YOMEDIA
ADSENSE
Sinh hóa miễn dịch - Chương 5
97
lượt xem 29
download
lượt xem 29
download
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
Tài liệu tham khảo giáo trình Sinh hóa miễn dịch gồm 7 chương - Chương 5 miễn dịch không nhiễm trùng
AMBIENT/
Chủ đề:
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Sinh hóa miễn dịch - Chương 5
- CHƯƠNG 5 MI N D CH KHÔNG NHI M TRÙNG 5.1. Mi n d ch trong ghép mô. Ghép là thu t ng dùng trong k thu t c y ghép mô t bào ho c cơ quan n i t ng t m t cơ th cho ñ thay th cho m t mô hay cơ quan tương ñương cơ th nh n ñã b h ng do b nh lý, ho c do ch n thương nh m duy trì cu c s ng. 5.1.1. S ra ñ i c a mi n d ch trong ghép mô. Vào cu i th k 19 ñ u th k 20 các nhà y h c ñã quan tâm mi n d ch ch ng nhi m trùng và ñã s n xu t ra các vacxin ñ phòng ch ng b nh truy n nhi m. Kháng th ñã xu t hi n khi có vi khu n ho c ñ c t c a nó xâm nh p vào cơ th . V y kháng th có xu t hi n khi t bào l xâm nh p vào cơ th hay không ? B ng th c nghi m tiêm h ng c u l vào tĩnh m ch th , Borde ñã nh n th y, th ñáp ng mi n d ch, t o ra kháng th ñ c hi u ñ kláng l i h ng c u. Như v y mi n d ch là cu c ñ u tranh không ph i ch ch ng vi khu n mà còn ch ng l i t t c nh ng cái gì l l t vào cơ th . Và t ñây cũng m ra ñư ng hư ng nghiên c u m i “ Mi n d ch không nhi m trùng”. V i hàng lo t thí nghi m ghép da c a Unman, ông ñã nh n th y là ông ñã thành công trong các thí nghi m ñ ng ghép. Ti p t c các thí nghi m c a Unman, ñ n thí nghi m c a Caren ông ñã ch ng minh ñư c s th t b i không ph i là do ph u thu t cũng như do cách b o qu n m nh ghép. Sau ñó Honman ñã phát hi n cùng m t m nh ghép nhưng ghép l n th hai thì mau th i lo i hơn l n ñ u. Vào năn 1944 Medewa ñã nghiên c u và phát hi n ra nh ng v n ñ mi n d ch xung quanh m nh ghép và có liên quan ñ n v n ñ di truy n, t c là mô thu c cơ th nào thì mang tính di truy n c a cơ th ñ y.
- T nh ng nguyên nhân sinh h c v tương k trong ghép mô và cơ quan ngư i ta ñã phát hi n ra hi n tư ng dung n p trong ghép mô và cơ quan. Năm 1953- 1960 hai nhà khoa h c Ti p và Anh ñã làm thí nghi m và phát hi n ra hi n tư ng dung n p mô nh thí nghi m ti p xúc phôi v i kháng nguyên l . Ti p sau ñó các nhà mi n d ch ñã tìm th y h th ng kháng nguyên g n v i b ch c u có tên là HLA (Human Leucocyte Antygen), vai trò c a nó trong s phát sinh tương k mô ghép. D a vào HLA ngư i ta ñã xác l p m c ñ giông nhau v phương di n kháng nguyên ngư i cho và ngư i nh n. do ñó có nh ng thu n l i cho vi c tìm m nh ghép phù h p v i ngư i nh n. 5.1.2. Các d ng ghép mô Tùy thu c vào m i quan h cho và nh n m nh ghép mà ngư i ta chia các d ng ghép như sau: Ghép t thân: là ghép mô c a chính ngư i ñó lên ch khác c a cơ th . Ghép cùng gen: là ghép gi a hai cơ th phù h p t ch c hoàn toàn (ghép cùng tr ng). Ghép ñ ng loài: là ghép mô c a cơ th này sang cơ th khác trong cùng loài nhưng khác v gen, ñây là m t d ng c y ghép ph bi n trong lâm sàng. Ghép khác loài: là ghép gi a