Siêu âm tim và cộng hưởng từ tim trong đánh giá khối lượng cơ thất trái

Chia sẻ: Trần Thị Hạnh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 0
download

Siêu âm tim và cộng hưởng từ tim trong đánh giá khối lượng cơ thất trái

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài này được tiến hành nhằm xác định mức độ tương quan và tương đồng giữa siêu âm tim và cộng hưởng từ tim trong đánh giá khối lượng cơ thất trái. Nghiên cứu tiến hành phân tích mô tả trên 108 bệnh nhân được siêu âm tim và cộng hưởng từ tim từ tháng 2-12/2010.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Siêu âm tim và cộng hưởng từ tim trong đánh giá khối lượng cơ thất trái

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học SIÊU ÂM TIM VÀ CỘNG HƯỞNG TỪ TIM TRONG ĐÁNH GIÁ KHỐI LƯỢNG CƠ THẤT TRÁI Nguyễn Thị Quỳnh Như*, Trần Kim Trang** TÓM TẮT Mở đầu: Tăng khối lượng cơ thất trái (KLCTT) liên quan đến bệnh tim mạch và tử vong do bệnh tim mạch, ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuật tim. Để đánh giá KLCTT, siêu âm tim (SAT) thường được sử dụng nhất nhưng chính xác nhất là cộng hưởng từ tim (CHTT). Mục tiêu: Xác định mức độ tương quan và tương đồng giữa siêu âm tim và cộng hưởng từ tim trong đánh giá khối lượng cơ thất trái. Phương pháp: Mô tả phân tích 108 bệnh nhân được SAT và CHTT từ tháng 2-12/2010. Kết quả: Khi đánh giá KLCTT, SAT M-mode và CHTT tương quan chặt (r = 0,83), giới hạn tương đồng – 2,17g  + 98,9g. SAT 2D và CHTT tương quan chặt (r = 0,9), giới hạn tương đồng – 19,32g  + 52,63g. Mức độ biến thiên giữa hai người khi đo KLCTT bằng CHTT thấp hơn SAT 2D (4,1% so với 8,4%). Mức độ biến thiên giữa hai lần đo KLCTT do cùng một người thực hiện bằng CHTT thấp hơn SAT 2D (3,6% so với 6,7%). Kết luận: CHTT có độ tin cậy và chính xác hơn SAT 2D trong đánh giá KLCTT. Từ khoá: Khối lượng cơ thất trái, siêu âm tim, cộng hưởng từ tim. ABSTRACT ECHOCARDIOGRAPHY AND CARDIAC MAGNETIC RESONANCE IMAGING IN THE ASSESSMENT OF LEFT VENTRICULAR MASS Nguyen Thi Quynh Nhu, Tran Kim Trang * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 175 - 180 Background: Increased left ventricular mass (LVM) is involved in cardiovascular disease and cardiovascular death as well as affects on cardiosurgery outcome.To determine LVM, echocardiography has been the most commonly imaging modality but cardiac magnetic resonance imaging (CMRI) is the most accurately one. Aims: To determine correlation and agreement between echocardiography and CMRI in the assessment of LVM. Method: A descriptive analysis on 108 patients performed echocardiography and CMRI during February – December 2010. Result: Assessment LVM with M- mode echocardiography and CMRI: close correlation(r = 0.83), agreement limit -2.17g  +98.9g. Of 2D echocardiography and CMRI: close correlation(r = 0.9), agreement limit -19.32g  + 52.63g. Interobserver variability of CMRI is lower than that of 2D- echocardiography (4.1% vs 8.4%). Intraobserver variability of CMRI is lower than that of 2D- echocardiography (3.6% vs 6.7%). Conclusion: CMRI is more reliable and more precise than 2D echocardiography in evaluating LVM. Key words: Left ventricular mass, echocardiography, cardiac magnetic resonance imaging.  Bệnh viện Nhân dân 115 TPHCM  Bộ môn nội Đại học Y Dược TPHCM Tác giả liên lạc: TS BS Trần Kim Trang ĐT: 0989694263 Email: bskimtrang@yahoo.com.vn Chuyên Đề Nội Khoa I 175 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học ĐẶT VẤN ĐỀ Có sự gia tăng đáng kể biến chứng tim mạch ở bệnh nhân phì đại thất trái. Đáng tiếc là việc đo khối lượng cơ thất trái (KLCTT) lại bị đánh giá thấp trên lâm sàng. Thường được dùng nhất trong thực tế là siêu âm tim (SAT) M-mode, nhưng cộng hưởng từ tim (CHTT) là một trong những kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh mới nhất và hấp dẫn nhất trong khảo sát tim mạch. Tại Việt Nam, CHTT đã đưa vào ứng dụng nhưng chưa rộng rãi. Chúng tôi chưa tìm được công bố nào đánh giá KLCTT bằng CHTT. Mục tiêu nghiên cứu Khảo sát mức độ tương quan và tương đồng giữa SAT và CHTT trong đánh giá KLCTT. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Thiết kế nghiên cứu Tiền cứu, mô tả có phân tích. Nơi thực hiện Khoa tim mạch bệnh viện Nhân dân 115. Thời gian nghiên cứu Tháng 02/2010 đến tháng 12/2010. Đối tượng nghiên cứu Bệnh nhân chụp CHTT. điều trị tại khoa có Áp dụng công thức tính tương quan: c   1  r  0, 25log    1  r  2 3 Với: r = 0,63 (nghiên cứu “CHT so sánh với SAT để đánh giá KLCTT ở BN THA” của tác giả Bottini, n = 34)(1). Sai lầm loại I: α = 0.01, sai lầm loại II: β = 0,02 c=13,33, vậy n > 33. Tiêu chuẩn lọai trừ Rối loạn nhịp tim, blốc nhánh trái. Hội chứng sợ vây kín. Chống chỉ định chụp CHT: Có đặt máy tạo nhịp, cấy máy phá rung tự động, có dị vật kim 176 Phương pháp thu thập số liệu Cộng hưởng từ tim mạch(2,4) Máy Magnetom Avanto 1,5 Tesla (Siemens, Đức) tốc độ xử lý 3773 ảnh/giây, ma trận 256 x 256, trường khảo sát rộng và công nghệ Audio Comfort. 3 mặt phẳng khảo sát: ngang, đứng dọc và đứng ngang. Lát cắt theo trục ngắn cơ bản được định vị bằng mặt phẳng nhĩ thất. Hình cine được chụp khi bệnh nhân nín thở, các lát cắt cách nhau 1cm từ đáy tim đến mỏm tim. Chuỗi xung FLASH được sử dụng để chụp hình cine. Các thông số: thời vọng (TE) 3,8ms, thời lặp (TR) = khoảng RR, bề dày lát cắt 8mm, khoảng cách giữa hai lát cắt 2mm, trường quan sát 35 x 35cm, góc lật 35O. Hình ảnh cuối tâm trương là những hình có thiết diện vùng cắt ngang buồng thất trái lớn nhất trên hình cine (cinematic display). Bờ nội tâm mạc cuối tâm trương trên hình trục ngắn được vẽ bằng tay ở mỗi lát cắt. Những phần này được nhân với khoảng cách lát cắt (10mm) và tích phân của chúng giúp thu được diện tích cuối tâm trương. Siêu âm tim: Cỡ mẫu n loại ở những cơ quan quan trọng như kẹp phình mạch não, vật cấy ghép trong hốc mắt. Máy EnViser C (Philip-AT-HP, Mỹ) đầu dò tự điều chỉnh tần số 1,8MHz -3,6MHz, có tính năng thâu nhận hòa âm. SAT 2D đo KLCTT theo phương pháp chiều dài - diện tích(6): Vẽ bờ nội và ngoại mạc bằng tay vào cuối thì tâm trương tại mặt cắt cạnh ức trục ngang ngang van hai lá. Tại mặt cắt bốn buồng từ mỏm vào cuối thì tâm trương, đo chiều dài thất trái từ trung tâm van hai lá đến mỏm. Xác định thời điểm cuối tâm thu và cuối tâm trương dựa vào điện tâm đồ ghi đồng thời. Phần mềm của máy chia thất trái thành nhiều lát cắt với bề dầy mỗi lát 3mm và tính toán KLCTT theo chương trình cài đặt. Chuyên Đề Nội Khoa I Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học SAT M-mode đo KLCTT theo phương pháp Devereaux. (hình ảnh mờ, vị trí tim không thể cắt TM vuông góc vách liên thất và thành sau). Liệt kê và định nghĩa biến số So sánh giữa các kỹ thuật khảo sát KLCTT Biến định tính: Tuổi: gồm 3 giá trị: < 40, 40 – 60 và >60 tuổi. Giới tính: gồm 2 giá trị nam và nữ. Bảng 1: Giá trị KLCTT đo bằng các kỹ thuật khác nhau N KLCTT (g) 300 Chất lượng hình ảnh đánh giá được bằng kỹ thuật SAT: thấy rõ > 20% nội mạc cơ tim. SAT M mode SAT 2D CHT 105 98 108 176,3 ± 46.0 145,5 ± 41,2 127,6 ± 36,4 p < 0,001 200 Siêu âm M-mode (TM) KLCTT đo được bằng SAT với phương pháp chiều dài – diện tích. 150 KLCTT đo được bằng SAT với phương pháp Devereaux. 250 Biến định lượng: 100 KLCTT đo bằng CHT. Xử lý số liệu Các biến định tính được trình bày dưới dạng tỷ lệ%. Giá trị p < 0,05 được xem là có ý nghĩa thống kê. 200 250 150 200 250 Biểu đồ 1: Đồ thị hồi quy tuyến tính của SAT Mmode và CHTT Siêu âm 2D Đánh giá sự tương đồng giữa hai kỹ thuật: dùng phương pháp Bland-Altman với giới hạn tương đồng là trung bình sai biệt ± 1,96 × độ lệch chuẩn của sai biệt. 150 CHT (CMR) 100 Đánh giá sự tương quan giữa hai kỹ thuật: tính hệ số tương quan, sai số chuẩn của ước lượng. Phép kiểm t-test một chiều được sử dụng để so sánh hệ số tương quan giữa các kỹ thuật. 100 50 Các biến định lượng được trình bày dưới dạng trung bình  độ lệch chuẩn. 50 50 100 150 200 250 CHT (CMR) Hồi quy tuyến tính để dự đoán sự khác biệt về giá trị KLCTT giữa SAT và CHTT. Biểu đồ 2: Đồ thị hồi qui tuyến tính của SAT 2D và CHTT Nhập số liệu và phân tích số liệu bằng phần mềm Stata 10.0. Hệ số tương quan Pearson SAT M-mode và CHTT: r = 0,83; r2 = 0,69. Hệ số tương quan Pearson SAT 2D và CHTT: r = 0,9; r2 = 0,81. KẾT QUẢ 108 bệnh nhân, nam 66,7%, tuổi trung bình 57,8 ± 