So sánh bộ kit Lê Thị Xuân với bộ kit Scimedx trong chẩn đoán bệnh do giun sán xâm nhập mô

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> SO SÁNH BỘ KIT LÊ THỊ XUÂN VỚI BỘ KIT SCIMEDX<br /> TRONG CHẨN ĐOÁN BỆNH DO GIUN SÁN XÂM NHẬP MÔ<br /> Trần Xuân Mai*, Phan Anh Tuấn*, Trần Thị Huệ Vân*, Trần Thị Kim Chi*, Nguyễn Thị Cẩm Nhung*,<br /> Võ Thị Trúc Nguyên*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: So sánh bộ kit Lê Thị Xuân với bộ kit Scimedx trong chẩn đoán bệnh do giun sán xâm nhập mô.<br /> Phương pháp: Thử nghiệm labo.<br /> Kết quả: Hệ số biến thiên của các bộ kit của Lê Thị Xuân và của Scimedx trong chẩn đoán Cysticercus<br /> cellulosae là 3,8% và 3,5%, Fasciola sp là 3,3% và 2,8%, Strongyloides stercoralis là 3,5% và 3,5% và<br /> Toxocara sp là 3,6% và 1,8%. Các hệ số biến thiên đều ở trong giới hạn cho phép (CV < 15%). Chỉ số<br /> Kappa của các bộ kit của Lê Thị Xuân và của Scimedx trong chẩn đoán C. cellulosae là 0,93; Fasciola sp là<br /> 0,92; Strongyloides stercoralis là 0,91 và Toxocara sp là 0,95. Tỉ số OD bệnh /OD cutoff của 2 bộ kit khác<br /> nhau không ý nghĩa thống kê.<br /> Kết luận: Không có sự khác biệt giữa các bộ kit trong chẩn đoán các ký sinh trùng nêu trên.<br /> Từ khóa: So sánh các bộ kit, giun sán xâm nhập mô<br /> <br /> ABSTRACT<br /> COMPARATIVE ANALYSIS OF LE THI XUAN KIT TO SCIMEDX KIT<br /> IN THE DIAGNOSIS OF TISSUE INVADING HELMINTHIASIS<br /> Tran Xuan Mai, Phan Anh Tuan, Tran Thi Hue Van, Tran Thi Kim Chi, Nguyen Thi Cam Nhung,<br /> Vo Thi Truc Nguyen * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 160 – 165<br /> Objectives: Compare the kit of Le Thi Xuan and to that of Scimedx in the diagnosis of tissue invading<br /> helminthiases.<br /> Method: Comparative laboratory screening tests.<br /> Results: Coeficients of variance of Le Thi Xuan kit and Scimedx kit in the diagnosis of cysticercosis are 3.8%<br /> and 3.5%, in fascioliasis 3.3% and 2.8%, in strongyloidiasis 3.5% and 3.5% and in toxocariasisa are 3.6% và<br /> 1.8%, respectively. All are in acceptable limits. Kappa indexes of Le Thi Xuan kit and Scimedx kit in<br /> cysticercosis, fascioliasis strongyloidiasis, toxocariasisa are 0.93, 0.92, 0.91, and 0.9, respectively. The mean ratio<br /> of OD/OD cutoff of two ksts are not significantly different (p>0.05).<br /> Conclusion: There are no differences in capacity of antibody detection between two kits<br /> Key words: Comparative analysis of two kits, tissue invading helminthiasis<br /> trùng không thể dùng phương pháp trực tiếp do<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> ký sinh trùng ở sâu trong cơ quan nội tạng, ký<br /> Bệnh ký sinh trùng có thể phát hiện bằng<br /> sinh trùng ở giai đoạn còn non chưa đẻ trứng<br /> phương pháp trực tiếp như bệnh ký sinh trùng<br /> hoặc ký sinh trùng lạc chủ như bệnh ký sinh<br /> do Ascaris lumbricoides, gium móc, Trichuris<br /> trùng do sán lá lớn ở gan (Faciola sp), giun đũa<br /> trichiura. Nhưng cũng có một số bệnh ký sinh<br /> *: Bộ môn Ký sinh học – Khoa Y – Đại học Y Dược TP. HCM.