Sinh thái học nông nghiệp : Khái niệm chung về sinh thái học part 4

Chia sẻ: AJFGASKJHF SJHDB | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

116
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bảo vệ nhằm giới hạn các hoạt động của chúng ta trong khả năng của Trái đất; phát triển là nhằm tạo điều kiện cho con người dù bất kỳ ở đâu cũng có được cuộc sống đầy đủ, lành mạnh và lâu bền cả về mặt thể chất và tinh thần. Quan hệ giữa con người và môi ư−ờng xét trên tổng thể bao gồm cả hệ thống tự nhiên và kinh tế xã hội tạo nên một hệ thống có tên gọi là hệ Sinh thái Nhân văn...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sinh thái học nông nghiệp : Khái niệm chung về sinh thái học part 4

sù kÕt hîp gi÷a b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn. B¶o vÖ nh»m giíi h¹n c¸c ho¹t ®éng cña chóng ta trong kh¶ n¨ng cña Tr¸i ®Êt; ph¸t triÓn lµ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho con ng−êi dï bÊt kú ë ®©u còng cã ®−îc cuéc sèng ®Çy ®ñ, lµnh m¹nh vµ l©u bÒn c¶ vÒ mÆt thÓ chÊt vµ tinh thÇn. Quan hÖ gi÷a con ng−êi vµ m«i tr−êng xÐt trªn tæng thÓ bao gåm c¶ hÖ thèng tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi t¹o nªn mét hÖ thèng cã tªn gäi lµ hÖ Sinh th¸i Nh©n v¨n. Theo tiÕn sü Terry A. Rambo (T.Rambo vµ E.S. Percy, 1984) th× Sinh th¸i nh©n v¨n lµ khoa häc nghiªn cøu vÒ mèi quan hÖ t−¬ng hç gi÷a con ng−êi vµ m«i tr−êng. Kh¸i niÖm nµy dùa trªn nguyªn t¾c quan hÖ cã hÖ thèng gi÷a x· héi loµi ng−êi (hÖ thèng x· héi) vµ m«i tr−êng thiªn nhiªn (hÖ sinh th¸i). Môc ®Ých cña nghiªn cøu sinh th¸i nh©n v¨n lµ t×m hiÓu vµ nhËn biÕt c¸c ®Æc ®iÓm vµ c¸c mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a nh÷ng hÖ thèng nµy vµ sù h×nh thµnh nh÷ng h×nh th¸i ®Æc tr−ng trong hÖ thèng x· héi vµ hÖ sinh th¸i. Nghiªn cøu sinh th¸i nh©n v¨n tËp trung vµo ba vÊn ®Ò sau: • C¸c dßng n¨ng l−îng, vËt chÊt vµ th«ng tin chuyÓn tõ hÖ sinh th¸i ®Õn hÖ thèng x· héi vµ ng−îc l¹i lµ g×? • HÖ thèng x· héi thÝch nghi vµ ph¶n øng tr−íc nh÷ng thay ®æi trong hÖ sinh th¸i nh− thÕ nµo? • Nh÷ng ho¹t ®éng cña con ng−êi ®· g©y nªn nh÷ng t¸c ®éng g× ®èi víi hÖ sinh th¸i? 6. ý nghÜa cña sinh th¸i häc trong ®êi sèng vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp Sinh th¸i häc ®ãng vai trß cùc kú quan träng trong lÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng−êi. ChÝnh nhê nh÷ng hiÓu biÕt vÒ m«i tr−êng xung quanh mµ loµi ng−êi tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Mäi ho¹t ®éng cña con ng−êi ®Òu cã quan hÖ ®Õn m«i tr−êng. Khoa häc m«i tr−êng vµ sinh th¸i häc ®ãng gãp cho v¨n minh nh©n lo¹i c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. • Gióp con ng−êi hiÓu biÕt s©u h¬n vÒ b¶n chÊt cña sù sèng trong mèi t−¬ng t¸c víi c¸c yÕu tè m«i tr−êng, c¶ hiÖn t¹i vµ qu¸ khø trong ®ã bao gåm c¶ cuéc sèng vµ sù tiÕn ho¸ cña con ng−êi. • T¹o kÕt qu¶ vµ ®Þnh h−íng cho ho¹t ®éng cña con ng−êi ®èi víi tù nhiªn ®Ó ph¸t triÓn v¨n