hai cá th thu c hai loài khác nhau, ñang ñư c nghiên c u trong y h c ñ ch a b nh. Tùy thu c v trí c y ghép ngư i ta chia ra như sau: Ghép ñúng ch : là ghép mô ho c cơ quan ñúng v trí thông thư ng v cơ th h c. Ghép khác ch : là ghép mô ho c cơ quan vào khác ch c a cơ th , tr trư ng h p ngo i l h u h t các ca ghép ñ u là ñ ng loài. 5.1.3.Hi n tư ng th i ghép Hi n tư ng th i ghép là ph n ng mi n d ch c a cơ th nh n ch ng l i kháng nguyên c a m nh ghép, hi n tư ng này luôn x y ra ñ i v i các tr ơng
- h p ghép ñ ng loài ho c ghép khác loài. Hi n tư ng th i ghép ñư c th c hi n nh t bào T và các kháng th cá th nh n gây ra. T ñó gây t n thương và r i lo n ch c năng sinh lý c a m nh ghép và th i lo i m nh ghép ra kh i cơ th nh n. Mô ghép b th i n u h th ng mi n d ch c a ngư i nh n phát tín hi u kháng nguyên l trên m t t bào ghép và gây ñáp ng mi n d ch. Kháng nguyên m nh nh t lo i này là kháng nguyên b ch c u ngư i (HLA). Nó chính là MHC có h u h t trong t bào có nhân. B n ch t kháng nguyên là là nhân t quy t ñ nh s ch p nh n hay th i n nh ghép. Kháng nguyên MHC càng phù h p thì cơ h i ghép càng thành công. M t hi n tư ng n a là các lympho T c a m nh ghép nh n bi t kháng nguyên c a cơ th nh n do thi u h t mi n d ch, ho c cá th nh n kìm hãm mi n dích s gây ph n ng ch ng l i v t ch (do ph n ng m nh ghép ch ng l i v t ch ). 5.1.4. Cơ ch th i ghép Cơ ch th nh t: Ti n t bào T ñ c c a ch khi nh n m t và và g n vào ph n t MHC-1 trên m t t bào ghép và ñư c ho t hóa thành lympho Tc. T bào này sau khi b kích thích b i interleukin -2 (do lympho T- CD4 ti t ra) s tăng sinh và sinh ra lymphokin ñ t n công và làm tan t bào kháng nguyên l p 1c a n nh ghép Cơ ch th hai T bào TH c a cơ th nh n, sau khi nh n m t kháng nguyên và k t h p v i MHC-II trên b m t c a t bào m nh ghép. T bào ghép ñư c ho t hóa ti t ra interleukin -2 ñ kích thích t bào TH và ti t ra IFN và các lymphokin khác. Các ch t này kích thích t bào th c bào ti t enzyme làm cho mô khô, k t qu làm cho mô b ch t ho c ho i sinh. Ho c cũng có th theo con ñư ng khác như sau: T bào TH ti p nhân t tr gúp (IL 4, IL 6, IL10) tr giúp c a t bào lymphoB, t o kháng th ch ng l i kháng nguyên m nh ghép.(hình 5.1)
- Hình 5.1. Sơ ñ cơ ch th i lo i m nh ghép Hình 5: Sơ ñ cơ ch th i gép 5.1.5. ð nh typ mô Trư c khi ghép ngư i ta ph i ñ nh typ mô t c là ñ m b o s phù h p t ch c kháng nguyên gi a cơ th cho và cơ th nh n, vì v y ta ph i chu n b b kháng th chu n ñ c hi u kháng l i kháng nguyên MHC riêng bi t. Cách th c hi n - t bào lympho c a t bào cho v i kháng th ñ c hi u có b sung b th . - Nh n bi t ph n ng b ng thu c nhu m ñ c hi u. - Làm tương t v i t bào lympho nh n ñ xem nh ng kháng nguyên nào có m t và có phù h p v i nhau hay không.. 5.1.6. Cơ ch ch ng th i ghép Trong th c t ch có c p song sinh m i có MHC hoàn toàn phù h p. V y mu m lo i tr th i ghép ngư i ta c ch h mi n d ch, ph i s d ng