<br /> Tác giả liên lạc: PGS. TS. Phan Anh Tuấn ĐT: 0908 686277<br /> Email: drtuandhyd@yhoo.com<br /> <br /> 160<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> chó mèo (Toxocara sp), gạo heo (Cysticercosis<br /> cellulosae). Trong vài trường hợp, người ta có thể<br /> chẩn đoán bệnh bằng hình ảnh học như CT<br /> scanner, MRI nhưng chẩn đoán bằng hình ảnh<br /> học đắt tiền, có độ nhạy thấp, đôi khi khó chẩn<br /> đoán phân biệt với tổn thương do các nguyên<br /> nhân khác. Xu hướng ngày nay là dùng phương<br /> pháp chẩn đoán huyết thanh miễn dịch, thường<br /> là kỹ thuật ELISA để tìm kháng thể đặc hiệu cuả<br /> ký sinh trùng.<br /> Hiện nay, có nhiều bộ kit dùng trong chẩn<br /> đoán bệnh được sản xuất ở trong và ngoài nước.<br /> Tại Bộ môn Ký Sinh trùng, Lê Thị Xuân đã<br /> sản xuất bộ kit chẩn đoán một số ký sinh trùng.<br /> Để chọn bộ kit sử dụng tại Bộ môn, chúng tôi so<br /> sánh kết quả chẩn đoán của bộ kit này và bộ kit<br /> của Scimedx.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN<br /> CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Các bộ kit chẩn đoán ký sinh trùng của Lê<br /> Thị Xuân (đang được sử dụng tại Bệnh viện Đại<br /> học Y Dược cơ sở 2) và của Scimedx (đang được<br /> Bộ Y tế cho phép lưu hành) để chẩn đoán<br /> Cysticercus cellulosae (C. cellulosae), Fasciola sp,<br /> Strongyloides stercoralis và Toxocara sp.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Thử nghiệm labo<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> Cỡ mẫu nghiên cứu hệ số biến thiên của các<br /> bộ kit: n=30.<br /> Cỡ mẫu nghiên cứu chỉ số Kappa của bộ kit<br /> chẩn đoán C. cellulosae n = 101, Fasciola sp n = 101,<br /> Strongyloides stercoralis n= 104 và Toxocara sp n=<br /> 106<br /> <br /> Nguyên vật liệu và dụng cụ<br /> Huyết thanh chứng dương, chứng âm, huyết<br /> thanh bệnh nhân.<br /> Cộng hợp thỏ kháng IgG người gắn men<br /> peroxydase.<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Các pipette 0-100mcl, 0-200mcl, 0-1000mcl.<br /> Máy đọc ELISA hiệu Human.<br /> <br /> Tiến hành nghiên cứu<br /> Kỹ thuật viên nhận các plaque, không biết<br /> plaque là của Scimedx hay của Lê Thị Xuân.<br /> Thực hiện kỹ thuật ELISA, đọc kết quả trị số<br /> OD bằng máy đọc ELISA ở bước sóng 450nm; trị<br /> số OD ≥ 0,5: dương tính, OD< 0,5: âm tính.<br /> Người vào số liệu thống kê trị số OD không<br /> biết đó là số liệu của Scimedx hay của Lê Thị<br /> Xuân.