minh nh©n lo¹i theo ®óng nghÜa hiÖn ®¹i cña nã: kh«ng huû ho¹i sinh giíi vµ kh«ng ph¸ huû m«i tr−êng. Trong lÜnh vùc n«ng l©m nghiÖp cã hai lo¹i nhiÖm vô ®Æt ra cho sinh th¸i häc: • §Êu tranh cã hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c dÞch bÖnh vµ cá d¹i, ®ßi hái nghiªn cøu kh«ng chØ víi c¸c loµi cã h¹i, mµ viÖc ®Ò ra c¸c nguyªn lý chiÕn l−îc vµ biÖn ph¸p phßng chèng trªn c¬ së sinh th¸i häc. • §Ò ra c¸c nguyªn t¾c vµ ph−¬ng ph¸p thµnh lËp c¸c sinh quÇn x· n«ng - l©m nghiÖp thÝch hîp, cho n¨ng suÊt sinh häc vµ kinh tÕ cao, sö dông hîp lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, còng nh− cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ vµ c¶i t¹o m«i tr−êng ®Êt, duy tr× søc s¶n xuÊt l©u dµi. Trong lÜnh vùc b¶o vÖ søc khoÎ, vÊn ®Ò sinh th¸i trung t©m lµ nghiªn cøu c¸c æ dÞch tù nhiªn ®èi víi con ng−êi vµ gia sóc; t×m ph−¬ng ph¸p vÖ sinh æ dÞch. VÊn ®Ò sinh th¸i ®Æc biÖt to lín vµ quan träng, phøc t¹p lµ ®Êu tranh víi « nhiÔm vµ víi sù 16
®Çu ®éc m«i tr−êng bëi qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ diÔn ra nhanh chãng vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Trong viÖc ph¸t triÓn nghÒ c¸, s¨n b¾t ®ßi hái ph¶i t¨ng c−êng nghiªn cøu c¸c chu tr×nh sèng, tËp tÝnh di truyÒn, sinh s¶n cña c¸c loµi, quan hÖ dinh d−ìng cña chóng; nghiªn cøu lý thuyÕt vµ ph−¬ng ph¸p thuÇn d−ìng. Trong b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc, vÊn ®Ò mòi nhän lµ b¶o vÖ vµ kh«i phôc c¸c loµi quÝ hiÕm. Loµi ng−êi kh«ng ®−îc ®Ó mÊt ®i mét loµi sinh vËt nµo ®· tån t¹i trong thiªn nhiªn, v× bÊt kú mét loµi nµo còng ®Òu cã mét gi¸ trÞ khoa häc vµ kinh tÕ kh«ng trong hiÖn t¹i th× còng trong t−¬ng lai. VÊn ®Ò cÊp thiÕt lµ viÖc thiÕt lËp c¸c v−ên quèc gia, c¸c hÖ thèng khu b¶o vÖ vµ ®Ò ra c¸c nguyªn t¾c b¶o vÖ thiªn nhiªn. C¸c khu b¶o vÖ kh«ng chØ lµ nh÷ng mÉu h×nh cña tù nhiªn mµ cßn lµ nh÷ng phßng thÝ nghiÖm sinh th¸i häc ngoµi trêi. Sinh th¸i häc lµ c¬ së cho c«ng t¸c nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p ng¨n ngõa « nhiÔm vµ ®Çu ®éc m«i tr−êng. CÇn ph¶i nghiªn cøu c¸c nguyªn t¾c vµ ph−¬ng ph¸p sinh th¸i häc ®¶m b¶o thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a con ng−êi vµ thiªn nhiªn lµm cho thiªn nhiªn ngµy cµng phong phó vµ ph¸t triÓn. 17
Tãm t¾t • Sinh th¸i häc lµ m«n khoa häc vÒ cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña thiªn nhiªn mµ ®èi t−îng cña nã lµ tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ t−¬ng hç gi÷a sinh vËt víi m«i tr−êng, hay nãi c¸ch kh¸c, sinh th¸i häc lµ mét m«n khoa häc nghiªn cøu vµ øng dông nh÷ng qui luËt h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña tÊt c¶ c¸c hÖ sinh häc. • Sinh th¸i häc lµ mét khoa häc tæng hîp, nh÷ng kiÕn thøc cña nã bao gåm nhiÒu m«n khoa häc kh¸c nh− ®éng vËt häc, thùc vËt häc, sinh lý häc, sinh ho¸ häc, di truyÒn häc, tiÕn ho¸ häc, trång trät, ch¨n nu«i, x· héi... Nh− vËy, cã thÓ nãi sinh th¸i häc võa lµ khoa häc tù nhiªn võa lµ khoa häc x· héi. • Trong thiªn nhiªn, c¸c sinh vËt cã quan hÖ víi nhau t¹o thµnh hÖ thèng cÊu tróc cã thø bËc tõ thÊp ®Õn cao. Bèn møc ®é tæ chøc mµ sinh th¸i häc sÏ ®Ò cËp lµ cÊp c¸ thÓ, quÇn thÓ, quÇn x· vµ hÖ sinh th¸i. T¹i mçi møc ®é tæ chøc, c¸c sinh vËt cã nh÷ng ®Æc tr−ng riªng thÓ hiÖn mèi quan hÖ thÝch nghi cña chóng víi nhau vµ víi m«i tr−êng sèng. • Mçi yÕu tè sinh th¸i khi t¸c ®éng lªn sinh vËt th× chóng chØ thÝch øng ®−îc trong mét kho¶ng gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh. Ngoµi kho¶ng ®ã c¸c sinh vËt sÏ bÞ chÕt. Kho¶ng thÝch øng ®ã ®−îc gäi lµ kho¶ng chèng chÞu hoÆc biªn ®é sinh th¸i. Biªn ®é sinh th¸i cña mét loµi sinh vËt nµo ®ã cµng réng th× loµi ®ã cµng dÔ thÝch nghi víi sù thay ®æi cña c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr−êng. • Nh×n chung, c¸c nh©n tè sinh th¸i ®Òu t¸c ®éng lªn sinh vËt th«ng qua 4 ®Æc tÝnh: b¶n chÊt, c−êng ®é, tÇn sè vµ thêi gian t¸c ®éng. VÒ b¶n chÊt, c¸c yÕu tè sinh th¸i ®−îc chia ra lµm hai nhãm: yÕu tè v« sinh vµ yÕu tè h÷u sinh. C¸c yÕu tè nµy t¸c ®éng lªn sinh vËt kh«ng cã tÝnh ®¬n lÎ mµ chóng ¶nh h−ëng mang tÝnh tæng hîp lªn cïng mét ®èi t−îng sinh vËt. HiÓu ®−îc b¶n chÊt t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè sinh th¸i lªn sinh vËt sÏ cã ý nghÜa thùc tiÔn to lín trong ®êi sèng con ng−êi. 18
C©u hái «n tËp 1. Sinh th¸i häc lµ g×? Vai trß cña sinh th¸i häc ®èi víi ®êi sèng con ng−êi vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp? 2. M«i tr−êng lµ g×? Cã bao nhiªu lo¹i m«i tr−êng? 3. YÕu tè sinh th¸i lµ g×? Cã nh÷ng lo¹i nh©n tè sinh th¸i nµo? 4. Biªn ®é sinh th¸i lµ g×? Sù kh¸c biÖt gi÷a ®Þnh luËt Liebig vµ Shelforf lµ g×? §Þnh luËt nµo ®Ò cËp ®Õn biªn ®é sinh th¸i? 5. Nh©n tè nhiÖt ®é cã ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn ®êi sèng sinh vËt? Cho mét vµi vÝ dô minh ho¹. 6. Gi¶i thÝch t¹i sao trong ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai cho c©y trång hoÆc trong dù ®o¸n sù ph¸t triÓn cña s©u bÖnh l¹i ph¶i sö dông sè liÖu cña rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c nhau nh− dinh d−ìng ®Êt, ®é Èm, nhiÖt ®é, bøc x¹ mÆt trêi v.v? 7. Sinh th¸i nh©n v¨n lµ g×? Tµi liÖu §äc thªm Cao Liªm -TrÇn §øc Viªn, 1990 Sinh th¸i häc n«ng nghiÖp vµ B¶o vÖ m«i tr−êng (2 tËp). Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc vµ Gi¸o dôc chuyªn nghiÖp. Hµ Néi. Lª V¨n Khoa (chñ biªn), 2001. Khoa häc m«i tr−êng. Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc. Hµ Néi. TrÇn §øc Viªn, Ph¹m V¨n Phª, 1998. Sinh th¸i häc n«ng nghiÖp. Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc. Hµ Néi. Eugene P. Odum, 1983. Basic ecology. Saunders College Publishing House. Penelope Revelle, Charles Revelle, 1984. The Environment - Issues and choices for society. Willard Grant Press. Eldon D. Enger, Bradley F. Smith, 2000. Environmental science - A study of interrelationships. McGraw-Hill Publishing House. 19