… Ngôn ng  linh ho t

ớ ờ ố ầ g n v i đ i s ng.

ề ọ ệ ầ 5.2.4. Yêu c u v  đ c truy n.

ơ ở ả ố ả ể ể ậ ả ộ ­ Tìm hi u b i c nh xã h i, hoàn c nh sáng tác… đ  có c  s  c m nh n đúng

ệ ủ ộ n i dung c a truy n.

ở ầ ệ ế ễ ế ậ ầ ố ộ ớ   ­ Phân tích di n bi n c t truy n qua các ph n m  đ u, v n đ ng, k t thúc, v i

ế ự ệ ế ố ụ ể các tình ti t, s  ki n, bi n c  c  th ...

ữ ậ ạ ­ Phân tích nhân v t: ngo i hình, tính cách, ngôn ng …

ề ủ ệ ấ ặ ị ­ Xác đ nh v n đ  c a truy n đ t ra, ý nghĩa t ư ưở  t ng, giá tr  c a ị ủ  truy nệ  trên các

ươ ứ ệ ậ ph ng di n: nh n th c, giáo d c, ụ  th mẩ  m .ỹ

ị 5.3. K ch.

5.3.1. Khái ni m:ệ

ậ ổ ố ượ ệ ạ ộ ợ ị ả ủ ị K ch là m t lo i hình ngh  thu t t ng h p,trong đó đ i t ng mô t c a k ch là

ờ ố ữ ộ nh ng xung đ t trong đ i s ng.

5.3.2. Phân lo i:ạ

ủ ộ ộ ị ị ị ­ Xét theo n i dung và ý nghĩa c a xung đ t: bi k ch, hài k ch, chính k ch.

ơ ị ữ ứ ễ ị ị ­ Xét theo hình th c ngôn ng  trình di n:  k ch th , k ch nói, ca k ch.

ủ ị ặ ư 5.3.3. Đ c tr ng c a k ch

ố ượ ờ ố ữ ẫ ộ ộ ­ Đ i t ả ng ph n ánh : nh ng mâu thu n, xung đ t trong đ i s ng xã h i và con

ườ ộ ị ng i => xung đ t k ch.

ộ ị ượ ụ ể ằ ộ ị ị ượ ­ Xung đ t k ch đ ộ c c  th  hóa b ng hành đ ng k ch, hành đ ng k ch đ ự   c th c

ậ ị ệ ở hi n b i các nhân v t k ch.

ị ể ệ ộ + Hành đ ng k ch ậ ị  : do nhân v t k ch th  hi n.

ậ ị ờ ủ ể ở ị ể ệ ạ ộ + Nhân v t k ch ằ  : b ng l i tho i và hành đ ng th  hi n ch  đ  v  k ch.

ệ ủ ị ố ộ ị ở ầ ể ­ C t truy n c a k ch : phát tri n theo xung đ t k ch qua các giai đo n ạ  : m  đ u –

ể ắ ỉ ả ế ể th t nút – phát tri n – đ nh đi m – gi i quy t.

ữ ồ ữ ị ẩ ộ ố ộ ạ   ­ Ngôn ng  k ch: mang tính hành đ ng và kh u ng : g m đ i thoai, đ c tho i,

ổ ậ ạ ậ bàng tho i => n i b t tính cách nhân v t.

ờ ố ạ ờ ủ ớ + L i đ i tho i: l ậ i c a các nhân v t nói v i nhau.

ờ ộ ạ ờ ủ ậ ộ ộ ư ủ ả ả + L i đ c tho i: l i c a nhân v t b c l tâm t , tình c m c a b n thân.

ạ ờ ậ ớ ườ + Bàng tho i: l i nhân v t nói riêng v i ng i xem.

ả ầ ọ    ề ọ ị 5.3.4. Yêu c u v  đ c k ch b n văn h c:

ầ ọ ớ ể ể ể ệ ế ề ả ẩ ­ Đ c kĩ ph n gi ẫ i thi u, ti u d n đ  hi u bi t v  tác gi ả   , tác ph m, hoàn c nh

ạ ờ ị ra đ i, v  trí đo n trích.

ờ ạ ủ ệ ủ ậ ậ ị ­ Chú ý l i tho i c a các nhân v t (xác đ nh quan h  c a các nhân v t, tính cách

nhân v t).ậ

ế ố ệ ễ ộ ộ ị ổ ậ  ­ Phân tích hành đ ng k ch (làm n i b t xung đ t, di n bi n c t truy n).

ủ ề ư ưở ộ ủ ẩ ­  Nêu ch  đ  t t ng, ý nghĩa xã h i c a tác ph m.

ộ ố ữ ầ ắ ệ 6. M t s  khái ni m c n n m v ng

ị ệ ự 6.1. Giá tr  hi n th c

­  Là gì:

ự ờ ố ệ ạ ẩ ả + Ph m vi hi n th c đ i s ng mà tác ph m ph n ánh.

ồ ừ ộ ố ự ẩ ắ ọ ị ệ + Tác ph m nào cũng có giá tr  hi n th c. (Vì văn h c b t ngu n t cu c s ng:

ự ờ ố ự ệ ệ ạ ả hi n th c đ i s ng sinh ho t hàng ngày, hi n th c tình c m, tâm lí…)

ệ ể ­ Bi u hi n:

ự ệ ả ạ ẩ Hi n th c ph n ánh trong tác ph m thì vô cùng đa d ng và phong phú. Tuy nhiên,

ị ệ ự ế ẩ ộ ọ ườ ườ nói đ n giá tr  hi n th c trong m t tác ph m văn h c ng i ta th ề ậ ng đ  c p 3

nét chính:

ổ ề ậ ộ ố ơ ự ự ắ ấ ơ ỗ + Ph i bày chân th c, sâu s c cu c s ng c  c c, n i kh  v  v t ch t hay tinh

ầ ủ ườ ỏ ấ ạ ữ th n c a nh ng con ng i bé nh , b t h nh.

ổ ỉ ườ + Ch  ra nguyên nhân gây ra đau kh  cho con ng i.

ả ế ẻ ẹ ề ẩ ườ + Miêu t tinh t v  đ p ti m  n trong con ng i.

Ở ỗ ị ệ ự ẩ ộ ượ ệ ể ạ ụ ể  m i m t tác ph m c  th , giá tr  hi n th c đ c bi u hi n đa d ng. Cùng

ẫ ủ ả ả ố ườ ệ ướ ạ ph n ánh tình c nh kh n qu n c a ng i nông dân Vi t Nam tr c cách m ng,

ả ỗ ậ ậ ề ậ ạ ư ấ ủ ị ậ ấ ố Ngô T t T  miêu t n i ch t v t v  v t ch t c a ch  D u vì n n s u cao thu ế

ự ự ộ ổ ề ễ ơ ặ n ng, m t c  nhi u tròng, Nguy n Công Hoan ph i bày chân th c s  cùng đ ườ   ng

ệ ộ ủ ườ ạ B ướ ườ c đ ng cùng tuy t l c a ng i nông dân ( ), Nam Cao l ệ   ả i đi vào m ng hi n

ự ấ ố ể ộ ầ ấ ị ị th c sâu kín nh t, tăm t ạ i nh t – đ a h t tâm lí đ  l ỗ   ị t tr n bi k ch b  tha hoá, n i

ả ủ ữ ầ ắ ủ đau tinh th n kh c kho i c a nh ng con ng ườ ướ i d ộ i đáy c a xã h i – Chí Phèo.

­ Vai trò:

ờ ợ ủ ể ệ ự ệ ắ + Th  hi n cái nhìn hi n th c sâu s c hay h i h t c a nhà văn.

ệ ủ ẩ ấ ị ộ + D u hi u c a m t tác ph m có giá tr .

ạ ị 6.2. Giá tr  nhân đ o

­ Là gì:

ạ ươ ườ + H t nhân: lòng yêu th ng con ng i.

ố ượ ườ + Đ i t ng: th ổ ỗ ng là n i kh .

ệ ể ­ Bi u hi n:

ớ ố ổ ủ ữ ậ ả ườ ấ ạ ỏ + C m thông v i s  ph n đau kh  c a nh ng con ng i nh  bé, b t h nh.

ế ự ố ổ ườ + T  cáo các th  l c gây ra đau kh  cho con ng i.

ề ẩ ẻ ẹ ữ ệ ợ +  Phát hi n, khám phá và ng i ca v  đ p ti m  n trong nh ng con ng ườ ấ   i b t

h nh.ạ

ữ ướ ồ ớ ủ ọ ơ ườ + Đ ng tình v i nh ng c m  và khát v ng chính đáng c a con ng i.

Ở ỗ ự ế ữ ẩ ạ ổ m i tác ph m khác nhau, nh ng khía c nh có s  bi n đ i phong phú, linh

ạ ẳ ạ ế ề ườ ụ ữ ớ ọ ho t. Ch ng h n, cùng vi t v  ng i ph  n  v i cái nhìn trân tr ng, yêu th ươ   ng

ắ ố ở ẻ ẹ ị ậ ố ỷ ấ sâu s c, Ngô T t T  khám phá ề  Ch  D u v  đ p truy n th ng, thu  chung,

ữ ệ ế ấ ạ ọ không tì v t; Kim Lân phát hi n ra nét n  tính và khát v ng h nh phúc b t di ệ   t

ồ ườ ợ ứ ố ề ặ trong tâm h n ng ơ i v  nh t, còn Tô Hoài thì kh i tìm s c s ng ti m tàng, mãnh

ệ ơ ị li t n i cô gái vùng cao ­ M …

­  Vai trò:

ủ ể ệ ầ +  Th  hi n t m vóc t ư ưở  t ng c a nhà văn

ạ ừ “Nhà văn chân chính là nhà nhân đ o t ỷ   ố  trong c t tu ”

(Biêlinxki)

ệ ủ ữ ấ ẩ ộ ọ ị ộ +  Là m t trong nh ng d u hi u c a m t tác ph m giàu giá tr  (Văn h c là nhân

ệ ậ ỉ ướ ớ ườ ươ ườ ọ h c. Ngh  thu t ch  có nghĩa khi h ng t i con ng i, yêu th ng con ng i).

ệ ữ ự ạ ố ị ị ệ ­  M i quan h  gi a giá tr  hi n th c và giá tr  nhân đ o:

ắ ẩ ộ + G n bó hài hoà trong m t tác ph m.

ệ ạ ươ ồ ỉ ể + Các khía c nh bi u hi n nhìn chung t ng đ ng ch  khác bi ệ ở t ỗ ế  ch : n u nói

ị ệ ắ ớ ự ự ả ệ ự ộ ươ giá tr  hi n th c là nh c t i s  trình bày, miêu t hi n th c m t cách t ố   ng đ i

ớ ạ ứ ộ ủ ị khách quan thì nói t ả   i gía tr  nhân đ o t c là đã bao hàm thái đ  c a nhà văn (c m

ươ ồ ợ thông, th ng xót, đ ng tình, ng i ca…)

ố ệ ắ 6.3. Tình hu ng trong truy n ng n.

­  Là gì:

ắ ủ ờ ố ậ ượ ộ ộ ắ + Là lát c t c a đ i s ng mà qua đó tính cách nhân v t đ c b c l ấ    s c nét nh t

ấ và t ư ưở  t ể ệ ng nhà th  hi n rõ nh t.

ờ ố ư ủ ắ ấ ắ ộ ộ “Là m t lát c t, m t khúc c a đ i s ng. Nh ng qua lát c t, qua khúc  y ng ườ   i

ấ ượ ủ ờ ễ ả ộ th y đ c trăm năm c a đ i th o m c” (Nguy n Minh Châu)

ệ ệ ể ậ ạ ậ ị + Bi u hi n qui lu t có tính ngh ch lí trong sáng t o ngh  thu t: qui mô nh ỏ

ư ả ả ớ nh ng kh  năng ph n ánh l n.

­ Vai trò:

ể ệ ư ưở ậ ạ ắ ệ + Kh c ho  tính cách nhân v t, th  hi n t t ng ngh  sĩ.

ừ ặ ư ắ ượ ể ệ ậ ỏ ấ + Xu t phát t ệ  đ c tr ng truy n ng n: dung l ng nh , th  hi n nhân v t qua

ủ ủ ờ ố ế ể ắ ắ ả ộ ộ ộ   m t kho nh kh c ng n ng i c a đ i s ng (ti u thuy t: dài, theo sát toàn b  cu c

ư ứ ướ ử ả ậ ậ ả ố ố ố ờ đ i, s  ph n nhân v t…) => Tình hu ng ph i gi ng nh  th  n c r a  nh làm

ậ ự ượ ắ ổ n i lên hình s c nhân v t và t ư ưở  t ng nhà văn => Xây d ng đ ố   c tình hu ng

ệ ủ ệ ấ ộ truy n đ c đáo là d u hi u c a:

ộ ị ẩ • M t tác ph m có giá tr

ộ ả • M t tác gi tài năng.

ể ậ 6.4. Nhân v t đi n hình.

­ Là gì?

ự ế ợ ữ ể ắ + Đi n hình: s  k t h p gi a cái riêng s c nét và cái chung mang tính khái quát

cao.

ể ậ ậ ả ượ ữ ư ặ + Nhân v t đi n hình là nhân v t ph i mang đ c nh ng nét chung, đ c tr ng,

ờ ạ ấ ủ ậ ấ ư ả ố ồ ờ khái quát nh t c a th i đ i nhân v t  y s ng nh ng đ ng th i cũng ph i mang

ự ữ ể ặ ạ ấ ấ nh ng đ c đi m tính cách, ngo i hình, suy nghĩ chân th c nh t, riêng nh t không

ớ ấ ứ ể ộ ẫ ể ạ ấ ấ ờ ạ ủ ọ th  tr n l n v i b t c  ai đ  ghi l i d u  n riêng c a mình trong m i th i đ i.

ươ ệ ể ệ ể ả ­ Các ph ng di n bi u hi n tính đi n hình: tính cách, hoàn c nh,...

ể + Tính cách đi n hình:

ữ ể ặ ươ ố ổ ố ị Tính cách là nh ng đ c đi m tâm lí t ẩ   ng đ i  n đ nh nói lên c t cách và ph m

ấ ủ ấ ủ ậ ậ ẩ ố ch t c a nhân v t. Vì tính cách là c t cách, ph m ch t c a nhân v t cho nên tính

ể ỉ ậ cách còn dùng đ  ch  nhân v t.

ự ố ữ ể ấ ắ Tính cách đi n hình là tính cách có s  th ng nh t sâu s c gi a tính chung và tính

ụ ể ứ ữ riêng (t c là gi a cái khái quát và cái c  th ).

ể ả + Hoàn c nh đi n hình.

ả ườ ạ ộ ự ủ ệ ậ ạ Hoàn c nh là môi tr ng ho t đ ng c a nhân v t, là ph m vi hi n th c khách

ạ ộ ủ ế ậ ộ quan tác đ ng đ n quá trình ho t đ ng c a nhân v t. Con ng ườ ồ ạ i t n t i và phát

ệ ự ề ể ấ ị ộ ườ ữ tri n trong nh ng đi u ki n t nhiên và xã h i nh t đ nh. Môi tr ng này chính là

ủ ả ườ ườ ủ ế ủ ạ ộ ườ hoàn c nh c a con ng i. Môi tr ng ho t đ ng ch  y u c a con ng i là môi

ườ ơ ả ủ ệ ả ộ ộ ộ tr ng xã h i. Cho nên, n i dung c  b n c a hoàn c nh : quan h  xã h i. Trong

ệ ấ ấ ộ ộ ệ xã h i có giai c p, quan h  xã h i là quan h  giai c p.

ậ ượ ủ ể ả ả ả Hoàn c nh đi n hình là hoàn c nh c a các nhân v t đ c miêu t trong tác

ể ệ ừ ể ấ ẩ ộ ượ ươ ph m, v a có tính ch t tiêu bi u và đ c đáo, th  hi n đ ữ c nh ng t ng quan

ấ ủ ờ ố ủ ữ ứ ệ ệ ể ố ả b n ch t c a đ i s ng trong nh ng m i liên h  phát tri n bi n ch ng c a chúng

ớ v i nhau.

ườ ồ ạ ả ậ ả ộ Không có ng i nào là không t n t i trong m t hoàn c nh. Hoàn c nh, vì v y, là

ệ ấ ế ể ừ ả ạ vi c làm t t y u đ  t đó nhà văn t o nên tính cách trong quá trình ph n ánh.

ự ữ ư ệ ậ ả ả ộ ầ   ả Nh ng ph n ánh ngh  thu t không ph i là s  sao chép nh ng c nh ng  t m

ườ ể ệ ủ ế ự ệ ộ th ẫ ơ ả   ng mà s  phân tích, phát hi n, th  hi n n i dung ch  y u, mâu thu n c  b n

ữ ươ ộ ủ c a nh ng t ng quan xã h i.