<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Bằng phần mềm SPSS 17.0, dùng phương<br /> pháp thống kê Wilcoxon.<br /> <br /> Phân tích số liệu<br /> Hệ số biến thiên CV = S/Xtb (S: độ lệch chuẩn,<br /> Xtb: trị số trung bình) x 100%(1)<br /> Bộ kit Lê Thị Xuân<br /> Âm tính<br /> Dương tính<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Bộ kit của Scimedx Tổng cộng<br /> Âm tính Dương tính<br /> a<br /> b<br /> r1<br /> c<br /> d<br /> r2<br /> s1<br /> s2<br /> N<br /> <br /> Chỉ số Kappa: Để so sánh sự phù hợp của 2<br /> bộ kit, dùng chỉ số Kappa.(2)<br /> Chỉ số Kappa K = (Po – Pe)/ (1- Pe) với Po =<br /> (a+d) / N, Pe = ((r1s1 + r2s2)/N) / N<br /> Ý nghĩa: Chỉ số Kappa < 0,2: Phù hợp kém,<br /> từ 0,2-0,39: Tạm được, từ 0,4-0,59: tương đối, từ<br /> 0,6-0,79: Đáng kể và chỉ số Kappa > 0,8: Hầu như<br /> hoàn hảo.<br /> So sánh tỉ số OD của bệnh nhân mắc bệnh<br /> ký sinh trùng/OD cut off của 2 bộ kit.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Hệ số biến thiên của 2 bộ kit Lê Thị Xuân<br /> và Scimedx<br /> 1 mẫu huyết thanh được làm xét nghiệm kỹ<br /> thuật ELISA 30 lần khác nhau tại các thời điểm<br /> khác nhau, trị số trung bình (OD tb) và độ lệch<br /> chuẩn (SD) của OD của 2 bộ kit như sau:<br /> <br /> 161<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Bảng 1: Hệ số biến thiên của 2 bộ kit trong chẩn đoán bệnh ký sinh trùng.<br /> <br /> OD tb<br /> SD<br /> CV%<br /> <br /> C. cellulosae (n=30)<br /> LTXuân<br /> Scimedx<br /> 0,846<br /> 1,025<br /> 0,032<br /> 0,036<br /> 3,8<br /> 3,5<br /> <br /> Fasciola sp (n=30)<br /> Strongyloides stercorlis (n=30) Toxocara sp (n=30)<br /> LTXuân<br /> Scimedx<br /> LTXuân<br /> Scimedx<br /> LT Xuân Scimedx<br /> 1,125<br /> 1,250<br /> 1,129<br /> 1,298<br /> 1,094<br /> 1,230<br /> 0,037<br /> 0,035<br /> 0,040<br /> 0,045<br /> 0,040<br /> 0,022<br /> 3,3<br /> 2,8<br /> 3,5<br /> 3,5<br /> 3,6<br /> 1,8<br /> <br /> Nhận xét: Các hệ số biến thiên của 2 bộ kit<br /> Lê Thị Xuân và Scimedx đều trong giới hạn cho<br /> phép (CV0,05).<br /> <br /> Như vậy, bộ kit chẩn đoán C. cellulosae của<br /> Lê Thị Xuân có độ nhạy và độ đặc hiệu cao và<br /> có thể sử dụng trong chẩn đoán thường qui.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> Về kit chẩn đoán Fasciola sp, bộ kit chẩn đoán<br /> của Lê Thị Xuân có độ nhạy 98,8%, độ đặc hiệu<br /> 97,3% và của Scimedx có có độ nhạy 100%, độ<br /> đặc hiệu 100%.<br /> <br /> Hệ số biến thiên của 2 bộ kit Lê Thị Xuân<br /> và Scimedx<br /> Hệ số biến thiên của các bộ kit của Lê Thị<br /> Xuân và của Scimedx trong chẩn đoán C.