- thu c ch ng phân bào ngăn c n s phân chia và ho t hóa t bào lympho trong h ch lympho. Lo i thu c ch ng ho t hóa là peptit vòng (xyclo sporin A) chi t t d ch lên men vi n m ho c t ng h p b ng phương pháp hóa h c. Thu c này c ch s phân chia t bào TH b ng cách c ch vi c sinh interleukin -2 (thu c kích thích phân chia t bào). Tuy nhiên s d ng lo i th c này r t d b nhi m trùng, do h mi n d ch b c ch . ð ch ng nhi m trùng ngư i ta tiêm váccxin , kháng sinh trư c khi ghép và ñ m b o vô trùng tuy t ñ i. 5.2. Mi n d ch chông ung thư 5.2.1.Khái ni m cơ b n v ung thư Hàng năn trên th gi i có t i 6 tri u ngư i ch t vì ung thư. Ung thư là k t qu nhân chia không ki m xoát c a t bào b t thư ng, m t kh năng ñi u hoà, d n ñ n bi t hoá không theo qui lu t, sinh s n vô h n d n ñ n kh i u và kh năng di căn t i mô bình thư ng khác c a cơ th và t o thành kh i u t i ñó. Khi kh i u phát tri n s c n tr chèn ép ch c năng bình thư ng các ph t ng, gây ch y máu và ho i t . Ưng thư b t ngu n do ñ t bi n t bào soma, sau ñó t bào con cháu b ñ t bi n ti p trong m t th i gian dài. 5.2.2.Nguyên nhân gây ung thư. Gen ti n ung thư ( protoncogene) b ñ t bi n b i các tác nhân sau: - Hóa hoc: thu c di t c , thu c tr sâu, dioxin, thu c nhu m, các ch t gây ñ t bi n, amiang, hydrocacbon trong thu c lá. - Tác nhân v t lý :tia X, tia phóng x . - Tác nhân sinh h c virus retro. Gen ti n ung thư chuy n thành gen ung thư. Gen ti n ưng thư là các gen th c hi n ch c năng bình thư ng c a t bào do ñ t bi n s chuy n thành gen ung thư.. Khuy ch ñ i gen trong ñó protein bình thư ng ñư c siêu s n xu t. C u trúc l i NST d n ñ n: - Các ño n tăng cư ng ñ y m nh s n xu t protein - Dung h p gen ñ siêu s n xu t protein dung h p siêu ho t
- 5.2.3. ðáp ng mi n d ch ch ng ung thư qua trung gian t bào Mi n d ch t nhiên X y ra nh các t bào có kh năng phân h y kh i u m t cách t nhiên như t bào NK, ñ i th c bào, b ch c u ưa axit T bào NK: là t bào không có trí nh mi n d ch và có kh năng sinh ra perforin phân h y t bào l , t bào ñ t bi n k c t bào ung thư. T bào lympho NK xu t hi n không c n tuy n c. Ngày nay ngư i ta ñang tìm cách kích thích tăng s n t bào lympho NK b nh nhân ung thư và ñã ñ m t bào NK và coi ñó là ch tiêu ñánh giá hi u qu ñi u tr ung thư ð i th c bào: cùng v i t bào NK t ñ i th c bào ñư c coi là t bào hi u ng quan tr ng c a mi n d ch t nhiên . Ho t ñ ng c a ñ i th c bào ch ng kh i u theo 2 cách: (Hình 5.2.) - ð i th c bào nh n di n kháng nguyên kh i u thông qua kháng th c a ñ i th c bào. Kháng th làm nhi m v opsonin v a g n vào kháng nguyên c a t bào v a g n vào th th FcγRc a ñ i th c bào và ti t ra ch t phân hu t bào ung thư. - M t s t bào ung thư m t s c ch sinh trư ng, thì trên b t bào có kháng nguyên dành cho th th FcγR c a ñ i th c bào. ð i th c bào gây ñ c t bào b ng cách ti t ra proteaza phân h y t bào, H2O2 và các ch t trung gian làm gi m oxy . Hình 5.2. Ho t ñ ng ch ng ung thư c a ñ i th c bào