ệ ữ ệ ươ ả ẩ ẫ ỗ + Quan h  gi a tính cách và hoàn c nh: Quan h  t ng h , thúc đ y l n nhau:

ượ ấ ị ẩ ả ả ả ộ tính cách đ c n y sinh trong m t hoàn c nh nh t đ nh, hoàn c nh thúc đ y tính

cách phát tri n. ể

ệ ự ế ủ ị ậ ữ ủ Tính cách c a ch  D u hoàn toàn do nh ng quan h  th c t ị ớ  c a ch  v i môi

ườ ế ự ộ ả ị tr ị ậ   ng xung quanh mà có. Vì b  đèn nén đ n c c đ  (hoàn c nh thúc ép) ch  D u

ạ ườ ưở ị ậ vùng lên đánh l i ng i nhà Lí tr ng. Và khi "vùng lên" tính cách ch  D u đã

thay đ i.ổ

ở ạ ộ ả ườ ẻ ủ ả Tính cách tác đ ng tr  l i hoàn c nh: Con ng ư   i là con đ  c a hoàn c nh, nh ng

ụ ộ ả ả ẩ ả ể   ủ nó không ph i là s n ph m th  đ ng c a hoàn c nh. Trong quá trình phát tri n,

ườ ủ ự ủ ể ị ử ộ ở con ng i ngày càng làm ch  t nhiên và xã h i, và tr  thành ch  th  l ch s . Con

ườ ạ ư ế ử ị ườ ạ ả ng i t o nên l ch s . Nh  th  chính con ng i t o nên hoàn c nh. Văn ch ươ   ng

ả ườ ủ ế ả ả ả ờ ố ph n ánh đ i s ng con ng i không ph i ch  y u là ph n ánh cái hoàn c nh nh ư

ộ ự ượ ữ ườ ể ệ ả ả m t l c l ẻ ng siêu nhiên đ  ra nh ng con ng i, mà ph i th  hi n hoàn c nh do

ườ ạ ả ạ ườ con ng i t o nên đó. Engels : " hoàn c nh sáng t o ra con ng ừ   i trong ch ng

ự ườ ạ ả ừ ộ ố ợ ồ ệ V  ch ng A m c con ng i sáng t o ra hoàn c nh". Truy n Phủ: t cu c s ng t ố   i

ướ ữ ấ ọ ườ ư ự ố ượ tăm d i ách b n chúa đ t, nh ng ng i nông dân s ng nh  trâu ng a, đ c ánh

ạ ườ ả ươ ủ ộ ố sáng cách m ng soi đ ng đã vùng lên gi i phóng quê h ng, làm ch  cu c s ng.

ơ ả ể ể ể ặ ấ   ả ­ Vai trò: Tính cách đi n hình và hoàn c nh đi n hình là 2 đ c đi m c  b n nh t

ượ ể ượ ể ủ c a hình t ng đi n hình, chúng làm cho hình t ng đi n hình luôn luôn có tính

ự ướ ậ ủ ạ chân th c cao, chúng là th ệ c đo tài năng sáng t o ngh  thu t c a nhà văn. Chính

ấ ữ ể ấ ệ   ế  "Tính đi n hình là m t trong nh ng d u hi u ộ trên ý nghĩa  y mà Bê­ê­lin­xki vi t

ứ ẻ ạ ả ạ ớ ơ ế   ủ c a tính m i m  trong sáng t o, hay nói đúng h n là b n thân s c sáng t o. N u

ể ể ằ ươ ủ ể có th  thì cũng nói r ng tính đi n hình là huy ch ng c a nhà văn. Đi n hình là

ng ườ ạ i l đã quen bi ế ”. t

ế 6.5. Chi ti ậ . ệ t ngh  thu t

ế ể ế ủ ứ ớ ứ ẩ ề ả   t c a tác ph m mang s c ch a l n v  c m ­ Chi ti ệ t ngh  thu t ậ  là “các ti u ti

ừ ể ữ ậ ế ơ ị ấ ỏ xúc và t ng t t là đ n v  nh  nh t có th ể ư ưở ” (T  đi n thu t ng  văn h c ọ ). “Chi ti

ượ ộ ươ ấ ị ầ ẩ chia ra đ c tùy theo m t t ng quan và yêu c u nh t đ nh ” trong tác ph m văn

ạ ọ ư ạ ậ h c (ọ Lí lu n văn h c­ ọ  NXB Đ i h c S  ph m)

ế ệ ậ ượ ể ể ệ ộ ­  Chi ti t ngh  thu t   đ c bi u hi n phong phú, có th  là m t nét chân dung

ậ ờ ả ứ ử ể ệ ộ ộ ộ ộ nhân v t, m t hành vi l ỉ i nói, m t bi u hi n c  ch , ph n  ng n i tâm, m t nét

ườ ệ ể ệ ạ ộ ộ ả phong c nh, môi tr ng, m t bi u hi n sinh ho t, m t khâu quan h  nào đó trong

ậ ủ ờ ố đ i s ng c a nhân v t...

ự ố ể ệ ẩ ậ ọ ộ ỉ ấ ữ ơ ừ   ­ Tác ph m văn h c là m t ch nh th  ngh  thu t, là s  th ng nh t h u c  t ng

ế ở ậ ẩ ế ọ ế ố ộ y u t b  ph n trong tác ph m, vì th đây chi ti ỗ   t đóng vai trò quan tr ng. M i

ế ặ ắ ầ ộ ộ chi ti t đ c s c góp ph n làm nên nét đ c đáo trong n i dung t ư ưở  t ng và hình

ậ ủ ứ ệ ẩ . th c ngh  thu t c a tác ph m

ươ ữ ề ầ ế ỗ ­ M i ph ng pháp sáng tác có nh ng yêu c u khác nhau v  chi ti ặ   t, trong đó đ c

ệ ả ể ế ự ủ ư ệ ệ bi ự   t ph i k  đ n trào l u ch  nghĩa hi n th c phê phán. Các nhà văn hi n th c

ế ự ả ế ẽ ả ế ể Ti u thuy t s  không là gì c  n u nó ầ yêu c u chi ti t ph i có tính chân th c “

ự ừ ế ự ụ không chân th c trong t ng chi ti t ữ ế ”. Nh ng chi ti ự   t chân th c có tác d ng “th c

ệ ầ ả ộ ườ ọ ữ ả c m” góp ph n đan d t nên nh ng c nh sinh đ ng   làm cho ng i đ c quên đi

ư ượ ệ ẩ ọ ự ế ả ặ ớ ờ vi c đ c tác ph m, nh  đ c ti p xúc v i chính chính c nh đ i th c. M t khác

ế ứ ệ ự ệ ầ ự tính chi ti ọ t chân th c còn có s  m nh quan tr ng là góp ph n tái hi n chân th c

ể ể ả cách đi n hình trong hoàn c nh đi n hình.

ự ự ọ ế ể ệ ụ ắ ậ ờ ồ S  l a ch n chi ti t “đ t giá” th  hi n tài quan sát, tài v n d ng đ ng th i là

ề ệ ệ ườ ế ế ậ ủ quan ni m ngh  thu t c a nhà văn v  con ng ằ   i. Chính vì th  có ý ki n cho r ng

ế ỏ ớ Chi ti t nh  làm nên nhà văn l n.

ơ ơ ệ ấ ấ ắ 6.6. Ch t th  và ch t th  trong truy n ng n:

ấ ữ ấ ượ ạ ừ ự ệ ơ là tính ch t tr  tình ­ tính ch t đ c t o nên t s  hoà quy n gi a v ữ ẻ ­ Ch t thấ

ớ ẻ ẹ ủ ể ể ệ ạ ả ẹ ủ ả đ p c a c m xúc, tâm tr ng, tình c m v i v  đ p c a cách bi u hi n đ  có th ể

ơ ợ ữ ả ộ ẩ kh i g i nh ng rung đ ng th m mĩ và tình c m nhân văn.

ơ ệ ấ ượ ạ ắ  đ ể   c t o nên khi nhà văn chú ý khai thác và bi u ­ Ch t th  trong truy n ng n

ệ ộ ế ạ ủ ả ậ ả ạ hi n m t cách tinh t ặ ủ    m ch c m xúc, tâm tr ng, tình c m c a nhân v t ho c c a

ướ ế ớ ằ ế ợ ả ầ ả chính mình tr c th  gi ữ i b ng nh ng chi ti t, hình  nh đ y g i c m và m t l ộ ố   i

ề ả ủ ả ệ ồ ợ ị ớ văn trong sáng, truy n c m, phù h p v i nh p đi u riêng c a c m xúc, tâm h n.

ệ ắ ẩ ặ ộ ượ ấ ­> M t truy n ng n (ho c tác ph m văn xuôi) đ c coi là giàu ch t th ơ

ố ậ ủ ườ ế ể ạ ệ ặ ộ khi m i b n tâm c a ng i vi t không đ t vào vi c k  l ế ố ự ệ   i m t bi n c , s  vi c,

ủ ờ ố ặ ủ ộ ạ ệ ậ ộ ồ   hành đ ng mà là vi c làm b t lên m t tr ng thái c a đ i s ng ho c c a tâm h n

con ng i.ườ

ượ ậ ữ 6.7. Hình t ơ ng nhân v t tr  tình trong th .

ả ượ ậ ữ ệ ệ ạ ­ Mô t : Hình t ng nhân v t tr  tình trong th ọ ơ hi n ra qua gi ng đi u, tr ng thái

ả ẩ ậ ồ ự ự ệ ạ tâm h n, c m xúc ( còn nhân v t trong tác ph m t s : có di n m o, tính cách,

ụ ể ộ hành đ ng c  th ).

­ Phân lo i:ạ

ự ấ ệ ủ ả ẩ + Xét s  xu t hi n c a tác gi trong tác ph m:

ả ữ • Cái tôi tr  tình: tác gi

ậ ữ ậ ả ậ • Nhân v t tr tình nh p vai: khi tác gi hoá thân vào nhân v t khác trong tác

ph m.ẩ

ề + Xét v  vai trò:

ủ ể ữ ườ ự ế ộ ộ ả • Ch  th  tr  tình (ng i tr c ti p b c l c m xúc)

ố ượ ố ượ ữ ướ ớ ủ ủ ể ữ ạ • Đ i t ng tr  tình: đ i t ng h ng t i c a tâm tr ng ch  th  tr  tình

ệ ể 6.8. Quan đi m/ quan ni m sáng tác

­ Là gì:

ỗ ứ ể ể + Ch  đ ng, đi m nhìn đ  nhà văn sáng tác.

ả ượ ự ệ + Ph i đ c hi n th c hoá trong quá trình sáng tác.

ự ế ể ệ ượ ể ế ẩ + Đ c phát bi u tr c ti p hay th  hi n gián ti p qua các tác ph m.

ể ạ ư ể ệ + Nhà văn nào cũng có quan đi m/quan ni m sáng tác nh ng đ  t o thành m t h ộ ệ

ả ố ị ượ th ng có giá tr  thì không ph i ai cũng làm đ c.

­ Vai trò:

ự ề ố ộ ọ ượ ự + Chi ph i toàn b  quá trình sáng tác (l a ch n đ  tài, hình t ng, l a ch n l ọ ố   i

ế ệ ụ ứ vi t, các hình th c ngh  th ât...)

ể ệ ầ ầ ủ + Ph n nào th  hi n t m t ư ưở  t ng c a nhà văn.

ả ạ ọ 6.9. Nhà văn – văn b n – b n đ c

ườ ự ạ ả ồ ­ Nhà văn: ng ệ i sáng t o ra văn b n => th c hi n quá trình kí mã => Ý đ  ngh ệ

ậ ả ủ ề ể ả ả ả ộ ỉ thu t, cách lí gi i c a nhà văn v  văn b n ch  là m t kh  năng hi u văn b n.

ạ ọ ườ ế ự ệ ậ ọ ả ­ B n đ c: ng i ti p nh n văn h c => th c hi n quá trình gi i mã.

ộ ộ ề ể ả ấ ậ ả ­ Văn b n: là m t b  mã, có th  ch p nh n nhi u cách gi ư   i khác nhau nh ng

ả ợ ượ ử ớ ph i phù h p v i các mã đã đ c nhà văn kí g i.

ể ả ướ ứ ụ ế ậ ẫ ậ ọ ế ầ ủ   i quy t yêu c u c a II. H ng d n h c sinh v n d ng ki n th c lí lu n đ  gi

ỏ ọ ề đ  thi h c sinh gi i.

ươ ng pháp làm bài 1. Ph

ể ế ọ ướ H c sinh có th  ti n hành theo các b c sau:

ả ấ ­ Gi ề i thích v n đ .

ứ ậ ấ ề ­ Bàn lu n, ch ng minh v n đ .

ở ộ ấ ề ­ Đánh giá m  r ng, nâng cao v n đ .

ộ ố ư 2. M t s  l u ý

ế ứ ế ầ ậ ọ ượ ử ụ ­   Trong   bài   vi t,   ph n   ki n   th c   lí   lu n   văn   h c   đ ọ   c   s   d ng   khi   h c

ả ở ộ ậ ấ sinh gi i thích, bàn lu n, đánh giá m  r ng, nâng cao v n đ ề.Trong đó ki nế

ọ ượ ử ụ ấ ở ứ ề ậ ầ ậ ấ th c lí lu n văn h c đ c s  d ng nhi u nh t ề  ph n bàn lu n v n đ .

ọ ượ ử ụ ứ ế ậ ợ ớ ­ Ki n th c lí lu n văn h c đ ầ   ả c s  d ng trong bài ph i phù h p v i yêu c u

ừ ề ồ ươ ế ộ ả ủ c a đ , trình bày v a ph i, không ôm đ m, phô tr ứ ng ki n th c m t cách

ầ ườ ứ ế ậ ậ ọ ợ không c n thi ế . Tránh tr t ộ   ụ ng h p h c sinh v n d ng ki n th c lí lu n m t

ủ ứ ụ ế ạ ờ ườ ọ cách m  nh t, chung chung, không đ  s c thuy t ph c ng i đ c.

ả ượ ứ ế ậ ộ ự ạ ­ Ki n th c lí lu n ph i đ c trình bày m t cách t ằ    nhiên, rành m ch b ng

ứ ủ ế ể ọ ờ l ứ   i văn, cách hi u c a h c sinh ch  không nên sao chép máy móc ki n th c

ờ ạ ậ ủ ệ ả ạ ầ ở sách v  hay l i d y r p khuôn c a th y cô. Bài văn đ t hi u qu  cao là nh ờ

ữ ứ ụ ế ề ế ạ ậ ộ ợ ứ   ậ v n d ng m t cách linh ho t, h p lí gi a nhi u ki n th c lí lu n, ki n th c

ọ ượ ễ ạ ả văn h c đ ả c di n đ t giàu c m xúc và hình  nh.

ộ ố ề ứ ọ ể ấ ề III. M t s  đ  minh h a cách th c tri n khai v n đ .

ị ủ ậ ướ ế ệ ẩ Giá tr  c a tác ph m ngh  thu t tr c h t là giá tr  t ị ư ưở  t ủ ng c a nó. ề  Đ  1: “

ư ượ ở ậ ủ ứ ả Nh ng là t ư ưở  t ng đã đ c rung lên các cung b c c a tình c m , ch  không

ủ ơ ể ẳ ấ ả ph i ả ở ư ưở  t t ng th ng đ  trên trang gi y. Có th  nói, tình c m c a ng ườ   i

ế ự ộ ầ vi t là khâu đ u tiên và là khâu sau cùng trong quá trình xây d ng m t tác

ệ ẩ ph m ngh  thu t ậ .”

ề ễ ớ ả Các nhà văn nói v  văn (Nguy n Kh i, ộ   ẩ , NXB Tác ph m m i, Hà N i,

1985)

ư ế ệ ớ ị ể ề ế Anh/ch  hi u nh  th  nào v  ý ki n trên? Hãy liên h  v i sáng tác

ặ ố ữ ể ệ ỏ ế ủ c a Xuân Di u ho c T  H u đ  làm sáng t ý ki n.

ướ ẫ H ng d n:

ả ế ủ ễ 1. Gi ả i thích ý ki n c a Nguy n Kh i

ả ớ ứ ữ ừ ề ễ ả ắ ầ   ­ Là nhà văn đã t ng tr i v i ngh , Nguy n Kh i ý th c sâu s c nh ng yêu c u

ắ ươ ể ẩ ộ ướ ế ủ kh t khe c a văn ch ị ủ ng. Ông hi u giá tr  c a m t tác ph m tr c h t là giá tr ị

ủ ư ườ ờ ầ ệ ả ộ ư ưở t  t ng c a nó. Nh ng là ng i đã tr i nghi m cu c   đ i c m bút, ông cũng

ệ ả ấ ỉ ầ ả ơ “t ư ưở   ng t ậ th m thía ngh  thu t không ph i ch  là t ư ưở  t ng đ n thu n mà ph i là

ượ ở ứ ậ ẳ ằ đ c rung lên ả  các cung b c tình c m, ch  không ph i ả ở ư ưở  t t ng n m th ng đ ơ

ả ượ ắ ẫ ấ ả trên trang gi y”ấ , nghĩa là t ư ưở  t ng  y ph i đ ủ   c t m đ m trong tình c m c a

ườ ế ư ưở ả ượ ấ ể ả ằ ả ả ng i vi t, t t ng  y ph i  đ c chuy n t ủ   i  b ng tình c m, c m xúc c a

ườ ế ủ ễ ệ ả ẳ ố ị ng i ngh  sĩ. Nói cách khác, ý ki n c a Nguy n Kh i đã kh ng đ nh m i quan

ữ ư ưở ể ờ ủ ả ệ ắ h  g n bó, không th  tách r i gi a t t ng và tình c m c a nhà văn.

2. Bàn lu n.ậ

ậ ướ ế ị ủ ệ ẩ 2.1. Giá tr  c a tác ph m ngh  thu t tr c h t là giá tr  t ị ư ưở  t ủ ng c a nó , câu nói

ể ủ ậ ư ộ ể hi n nhiên nh  m t chân lí không th  ph  nh n .

ị ướ ế ấ ượ ẩ ậ ộ ệ ­ M t tác ph m ngh  thu t có giá tr , tr ả ề c h t ph i đ  xu t đ c m t t ộ ư ưở   ng  t

ữ ủ ệ ề ẻ ả ớ ộ m i m  . M t nhà văn tài năng ph i có nh ng phát hi n riêng c a mình v  nhân

ộ ỗ ộ ả ủ ộ ộ ộ ậ   ố sinh thông qua m t n i lòng, m t tình hu ng, m t c nh ng  …c a m t nhân v t.

ả ủ ứ ế ở ươ ệ ả ậ B i xét đ n cùng, thiên ch c cao c  c a văn ch ng ngh  thu t là ph n ánh con

ườ ướ ớ ụ ườ ế ng i và h ng t ụ ờ ố i ph c v  đ i s ng con ng ế i. Vì th , khi vi ẩ t tác ph m nhà

ủ ế ủ ủ ể văn không th  không b c l ộ ộ ư ưở  t t ng c a riêng mình, ch  ki n c a riêng mình

ướ ữ ề ấ ộ tr c nh ng v n đ  xã h i .

ấ ủ ệ ể ề ả ặ ậ ạ ộ ­ M t khác, b n ch t c a lao đ ng ngh  thu t là sáng t o. Ngh  văn là ngh  sáng

ủ ụ ệ ả ạ t o. Cho nên nhi m v  khó khăn mà cũng là vinh quang c a nhà văn là ph i khám

ộ ệ ố ủ ư phá, phát minh ra m t h  th ng t ư ưở  t ở ng c a riêng mình. B i nói nh  Nam Cao

ươ ữ ế ầ ườ ữ ạ ợ ng không c n đ n nh ng ng i th  khéo tay…sáng t o nh ng cái gì “Văn ch

ư ư ưở ế ố ố ẽ ệ ch a có” . T  t ng s  là y u t ậ    c t lõi hình thành nên phong cách ngh  thu t,

ủ ấ ấ d u  n riêng c a nhà văn.

ả ư ưở ễ ủ “là t ư ưở  t ng đã 2.2. Tuy nhiên, theo Nguy n Kh i,  t t ộ ng c a m t nhà văn

ượ ở ậ ủ ứ ả đ c rung lên các cung b c c a tình c m, ch  không ph i ả ở ư ưở  t t ẳ ng th ng đ ơ

trên trang gi yấ ”

ậ ủ ủ ẹ ậ ọ ậ     ­ Các Mác nói : quy lu t c a văn h c là quy lu t chung c a cái đ p, là quy lu t

ứ ả ấ ả ả ấ ứ ế   ạ ủ c a tình c m. Có nghĩa là Mác nh n m nh tình c m ch  không ph i b t c  y u

ủ ệ ẩ ậ ớ ọ ồ ỗ ố t ự   ẹ  nào m i là ng n ngu n sâu xa c a cái đ p. M i tác ph m ngh  thu t đích th c

ả ướ ủ ẹ ằ ả ph i h ng con ng ườ ớ i, t i cái đ p b ng tình c m c a nhà văn.

ủ ủ ề ự ề ả ẫ ơ ­ Không ph i ng u nhiên nhi u nhà th  đã nói v  s  thăng hoa c a c a xúc. Ngay

ậ ọ ộ ơ ọ   ồ Hãy xúc đ ng h n th  cho ng n ừ ư t x a, Ngô Thì Nh m đã kêu g i các thi nhân “

ề ơ ế ệ ơ ờ ơ Th  hay, l i th  chín đ ỏ bút có th nầ ”. Xuân Di u khi bàn v  th  cũng có ý ki n “

ư ưở ẻ ộ ủ ữ ế ớ ả trong c m xúc”. T  t ng c a nhà văn dù có m i m , đ c đáo đ n đâu đi n a mà

ượ ể ệ ằ ộ ỉ ẳ ơ không đ c th  hi n b ng m t trái tim thì t ư ưở  t ng đó ch  th ng đ  trên trang

ấ gi y mà thôi.

ủ ầ ả 2.3. Tình c m c a ng ườ ế i vi t là khâu đ u tiên và là khâu sau cùng trong quá

ự ộ ệ ẩ trình xây d ng m t tác ph m ngh  thu t ậ  ”.

ủ ế ẩ ả ọ ồ ườ ủ ­ Tác ph m văn h c là ti ng nói c a tâm h n, tình c m cá nhân c a ng i ngh ệ

ướ ấ ứ ộ ờ ạ ả ọ sĩ tr ẩ c cu c đ i. Nhà văn sáng t o tác ph m văn h c khi c m th y b c xúc tr ướ   c

ộ ố ủ ườ ả ấ ệ ủ cu c s ng c a con ng ự i, c m th y có s  thôi thúc mãnh li ậ   t c a con tim. Vì v y,

ả ằ ớ ơ ở Th  kh i phát trong lòng ng không ph i vô c  mà Lê Quí Đôn cho r ng “ ườ ”. i

ự ả ẩ ẩ   ­ Tình c m còn là khâu sau cùng trong quá trình xây d ng tác ph m tác ph m

ệ Ở ế ườ ọ ườ ọ ậ ủ ngh  thu t c a nhà văn. ố  đây là mu n nói đ n ng i đ c. Ng ớ   ế i đ c đ n v i

ả ằ ẩ ườ ế ầ ố ừ ằ tác ph m đâu ph i b ng con đ ng lí trí mà b ng chi c c u n i t ế    trái tim đ n

ữ ắ ấ ế ử ắ ấ ớ v i trái tim. Nh ng t ư ưở  t ng tâm đ c nh t, tha thi t nh t nhà văn g i g m trong

ẽ ậ ẩ ồ ườ ọ ủ ả tác ph m s  thâm nh p vào tâm h n ng i đ c trong hình hài c a c m xúc. Nhà

ể ẳ ặ ị ệ ủ ế văn Bùi Hi n  đã kh ng  đ nh  ý  nghĩa  đ c bi t c a ti ng nói tri   âm trong văn

ươ ẻ ữ ự ả ế n c ườ   i ch ư ng nh  sau : “ Ở ướ  nào cũng th  thôi, s  c m thông chia s  gi a ng

ườ ế ọ đ c và ng i vi ế ” t là trên h t

ủ ẩ ả ộ ị ­ M t tác ph m có giá tr  hay không xét cho cùng là do tình c m c a nhà văn có

ự ế ả ồ ộ ườ ọ chân th c hay không, có kh  năng tác đ ng sâu xa đ n tâm h n ng i đ c hay

không.

ứ 3. Ch ng minh

ộ ủ ệ c a Xuân Di u. * Phân tích bài th  ơ V i vàng

ủ ệ ướ ề ằ ẳ ị ­ Trong các sáng tác c a Xuân Di u tr ộ   c CMT8 đ u nh m kh ng đ nh m t

ề ượ ớ ờ ể ả ủ ni m khao khát đ c giao c m v i đ i ­ có th  xem là t ư ưở  t ệ   ng c a Xuân Di u

ấ ắ ủ ệ ộ lúc  y. Đó là m t t ộ ư ưở  t ở   ẻ ng nhân văn đ c đáo và kho  kho n c a Xuân Di u . B i

ấ ế ơ ườ ệ ọ ạ ố vì lúc  y bi t bao nhiêu là th  khác đang chán ch ng tuy t v ng, tr n ch y vào

ứ ệ ả ẫ ố ộ ờ   quá kh  vàng son hay tr n vào tình yêu, vào m ng  o thì  Xuân Di u v n nhìn đ i

ắ ễ ể ẫ ặ c p m t xanh non ố Chân hoá r  đ  hút mùa d ằ b ng “ ”, v n mong mu n “ ướ ấ ”. i đ t

ư ưở ắ ấ ẻ ượ ộ ộ ạ ẽ ả ầ ­ T  t ng nhân văn kho  kho n  y đ c b c l m nh m , tràn đ y c m xúc

ộ trong bài th  ơ V i vàng :

ớ ệ ề ộ ơ V i vàng + Gi i thi u chung v  bài th .

ề ộ ữ ệ ườ ủ + Phân tích nh ng khám phá c a Xuân Di u v  m t thiên đ ặ ấ   ng trên m t đ t,

ậ ủ ề ờ ệ ờ ụ ế ố ả c m nh n c a Xuân Di u v  th i gian, l i gi c giã s ng h t mình… (chú ý phân

ữ ừ ữ ừ ệ ả tích nh ng t ng , hình  nh, bi n pháp tu t …)

ơ ố ữ ể ể ấ ẫ ứ ỏ ậ ị *Có th  l y d n ch ng trong th  T  H u đ  làm sáng t nh n đ nh.

ở ộ 4. M  r ng, nâng cao.

ệ ữ ư ưở ố ẩ ả ọ ­ M i quan h  gi a t t ng và tình c m trong tác ph m văn h c.

ạ ủ ị ủ ự ẩ ể ­ S  sáng t o c a nhà văn đ  làm nên giá tr  c a tác ph m.

ủ ườ ọ ế ẩ ậ ­ Vai trò c a ng i đ c khi ti p nh n tác ph m.

ự ệ ạ ọ Đ  2:ề  Hi n th c và sáng t o trong văn h c

ệ ậ ẩ ượ ự ừ ữ “Tác ph m ngh  thu t luôn đ c xây d ng t ậ ệ  nh ng v t li u m n ượ ở ự    th c

ạ ư ố ỉ ạ ữ ồ t i, nh ng nhà văn không ch  mu n ghi l ố   i nh ng cái đã có r i mà còn mu n

ộ ề nói m t đi u gì m i m ” ễ ớ ẻ  (Nguy n Đình Thi).

ị ỏ ế Anh/Ch  hãy làm sáng t ý ki n trên.

ả 1. Gi i thích

ứ ể ệ ừ ể ế ậ ệ ­ “V t li u”: Nguyên li u đ  làm nên th  gì đó (t đi n Ti ng Vi ệ   ệ  “v t  li u ậ t);

ộ ố ệ ạ ề ậ ủ ự ế ệ m n th c t i” ấ   ượ ở ự ạ đ  c p đ n vai trò c a hi n th c cu c s ng trong vi c t o ch t

ệ ẩ ộ li u làm nên m t tác ph m.

ố ỉ ạ ữ ồ ố ộ   i nh ng cái đã có r i mà còn mu n nói m t ­ “Nhà văn không ch  mu n ghi l

ầ ấ ế ề ự ủ ề ề ạ ọ ớ đi u gì m i m ”: ẻ Yêu c u t t y u c a văn h c v  s  sáng t o, v  cá tính sáng

ự ạ ỗ ỉ ạ ủ t o c a m i nhà văn. S  sáng t o trong quá trình sáng tác không ch  là yêu c u c ầ ơ

ỗ ự ủ ủ ị ả b n mà còn là khao khát, n  l c c a nhà văn, làm nên v  trí c a nhà văn trong văn

ấ ả ủ ự ệ ề ậ đàn, và trên t t c , chính là s  thăng hoa c a anh ta trong ngh  thu t, là ni m say

ị ớ ữ ữ ậ ữ ớ mê vô t n khi khám phá ra nh ng giá tr  m i, nh ng t ư ưở  t ng m i, nh ng tình

ẻ ẹ ữ ớ ớ ả c m m i, nh ng v  đ p m i.

ờ ậ ị ờ ủ ề ậ ể ế ạ ­> Ý nghĩa l i nh n đ nh : Đ  c p đ n hai khía c nh không th  tách r i c a quá

ự ự ể ệ ẩ ế   ạ trình sáng tác: Hi n th c và s  sáng t o. Tác ph m không th  hình thành n u

ậ ệ ư ự ế ệ ế ế ấ ồ ồ   thi u đi hi n th c, n u thi u đi ngu n v t li u c u thành nên nó, nh ng đ ng

ể ồ ạ ờ ị ể ố ể ẳ ấ ớ ờ ị ế th i, đ  t n t i, đ  kh ng đ nh giá tr , đ  s ng mãi v i th i gian, nh t thi t tác

ữ ự ứ ự ề ẻ ả ẩ ả ọ ớ ậ   ạ ph m văn h c ph i ch a đ ng s  sáng t o, ph i có nh ng đi u “m i m ”. V t

ự ớ ặ ủ ự ệ ệ ẻ ộ ồ   li u hi n th c và s  m i m  mà nhà văn khám phá chính là hai m t c a m t đ ng

ự ứ ệ ẫ ộ ố xu, có m i quan h ồ   ệ  bi n ch ng, tác đ ng l n nhau, làm nên s  hình thành và t n

ạ ủ ẩ ọ ộ t i c a m t tác ph m văn h c chân chính.

2. Bàn lu n.ậ

ệ ạ ậ ượ ự ừ ữ ẩ 2.1.  T i sao “Tác ph m ngh  thu t luôn đ c xây d ng t ậ ệ    nh ng v t li u

ượ ở ự ạ m n th c t i”?

ố ượ ủ ự ệ ệ ả ộ ờ   ộ ố . “Cu c đ i ­ Đ i t ng ph n ánh c a văn ngh  chính là hi n th c cu c s ng

ở ầ ể ể ớ ủ ươ ự là đi m kh i đ u và cũng là đi m đi t i c a văn ch ẩ   ấ ng”. Th c ch t tác ph m

ộ ố ự ọ ượ ủ ả ệ văn h c chính là hi n th c cu c s ng đ c ph n ánh qua lăng kính c a nhà văn.

ế ư ưở ử ắ ả ừ ệ ự N u t t ng, tình c m mà nhà văn g i g m t hi n th c anh ta khai thác chính là

ị ứ ủ ủ ẩ ầ ẩ ậ   ỉ đ nh cao c a tác ph m, chính là ph n làm nên giá tr , s c hút c a tác ph m, thì v t

ễ ề ự ệ ệ ắ ữ ấ ầ ổ ị li u hi n th c chính là cái r  b n ch c gi cho ph n thăng hóa  y luôn  n đ nh,

ậ ắ ễ ừ ộ ố ể ệ ẩ ơ ữ v ng vàng. Có th  nói, tác ph m ngh  thu t b t r  t ơ    cu c s ng và đ m hoa n i

ủ ườ ư ưở t  t ả ng, tình c m c a ng ệ i ngh  sĩ.

ấ ệ ọ ắ ẩ ­ Ch t li u làm nên hình hài s c vóc cho tác ph m văn h c chính là ngôn t ừ

ệ ừ ắ ồ ừ Ở ộ ở ậ . Mà ngôn t b t ngu n t ộ ố  cu c s ng. “ đâu có lao đ ng, đó có ngh   thu t

ữ ạ ừ ạ ộ ữ ằ ố ừ sáng t o ngôn ng ”. Chính t nh ng ho t đ ng s ng h ng ngày, t ộ  lao đ ng, t ừ

ữ ồ ạ ạ ờ ộ ữ sinh ho t mà ngôn ng  ra đ i. Ngôn ng  t n t i khách quan, không m t cá nhân

ư ộ ế ướ ứ ệ ế ể ạ ổ nào có th  tùy ti n thay đ i, làm bi n d ng, nó nh  m t th  kh ọ   c mà m i

ả ọ ử ụ ữ ề ồ ộ ữ   thành viên trong c ng đ ng đ u ph i h c cách s  d ng. Ngôn ng  chính là nh ng

ừ ệ ậ ậ ằ ả ế ặ ỉ v a qu ng mà t đó nhà văn, b ng tài năng ngh  thu t và c m nh n tinh t , tôi

ệ ừ ậ ủ ữ ệ ế ấ luy n thành ngôn t ngh  thu t c a mình, là nh ng gì tinh t ấ    nh t, hàm súc nh t,

ề ả ọ ẹ ư ưở ể ể ấ ả ả ể bi u c m nh t, đ  có th  truy n t i tr n v n t t ng, tình c m mà anh ta đang

ấ ậ ả ổ ấ ủ p ư . Quá trình đó r t gian kh , nh ng thành qu  cũng th t cao quý. ả ố    “Ph i t n

ặ ấ ừ ề ộ ữ ấ ữ ữ ỉ ằ h ng t n qu ng ngôn t /Ch  thu v  m t ch  mà thôi/ Nh ng ch   y làm cho rung

ệ ệ ư ậ ể ộ đ ng/Tri u trái tim trong hàng tri u năm dài”. ộ ậ ệ    Nh  v y có th  nói, m t v t li u

ệ ể ể ế ậ ẩ không th  thi u đ  làm nên tác ph m ngh  thu t mà nhà văn m n t ượ ừ ự ạ   i, th c t

chính là ngôn ng .ữ

ủ ủ ứ ạ ọ ể ể ­ Đ  hoàn thành s  m ng cao c a c a mình, văn h c không th  không quan

ậ ậ ế ứ ả ứ ở “Tr  thành th  vũ khí tâm đ n th c t ọ ự ạ .Th t v y, văn h c có ch c năng cao c  là i

ể ừ ố ắ ự ế ớ ấ ừ ổ thanh cao và đ c l c mà chúng ta có đ  v a t cáo v a thay đ i th  gi i x u xa,

ả ố ừ ồ ườ ọ ạ gi d i, v a làm tâm h n ng ơ i đ c trong s ch h n, phong phú h n” ơ   (Th chạ

ậ ủ ự ế ạ ẩ ọ ộ Lam). Theo quy lu t c a s  sáng t o, m t tác ph m văn h c không k t thúc trên

ộ ố ỗ ậ ấ ộ trang gi y, mà nó tr i d y, hòa mình vào cu c s ng, tác đ ng vào t ư ưở  t ng tình

ườ ể ộ ố ộ ố ả ạ ầ ố ẹ ủ ả c m c a con ng i đ  góp ph n c i t o cu c s ng, làm cu c s ng t ơ   t đ p h n,

ộ ố ể ế ậ ạ ơ ọ trong s ch h n. Chính vì v y, văn h c không th  không chú tâm đ n cu c s ng,

ể ướ ừ ệ ậ ệ ượ ừ ế nhà văn không th  kh ữ  vi c tìm ki m nh ng v t li u m n t c t ộ ố  cu c s ng.