13,5, lớn nhất 85 và nhỏ nhất 17. Mức tương đồng giữa SAT M-mode và CHTT trong 105 trường hợp đo KLCTT được thể hiện: Có 10 trường hợp SAT 2D chất lượng hình ảnh không tốt (không thấy rõ > 20% hình ảnh nội mạc cơ tim) và 3 trường hợp SAT M – mode Giới hạn tương đồng (KTC 95%) = - 2,17g  + 98,9g. Chuyên Đề Nội Khoa I 177 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học Trung bình sai biệt = 48,37g (KTC 43,48g  53,26g). Khoảng biến thiên = 82,05g  271g. Mức tương đồng giữa SAT 2D và CHTT trong 98 trường hợp đo KLCTT được thể hiện như sau: Giới hạn tương đồng (KTC 95%) = -19,32g  + 52,63g. Khoảng dao động tương đồng = 71,95g. Trung bình sai biệt = 16,66g (KTC 13,05g  20,27g). Khoảng biến thiên = 78,05g  247,5g. Bảng 2: Đánh giá KLCTT giữa 2 người Siêu âm tim CHT tim 2D Sai biệt giữa 2 lần đo (TB  ĐLC) - 1,9  18,3 3,6  6,9 (g) Giới hạn tương đồng (KTC 95%) -10,3  -37,9  +34 (g) 17,5 Khoảng dao động tương đồng (g) 71,9 27,2 Sai số đo lường chuẩn – SEM (g) 12,7 5,4 KLCTT (TB  ĐLC) (g) 151,2  46,8 Hệ số biến thiên – CV (%) Hệ số tin cậy – R 8,4 0,89 131,8  37,9 4,1 0,99 Biến thiên giữa 1 người khảo sát KLCTT 2 lần 250 200 100 150 Siêu âm 2D do lan 1 (echo1) 250 200 150 Siêu âm 2D do lan 1 (echo1) 300 300 Biến thiên giữa 2 người khảo sát KLCTT 100 150 200 250 300 100 150 200 250 Siêu âm 2D do lan 2 (echo2) Biểu đồ 5: Đồ thị hồi qui tuyến tính của SAT 2D do 1 người đo KLCTT 2 lần CHT do lan 1 (CMR1) 200 100 150 CHT do lan 1 (CMR1) 200 Biểu đồ 3: Đồ thị hồi qui tuyến tính của SAT 2D do 2 người thực hiện 150 100 Siêu âm 2D do lan 2 (echo1') 100 100 100 150 200 CHT do lan 2 (CMR2) Biểu đồ 4: Đồ thị hồi qui tuyến tính của CHTT do 2 người thực hiện Hệ số tương quan Pearson 2 người đo SAT 2D: r = 0,92; r2 = 0,84; Hệ số tương quan Pearson 2 người đo CHTT: r = 0,98; r2 = 0,96. 178 150 200 CHT do lan 2 (CMR1') Biểu đồ 6: Đồ thị hồi qui tuyến tính của CHTT do 1 người đo KLCTT 2 lần Hệ số tương quan Pearson 1 người đo SAT 2 lần: r = 0,95; r2 = 0,9. Hệ số tương quan Pearson 1 người đo CHTT 2 lần: r = 0,99; r2 = 0,98. Chuyên Đề Nội Khoa I Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Bảng 3: Đánh giá KLCTT giữa hai lần đo do cùng một người Siêu âm 2D CHT tim mạch Sai biệt giữa 2 lần đo (TB  -2,1  14,5 - 2,3  6,6 ĐLC) (g) Giới hạn tương đồng (KTC -31,1  +27 -15,2  10,6 95%) (g) Khoảng dao động tương 56,9 25,8 đồng (g) Sai số đo lường chuẩn – 10,1 4,8 SEM (g) KLCTT (TB  ĐLC) (g) 151,3  46,9 134,7  37,9 Hệ số biến thiên – wCV (%) 6,7 3,6 Hệ số tin cậy – R 0,95 0,98 BÀN LUẬN SAT M mode(6) Kết quả của chúng tôi cho thấy khi so sánh với CHTT trong đánh giá KLCTT, SAT M-mode có tương quan chặt (r = 0,83, r2 = 0,69) nhưng chỉ tương đồng ở mức trung bình (giới hạn tương đồng KTC 95% là –2,17g  +98,9g). Giới hạn tương đồng KTC 95% trên có thể diễn giải như sau: trong 95% trường hợp, khi đo KLCTT bằng SAT M-mode hai lần ở một đối tượng thì kết quả lần đo lường thứ nhất có thể thấp hơn lần đo thứ hai 2,17g, nhưng cũng có thể cao hơn 98,9g so với kết quả đo từ CHTT. Áp dụng trên lâm sàng, chúng ta thấy giới hạn này rất rộng, nghĩa là khác biệt khi đo KLCTT bằng SAT M-mode rất lớn khi so với CHTT. SAT M-mode đo KLCTT theo công thức Devereaux chỉ dựa vào số đo trên một mặt cắt, trong rất nhiều trường hợp không đại diện được cho toàn bộ thất trái. Với những trường hợp có phì đại thành thất khu trú, đơn độc hay rối loạn vận động vùng, KLCTT đo từ kỹ thuật này sẽ cao hay thấp hơn thực tế, tùy vào thành thất được cắt qua có phì đại hay rối loạn vận động hay không. Ngoài ra, sai số trong SAT M-mode còn có thể do cấu trúc hình học của thất trái bị bất thường trong những trường hợp dãn buồng tim. Chuyên Đề Nội Khoa I Nghiên cứu Y học SAT 2D(3) Điểm hạn chế lớn nhất của đánh giá KLCTT bằng SAT 2D theo phương pháp chiều dài – diện tích là phải xác định rõ hình ảnh nội mạc cơ tim. Kỹ thuật thâu nhận hòa âm giúp cải thiện chất lượng hình ảnh, tăng khả năng xác định nội mạc nên về lý thuyết có thể giúp đánh giá KLCTT chính xác hơn. Trong đánh giá KLCTT, nghiên cứu của chúng tôi chứng minh SAT 2D theo phương pháp chiều dài - diện tích có tương quan chặt (r = 0,9, r2 = 0,81) nhưng mức độ đồng thuận chỉ trung bình (giới hạn tương đồng KTC 95% từ -19,32g  +52,63g) so với CHTT. Giới hạn tương đồng này vẫn còn khá rộng, nghĩa là trong 95% trường hợp so với kết quả KLCTT đo từ CHTT, KLCTT đo bằng SAT 2D theo phương pháp chiều dài – diện tích có thể thấp hơn 19,3g hay cao hơn 52,6g. So với CHTT, SAT 2D theo phương pháp chiều dài - diện tích đánh giá KLCTT chính xác hơn SAT M-mode, thể hiện qua hệ số tương quan cao hơn (r = 0,9 so với r = 0,82) và giới hạn tương đồng hẹp hơn (khoảng dao động tương đồng lần lượt là 71,95g so với 101,07g). Biến thiên giữa 2 người đo(5) Kết quả nghiên cứu của chúng tôi nhận thấy hệ số tương quan trong đánh giá KLCTT do hai người thực hiện SAT 2D và CHTT là r = 0,92 và 0,98. Tuy khác biệt không đáng kể về mức độ tương quan nhưng CHTT có mức độ tương đồng tốt hơn SAT 2D trong đánh giá KLCTT với giới hạn tương đồng KTC 95% tương ứng là – 10,3g  +17,5g so với -37,9g  +34g. Khoảng dao động tương đồng hẹp hơn (27,9g so với 71,9g). CHTT và SAT 2D đều có mức độ tin cậy tốt (R = 0,98 và 0,89 > 0,8). CHTTcó độ tin cậy cao hơn SAT 2D với mức biến thiên giữa hai người đo là 4,1% so với 8,4%. Có sự cải thiện đáng kể mức biến thiên giữa hai người khi so SAT 2D với CHT, thể hiện qua việc cải thiện đáng kể hệ số biến thiên. Do khả năng tương đối hạn chế của hình ảnh SAT so với CHT trong quan sát nội mạc và ngoại mạc 179