<br /> cellulosae là 3,8% và 3,5%, Fasciola sp là 3,3% và<br /> 2,8%, Strongyloides stercoralis là 3,5% và 3,5% và<br /> Toxocara sp là 3,6% và 1,8%. Các hệ số biến thiên<br /> đều ở trong giới hạn cho phép (CV < 15%).<br /> Trong qui trình chẩn đoán, có các bước:<br /> Gắn kháng nguyên vào plaque.<br /> Pha loãng huyết thanh và conjugate.<br /> Thực hiện qui trình xét nghiệm.<br /> Đọc trị số OD.<br /> Một mẫu huyết thanh được làm xét nghiệm<br /> nhiều lần theo cùng một qui trình, tại các thời<br /> điểm khác nhau (30 lần), hệ số biến thiên<br /> CV97%(13). Như vậy, bộ kit chẩn đoán<br /> Strongyloides stercoralis của Lê Thị Xuân có độ<br /> nhạy và độ đặc hiệu cao và có thể sử dụng trong<br /> chẩn đoán thường qui.<br /> Về kit chẩn đoán Toxocara sp, bộ kit chẩn<br /> đoán của Lê Thị Xuân có độ nhạy 94,4%, độ đặc<br /> hiệu 96,2% và của Scimedx có có độ nhạy 87,5%,<br /> độ đặc hiệu 94,4%.<br /> Theo nghiên cứu của Mohamad S. và cs, tùy<br /> từng thành phần kháng nguyên tiết có độ nhạy<br /> từ 80-100%, độ đặc hiệu 92-96,2%(16). Nghiên cứu<br /> của Watthanakulp và cs dùng kháng nguyên tiết<br /> phát hiện từng thành phần IgG, độ nhạy từ 5098% và độ đặc hiệu từ 71-81%(23). Như vậy, bộ kit<br /> chẩn đoán Toxocara sp của Lê Thị Xuân có độ<br /> nhạy và độ đặc hiệu cao và có thể sử dụng trong<br /> chẩn đoán thường qui.<br /> <br /> 163<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> So sánh kết quả chẩn đoán ký sinh trùng<br /> từ bộ kit của Lê Thị Xuân và bộ kit của<br /> Scimedx<br /> Về độ phù hợp giữa 2 bộ kit: Kết quả xét<br /> nghiệm bằng kỹ thuật miễn dịch ELISA để chẩn<br /> đoán C. cellulosae, Fasciola sp, Strongyloides<br /> stercoralis, Toxocara sp của bộ kit Lê Thị Xuân và<br /> của Scimedx có sự phù hợp rất cao (Kappa ><br /> 0,9). Điều này cho thấy có thể sử dụng bộ kit Lê<br /> Thị Xuân trong chẩn đoán thường qui với độ tin<br /> cậy cao.<br /> Trong 4 loại kháng nguyên của Lê Thị Xuân<br /> kể trên thì có 2 loại kháng nguyên gồm kháng<br /> nguyên chẩn đoán Fasciola sp, Toxocara sp là<br /> kháng nguyên tiết, còn kháng nguyên C.<br /> cellulosae trích từ dịch nang, kháng nguyên chẩn<br /> đoán Strongyloides stercoralis từ ấu trùng<br /> Strongyloides stercoralis giai đoạn 2.<br /> Về kháng nguyên dùng trong bộ kit chẩn<br /> đoán C. cellulosae, kháng nguyên dịch nang<br /> thường được sử dụng. Shiguekawa K.Y. và cs,<br /> dùng 2 loại kháng nguyên từ C. cellulosae là<br /> kháng nguyên dịch nang và kháng nguyên toàn<br /> nang, tác giả nhận thấy kháng nguyên dịch<br /> nang cho kết quả ít chéo với các loại ký sinh<br /> trùng khác hơn kháng nguyên toàn nang(22). Các<br /> tác giả Phạm Trí Tuệ, Nguyễn Thị Minh Tâm,<br /> nghiên cứu kỹ thuật ELISA, xác định kháng<br /> nguyên dịch nang đặc hiệu hơn kháng nguyên<br /> toàn nang(2). Guo và cs, so sánh kháng nguyên<br /> dịch nang C. cellulosae và kháng nguyên nộingoại tiết dùng trong kỹ thuật ELISA thì thấy độ<br /> nhạy của dịch nang cao hơn(11). Gần đây, nghiên<br /> cứu của Amit P và cộng sự cũng dùng kháng<br /> nguyên dịch nang(4). Như vậy, với bộ kit chẩn<br /> đoán gạo heo C. cellulosae, Lê Thị Xuân dùng<br /> kháng nguyên dịch nang là phù hợp với xu thế<br /> chẩn đoán hiện hành.<br /> Về kháng nguyên dùng trong bộ kit chẩn<br /> đoán Fasciola sp, theo các nghiên cứu có thể<br /> dùng kháng nguyên thân hoặc kháng nguyên<br /> tiết. Tuy nhiên, khi dùng kháng nguyên tiết thì<br /> phản ứng chéo ít gặp hơn dùng kháng nguyên<br /> thân(14,17,21). Các nghiên cứu gần đây về chẩn<br /> <br /> 164<br /> <br /> đoán sán lá gan đều dùng kháng nguyên tiết(6,9).<br /> Bộ kit chẩn đoán sán lá gan của Lê Thị Xuân<br /> dùng kháng nguyên tiết là phù hợp với xu<br /> hướng hiện nay.<br /> Về kháng nguyên dùng trong bộ kit chẩn<br /> đoán Strongyloides stercoralis, những nơi không<br /> có giun lươn, Costa-Cruz JM, Rodrigues RM<br /> phải dùng Strongyloides ratti thay thế(7,20). Những<br /> năm gần đây, nghiên cứu của Dekumyoy P,<br /> kháng nguyên cũng điều chế từ ấu trùng<br /> Strongyloides stercoralis(8). Bộ kit chẩn đoán<br /> Strongyloides stercoralis của Lê Thị Xuân cũng<br /> dùng ấu trùng của loại giun này để làm kháng<br /> nguyên trong kit chẩn đoán, tính phù hợp và<br /> đặc hiệu ký chủ tốt hơn.<br /> Về kháng nguyên dùng trong bộ kit chẩn<br /> đoán Toxocara sp., trên thế giới các nghiên cứu<br /> đang dùng kháng nguyên tiết như nghiên cứu<br /> của<br /> Iddawela RD, Ponce-Macotela M,<br /> Alcântara-Neves NM(3,12,19), và gần đây các<br /> nghiên cứu của Peixoto PL, Watthanakulpanich<br /> D. cũng đều dùng kháng nguyên tiết trong kit<br /> chẩn đoán Toxocara sp(18,23). Như vậy, với bộ kit<br /> chẩn đoán Toxocara sp, Lê Thị Xuân dùng<br /> kháng nguyên tiết là phù hợp với xu hướng của<br /> thế giới.<br /> Tóm lại, các kháng nguyên dùng trong bộ<br /> kit chẩn đoán Fasciola sp, Toxocara sp của kit Lê<br /> Thị Xuân, đã dùng kháng nguyên tiết để chẩn<br /> đoán bệnh ký sinh trùng đang là xu hướng hiện<br /> đại vì tránh được các phản ứng chéo mà kháng<br /> nguyên thân mắc phải. Còn kháng nguyên dùng<br /> trong chẩn đoán gạo heo C. cellulosae là kháng<br /> nguyên dịch nang, dùng trong chẩn đoán<br /> Strongyloides stercoralis là ấu trùng giai đoạn 2<br /> Strongyloides stercoralis phù hợp với xu thế của<br /> thế giới.<br /> <br /> So sánh tỉ số OD bệnh/ OD cut off của các<br /> bệnh nhân nhiễm ký sinh trùng từ 2 bộ kit<br /> Các mẫu huyết thanh của những bệnh nhân<br /> nhiễm ký sinh trùng được thực hiện kỹ thuật<br /> ELISA trên 2 bộ kit.<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br />