- Mi n d ch t bào ñ c hi u Nhi u nghiên c u ñã ch ng minh vai trò c a t bào Tc trong vi c c ch ñ c hiêu s phát tri n c a t bào ung thư n u t bào ung thư bi u hi n MHC l p I Giám sat mi n d ch ung thư: H th ng mi n d ch cũng có trách nhi m theo dõi và giám soát s ho t ñông c a t bào ung thư. Theo Brnent ki m soát mi n d ch là cơ ch mi n d ch ch ng ung thư. S giám sát có th x y ra trong su t quá trình sinh ung thư ho c sau khi ung thư ñã phát tri n là ph thu c vào lo i ung thư và tác nhân gây ung thư. H thông mi n d ch trư c h t là mi n d ch qua trung gian t bào làm ch m s phát tri n ho c c ch t bào ung thư. 5.3. B nh t mi n Khái ni m B nh t mi n xu t hi n khi h th ng mi n d ch ho t ñ ng ñáp ng v i kháng nguyên c a b n thân và gây ra t n thương cho cơ quan c a chính mình. Thông thư ng ngư i có b th ng mi n d ch lành m nh, t bào lympho B s n ra kháng th ch ng l i vi khu n ñ t nh p vào cơ th . Th nhưng trong m t s trư ng hơp ñ i v i m t s t bào lympho l i s n ra kháng th ñê ch ng l i t bào c a m t s cơ quan trong cơ th mình, làm cho cơ th b t n thương và d n t i m c b nh t mi n. Các kháng th này có kh năng phá hu h ng c u, phá nh ng t bào ph m t trong c a thành m ch và các kh p. Các kháng th bám vào kháng nguyên t o ph c h p kháng nguyên kháng th ñ ng l i trong các kh p, th n, các cơ quan và mô khác.B ng th c nghi m ngư i ta ñã ch ng minh ñư c không ph i do bi n ñ i các protein mô ho c c a các cơ quan b b nh, mà ñó là s bi n ñ i c a t bào lympho và x y ra s t n công c a h mi n d ch lên chính ban thân mình. B nh t mi n d ch x y ra khi tính t dung m p mi n d ch b m t và cơ th không có kh năng nh n ra cái c a mình và cái không ph i c a mình. Trong giai ño n này, b t kỳ t bào T nào nh m vào kháng nguyên b n thân ñ u b c ch ho c làm b t ho t. Nh ng cơ quan hay b t n công
- - Tuy n giáp. - Hòng c u. - Th n. - Màng m ch nho m t. B nh t mi n hay g p - B nh Grave: tuy n giáp t n thương và làm bư i c , do kháng th có tên là “ch t kích thích tuy n giáp kéo dài gây nên”. Kháng th g n v i th th c a tuy n giáp, làm cho tuy n giáp b kích thích và s n ra m t lư ng l n hoormon tyu n giáp, k t qu tuy n giáp b phình to. - B nh như c cơ n ng làm cho cơ b y u. Nguyên nhân là do kháng th g n g n v i th th dành cho acetylcholyn t i ñi m n i dây th n kin d n ñ n cơ không nh n ñư c tín hi u th n kinh c n thi t, hô h p b d ng và d n ñ n t vong. - B nh tan máu: Phá h y hông c u. - B nh xu t huy t ch y máu. - Luput ban ñ h th ng. Do ph c h p kháng th kháng ADN tích th n. - Viêm tuy n giáp và phá h y tuy n giáp. ðây là r i lo n thư ng x y ra các thành viên trong gia ñ nh. - B nh ti u ñư ng. - B nh th p kh p. Ngày nay có hàng tri u ngư i b m c b nh này, nó làm sưng ph ng các kh p xương và t n thương v s n và xương, gây khó khăn cho vi c c ñ ng hàng ngày. ðây là b nh ph c t p, do ph c h p c a h mi n d ch g m kháng th IgG, IgM k t h p v i các thành ph n tích t kh p.
ADSENSE
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn:
Báo xấu
LAVA
AANETWORK
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn