Sổ tay quy trình thực hành hộ sinh trung học - Môn học 18

Chia sẻ: Nguyễn NHi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

102
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhận định − Tình trạng hô hấp của trẻ. − Các yếu tố có thể ảnh hưởng tới hô hấp của trẻ, ví dụ: đẻ non, mẹ dùng các thuốc ức chế hô hấp trẻ như thuốc mê, thuốc gây nghiện ( thuốc phiện,…). − Xem trẻ có cần hỗ trợ hô hấp không. − Các dấu hiệu của rối loạn tuần hoàn: tím, nhịp tim,… − Các dấu hiệu sống khác: phản xạ, trương lực cơ,… − Màu sắc da trẻ. − Trẻ có bị hạ đường huyết không: hạ thân nhiệt, trương lực cơ giảm,… ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sổ tay quy trình thực hành hộ sinh trung học - Môn học 18

− C¸n dao vµ l−ìi dao mæ 1 M«n häc 18 − KÑp phÉu tÝch cã mÊu 1 − KÑp phÉu tÝch kh«ng mÊu 1 Ch¨m sãc bµ mÑ sau ®Î − KÐo th¼ng 2 − PhÇn 1: KÕ ho¹ch ch¨m sãc KÐo cong 1 − KÑp cÇm m¸u 10 KÕ ho¹ch ch¨m sãc trÎ trong thêi kú s¬ sinh − KÑp h×nh tim 2 − KÑp kim kh©u 2 1. NhËn ®Þnh − Kim cong 2 − T×nh tr¹ng h« hÊp cña trÎ. − Van trªn mu 1 − C¸c yÕu tè cã thÓ ¶nh h−ëng tíi h« hÊp cña trÎ, vÝ dô: − Van thµnh bông 2 ®Î non, mÑ dïng c¸c thuèc øc chÕ h« hÊp trÎ nh− − thuèc mª, thuèc g©y nghiÖn ( thuèc phiÖn,…). ChØ c¸c lo¹i: Catgut, Catgut chromic, vicryl, nylon, lin ®ñ lo¹i. − Xem trÎ cã cÇn hç trî h« hÊp kh«ng. − C¸c dÊu hiÖu cña rèi lo¹n tuÇn hoµn: tÝm, nhÞp tim,… − C¸c dÊu hiÖu sèng kh¸c: ph¶n x¹, tr−¬ng lùc c¬,… − Mµu s¾c da trÎ. − TrÎ cã bÞ h¹ ®−êng huyÕt kh«ng: h¹ th©n nhiÖt, tr−¬ng lùc c¬ gi¶m,… − Sù ph¸t triÓn b×nh th−êng/ bÊt th−êng cña hÖ thÇn kinh trÎ. Hái tiÒn sö dïng thuèc khi mang thai cña bµ mÑ. §¸nh gi¸ sù ®¸p øng víi c¸c kÝch thÝch cña trÎ. − Ghi nhËn c¸c ph¶n x¹ nh− ho, h¾t h¬i, ng¸p, ph¶n x¹ Moro,… − Sù bµi tiÕt ph©n su, tiÓu tiÖn cña trÎ ( trong 24 giê ®Çu sau ®Î). 309 310
− C¸c dÊu hiÖu cña sù tr−ëng thµnh cña trÎ: c©n, chiÒu 3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc dµi, mì d−íi da, rèn, bé phËn sinh dôc, hÖ l«ng tãc − Duy tr× sù th«ng tho¸ng cña ®−êng h« hÊp. mãng,… − Lo¹i bá c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi h« hÊp cña trÎ. − C¸c dÞ tËt bÈm sinh: kh«ng cã hËu m«n, tinh hoµn l¹c − chç, søt m«i hë hµm, … KÝch thÝch vµ hç trî trÎ h« hÊp. − Theo dâi s¸t t×nh tr¹ng tim m¹ch cu¶ trÎ, th«ng b¸o 2. ChÈn ®o¸n ch¨m sãc/ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc cho b¸c sü mäi thay ®æi vµ bÊt th−êng nÕu cã. − Theo dâi vµ duy tr× th©n nhiÖt trÎ. Nguy c¬ ®¸p øng kh«ng tèt víi m«i tr−êng míi (ngoµi − tö cung): §¸nh gi¸ c¸c dÊu hiÖu vÒ sù tr−ëng thµnh cña trÎ. − − Theo dâi ®¹i tiÓu tiÖn cña trÎ. Do thay ®æi ë hÖ h« hÊp (BiÓu hiÖn: tÝm, sÆc, rªn, kh«ng khãc, bµi tiÕt nhiÒu ph©n su, chØ sè Apgar − §¸nh gi¸ vµ theo dâi c¸c bÊt th−êng, dÞ tËt bÈm sinh thÊp). cña trÎ (nÕu cã). − Do thay ®æi ë hÖ tuÇn hoµn (BiÓu hiÖn: nhÞp tim 4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc
− §¸nh gi¸ c¸c dÊu hiÖu cña sù tr−ëng thµnh cña trÎ: c©n, chiÒu dµi, mì d−íi da, rèn, bé phËn sinh dôc, hÖ KÕ ho¹ch ch¨m sãc Bµ mÑ ngay sau ®Î l«ng tãc mãng, ®o vßng ®Çu, vßng c¸nh tay,… − Ch¨m sãc rèn, da trÎ: ngay sau ®Î: lau s¹ch, lµm rèn; 1. NhËn ®Þnh nh÷ng ngµy sau: t¾m cho trÎ, thay b¨ng rèn; theo dâi b−íu thanh huyÕt (nÕu cã); ph¸t hiÖn vµ ch¨m sãc c¸c − C¸c dÊu hiÖu sinh tån. nhiÔm khuÈn ë rèn vµ da trÎ. − − Tö cung, s¶n dÞch, ph¸t hiÖn sím c¸c nhiÔm khuÈn ë Quan s¸t trÎ bó, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng bó cña trÎ. tö cung. − Theo dâi vµ ghi chÐp c¸c thay ®æi cña trÎ trong thêi − kú s¬ sinh: vµng da, rông rèn,… VÕt kh©u tÇng sinh m«n (nÕu cã). − Quan s¸t, ph¸t hiÖn vµ ghi chÐp ®Çy ®ñ nh÷ng bÊt − T×nh tr¹ng tiªu ho¸ cña bµ mÑ: ®¹i tiÖn, trÜ,… th−êng kh¸c cña trÎ: n«n, rèi lo¹n ®¹i tiÓu tiÖn,… − T×nh tr¹ng bµng quang vµ hÖ tiÕt niÖu, ph¸t hiÖn − Th«ng b¸o cho b¸c sü nh÷ng dÞ tËt bÈm sinh cña trÎ sím c¸c dÊu hiÖu cña nhiÔm khuÈn tiÕt niÖu. (nÕu cã). − Vó vµ t×nh tr¹ng tiÕt s÷a còng nh− c¸ch cho trÎ bó. 5. §¸nh gi¸ − Kh¶ n¨ng còng nh− sù hiÓu biÕt cña bµ mÑ trong viÖc − tù ch¨m sãc b¶n th©n (bao gåm: chÕ ®é nghØ, ngñ, ¨n TrÎ khãc to, thë ®Òu, nhÞp thë 40 –60lÇn/phót. uèng, vËn ®éng, vÖ sinh,…) vµ trÎ sau ®Î. − Chøc n¨ng tuÇn hoµn sau ®Î cña trÎ ®−îc thiÕt lËp: − nhÞp tim 120 – 160lÇn/phót. Sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a bµ mÑ vµ trÎ. − Da trÎ hång hµo, ph¶n x¹ tèt, tr−¬ng lùc c¬ ch¾c, khi − T×nh tr¹ng tinh thÇn cña bµ mÑ. thøc trÎ ho¹t ®éng liªn tôc. − Th©n nhiÖt cña trÎ ®−îc duy tr× æn ®Þnh 3605 – 370C. 2. ChÈn ®o¸n ch¨m sãc/ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc − Da vµ rèn trÎ ®−îc ch¨m sãc tèt, rèn kh«ng bÞ ch¶y − Nguy c¬ nhiÔm khuÈn tö cung cã thÓ do: bÕ s¶n dÞch, m¸u, kh«. sãt rau, vÖ sinh kÐm,… − Duy tr× chøc n¨ng hÖ tiªu ho¸, tiÕt niÖu cña trÎ: trÎ − Nguy c¬ nhiÔm khuÈn vÕt kh©u TSM. bµi tiÕt ph©n su trong vßng 24 giê ®Çu sau ®Î, sau ®ã − §au vµ c¸c khã chÞu kh¸c do c¾t, kh©u TSM, do co lµ ph©n thùc sù; bông kh«ng tr−íng, trÎ ®i tiÓu ®−îc bãp tö cung sau ®Î. trong vßng 24 giê ®Çu sau ®Î. 313 314
− − Rèi lo¹n ®¹i, tiÓu tiÖn: t¸o bãn (do gi¶m nhu ®éng KhuyÕn khÝch bµ mÑ tù ®i tiÓu ruét, gi¶m ¸p lùc ë æ bông, Ýt vËn ®éng, do chÕ ®é − Sö dông thuèc thÝch hîp theo chØ ®Þnh cña b¸c sü nÕu ¨n,…); bÝ ®¸i, ®¸i r¾t…(do bµng quang bÞ chÌn Ðp cã rèi lo¹n vÒ ®¹i tiÓu tiÖn. trong khi ®Î, gi¶m ¸p lùc bµng quang, …). − H−íng dÉn nu«i con b»ng s÷a mÑ - NCBSM, c¸ch − Khã chÞu ë vó do c−¬ng s÷a, do kh«ng biÕt c¸ch cho ch¨m sãc vó. trÎ bó ®óng, do viªm nhiÔm ë ®Çu vó,… − H−íng dÉn bµ mÑ c¸ch tù ch¨m sãc b¶n th©n vµ trÎ − ThiÕu hôt kiÕn thøc trong tù ch¨m sãc b¶n th©n (bao sau ®Î, hç trî khi cÇn thiÕt. gåm: chÕ ®é nghØ, ngñ, ¨n uèng, vËn ®éng, vÖ sinh,…) − vµ trÎ sau ®Î. H−íng dÉn vÒ KHHG§ sau ®Î. − MÊt c©n b»ng vÒ tinh thÇn (xem bµi ch¨m sãc bµ mÑ 4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc rèi lo¹n t©m thÇn sau ®Î). − Theo dâi toµn tr¹ng, da - niªm m¹c, s¾c mÆt, phï,… 3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc hµng ngµy. §o m¹ch, nhiÖt ®é, huyÕt ¸p cho bµ mÑ 2 lÇn/ngµy hoÆc nhiÒu h¬n nÕu cã chØ ®Þnh cña thÇy − Theo dâi toµn th©n, c¸c dÊu hiÖu sinh tån. thuèc. − Theo dâi tö cung, s¶n dÞch, xoa ®¸y tö cung nÕu tö − Theo dâi sù co håi tö cung, mËt ®é, ®é di ®éng, ®au ë cung co håi kh«ng tèt, h−íng dÉn bµ mÑ c¸ch tù xoa tö cung hµng ngµy, th«ng b¸o cho b¸c sü nÕu cã bÊt ®¸y tö cung vµ tù theo dâi sù co håi tö cung. th−êng. H−íng dÉn bµ mÑ c¸ch tù xoa ®¸y tö cung vµ − NÕu cã hiÖn t−îng ch¶y m¸u sau ®Î: xem bµi ch¶y tù theo dâi sù co håi tö cung. m¸u trong thêi kú sæ rau. − Theo dâi s¶n dÞch: sè l−îng, mµu, mïi, tÝnh chÊt − LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc TSM sau ®Î cho bµ mÑ: lau hµng ngµy, th«ng b¸o cho b¸c sü nÕu cã bÊt th−êng. röa vÕt kh©u hµng ngµy, vÖ sinh TSM sau khi ®¹i − Theo dâi vÕt kh©u TSM hµng ngµy, ph¸t hiÖn sím tiÓu tiÖn, thay b¨ng vÖ sinh ngµy 4 – 5 lÇn. c¸c nhiÔm khuÈn t¹i chç. VÖ sinh bé phËn sinh dôc − Gi¶m ®au vµ gi¶m khã chÞu cho bµ mÑ: t− thÕ, chÕ ®é cho bµ mÑ 2 lÇn/ngµy b»ng n−íc chÝn hoÆc n−íc muèi vËn ®éng, n©ng ®ì vÕt kh©u TSM khi thay ®æi t− thÕ, sinh lý. H−íng dÉn bµ mÑ c¸ch tù vÖ sinh bé phËn h−íng dÉn c¸ch th− gi·n, c¸ch thë, dïng thuèc theo y sinh dôc hµng ngµy vµ sau mçi lÇn ®¹i tiÓu tiÖn: thay lÖnh. b¨ng vÖ sinh ngµy 4 – 5 lÇn, röa bé phËn sinh dôc b»ng n−íc chÝn, thÊm kh« sau mçi lÇn ®¹i tiÓu tiÖn. − Trao ®æi víi bµ mÑ vÒ chÕ ®é ¨n thÝch hîp, chó ý H−íng dÉn chÕ ®é vÖ sinh th©n thÓ: nªn t¾m röa khuyÕn khÝch bµ mÑ uèng nhiÒu n−íc nh»m c¶i thiÖn hµng ngµy b»ng n−íc Êm, t¾m b»ng c¸ch déi n−íc, t×nh tr¹ng ®¹i tiÓu tiÖn, sù tiÕt s÷a. 315 316