ậ ệ ở ự ộ ệ ớ V t li u ư ể    đây chính là hi n th c r ng l n ngoài kia, mênh mông bao la nh  bi n

ắ ủ ữ ộ ữ ữ ầ ẫ ớ ơ ờ ạ   ớ ớ l n v i nh ng c n sóng ng m d  d i, v i nh ng mâu thu n gay g t c a th i đ i,

ữ ữ ữ ậ ỗ ố ư ữ ệ ướ ớ v i nh ng n i đau, nh ng s  ph n, nh ng tâm t ọ  nguy n v ng, nh ng c m ơ

ướ ể ớ ả ộ ự ấ ệ ầ ỗ ồ khát khao. Tr c bi n l n hi n th c  y, m i nhà văn c n tr i r ng tâm h n mình

ủ ữ ậ ắ ọ ộ ờ ệ ủ ể ể đ  đón nh n nh ng vang v ng c a cu c đ i, v t ki t trái tim c a mình đ  hòa

ữ ệ ươ ể ộ ố ộ ố đi u cùng nh ng đau th ng trong cu c s ng, đ  cu c s ng ùa vào trái tim, tràn ra

ọ ườ ạ ườ ấ ể “Nhà văn là ơ ầ n i đ u ng n bút. Nhà văn là ng i b n, nhà văn là ng i th u hi u,

ườ ẩ ỉ ượ ự ế ng i cho máu”. Ch  tác ph m đ ằ c xây d ng nên b ng máu nóng da di t yêu

ươ ướ ữ ế ằ ộ ắ th ng h ờ ng đ n cu c đ i, b ng nh ng gi ọ ướ t n ậ   c m t sáng trong sâu đ m

ề ườ ế ữ ẩ ớ ớ ni m yêu ng ờ i, yêu đ i tha thi t m i là nh ng tác ph m chân chính, m i có th ể

ượ ớ ạ ẩ ở ọ ờ t qua m i b  cõi và gi i h n, tr  thành tác ph m chung cho loài ng i” “v ườ , m iớ

ượ ạ ủ ự ờ ể ủ ậ ế t qua s  băng ho i c a th i gian có th  “ể v ”, đ  ph  nh n cái ch t.

ữ ố ạ ỉ 2.2. T i sao “Nhà văn không ch  ghi chép nh ng gì đã có mà luôn mu n nói

ộ ề ớ ẻ m t đi u gì m i m ”?

ư ươ ữ ườ ợ “Văn ch ầ ng không c n nh ng ng i th  khéo tay làm ­ Nh  Nam Cao đã nói

ữ ư ư ể ẫ ạ ự theo vài ki u m u đ a cho…sáng t o nh ng gì ch a có”, ạ  s  sáng t o là y u t ế ố

ố ớ ở ẽ ủ ệ ộ ẩ ậ ố s ng còn c a m t nhà văn đ i v i ngh  thu t ậ . B i l ệ , tác ph m ngh  thu t không

ồ ủ ộ ố ở ẽ ả ả ệ ẩ ậ ph i là b n photocopy vô h n c a cu c s ng; b i l , tác ph m ngh  thu t chính

ế ớ ượ ủ ẩ là th  gi i khách quan đ c nhìn qua lăng kính c a nhà văn, nên tác ph m ngh ệ

ậ ẽ ờ ủ ế ế thu t s  không bao gi ấ ấ  thành hình n u thi u đi d u  n cá nhân c a nhà văn in

ự ế ế ế ạ d uấ ậ đ m trong nó. Nói cách khác, n u thi u đi s  sáng t o, n u nhà văn không có

ậ ẽ ệ ế ậ ẩ ộ ệ vân tay ngh  thu t riêng, tác ph m ngh  thu t s  ch t và tu t trôi vào quên lãng

ứ ủ ữ ữ ả ạ ớ ố ợ cùng v i dòng ch y c a nh ng th  nh t nh t gi ng nhau khác, cùng nh ng l ố   i

ự ặ ạ ặ ạ ườ ể ượ mòn, s  l p l i chính mình, l p l i ng i khác mà nhà văn không th  v t qua.

ườ ạ ẩ ả ườ ậ ủ ế ị i t o nên tác ph m là tác gi ư , nh ng ng ố i quy t đ nh s  ph n c a tác ­ “Ng

ạ ườ ọ ẽ ờ ế ữ ậ ẩ ph m l ộ i là đ c gi ” ả  (Gorki), ng i đ c s  không bao gi ti p nh n nh ng gì đã

ộ ả ế ẩ ướ ế ể ữ tìm đ n tác ph m tr ề   ấ c h t đ  tìm th y nh ng đi u quen nhàm, cũ kĩ. Đ c gi

ớ ạ ể ố ố ể ồ m i l ệ   , đ  làm giàu thêm cho tâm h n, đ  làm giàu thêm v n s ng, kinh nghi m

ể ể ể ả ể ề ờ ơ ượ ữ ố s ng, đ  hi u mình, hi u đ i nhi u h n, đ  b n thân có đ c nh ng phút giây

ữ ự ữ ẹ ế ế ẹ ả ạ ọ rung c m tr n v n gi a cái đ p. N u thi u đi s  sáng t o, nh ng gì nhà văn ghi

ạ ộ ố ộ ố ứ ễ ỗ ỉ l i ch  là ghi chép y nguyên cu c s ng ­ th  cu c s ng di n ra m i ngày xung

ứ ộ ố ự ủ ữ ư ọ ế quanh h , th  cu c s ng nh  nh ng áp l c b a vây ọ ấ  đã khi n h  th y quen nhàm,

ử ỏ ệ ậ ườ ọ ế ậ ẩ ỏ th m chí m t m i, thì th  h i, ng i đ c có ti p nh n tác ph m hay không? Tác

ỉ ồ ạ ẩ ế ượ ộ ị ộ ả ế ố ph m ch  t n t i, khi chi m đ c m t v  trí trong tim đ c gi , và y u t ạ    sáng t o,

ứ ố ề ệ ế ấ ỏ ờ ồ ắ   chính là đi u ki n tiên quy t cho s c s ng  y, đ ng th i, cũng chính đòi h i kh t

ạ ả ắ ệ ủ ế ớ ươ ự khe này đã t o ra s  đào th i kh c nghi t c a th  gi i văn ch ng.

ứ 3. Ch ng minh.

ậ ệ ơ ả ề ố ữ ủ ấ ấ ạ ọ ộ   ­ V t li u chính là nh ng v n đ  c t lõi, c  b n, tr ng đ i, c p bách c a cu c

ậ ả ỏ ở ố s ng, đòi h i nhà văn thâm nh p, tr i lòng, trăn tr , suy t ư để làm nên t ư ưở   ng t

ủ ề ể ệ ở ự ớ ẻ ủ ộ ề ch  đ  tác ph m. ẩ  S  m i m  c a nhà văn th  hi n góc đ  đ  tài mà anh ta

ể ệ ở ể ể ệ ở ự ủ ệ ọ ch n, th  hi n ớ ậ ệ  đi m nhìn c a anh ta v i v t li u hi n th c đó, th  hi n khía

ẻ ớ ạ c nh t ư ưở  t ng m i m  mà anh ta khám phá ra.

ườ ủ ấ ớ ề VD:  Đ  tài ng ố   i nông dân và khám phá c a Nam Cao so v i Ngô T t T ,

ễ Nguy n Công Hoan…

ậ ệ ự ậ ự ữ ờ ượ ­ V t li u chính là nh ng s  v t ngoài đ i th c hóa thân thành hình t ủ   ng c a

ự ậ ấ ẽ ữ ữ ệ ỗ ngh  thu t. ể   ậ  Qua tay m i nhà văn, s  v t  y s  mang nh ng ý nghĩa, nh ng bi u

ữ ể ệ ạ ườ ữ ấ ượ t ng riêng, đ i di n cho nh ng ki u ng ả   ứ i khác nhau, ch t ch a nh ng tình c m

khác nhau.

ự ế ế ờ VD: Con cò ngoài đ i th c đ n con cò trong ca dao, dân ca, đ n con cò trong th ơ

ệ ế ơ ơ ỳ Ch  Lan Viên; sóng trong th  Xuân Di u và trong th  Xuân Qu nh.

ậ ệ ẻ ủ ớ ­ V t li u chính là ngôn ng . ữ  Cái m i m  c a nhà văn đó là ch t l c đ ắ ọ ượ ừ ứ th c t

ữ ữ ụ ừ ắ ữ ằ ngôn ng  dân dã, thông t c h ng ngày thành nh ng ngôn t đ t giá, nh ng cách

ể ể ệ ư ưở ẻ ợ ả ủ ả ế ợ ừ ớ k t h p t m i m , g i c m, đ  th  hi n t t ng, tình c m c a anh ta.

ử ụ ừ ữ ớ ế ợ ừ ộ ủ ệ ẻ VD: Cách s  d ng t ng  m i m , cách k t h p t đ c đáo c a Xuân Di u…

ở ộ 4. M  r ng, nâng cao.

ậ ệ ủ ự ạ ạ ủ ế ố ự ­ V t li u c a th c t i và s  sáng t o c a nhà văn chính là hai y u t không th ể

ộ ờ ạ ẫ ự ố ủ ừ ữ ẩ tách r i, tác đ ng qua l ậ   i l n nhau làm nên s  s ng c a tác ph m. T  nh ng v t

ệ ủ ự ạ ẽ ắ ặ ự ẻ ủ ạ ớ ồ li u c a th c t ờ   i, ta s  b t g p s  sáng t o, cái m i m  c a nhà văn. Đ ng th i,

ạ ủ ậ ệ ẽ ẻ ự ớ s  m i m , sáng t o c a nhà văn s  làm cho v t li u m n ượ ở ự ạ ở  th c t i tr  nên sâu

ợ ả ẹ ơ ơ ắ ơ s c h n, đ p h n, g i c m h n.

ộ ố ỏ ờ ữ ẩ ­ Nh ng tác ph m văn h c ọ  khi r i kh i tay nhà văn và đi vào cu c s ng đã tr ở

ồ ạ ữ ể ầ ộ thành nh ng khách th  tinh th n, t n t ớ ự ậ i khách quan v i s  v n đ ng n i t ộ ạ ủ   i c a

ể ủ ấ ớ ỉ ở ủ ầ ộ nó, v i tính c u trúc ch nh th  c a riêng nó, cũng tr ệ    thành m t ph n c a hi n

ự ả ở ậ ệ ể ạ ữ ẩ th c, và cũng có kh  năng tr thành v t li u đ  t o nên nh ng tác ph m ngh ệ

ệ ậ ậ ẩ ở ệ ệ thu t m i ớ  m .  ẻ  Đó là khi tác ph m ngh  thu t tr ơ    thành thi li u, văn li u, kh i

ạ ủ ế ệ ợ ự g i s  sáng t o c a các nhà văn th  h  sau.

ệ ­ Liên h : ­ Nhà văn.

ọ ạ     ­ B n đ c.

ậ ủ ộ ệ ề ề ằ Đ  3: Bàn v  lao đ ng ngh  thu t c a nhà văn, Mác­xen Pruxt cho r ng:

ự ự ả ở ộ ộ ể ỗ ầ M t cu c thám hi m th c s  không ph i ộ  ch  c n m t vùng đ t ớ ấ  m i mà

ộ ắ ớ   ầ c n m t đôi m t m i.

ề ậ ị ị ế ủ Anh/ch  hãy trình bày ý ki n c a mình v  nh n đ nh trên.

ả 1. Gi i thích.

ậ ủ ể ệ ộ ộ ể ­  Cu c thám hi m th c s ự ự: quá trình lao đ ng ngh  thu t c a nhà văn đ  sáng

ự   ẩ ạ t o nên tác ph m đích th c.

ư ượ ệ ấ ­ Vùng đ t m i ự ờ ố ớ : hi n th c đ i s ng ch a đ c khám phá.

ụ ờ ố ả ớ ắ ­ Đôi m t m i ẻ   ớ : cái nhìn và cách c m th  đ i s ng m i m .

ố ế ề ạ ả ­> Hàm ý câu nói: Trong quá trình sáng t o, đi u c t y u là nhà văn ph i có cái

ụ ộ ệ ề ả ườ nhìn và cách c m th  đ c đáo, giàu tính phát hi n v  con ng ộ ờ   i và cu c đ i.

ứ ậ 2. Bàn lu n + Ch ng minh

ề ặ ủ ư ự ứ ậ ả ọ (HS d a vào tri th c lí lu n v  đ c tr ng ph n ánh c a văn h c, phong cách

ệ ư ấ ệ ể ậ ậ ủ ngh  thu t c a nhà văn, t ể ể  ch t ngh  sĩ ... đ  tri n khai lu n đi m).

ế ị ư ề ả ọ ị ủ ớ ­ Trong sáng tác văn h c, đ  tài m i ch a ph i là cái quy t đ nh giá ộ    tr  c a m t

tác ph m:ẩ

ự ờ ố ệ ề ạ ượ ả ẩ + Đ  tài chính là ph m vi hi n th c đ i s ng đ c ph n ánh trong tác ớ    ph m. V i

ộ ề ư ớ ỉ ố ụ ả m t đ  tài m i nh ng nhà văn ch  sao chép nguyên xi theo l i ch p  nh thì không

ạ ị mang l ẩ   ự i giá tr  đích th c cho tác ph m.

ứ ấ ướ ế Phong trào Th  m i ẫ + HS l y d n ch ng: ( ơ ớ  đã h ề ng đ n đ  tài m i ớ  là th  gi ế ớ   i

ể ẩ ả ị ủ c a cái tôi cá nhân cá th  song không ph i tác ph m nào cũng có giá tr ...).

ậ ủ ệ ẩ ị ở ­ Giá tr  tác ph m và phong cách ngh  thu t c a nhà văn đ ế ị ượ  quy t đ nh b i cái c

ụ ờ ố ủ ả ườ ầ nhìn và cách c m th  đ i s ng c a ng i c m bút:

ư ệ ề ằ ộ + Dù đ  tài cũ nh ng b ng cái nhìn đ c đáo, giàu tính phát hi n và khám phá, nhà

ấ ờ ố ố ả ể ấ ạ văn có th  th u su t b n ch t đ i s ng, mang l ẩ i cho tác ph m giá tr  t ị ư ưở   ng  t

sâu s c.ắ

ứ ẫ ọ + HS ch n d n ch ng và phân tích:

ấ ỗ ớ ơ ỉ ị ổ ậ (Chí Phèo, không ch  là n i kh  v t ch t mà đau đ n h n là bi k ch ỗ   ầ  tinh th n, n i

ị ướ ị ự ệ ề ả ẫ ườ đau b  c p đi c  nhân hình l n nhân tính, b  c  tuy t quy n làm ng i. Nhà văn

ệ ượ ứ ố ố còn phát hi n đ c đ m sáng nhân tính  n ẩ  ch a bên trong cái l ỷ ữ ủ t qu  d  c a Chí

Phèo...)

ộ ế ươ ủ ặ ắ ớ (V i vàng ả ủ  là k t qu  c a cái nhìn t i m i, c a c p m t “xanh non, ế ờ    bi c r n”

ướ ẻ ẹ ướ ườ ọ ườ tr c v  đ p mùa xuân, đã bày ra tr ắ c m t ng i đ c m t ộ  thiên đ ặ ấ   ng m t đ t,

ộ ữ ẻ ề ờ ữ ệ ế ầ ậ ơ ớ ớ m t b a ti c tr n gian. H n n a, v i nh n th c ứ  m i m  v  th i gian tuy n tính,

ự ề ơ ộ ố ấ nhà th  đã đ  xu t m t quan ni m ệ  s ng tích c c...)

ở ộ ấ ề   3. M  r ng, nâng cao v n đ .

ệ ạ ế ế ­ N u đã có cái nhìn giàu tính khám phá, phát hi n l ậ i ti p c n v i ộ ề ớ  m t đ  tài

ạ ủ ị ộ ứ ẻ ẩ ớ m i m  thì s c sáng t o c a nhà văn và giá tr  đ c đáo c a ủ  tác ph m càng cao. Vì

ế ị ủ ư ế ắ ọ ớ th , coi tr ng vai trò quy t đ nh c a “đôi m t m i” nh ng cũng không nên ph ủ

ự ễ ủ ấ ậ ớ nh n ý nghĩa c a “vùng đ t m i” trong th c ti n sáng tác.

ể ả ầ ồ ự ụ ộ ­ Đ  có cái nhìn và cách c m th  đ c đáo, nhà văn c n trau d i tài năng (s  tinh

ế ắ ả ồ ưỡ ẹ ấ ồ ườ t , s c s o...), b i d ng tâm h n (t m lòng, tình c m ớ ả  đ p v i con ng ộ   i và cu c

ậ ế ờ đ i...) và xác l p m t t ộ ư ưở  t ng, quan đi m ộ   ể  đúng đ n, ti n b . ắ

ề ọ ọ Cái quan tr ng trong tài năng văn h c là Đ  4: Nhà văn I.X. Tuocghenhev nói:

ủ ọ ế ệ ủ ể ti ng nói c a mình, là cái gi ng riêng bi ấ   t c a chính mình không th  tìm th y

ủ ấ ổ ọ ộ ườ trong c  h ng c a b t kì m t ng i nào khác .

ẫ ạ ủ ự ể Cá tính sáng t o c a nhà văn và s  phát tri n văn (D n theo Khravchenko,

ớ ẩ h cọ , NXB Tác ph m m i, 1978)

ị ề ủ ế Suy nghĩ c a anh (ch ) v  ý ki n trên.

ả 1. Gi i thích

ủ ế ấ ấ ụ ả ­ Ti ng nói c a mình ể ệ   : d u  n riêng trong cách nhìn, cách c m th , cách th  hi n

ạ ủ ậ mang đ m cá tính sáng t o c a nhà văn.

ọ ệ ủ ổ ọ ủ ể ấ ấ t c a chính mình không th  tìm th y trong c  h ng c a b t kì ­ Gi ng riêng bi

ườ ộ ẫ ạ ộ ọ ộ m t ng i nào khác : nét đ c đáo không tr n l n hòa tan trong sáng t o văn h c.

ế ằ ẳ ọ ộ ị ­> Ý ki n nh m kh ng đ nh: Khi đánh giá m t tài năng văn h c thì phong cách là

ế ị ọ tiêu chí quan tr ng, mang tính quy t đ nh.

2. Bàn lu n.ậ

ắ ủ ấ ẳ ị ề Kh ng đ nh tính đúng đ n c a v n đ

ữ ư ủ ệ ề ẻ ặ ạ ọ ớ ọ   ­ Đ c tr ng c a văn h c là sáng t o và phát hi n nh ng đi u m i m , văn h c

không

ữ ọ ế ẵ ọ minh h a cho nh ng t ư ưở  t ả ạ   ng có s n, vì th  cái quan tr ng là nhà văn ph i t o

ạ ộ ệ ậ ượ l p đ c cho mình m t cá tính sáng t o riêng bi t.

ệ ở ể ạ ụ ệ ả ­ Cá tính sáng t o bi u hi n cách nhìn mang tính phát hi n, cách c m th  có

ư ế ườ ọ ộ ờ ộ tính khám phá, đ a đ n cho ng ớ ề i đ c m t cái nhìn m i v  cu c đ i thông qua

ấ ấ ủ ữ ứ ệ ậ ậ ườ nh ng hình th c ngh  thu t mang đ m d u  n cá nhân c a ng ệ i ngh  sĩ

ấ ẫ ứ ứ (HS l y d n ch ng ch ng minh).

ế ứ ố ề ạ ẩ ỗ ứ   ­ Chính cá tính sáng t o đem đ n s c s ng lâu b n cho tác ph m và ch  đ ng

ắ ả ờ ạ ữ v ng ch c cho tác gi ọ  trong m i th i đ i.

ấ ẫ ứ ứ (HS l y d n ch ng ch ng minh).

ở ộ 3. M  r ng, nâng cao.

ạ ự ị ậ ế ệ ả ợ ­ Ti ng nói riêng không có nghĩa t o s  d  l p, khác bi t mà ph i phù h p văn

ế ậ ạ ậ ươ ả ướ ệ ậ hóa, quy lu t sáng t o và ti p nh n văn ch ng ngh  thu t, ph i h ế   ng đ n

ế ẩ ấ ẩ ườ ọ ộ ự ưở ụ ồ ph m ch t th m mĩ, đem đ n cho ng i đ c m t s  h ả ng th  mĩ c m d i dào.

ự ừ ả ồ ươ ỗ ự ­ Nhà văn ph i không ng ng trau d i năng l c văn ch ng, n  l c tìm tòi sáng

ố ố ứ ự ề ề ế ở ớ ể ạ   ạ t o, m  mang v n s ng, có ki n th c uyên bác v  nhi u lĩnh v c m i có th  t o

ủ ế nên ti ng nói riêng c a chính mình.

ề ươ ộ ố ệ ả ở ữ ứ Đ  5: Văn ch ng giúp ta tr i nghi m cu c s ng ầ  nh ng t ng m c và

ữ ề ạ ườ ố ườ nh ng chi u sâu đáng kinh ng c. Nó giúp con ng i s ng “ra ng ơ   i” h n,

ố ơ ế ữ ỗ ể ệ ố s ng t ế t h n, n u ta bi ữ   t tìm trong m i quy n sách nh ng v t sáng, nh ng

ộ ờ ấ ủ ủ ữ ọ ồ ngu n sáng soi r i vào nh ng góc khu t c a cu c đ i và c a con ng ườ ” i.

ề ọ (Theo Nhà văn nói v  môn Văn – Văn h c và tu i tr ổ ẻ – NXB GD, 2015)

ư ế ị ể ệ ể ế ằ Anh/ch  hi u ý ki n trên nh  th  nào? B ng vi c tìm hi u m t s ộ ố

ệ ắ ạ truy n ng n giai đo n 1930 ­ 1945, hãy làm sáng t ỏ .

ả 1. Gi i thích.

ệ ạ ậ ồ ừ ­ Văn ch ngươ : là lo i hình ngh  thu t bao g m các sáng tác dùng ngôn t ngh ệ

ộ ố ậ ể ả ườ thu t đ  ph n ánh cu c s ng con ng i.

ươ ộ ố ệ ả ở ứ ữ ữ ầ ­ Văn ch ng giúp ta tr i nghi m cu c s ng ề    nh ng t ng m c và nh ng chi u

ươ ế ặ ầ ườ ọ sâu đáng kinh ng cạ : văn ch ng th m l ng đem đ n cho ng ả   ữ i đ c nh ng tr i

ộ ờ ả ế ệ ấ ộ ườ ọ ỏ nghi m mà m t cu c đ i khó lòng th u tr i h t. Nó giúp ng i đ c th a mãn nhu

ả ự ố ế ế ạ ọ ớ ỉ ạ ầ c u n m tr i s  s ng muôn hình v n tr ng. Đ n v i văn h c, ta không ch  khám

ứ ự ệ ể ậ ả ậ ả phá, nh n th c hi n th c mà còn c m nh n, hi u bi ế ư ưở  t t t ng, tình c m, ướ   c

ủ ạ ơ ọ m , khát v ng c a nhân lo i và chính mình.

ườ ố ườ ơ ố ố ơ ế ­ Nó giúp con ng i s ng “ra ng i” h n, s ng t ế t h n, n u ta bi t tìm trong

ữ ữ ữ ệ ể ỗ ồ ọ ấ   m i quy n sách nh ng v t sáng, nh ng ngu n sáng soi r i vào nh ng góc khu t

ộ ờ ủ ườ ủ c a cu c đ i và c a con ng i:

ấ ủ ủ ệ ồ ọ ờ ộ ữ  + V t sáng, ngu n sáng soi r i vào nh ng góc khu t c a cu c đ i và c a con

ề ữ ệ ủ ề ẩ ẻ ẹ ế ớ ự ng iườ : s  phát hi n c a nhà văn v  nh ng v  đ p ti m  n bên trong th  gi i tâm

ườ ự ố ớ ộ ườ ộ ờ ồ h n con ng i, có tác đ ng tích c c đ i v i con ng i, cu c đ i. Ng ườ ọ ẽ  i đ c s

ủ ậ ươ ớ ồ ừ ề ế nh n ra ý nghĩa c a văn ch ng v i tâm h n mình t chính đi u này. N u ng ườ   i

ủ ộ ẹ ẩ ư ề ế ậ ự ể ệ   ọ đ c ch  đ ng tìm ki m cái đ p  n kín, ti m tàng cũng nh  nh n ra s  th  hi n

ẻ ẹ ữ ẳ ượ ậ ở ẽ ậ ẩ nh ng v  đ p sâu th m trong hình t ệ ng ngh  thu t tác ph m thì s  nh n ra

ượ ữ ẩ đ ệ c nh ng thông đi p th m mĩ sâu xa.

ườ ố ườ ố ơ ọ i s ng “ra ng i” h n, s ng t t h n: + Nó giúp con ng ẩ ố ơ  tác ph m văn h c đem

ạ ườ ề ả ồ ở l i cho con ng ệ i ni m vui trong sáng, thánh thi n, làm n y n  trong tâm h n ta

ữ ẹ ướ ấ ố ẹ ữ ế ẩ ả nh ng xúc c m cao đ p, h ng ta đ n nh ng ph m ch t t t đ p mang tính nhân

văn.

2. Bàn lu n.ậ

ộ ố ẹ ệ ậ ả ọ ộ ổ ợ ­ Văn h c ngh  thu t ph n ánh cu c s ng m t cách t ng h p, toàn v n trong

ứ ạ ủ ệ ề ạ ậ ọ m i quan h  đa d ng, ph c t p, t p trung khám phá chi u sâu khôn cùng c a tâm

ườ ồ h n con ng i.

ứ ệ ả ở ắ ớ ờ ố ầ ọ ộ ­ Văn h c có s  m nh cao c  b i tác đ ng sâu s c t i đ i s ng tinh th n con

ườ ứ ủ ậ ọ ng i: văn h c làm giàu thêm nh n th c c a con ng ườ ề ế ớ i v  th  gi i xung quanh,

ả ọ ọ ỡ ồ ồ ắ ề v  chính b n thân mình; văn h c b i đ p, nâng đ , thanh l c tâm h n con ng ườ   i

ế ườ ở ệ ườ ơ ố ố ơ ­> khi n con ng i tr  nên hoàn thi n, ng i h n, s ng t t h n.

ế ượ ể ạ ọ ồ ớ ị ­ Văn h c luôn đ ng hành v i nhân lo i, có v  trí không th  thay th  đ c trong

ườ ủ ờ ố đ i s ng c a con ng i.

ỏ ộ ố ể ệ ệ ế ằ ắ 3. Làm sáng t ạ    ý ki n b ng vi c tìm hi u m t s  truy n ng n giai đo n

1930 – 1945.

ự ệ ệ ạ ọ ộ Thí sinh đ ượ ự c t ắ  do l a ch n m t vài truy n ng n hi n đ i mà mình yêu thích đ ể

ể ề ấ ấ ẩ ả ậ ả ộ th u hi u v n đ . Tuy nhiên, đây không ph i là c m nh n toàn b  tác ph m mà

ươ ệ ầ ậ c n t p trung vào hai ph ng di n:

ộ ố ệ ệ ề ệ ả ậ ố ỉ ậ   ữ ­ Ch  ra các thông đi p ngh  thu t, nh ng tr i nghi m v  cu c s ng, s  ph n,

ề ồ ườ ừ ẩ ẩ nhân cách hay chi u sâu tâm h n con ng i trong tác ph m. T  tác ph m, khám

ữ ề ẻ ớ ườ ệ phá nh ng đi u m i m  trong cái bình th ng, phát hi n chân lí sâu xa trong

ữ ả ị ề nh ng đi u gi n d .

ừ ệ ẩ ở ủ ẹ ệ ộ ữ ệ ­ T  vi c phát hi n cái Đ p sâu xa c a n i dung tác ph m nh ng v t sáng,

ấ ủ ữ ậ ồ ọ ượ ngu n sáng soi r i vào nh ng góc khu t c a nhân v t, hình t ậ   ệ ng ngh  thu t

ậ ẩ ồ ọ ỡ ị ườ ủ trong tác ph m mà nh n ra giá tr  nâng đ , thanh l c tâm h n con ng i c a tác

ứ ệ ờ ủ ẩ ả ươ ậ ph m. Đó cũng chính là s  m nh cao c  muôn đ i c a văn ch ệ ng ngh  thu t.

ở ộ 4. M  r ng, nâng cao.

ờ ẻ ủ ự ộ ườ ầ ế ­ Ý ki n là l i tâm s , chia s  c a m t ng ọ   i c m bút luôn yêu quý và trân tr ng

ươ ứ ệ ả ủ ỉ ươ ớ ườ văn ch ng, ch  ra s  m nh cao c  c a văn ch ng v i con ng i.

ế ị ướ ể ườ ọ ế ậ ể ề ẩ ­ Ý ki n là đ nh h ng đ  ng i đ c tìm hi u, ti p c n tác ph m trong chi u sâu

ư ưở t  t ủ ng c a nó.

ồ ưỡ ề ọ ­ B i d ng tình yêu, ni m say mê văn h c nói riêng, tình nhân ái, t ư ưở  t ố   ng s ng

ạ ọ ẹ đ p cho b n đ c nói chung.

ề ạ ệ ủ   ế Công vi c c a Đ  6: Trong tác ph m ẩ Theo giòng, nhà văn Th ch Lam vi t:

ẹ ở ỗ ờ ớ ệ nhà văn là phát hi n ra cái đ p ch  không ai ng  t ẹ i, tìm cái đ p kín đáo và

ấ ủ ự ậ ể ườ ọ ộ ưở ứ che l p c a s  v t, đ  cho ng ọ i đ c m t bài h c trông nhìn và th ng th c.

ọ ộ ệ ắ ươ Qua m t vài truy n ng n đã h c trong ch ữ ng trình Ng  văn THPT,

ế ậ ị anh/ch  hãy bình lu n ý ki n trên.

ả 1. Gi i thích.

ẻ ề ẹ ẩ ẹ ằ ­ Cái đ p kín đáo, che l p ấ là cái đ p  n đ ng sau v  b  ngoài xù xì, gai góc, thô

ầ ườ ườ ẻ ẹ ủ ủ ườ ệ k ch, t m th ng…Đó th ng là v  đ p c a nhân cách, c a tình ng i, khát

ứ ố ọ v ng, s c s ng, tài năng…

ả ơ ườ ợ i ­ N i không ai ng  t ờ ớ  chính là hoàn c nh, là môi tr ậ   ng không phù h p, thu n

ẹ ợ l i cho cái đ p.

ấ ấ ở ữ ứ ệ ủ ẹ ệ ­>  S  m nh c a nhà văn là đi tìm và phát hi n cái đ p cái khu t l p ơ    nh ng n i

ể ồ ạ ư ẹ ể ườ ọ ậ ưở t ng nh  không th  t n t i cái đ p đ  giúp ng i đ c có cách nhìn nh n, đánh

ề ộ ố ườ ưở ứ ắ ẩ ộ giá v  cu c s ng, con ng i và th ng th c tác ph m m t cách đúng đ n và có ý

nghĩa nh t.ấ

ế ủ ạ ấ 2. Bàn lu nậ : Ý ki n c a Th ch Lam r t xác đáng :

ủ ứ ữ ứ ẩ ậ ộ ỹ ọ ­ M t trong nh ng ch c năng c a văn h c là ch c năng th m m . Vì v y đi tìm

ứ ệ ủ ệ ẹ ệ và phát hi n cái đ p chính là công vi c, là s  m nh c a nhà văn.

ể ả ữ ệ ẹ ậ ộ ượ ờ ­ Cái đ p hi n rõ gi a cu c đ i thì ai cũng có th  c m nh n đ c nên không

ế ả ầ ủ ế ấ nh t thi t ph i c n đ n vai trò c a nhà văn.

ả ườ ừ ệ ể ệ ả ­ Nhà văn ph i là ng ự   i không ng ng tìm tòi, phát hi n đ  ph n ánh hi n th c

ị ớ ữ ệ ắ ả ộ ọ m t cách sâu s c, toàn di n và đóng góp cho văn h c nh ng giá tr  m i nên ph i đi

ề ẩ ủ ố ượ ẻ ẹ ệ ư ừ tìm, phát hi n v  đ p ti m  n c a đ i t ng ở ơ ưở  n i t ng ch ng nh  không th ể

ẹ ồ ạ t n t i cái đ p.

ệ ấ ườ ọ ưở ủ ­ Công vi c  y c a nhà văn giúp ng i đ c thêm tin t ng, có cái nhìn tinh t ế

ộ ố ả ạ ớ ườ ấ ấ ờ ị ưở nh y c m v i cu c s ng, con ng i và th y b t ng , thú v  khi th ứ ng th c tác

ẩ ưở ứ ẻ ẹ ộ ố ph m, th ng th c v  đ p cu c s ng.

ố ộ ố ả ắ ệ ấ ầ ớ ố ­ Mu n làm t t công vi c  y nhà văn c n ph i g n bó v i cu c s ng, con ng ườ   i,

ắ ế ể ệ ề ẩ ẹ ệ có cái nhìn sâu s c, tinh t và có tài trong vi c th  hi n cái đ p ti m  n.

ứ 3. Ch ng minh.

ỏ ệ ậ ắ ẩ ộ ị ươ Làm sáng t nh n đ nh qua m t vài tác ph m truy n ng n trong ch ng trình

ữ Ng  văn THPT.

ầ ự ọ ượ ữ ể ắ ẩ ­   Thí   sinh   c n   l a   ch n   đ ệ c   nh ng   tác   ph m   truy n   ng n   tiêu   bi u   trong

ươ ỏ ậ ị ch ả ng trình có kh  năng làm sáng t ể  nh n đ nh đ  phân tích.

­ Khi phân tích, thí sinh c n:ầ

ổ ậ ượ ệ ậ ề ẩ ơ ưở ẹ ư ể + Nh n di n và làm n i b t đ c cái đ p ti m  n n i t ng nh  không th  có

ẹ ả ệ ẩ cái đ p mà tác gi ế  đã phát hi n, tìm ki m trong tác ph m.

ọ ề ộ ố ậ ườ ưở ứ + Rút ra bài h c v  nh n th c, đánh giá cu c s ng, con ng i và th ứ   ng th c mà

ạ ẩ tác ph m đem l i.

ề ấ ủ ẩ + Đánh giá v  t m lòng và tài năng c a nhà văn qua tác ph m.

ề ạ ừ ộ ộ ệ ả M t ngh  sĩ chân chính ph i là m t nhà nhân đ o t trong c t t y Đ  7: “ ố ủ ”

(T.Sêkh p)ố

ị ề ứ ủ ế ằ Suy   nghĩ   c a   anh   (ch )   v   ý   ki n   trên.   Ch ng   minh   b ng   các   tác

ọ ẩ ph m văn h c

ả 1. Gi i thích.

ườ ệ ườ ứ ượ ứ ủ i ngh  sĩ chân chính ­ Ng : là ng i ý th c đ c thiên ch c c a mình trong quá

ầ ố ẹ ể ề ạ ằ ỡ ờ trình sáng t o là “nâng đ  cái ph n t t đ p đ  trong đ i có nhi u công b ng và

ươ ẩ ơ ườ ướ ế yêu th ng h n”, tác ph m c a h ủ ọ  sinh ra là vì con ng i, h ộ ố   ng đ n cu c s ng

ườ ố ẹ ủ t t đ p c a con ng i.

ấ ắ ạ ầ ả ố ộ ỗ ẩ ­ Sê­kh p coi tinh th n nhân đ o là ph m ch t b t bu c ph i có trong m i ng ườ   i

ứ ộ ủ ể ề ệ ẩ ầ c m bút, là tiêu chu n, đi u ki n đ  đánh giá m c đ  chân chính c a nhà văn (chú

ễ ộ ạ ừ ộ ph i làả m t nhà nhân đ o t ố    trong c t ý cách di n đ t: ệ ạ  m t ngh  sĩ chân chính

ể ệ ấ ắ ế ộ ạ   t yủ  – th  hi n rõ tính ch t b t bu c). Nói cách khác, n u không có lòng nhân đ o

ể ở thì không th  tr  thành nhà văn chân chính.

ạ ở ữ ả ố ơ ỏ ườ ệ ả ­ H n n a, Sê­kh p còn đòi h i tình c m nhân đ o ng i ngh  sĩ ph i là th ứ

ề ả ừ ố ủ ứ ạ ả căn b n, có chi u sâu t ờ   ỉ  trong c t t y ch  không ch  là tình c m nông c n, h i

ế ủ ơ ồ ể ấ ẩ ạ ở ợ h t, m  h . Tình càm nhân đ o tr  thành ph m ch t không th  thi u c a ng ườ   i

ủ ườ ầ c m bút. Đó chính là cái tâm c a ng ệ i ngh  sĩ.

2. Bàn lu n.ậ

ế ủ ắ ố Ý ki n c a T.Sê­ kh p hoàn toàn đúng đ n vì:

ể ệ ủ ẩ ọ ườ ệ ả ­ Tác ph m văn h c chân chính th  hi n cái tâm c a ng i ngh  sĩ, ph i hàm

ủ ứ ề ầ ắ ỗ ổ ứ ự ch a tinh th n nhân văn sâu s c, ch a đ ng ni m vui, n i kh  đau c a con ng ườ   i.

ủ ẩ ằ ọ ỉ ụ   ụ Tác ph m văn h c ch  có ý nghĩa khi m c đích sáng tác c a nhà văn là nh m ph c

ươ ộ ờ ả ế ẽ ườ Văn ch ng s  không là gì c  n u không vì cu c đ i mà ụ ộ ố v  cu c s ng con ng i (

có)

ụ ủ ữ ứ ộ ọ ứ ơ ả ­ M t trong nh ng ch c năng c  b n c a văn h c là giáo d c, là c u v t ớ  con

ườ ự ế ứ ụ ườ ằ ng i. Trong th c t ạ , không gì có s c m nh giáo d c con ng i b ng chính tình

ườ ậ ấ ừ ự ả ủ ả c m c a con ng ả i. Do v y ph i xu t phát t tình c m chân th c.

ọ ắ ầ ủ ự ể ả ằ ỗ ồ ộ ự ­ M i văn b n văn h c b t đ u b ng s  rung đ ng c c đi m c a tâm h n ng ườ   i

ả ẵ ệ ố ươ ả ắ ờ ộ ớ ngh  sĩ. Ph i s n mang trong lòng m i th ng c m sâu s c v i cu c đ i, ng ườ   i

ắ ầ ể ầ ở ừ ệ ớ ơ ạ Th  phát kh i t trong ngh  sĩ m i có th  c m bút và b t đ u quá trình sáng t o (

ườ ộ ồ ọ ơ lòng ng i ta hay Hãy xúc đ ng h n th  cho ng n bút có th n ầ ). Nhà văn ph i làả

ườ ố ắ ậ ả ả ớ ộ ộ ố ớ ờ ng ớ   ề i s ng sâu s c v i cu c đ i, v i nhi u s  ph n, c nh ng , ph i hòa v i

ộ ờ ế ữ cu c đ i và vi ộ ờ t văn vì cu c đ i, luôn gi cho cái tâm trong sáng.

ậ ủ ộ ừ ả ả ữ ợ ế ­ T  phía tâm lí ti p nh n c a đ c gi ộ : Đ c gi luôn mong đ i nh ng trang vi ế   t

ứ ự ươ ủ ữ ỉ ế ch a đ ng lòng yêu th ng chân thành c a nhà văn. Ch  nh ng trang vi t nh  th ư ế

ứ ố ề ớ ộ ả ủ ẽ ẩ m i có s c s ng lâu b n trong lòng đ c gi . Tác ph m c a nhà văn s  làm cho

ườ ọ ồ tâm h n ng i đ c thêm trong sáng, phong phú.

ủ ữ ủ ế ậ ẩ ấ ố ủ   ­ Ý ki n c a Sê­kh p không có nghĩa là ph  nh n nh ng ph m ch t khác c a

ườ ư ề ấ ả ạ ạ ố ng ệ i ngh  sĩ mà mu n nh n m nh và đ  cao tình c m nhân đ o nh  là y u t ế ố

ủ ế ể ườ ệ ứ ầ đ u tiên không th  thi u c a ng i ngh  sĩ. (Chú ý cách nói ph i cóả ch  không

ỉ ph iả  ch  có).

ứ 3. Ch ng minh.

ổ ậ ạ ầ ẩ ọ ộ ọ H c sinh ch n m t vài tác ph m, phân tích làm n i b t tinh th n nhân đ o sâu

ả ậ ệ ơ ả ữ ể ắ ủ s c c a tác gi . T p trung vào nh ng bi u hi n c  b n:

ộ ề ố ế ự ủ ủ ạ ố 3.1. T  cáo t i ác c a các th  l c chà đ p lên quy n s ng c a con ng ườ i

ủ ễ ố ế ự ế ạ ệ ­  Truy n Ki u ề  c a Nguy n Du đã t cáo th  l c phong ki n chà đ p lên nhân

ủ ề ẩ ườ ứ ể ổ ph m   c a   Thúy   Ki u,   bán   con   ng i   thành   th   hàng   hóa   đ   trao   đ i,   mua

ứ ẫ bán (d n ch ng ­ phân tích ).

ế ộ ế ướ ề ạ ượ ố ươ ­  Chí Phèo lên án ch  đ  phong ki n t c đo t quy n đ c s ng l ệ   ng thi n

ẫ ứ ườ (d n ch ng­phân tích ). ủ c a con ng i

ợ ế ự ở ủ ề ườ ề ồ ­ V  ch ng A Ph ủ c a Tô Hoài lên án hai th  l c mi n núi là c ng quy n và

ề ố ủ ề ẹ ầ ế ườ ư ị ộ th n quy n đã bóp ngh t quy n s ng c a bi t bao ng i lao đ ng nh  M  và A

ứ ẫ Phủ (d n ch ng ­ phân tích ).

ấ ố ẹ ủ ợ ẩ t đ p c a con ng ườ  :  i ữ   3.2. Ng i ca nh ng ph m ch t t

ẻ ẹ ữ ủ ế ẩ ợ ồ      Qua nh ng tác ph m c a mình , nhà văn đã h t lòng ng i ca v  đ p tâm h n

ườ ậ ủ c a con ng i thông qua các nhân v t trong tác ph m ẩ   :

ữ ứ ỉ ắ ẹ ­ Thúy Ki uề  không ch  là cô gái tài s c v n toàn mà còn có nh ng đ c tính t ố ẹ   t đ p

ư ế ả ẫ ọ ứ ủ (d n ch ng­phân tích ) nh  hi u th o, tr ng tình, chung th y...

ườ ươ ệ ố ­ Chí Phèo là con ng ả i có b n tính l ở ề ớ   ng thi n nên cu i cùng cũng tr  v  v i

ấ ươ ứ ẫ ả b n ch t l ệ ủ ng thi n c a mình (d n ch ng­phân tích ).

ủ ữ ợ ườ ậ d nẫ ­ Tràng, bà c  Tụ ứ trong V  nh t ặ  c a Kim Lân là nh ng con ng i nhân h u (

ứ ch ng­phân tích )

ườ ế ủ ễ ề Chi c thuy n ngoài xa ­ Ng i đàn bà hàng chài trong c a Nguy n Minh Châu có

ộ ươ ờ ế ữ ứ ươ m t tình th ố ớ ng yêu vô b  b n đ i v i nh ng đ a con: th ng con, yêu con, ch ị

ậ ấ ả ỗ ầ ể ấ ồ ồ ờ ị ch p nh n t ữ   t c . M i l n ch ng đánh, ch  xin ch ng lên b  mà đánh đ  nh ng

ị ổ ế ả ươ ề ị ứ ứ đ a con không ph i ch ng ki n, không b  t n th ầ ng v  tinh th n. Ch  không

ị ớ ố ồ ở ươ ở Đám đàn bà hàng chài ề    thuy n mu n li d  v i ch ng cũng b i th ng con vì “

ầ ả ộ ườ ể ể ố chúng tôi c n ph i có m t ng i đàn ông đ  chèo ch ng khi phong ba , đ  cùng

ộ ấ ả ố ứ ấ ặ ể ố   làm ăn nuôi n ng đ ng m t s p con (…) Ph i s ng cho con ch  không th  s ng

ấ ủ ờ ằ ề ớ ị ồ lúc ng i nhìn đàn con cho mình”. Và ít ai ng  r ng, ni m vui l n nh t c a ch  là “

ượ tôi chúng nó đ c ăn no ”.

ữ ướ ơ ọ ươ ạ c m  , khát khao h nh phúc, khát v ng v n lên ể ệ   3.3.  Th  hi n nh ng

c a hủ ọ:

ượ ố ươ ệ ­ Chí Phèo khao khát đ c s ng l ng thi n .

ồ ự ừ ợ ­ Mị trong V  ch ng A Ph ố ủ khao khát s ng, khao khát t ộ ứ   ậ  do, b ng d y m t s c

ệ ế ị ở ố s ng mãnh li ủ t trong đêm tình mùa xuân và khi quy t đ nh c i trói cho A Ph .

ề ộ ề ắ ậ ọ ợ ­ V  nh t ộ   ặ  : Kim Lân đã th p lên trong các nhân v t ni m hi v ng v  m t cu c

ớ ố ẹ ữ ủ ư ế ơ ố ố s ng m i, t t đ p h n. S ng gi a không khí đói khát, ch t chóc b a vây nh ng bà

ề ệ ươ ờ may ra ông gi i cho khá ộ ụ ứ ẫ c  T  v n có m t ni m tin mãnh li t vào t ng lai “ ”,

ọ ọ ườ ấ ỏ “không ai giàu ba h , khó ba đ i ờ ” và m i ng ẫ   i trong cái gia đình nh  bé  y v n

ử ạ ở ọ ọ ẽ hăm h  thu d n nhà c a cho g n gàng, s ch s .

ả ả ữ ộ ề ằ miêu t , th  hi n ộ ả   ể ệ  nh ng đi u trên b ng m t thái đ  c m 3.4.  Các tác gi

ằ ả ươ ự thông, b ng tình c m yêu th ng, xót xa, bênh v c.

ủ ư ề ễ ỗ ­ Nguy n Du nh  hòa vào n i đau c a Thúy Ki u :

ẳ ẳ ầ ố ­ Ch ng vò mà r i, ch ng d n mà đau

ữ ồ ấ ­ Đã cho l y ch  h ng nhan …

ớ ­ Đau đ n thay ….

ư ệ ọ ư ủ ị ­ Gi ng đi u Tô Hoài nh  hòa vào dòng tâm t c a M  trong  đêm tình mùa

xuân…

ố ộ ạ ủ ọ ổ ố ỗ ơ ­> Ph i bày, t cáo t ề   ị i ác tàn b o c a b n th ng tr , nói lên n i kh , đòi quy n

ữ ườ ữ ộ ườ ế ủ ố ố s ng cho nh ng ng i lao đ ng, nh ng con ng i y u đu i …cái nhìn c a các

ả ươ ọ ế ủ ạ ỗ nhà văn rõ ràng không ph i là cái nhìn th ng h i, m i câu văn c a h  vi t ra

ươ ế ườ ấ ạ ả ể ố không ph i đ  b  thí tình th ữ ng cho nh ng ki p ng i b t h nh. Ta đ c đ ọ ượ   c

ề ươ ủ ế ỗ ả trong đó ni m c m thông, yêu th ng, xót xa đ n tê tái cõi lòng c a m i trái tim

ế ể ệ ấ ả ồ ờ ọ ngh  sĩ. N u không th u hi u, không đ ng c m sâu xa thì không bao gi h  sáng

ự ữ ẩ ạ ượ t o đ ư ế c nh ng tác ph m chân th c nh  th .

ở ộ 4. M  r ng, nâng cao.

ạ ủ ề ấ ẩ ­ T.Sêkhôp hoàn toàn có lí khi đ  cao ph m ch t nhân đ o c a nhà văn.

­ Lí do:

ứ ẩ ắ ầ ả ọ ứ   + Tác ph m văn h c chân chính ph i hàm ch a tinh th n nhân văn sâu s c , ch a

ổ ủ ề ườ ỗ ự đ ng ni m vui , n i kh  c a con ng i .

ủ ứ ụ ữ ứ ộ ọ ớ ọ + M t trong nh ng ch c năng quan tr ng c a văn h c là giáo d c, là c u v t con

ườ ấ ừ ự ả ng ả i. Do đó, ph i xu t phát t tình c m chân th c.

ọ ắ ầ ủ ự ể ả ằ ỗ ồ ộ ự + M i văn b n văn h c b t đ u b ng s  rung đ ng c c đi m c a tâm h n ng ườ   i

ả ẵ ệ ố ươ ả ắ ớ ộ ờ ngh  sĩ. Ph i s n mang trong lòng m i th ng c m sâu s c v i cu c đ i, ng ườ   i

ắ ầ ể ầ ệ ạ ớ ngh  sĩ m i có th  c m bút và b t đ u quá trình sáng t o.

ề ườ ế ữ ậ ợ ế ứ ự + V  phía ng i ti p nh n: cũng luôn mong đ i nh ng trang vi t ch a đ ng lòng

ươ yêu th ng chân thành.

ề ơ ơ Ấ ề ộ ế Đ  8: Bàn v  th , nhà th   n Đ  R.Tagore vi t:

ư ụ ườ ướ ấ ủ ự ộ ắ ả “Cũng nh  n  c i và n ơ c m t, th c ch t c a th  là ph n ánh m t cái gì

ệ ừ đó hoàn thi n t bên trong”.

ậ ị ỏ ộ ố ế ơ Anh (ch ) hãy bình lu n và làm sáng t ý ki n trên qua m t s  bài th  đã

ươ ữ ọ h c trong ch ng trình Ng  văn 11.

ả 1. Gi i thích.

ướ ủ ữ ề ạ ả ồ c m t ­ N  c ụ ườ  và n i ắ : là nh ng tr ng thái c m xúc c a tâm h n, là ni m vui,

ữ ạ ắ ậ ồ ổ ỗ n i bu n, h nh phúc và đau kh … Đó là nh ng cung b c, s c thái phong phú đa

ệ ủ ế ớ ủ ể ồ ườ ạ d ng c a tâm h n, là bi u hi n c a th  gi i “bên trong” con ng i.

ệ ừ ả ộ ế ả ộ bên trong ­ Ph n ánh m t cái gì đó hoàn thi n t : là c m xúc đã đ n đ  chín, cao

ữ ả ự ố ữ ư ưở ấ ủ ơ h n, là s  th ng nh t gi a c m xúc và lí trí, gi a t t ả ng và tình c m c a nhà

ờ ợ ư ả ả ơ ơ ữ th . Th  là tình nh ng không ph i là nh ng c m xúc h i h t mà là lí trí đã chín

ễ ề ầ ơ ồ ộ mu i, nhu n nhuy n. Bài th  nào cũng gói ghém bên trong m t chi u sâu suy

ứ ự ộ ờ ủ ề nghĩ, t ư ưở  t ng, ch a đ ng ít nhi u chân lí c a cu c đ i.

ủ ư ủ ặ ả ấ ơ => Câu nói c a Tagore đã nêu chính xác b n ch t, đ c tr ng c a th  là s  b c l ự ộ ộ

ả ả ệ ượ ượ ắ ẩ ọ tình c m, c m xúc mãnh li t đã đ ứ c ý th c, đ ả c l ng l c qua c m xúc th m mĩ

ơ ủ c a nhà th .

ả ấ ủ ự ộ ơ i vì sao ả  th c ch t c a th  là ph n ánh m t cái gì đó hoàn 2. Bàn lu n:  ậ Lí gi

ệ ừ thi n t bên trong :

ồ ừ ệ ộ ố ộ ố ự ự ắ ọ ­ Vì văn h c b t ngu n t ế   ả  hi n th c cu c s ng, ph n ánh cu c s ng tr c ti p

ế ặ ả ỏ ả ơ ho c gián ti p. Tuy nhiên, không ph i đ n gi n là mô ph ng, sao chép, miêu t ả ự   s

ự ệ ế ớ ự ả ạ ủ ậ v t bên ngoài, các s  ki n x y ra mà là s  tái t o thông qua th  gi ủ   i ch  quan c a

ườ ng ệ i ngh  sĩ.

ế ả ư ủ ế ệ ặ ơ ơ ơ ộ   ­ Do đ c tr ng c a th  ca: Nói đ n th  là nói đ n c m xúc, nhà th  tái hi n cu c

ủ ể ữ ủ ữ ữ ằ ả ộ ố s ng thông qua nh ng rung đ ng c a ch  th  tr  tình, b ng nh ng xúc c m mãnh

ệ ữ ả ườ ồ li ả t. Tình c m mãnh li ệ ở t đây không ph i là nh ng khóc c i  n ào bên ngoài mà

ự ự ồ ộ ộ là s  rung đ ng mãnh li ệ ở t ấ  bên trong, s  giày vò, ch n đ ng trong tâm h n. Nhà

ả ố ấ ắ ơ ồ ộ ớ th  ph i s ng r t sâu vào tâm h n mình, l ng nghe các xao đ ng, đau đ n, s ướ   ng

ữ ế ả ớ ộ ộ ệ ắ vui v i nh ng xúc đ ng n i tâm. Thi u tình c m mãnh li t và sâu s c thì s ẽ

ủ ả ề ơ ộ ơ ủ ự ể ệ   không có th . Đ  chín c a c m xúc nhà th  làm nên chi u sâu c a s  th  hi n

ộ ố ộ ồ ườ ọ cu c s ng và lay đ ng tâm h n ng i đ c.

ứ 3. Ch ng minh.

ầ ấ ượ ẫ ứ ể ơ ọ Thí sinh c n l y đ ộ ố c d n ch ng tiêu bi u (m t s  bài th  đã h c trong ch ươ   ng

ụ ể ế ộ ỏ trình 11) và phân tích m t cách thuy t ph c đ  làm sáng t ủ ấ   ạ  các khía c nh c a v n

ị ậ ề đ  ngh  lu n.

ở ộ 4. M  r ng, nâng cao.

ư ủ ủ ặ ộ ơ ­ Câu nói c a R.Tagore đã nêu chính xác đ c tr ng n i dung c a th  là s  th  l ự ổ ộ

ả ệ ượ ứ ữ ấ ộ ở tình c m mãnh li t đã đ c ý th c, là nh ng rung đ ng r t sâu bên trong tâm

ấ ơ ử ắ ả ồ h n nhà th , là t c lòng, t ư ưở  t ng tình c m mà thi sĩ kí thác, g i g m. Đó không

ự ộ ộ ả ế ả ả ả ả ộ ph i là s  b c l ự  tình c m m t cách b n năng, tr c ti p mà là tình c m n y sinh

ộ ố ữ ế ả ớ ượ ượ ắ ọ ừ t nh ng ti p xúc v i cu c s ng, là tình c m đ ứ c ý th c, đ c l ng l c qua

ớ ự ự ữ ề ả ẩ ắ ứ ủ ơ ề nh ng xúc c m th m mĩ, g n li n v i s  t ộ    ý th c c a nhà th  v  mình và cu c

đ i.ờ

ả ủ ự ự ế ế ả ơ ố ể ệ   ­ Th  là k t qu  c a s  thăng hoa c m xúc, là s  k t tinh v n văn hoá, th  hi n

ề ộ ờ ủ ể ệ ạ ả ơ ữ cái nhìn v  cu c đ i và bi u hi n nh ng tr ng thái xúc c m c a nhà th .

ẹ ả ả ả ơ ớ ượ Tình c m trong th  ph i là tình c m l n, cao đ p, cao th ng, mang t ư ưở   ng t

ệ ấ ầ ấ ắ ị ơ ớ   sâu s c, th m nhu n ch t nhân văn, mang giá tr  Chân­ Thi n­ Mĩ… thì th  m i

ứ ộ ườ ạ ề có s c vang đ ng trong lòng ng ứ ố i, t o nên s c s ng lâu b n.

ế ủ ư ủ ế ấ ạ ặ ớ ộ ơ ỉ ­ Ý ki n c a Tagore m i ch  nh n m nh đ n đ c tr ng n i dung c a th  là tình

ượ ư ề ậ ư ứ ể ế ậ ặ ả c m đã đ c ý th c, mang đ m tính cá th  mà ch a đ  c p đ n đ c tr ng hình

ứ ủ ờ ơ ườ ữ ơ th c c a th . Th  là tình đ i, tình ng ữ   i ngân lên trong nh ng âm vang ngôn ng ,

ệ ệ ả ị ệ ừ ự bên trong ọ ế ấ k t c u, hình  nh, gi ng đi u, nh p đi u… S  hoàn thi n t ầ  c n đ ượ   c

ậ ể ủ ứ ự ể ơ ệ bi u hi n b ng ằ  s  hoàn thi n ệ ệ  c a hình th c ngh  thu t đ  có th  hay.

ề ơ ừ ề ầ ẳ ị ệ ỗ   Âm đi u là c  xe Đ  9: Nghĩ v  th , thi sĩ Hoàng C m t ng kh ng đ nh: “

ẩ ” ở ệ ồ chuyên ch  đi u h n thi ph m.

ắ ộ ố ấ ắ ơ ị Hãy l ng nghe âm đi uệ   y trong m t s  bài th  mà anh/ch  tâm đ c.

ả 1. Gi i thích.

ữ ả ự ơ ế ệ ạ ệ ­ Âm đi uệ : là s  hòa đi u gi a c m xúc th  và ti ứ   ữ t đi u ngôn ng , là d ng th c

ủ ệ ệ ả ồ ơ ượ ừ ệ ế ứ h t s c vi di u c a đi u h n trong th . C m xúc đ ợ c g i ra t ngh  thu t t ậ ổ

ế ố ứ ể ơ ệ ệ ệ ầ ọ ị ch c các y u t ệ : th  th , nh p đi u, thanh đi u, v n đi u, gi ng đi u…

ầ ủ ề ả ệ ­ Đi u h n ơ ồ : chi u sâu xúc c m, tinh th n c a bài th .

ẳ ằ ấ ầ ạ ở ị => B ng cách nói kh ng đ nh “chuyên ch ”, Hoàng C m đã nh n m nh vai trò

ệ ơ ươ ể ệ ắ ự ệ ệ ủ ủ c a c a âm đi u trong th . Đây là ph ả   ng ti n đ c l c trong vi c th  hi n c m

ồ ủ ơ ả ệ ơ xúc và linh h n c a bài th , c m xúc hóa thân trong âm đi u th .

2. Bàn lu n.ậ

ề ể ế ớ ủ ư ữ ệ ặ ơ ủ ủ ­ Đ c tr ng c a th  là tr  tình, nghiêng v  bi u hi n th  gi i ch  quan c a con

ườ ớ ạ ế ả ả ơ ộ ng i v i tr ng thái tình c m, rung đ ng (th  là ti ng lòng, là rung c m mãnh li ệ   t

ơ ướ ủ c a nhà th  tr ộ ố c cu c s ng)

ơ ượ ả ộ ể ệ ổ ứ ừ ặ ­ N i dung c m xúc trong th  đ c th  hi n qua cách t ch c ngôn t đ c bi ệ   t,

ụ ể ế ố ạ ể ơ ệ ầ ị hàm súc, giàu nh c tính, c  th  các y u t ệ : th  th , nh p đi u, v n đi u, thanh

ơ ả ệ ệ ọ ọ ượ ư ệ ậ ượ đi u, gi ng đi u… Đ c th , c m đ c âm đi u coi nh  đã nh p đ ồ   c vào h n

ơ ượ ự ế ơ ề ấ ơ ạ th , ch m vào đ ự ự c “cõi th ” th c s . Trong th c t ứ   , có r t nhi u bài th  mà s c

ứ ố ủ ẫ ệ ấ h p d n, s c s ng c a nó trong lòng ng ườ ọ ắ ầ ừ i đ c b t đ u t âm đi u.

ứ ộ ố ệ ắ ơ ắ L ng nghe âm đi u trong m t s  bài th  tâm đ c 3. Ch ng minh:

ắ ể ả ự ậ ẩ ọ ộ Thí sinh đ ượ ự c t do l a ch n m t vài thi ph m mình tâm đ c đ  c m nh n. Tuy

ầ ậ ữ ề ấ nhiên c n t p trung vào nh ng v n đ  chính sau:

ơ ừ ể ơ ế ệ ệ ệ ệ ấ ộ ậ ­ Các d u hi u ngh  thu t thu c âm đi u bài th : t ị    th  th  đ n thanh đi u, nh p

ừ ệ ệ ệ ầ ả ặ ẩ ọ ỗ ộ ệ   đi u, v n đi u, gi ng đi u, kho ng l ng ngôn t … M i thi ph m có m t âm đi u

ổ ứ ế ố ệ ặ ậ ộ ệ ớ riêng v i cách t ch c các y u t ngh  thu t đó m t cách đ c bi t.

ộ ộ ả ệ ệ ề ậ ả ủ ­ C m nh n rõ ý nghĩa c a âm đi u trong vi c b c l c m xúc, chi u sâu t ư

ủ ẩ ưở t ng c a thi ph m:

ơ ề ặ ự ấ ệ ẫ ạ ậ ặ ệ + T o nên s  h p d n cho bài th  v  m t ngh  thu t, đ c bi ủ   t là âm vang c a

ờ l ơ i th .

ệ ắ ẫ ồ ườ ọ ế ớ ả ắ + D n d t, hòa đi u tâm h n ng i đ c vào th  gi ệ   i c m xúc l ng sâu cùng đi u

ẩ ồ h n thi ph m.

ở ộ 4. M  r ng, nâng cao.

ứ ủ ủ ế ầ ậ ắ ệ   – Ý ki n c a thi sĩ Hoàng C m giúp ta nh n th c sâu s c vai trò c a âm đi u

ả ủ ự ơ ơ ộ ỉ ệ ự ế trong th . Ch  khi bài th  là k t qu  c a s  rung đ ng mãnh li ạ   t và s  sáng t o

ổ ứ ừ ơ ớ ở ệ ộ đ c đáo trong cách t ch c ngôn t thì âm đi u th  m i tr  nên ngân vang. Nh ư

ủ ế ệ ệ ẩ ở ọ ơ th , âm đi u đã tr  thành tín hi u th m mĩ quan tr ng c a bài th .

ế ấ ớ ỉ ườ ự ị ướ – Ý ki n  y không ch  có ý nghĩa v i ng i sáng tác mà còn là s  đ nh h ng,

ườ ế ể ể ơ ầ ậ ồ ọ ồ ườ ở ợ g i m  cho ng ấ i ti p nh n, đ c th , c n “l y h n tôi đ  hi u h n ng ầ   i”, c n

ơ ể ế ượ ắ ệ ẩ ồ ệ ắ n m b t âm đi u th  đ  đ n đ c đi u h n thi ph m.

ươ ể ấ ệ ượ ủ ự ườ ừ – T  ph ệ ng di n âm đi u, có th  th y đ ự c th c tài, th c tâm c a ng i ngh ệ

ứ ố ể ề ầ ộ ườ ọ ẩ sĩ, đó cũng là m t yêu c u đ  thi ph m có s c s ng lâu b n trong lòng ng i đ c.

ườ ọ ố ằ ơ ơ ấ ả i đ c th  mu n r ng th  ph i xu t phát t ừ ự ạ ừ ờ    đ i th c t i, t Đ  10ề : “Ng

ư ậ ư ồ ộ ộ ệ ả ố s ng, nh ng ph i đi qua m t tâm h n, m t trí tu  và khi đi qua nh  v y, tâm

ệ ả ồ ộ ể ấ ậ ắ h n, trí tu  ph i in d u vào đó th t sâu s c, càng cá th , càng đ c đáo, càng

hay” (Xuân Di u).ệ

ậ ị ị ề ủ ộ Trình bày suy nghĩ c a anh, ch  v  nh n đ nh trên. Phân tích m t vài

ớ ơ ể ạ ỏ ủ ể bài th  giai đo n 1930­1945 (l p 11) đ  làm sáng t quan đi m c a mình v ề

ề ấ v n đ  này.

ả 1. Gi i thích

ế ủ ữ ệ ộ ầ ơ ả ủ   ­ Ý ki n c a Xuân Di u đã nêu lên m t cách khái quát nh ng yêu c u c  b n c a

ườ ọ ơ ng ơ ố ớ i đ c th  đ i v i th  ca.

ơ ồ ấ ả ơ ố ủ + Ngu n g c c a th  ca: th  ph i xu t phát t ừ ự ạ . i  th c t

ơ ượ ừ ự ẹ ệ ả ờ ơ ộ Th  đ c sinh ra t ấ    trong hi n th c cu c đ i, cái đ p trong th  ph i mang d u

ấ ủ ự ậ ờ ố ẹ n c a cái đ p trong s  th t đ i s ng.

ủ ả ộ ồ ộ ộ ơ + N i dung c a th  ca ph i th  hi n ể ệ  m t tâm h n, m t trí tu ệ.

ể ệ ơ ượ ể ồ ư ủ ả Th  ca ph i th  hi n đ ả c tình c m và t ư ưở  t ng c a thi nhân đ  r i đ a tình

ế ỗ ớ ườ ọ ủ ế ộ ơ ả c m, t ư ưở  t ng đó đ n v i m i ng i đ c. Th  ca chính là ti ng nói c a m t cái

ộ ờ ớ tôi cá nhân v i cu c đ i.

ể ệ ạ ậ ộ + Ngh  thu t sáng t o th  ca ơ  càng cá th , càng đ c đáo càng hay .

ể ệ ấ ấ ệ ả ậ ạ ơ Th  ca ph i mang d u  n sáng t o và th  hi n phong cách ngh  thu t riêng bi ệ   t

ủ c a thi nhân.

ạ ố ớ ơ ầ ồ ừ ệ ệ ắ ẩ ộ ­ Tóm l i, đ i v i Xuân Di u, m t tác ph m th  c n b t ngu n t ự    hi n th c

ả ề ộ ộ ố ể ệ ẻ ộ ữ ạ ớ cu c s ng, th  hi n nh ng tìm tòi, sáng t o m i m , đ c đáo c  v  n i dung t ư

ậ ể ứ ệ ẫ ạ ưở t ng l n hình th c ngh  thu t đ  đem l ỹ ị ẩ i giá tr  th m m .

2. Bàn lu nậ

ộ ố ề ể ề ấ ả ậ ợ ­ Cu c s ng là đi m xu t phát (là đ  tài vô t n, g i nhi u c m xúc phong phú

ố ượ ủ ế ủ ơ ố … ), là đ i t ng khám phá ch  y u và cũng là cái đích cu i cùng c a th  ca ngh ệ

ộ ự ự ể ệ ậ ậ ậ ơ ộ thu t. Th  ca ngh  thu t luôn v n đ ng và phát tri n trong s  ràng bu c t nhiên

ư ữ ề ậ ộ ị ữ   ệ ớ ờ ố v i đ i s ng xã h i. Nh ng giá tr  ngh  thu t chân chính x a nay đ u là nh ng

ắ ễ ự ế ủ ờ ạ ấ ả ơ ỉ sáng tác b t r  sâu xa trong m nh đ t th c t c a th i đ i mình. Th  ca ch  có ý

ụ ẩ ỹ ỉ ườ ọ ể ệ ữ ấ nghĩa th m m , ch  chinh ph c trái tim ng ề   i đ c khi th  hi n nh ng v n đ ,

ữ ả ườ ằ ế ơ nh ng c m xúc mà con ng ắ   ở i h ng quan tâm, trăn tr . N u th  ca không b t

ồ ừ ệ ộ ờ ự ạ ự ờ ể ế ẽ ơ ngu n t hi n th c, xa r i cu c đ i, thoát ly th c t ớ   i, th  ca s  không th  đ n v i

ườ ọ ể ồ ạ ấ ộ ờ ơ ự ng i đ c, không th  t n t i trong cu c đ i, khi  y th  ca đã t ứ   ấ  đánh m t ch c

ậ ị ủ ệ năng cao quý ngh  thu t v  nhân sinh c a mình.

ẻ ẹ ủ ơ ướ ế ể ệ ở ữ ả ­ V  đ p c a th  ca tr c h t th  hi n nh ng t ư ưở  t ẩ   ng, tình c m mà tác ph m

ấ ệ ờ ố ứ ộ ị ủ   hàm ch a. Không có ch t li u đ i s ng thì không làm nên n i dung và giá tr  c a

ự ệ ờ ố ẩ ồ tác ph m. Nh ng ư    s  vi c đ i s ng mà không âm vang vào tâm h n, không lay

ủ ườ ể ệ ả ộ đ ng sâu xa c m xúc c a ng ẹ ủ   i ngh  sĩ thì không th  hóa thân thành cái đ p c a

ấ ằ ư ệ ậ ầ ậ ộ ờ ơ ả   ngh  thu t. Chính vì v y c n th y r ng th  ca là cu c đ i nh ng đó không ph i

ả ượ ả ự ậ ồ là s  sao chép máy móc mà ph i đ ọ c c m nh n và thanh l c qua tâm h n, trí tu ệ

ủ ờ ố ể ả ơ ươ ượ ơ ủ c a thi nhân đ  thành th . Th  ca là hình  nh c a đ i s ng t i nguyên đ c tái

ủ ệ ả ườ ế ệ ậ ơ hi n qua lăng kính tình c m c a ng i ngh  sĩ. Vì v y n u th  không có t ư

ữ ả ỉ ờ ị ầ ẽ ạ ỗ ườ ưở t ng, tình c m thì đó ch  là nh ng l i sáo r ng, nh t nh o, vô v , t m th ng,

ế ỉ ừ ụ ề ẳ ừ ượ ể ườ ọ ch  là trò làm xi c ngôn t v ng v  ch ng th  đánh l a đ c ng i đ c.

ẻ ẹ ủ ầ ơ ượ ở ể ệ ứ ả ­ V  đ p c a th  ca còn c n đ c đánh giá ấ ủ    hình th c th  hi n. B n ch t c a

ấ ệ ậ ạ ậ ơ ơ ỏ ngh  thu t là sáng t o. Vì v y, th  ca cũng đòi h i nhà th  ph i ồ   ả  in d u tâm h n,

ể ệ ậ ắ ộ trí tu  mình vào đó th t sâu s c, càng cá th  càng đ c đáo, càng hay . Nh  khờ ả

ớ ề ệ ờ ữ ạ ữ   năng sáng t o tuy t v i mà các thi nhân luôn tìm ra nh ng cách nói m i v  nh ng

ề ế ạ ẩ đi u đã cũ. N u không có sáng t o, không có phong cách riêng thì tác ph m và tác

ả ể ồ ạ ẽ ươ ữ ứ ề ạ gi đó s  không th  t n t i trong văn ch ể   ng. Nh ng sáng t o v  hình th c bi u

ể ạ ấ ứ ệ ấ ữ ơ ẩ ả ơ hi n r t phong phú qua th  lo i, c u t tác ph m, ngôn ng  th , hình  nh th …

ứ 3. Ch ng minh

ọ ế ậ ộ ố ụ ạ ơ (H c sinh bi t v n d ng, phân tích m t s  bài th  giai đo n 1930­1945 trong

ươ ế ủ ể ứ ữ ề ệ ậ ch ng trình Ng  văn 11 đ  ch ng minh và bình lu n v  ý ki n c a Xuân Di u. )

4. Đánh giá, nâng cao.

ể ệ ủ ể ệ ế ẩ ẩ ộ ­ Ý ki n c a Xuân Di u đã th  hi n tiêu chu n đ  đánh giá m t thi ph m đích

ộ ố ố ớ ủ ự ể ề ơ ớ ơ th c và giúp ta hi u rõ h n v  ý nghĩa to l n c a th  ca đ i v i cu c s ng con

ng i.ườ

ể ộ ị ướ ọ ơ ơ ­ Đây cũng là m t quan đi m sáng tác đ nh h ng cho m i nhà th : th  ph i t ả ừ

ướ ề ộ ờ ả ế ợ ẻ ẹ ủ ẩ ộ ọ ộ ờ cu c đ i, h ng v  cu c đ i, v  đ p c a m t tác ph m văn h c ph i k t h p hài

ả ộ ừ ứ ứ ệ ơ ơ   hòa c  n i dung và hình th c. T  đó giúp nhà th  có ý th c và trách nhi m h n

ạ ơ trong quá trình sáng t o th  ca.

Ủ Ụ Ả Ế KH  NĂNG ÁP D NG C A SÁNG KI N

ượ ố ượ ề ớ ớ ọ ­ Sáng ki nế  đ c áp d ng ụ  v i nhi u đ i t ng h c sinh: L p 10, 11, 12; trong quá

ọ ỏ ố trình ôn thi h c sinh gi i và ôn thi THPT Qu c gia.

ề ơ ả ủ ữ ệ ấ ậ ọ ị ướ ­ Vi c trang b  cho h c sinh nh ng v n đ  c  b n c a lí lu n và h ẫ ng d n các

ạ ầ ậ ế ụ ằ ề em cách làm bài có d ng đ  lí lu n là vô cùng c n thi ắ t, nh m kh c ph c nh ượ   c

ể ừ ề ể ụ ẩ ả ọ ế đi m bài văn thi u chi u sâu, đ  t đó h c sinh c m th , phân tích tác ph m văn

ệ ượ ộ ụ ơ ế ắ ọ ọ h c, đánh giá m t hi n t ng văn h c sâu s c và thuy t ph c h n.

ầ ượ ả ữ ậ Không 8. Nh ng thông tin c n đ c b o m t:

ệ ầ ề ế ể ụ ế 9. Các đi u ki n c n thi t đ  áp d ng sáng ki n:

ề ­ V  phía giáo viên:

ứ ề ế ắ ả ậ ắ ọ + Ph i có ki n th c ch c ch n v  lí lu n văn h c.

ầ ư ạ ậ + Đ u t ẩ  so n giáo án c n th n, chu đáo.

ế ứ ạ ọ ờ ọ ứ ế + T o tâm th , h ng thú cho h c sinh trong các gi ậ    h c. Ki n th c lí lu n

ượ ị ừ ễ ế ự ế ễ ắ đ c trang b  t d  đ n khó, g n lí thuy t và th c ti n, có minh h a c  th  đ ọ ụ ể ể

ễ ớ ễ các em d  nh , d  hình dung.

ổ ớ ươ ể ọ + Đ i m i ph ng pháp ki m tra, đánh giá h c sinh.

ườ ụ ướ ệ ẫ ươ + Giáo viên th ng xuyên giao nhi m v , h ọ ng d n h c sinh ph ng pháp

ả ự ọ t ệ  h c hi u qu .

ọ ề ­ V  phía h c sinh:

ứ ự ộ ọ ậ ề ộ + Có ý th c t giác, ni m say mê và thái đ  h c t p b  môn nghiêm túc.

ươ ọ ậ ẩ ắ ạ ọ ị + Có ph ng pháp h c t p đúng đ n, sáng t o: Chu n b  kĩ bài h c theo h ệ

ỏ ướ ố ầ ư ờ ể ẫ ồ th ng câu h i h ạ ng d n so n bài, đ u t ế    th i gian đ  tìm tòi và trau d i ki n

ồ ư ệ ứ ề ả ư ờ ọ th c qua nhi u ngu n t li u, phát huy kh  năng t duy trong gi h c d ướ ự  i s

ướ ủ ị đ nh h ng c a giáo viên.

ị ế + Ch u khó rèn kĩ năng vi ề ụ ể ạ t bài qua các d ng đ  c  th .

ự ả ụ ọ + Nâng cao năng l c c m th  văn h c.

ợ ượ ể ặ ượ ụ 10. Đánh giá l i ích thu đ c ho c có th  thu đ ế   c do áp d ng sáng ki n

ả ế ủ ổ ứ ế ủ theo ý ki n c a tác gi và theo ý ki n c a t ch c, cá nhân đã tham gia áp

ử ế ế ầ ể ả ụ ộ ầ ụ d ng sáng ki n l n đ u, k  c  áp d ng th  (n u có) theo các n i dung sau:

ợ ượ ể ặ ượ ụ ế 10.1. Đánh giá l i ích thu đ c ho c có th  thu đ c do áp d ng sáng ki n theo ý

ế ủ ả ki n c a tác gi :

ọ ượ ứ ữ ế ậ ị Giáo viên và h c sinh đ ọ ầ   c trang b  nh ng ki n th c lí lu n văn h c c n

ế ấ ượ ầ ể ọ ộ ườ thi t, góp ph n nâng cao ch t l ng đ i tuy n h c sinh gi ỏ ở i các tr ng THPT.

ợ ượ ể ặ ượ ụ ế 10.2. Đánh giá l i ích thu đ c ho c có th  thu đ c do áp d ng sáng ki n theo ý

ế ủ ổ ứ ụ ế ki n c a t ch c, cá nhân đã tham gia áp d ng sáng ki n:

ạ ọ ả ọ ỳ ỏ ấ ọ ỉ Có h c sinh đ t gi i trong k  thi h c sinh gi i c p T nh năm h c 2017 ­

ạ ọ ả ượ ấ ọ ỏ ấ ỉ 2018 và h c sinh đ t gi ỳ t c p trong k  thi h c sinh gi i v ọ   i c p T nh năm h c

2018 ­ 2019.

ữ ổ ứ ử ặ ụ 11. Danh sách nh ng t ụ    ch c/ cá nhân đã tham gia áp d ng th  ho c áp d ng

ế ầ ế ầ sáng ki n l n đ u (n u có):

ị

ỉ

ạ

S  TTố

Tên t

ch c/

Đ a ch

ụ

ổ ứ cá nhân

ự Ph m vi/ Lĩnh v c ế áp d ng sáng ki n

ể

ọ   ng đ i tuy n tham gia kì thi ch n

ỉ

1 2

L p 10ớ L p 11ớ

ọ ễ THPT Nguy n Thái H c ọ ễ THPT Nguy n Thái H c

ộ ồ ưỡ   B i d ấ HSG c p T nh.

ủ ưở

ế

ả

Vĩnh Yên, ngày 10 tháng 2 năm 2019            Th  tr

ơ ị ng đ n v

Vĩnh Yên, ngày 20 tháng 1 năm 2019                            Tác gi

sáng ki n

ế

ị

ễ                      Nguy n Th  Tuy t Nhung

Ụ Ụ M C L C

Ớ Ệ ...............................................................................................1 Ờ 1. L I GI I THI U

2. TÊN SÁNG KI NẾ ................................................................................................2

Ả Ế .......................................................................................2 3. TÁC GI  SÁNG KI N

Ủ Ầ Ư Ạ Ế .............................................................2 4. CH  Đ U T  T O RA SÁNG KI N

Ự Ụ Ế ................................................................2 5. LĨNH V C ÁP D NG SÁNG KI N

Ế ƯỢ Ụ Ầ Ầ ........................................2 6. NGÀY SÁNG KI N Đ C ÁP D NG L N Đ U

Ả Ả Ủ Ế ..........................................................2 Ấ 7. MÔ T  B N CH T C A SÁNG KI N

ọ ầ ồ ưỡ ứ ữ ế ậ ọ I. Nh ng ki n th c lí lu n văn h c c n b i d ng cho h c sinh

ế ậ ọ ị ọ .................................................................... 1. Giá tr  văn h c và ti p nh n văn h c

ả ộ 2. N i dung và hình th c ứ trong văn b n văn h c ọ  ....................................................

ệ ậ ọ 3. Văn h c ­ Ngh  thu t ngôn t ừ..............................................................................

4. Phong cách văn h cọ ...............................................................................................

ộ ố ể ạ ơ ọ 5. M t s  th  lo i văn h c: Th , truy n ệ .................................................................

ộ ố ắ ầ ệ 6. M t s  khái ni m c n n m v ng ữ .........................................................................

ể ả ướ ứ ụ ế ậ ẫ ậ ọ ầ ủ ế i quy t yêu c u c a đ ề II. H ng d n h c sinh v n d ng ki n th c lí lu n đ  gi

ọ ỏ thi h c sinh gi i.

ươ 1. Ph ́ ng phap làm bài .............................................................................................

2. M t s  l u ý ộ ố ư ..........................................................................................................

ộ ố ề ứ ọ ể ấ ề ..................................... III. M t s  đ  minh h a cách th c tri n khai v n đ .

Ữ Ầ ƯỢ Ả Ậ ............................................ 8. NH NG THÔNG TIN C N Đ C B O M T

Ụ Ầ Ệ Ể Ề Ế ........................ Ế 9. CÁC ĐI U KI N C N THI T Đ  ÁP D NG SÁNG KI N

Ợ ƯỢ Ặ 10. ĐÁNH GIÁ L I ÍCH THU Đ Ự Ế C HO C D  KI N THU Đ ƯỢ .......... C

Ổ Ứ Ụ Ử......... 11. DANH SÁCH T  CH C/ CÁ NHÂN THAM GIA ÁP D NG TH

Ả Ệ TÀI LI U THAM KH O

ộ ố ậ ỗ ữ ữ ọ ế ể ề ậ 1.  Đ  H u Châu (1990), M t s  lu n đi m v  cách ti p c n ngôn ng  h c các

ạ ẩ ố tác ph m văn h c. ọ  T p chí ngôn ng ữ, s  2, 1990.

ủ ử ễ ầ ắ ồ ừ ể   2. Lê Bá Hán, Tr n Đình S , Nguy n Kh c Phi (đ ng ch  biên 2011), T  đi n

ụ ữ ậ ọ ệ thu t ng  văn h c. NXB Giáo d c Vi t Nam.

ươ ụ ự ủ ậ ọ ệ 3. Ph ng L u (Ch  biên), Lí lu n văn h c. NXB Giáo d c Vi t Nam, 2002.

ụ ệ ậ ọ ỗ ố ệ 4. Đ  Ng c Th ng, Tài li u chuyên Văn, T p I, II, III. NXB Giáo d c Vi t Nam,

2012.

ạ ị ả ụ ố ữ 5. Hà Bình Tr , Nh ng bài văn đ t gi i Qu c gia. NXB Giáo d c 2003.

ả ồ ưỡ ề ữ ề 6. Nhi u tác gi , Chuyên đ  chuyên sâu b i d ng Ng  văn 10, 11, 12. NXB Giáo

ụ d c, 2015.

ụ ữ 7. Ng  Văn 10, 11, 12, NXB Giáo d c, 2007.

ệ ậ ớ ổ ứ ạ ộ ấ ả ổ 8. Tài li u t p hu n Đ i m i t ch c và qu n lí ho t đ ng giáo d c ụ ở ườ  tr ng THPT

ướ ự ọ ể ị theo đ nh h ng phát tri n năng l c h c sinh.