− tr¸nh ng©m m×nh. H−íng dÉn c¸ch ¨n mÆc: mÆc Theo dâi sù biÕn ®éng t©m lý cña bµ mÑ sau ®Î, th«ng b¸o cho b¸c sü nÕu thÊy bÊt th−êng ( xem bµi ch¨m réng r·i, s¹ch sÏ, ®ñ Êm vÒ mïa ®«ng, tho¸ng m¸t sãc bµ mÑ rèi lo¹n t©m thÇn sau ®Î). vÒ mïa hÌ. − Gi¶m ®au vµ gi¶m khã chÞu cho bµ mÑ: t− thÕ n»m 5. §¸nh gi¸ tho¶i m¸i, nªn n»m nghiªng, co gèi hoÆc n»m ngöa kª gèi d−íi khoeo ch©n. ChÕ ®é vËn ®éng nhÑ nhµng, − Toµn tr¹ng æn ®Þnh, thÓ tr¹ng tèt lªn, c¸c dÊu hiÖu n©ng ®ì vÕt kh©u TSM khi thay ®æi t− thÕ: ®ì m«ng sinh tån b×nh th−êng. khi thay ®æi t− thÕ, h−íng dÉn c¸ch th− gi·n, c¸ch − Tö cung, s¶n dÞch tiÕn triÓn b×nh th−êng. Tö cung co thë, dïng thuèc gi¶m ®au theo y lÖnh. håi tèt, sau 2 tuÇn co håi hoµn toµn sau khíp vÖ. S¶n − Trao ®æi víi bµ mÑ vÒ chÕ ®é ¨n thÝch hîp: ¨n ®ñ dÞch Ýt dÇn vµ hÕt sau 2 tuÇn. chÊt, ®ñ n¨ng l−îng, chó ý ¨n nhiÒu rau qu¶ tr¸nh − VÕt kh©u TSM liÒn tèt, kh«ng nhiÔm khuÈn, sau c¾t t¸o bãn vµ cung cÊp ®ñ vitamin vµ muèi kho¸ng. Chó chØ bµ mÑ kh«ng ®au vÕt kh©u. C¸c ®au vµ khã chÞu ý khuyÕn khÝch bµ mÑ uèng nhiÒu (2000 – kh¸c gi¶m dÇn råi hÕt h¼n. 3000ml/ngµy) nh»m c¶i thiÖn t×nh tr¹ng ®¹i tiÓu tiÖn, sù tiÕt s÷a. − §¹i tiÓu tiÖn b×nh th−êng, kh«ng bÞ t¸o bãn, kh«ng bÞ rèi lo¹n vµ nhiÔm khuÈn ®−êng tiÕt niÖu. − KhuyÕn khÝch bµ mÑ tù ®i tiÓu ngµy Ýt nhÊt 4 – 6 lÇn. − Bµ mÑ hiÓu vµ thùc hiÖn tèt viÖc tù ch¨m sãc b¶n − Theo dâi ®¹i tiÖn, sö dông thuèc nhuËn trµng nÕu bµ th©n vµ trÎ (chÕ ®é vÖ sinh, ¨n, ngñ, nghØ, vËn ®éng, mÑ bÞ t¸o bãn theo chØ ®Þnh cña b¸c sü. NCBSM, ch¨m sãc vó, ch¨m sãc trÎ,…). − Theo dâi l−îng n−íc tiÓu 24giê/ngµy nÕu thÊy cÇn − DiÔn biÕn t©m lý b×nh th−êng. thiÕt (khi cã chØ ®Þnh). − Cã thÓ ¸p dông mét biÖn ph¸p tr¸nh thai thÝch hîp − H−íng dÉn NCBSM, trî gióp bµ mÑ cho con bó, cho b¶n th©n. h−íng dÉn c¸ch ch¨m sãc vó. − Gi¶i thÝch, cung cÊp th«ng tin cho bµ mÑ vÒ biÓu hiÖn KÕ ho¹ch ch¨m sãc Bµ mÑ nhiÔm khuÈn sau ®Î b×nh th−êng vµ bÊt th−êng cã thÓ cã trong thêi kú sau ®Î. Th¶o luËn víi chång vµ gia ®×nh cña bµ mÑ vÒ c¸ch ch¨m sãc bµ mÑ vµ ®øa trÎ, chÕ ®é ¨n, nghØ, ngñ, 1. NhËn ®Þnh vÖ sinh cña bµ mÑ sau khi xuÊt viÖn. − TiÒn sö cã liªn quan tíi t×nh tr¹ng nhiÔm khuÈn: chÕ − H−íng dÉn vÒ KHHG§ sau ®Î (xem bµi t− vÊn cho bµ ®é ¨n uèng trong khi mang thai vµ sau ®Î, thiÕu mÑ sau ®Î). m¸u, t×nh tr¹ng suy nh−îc khi mang thai,… 317 318
− − Theo dâi sù thu håi tö cung, s¶n dÞch. Qu¸ tr×nh chuyÓn d¹: chuyÓn d¹ kÐo dµi, mÊt m¸u nhiÒu, èi vì non, vì sím, chÊn th−¬ng ®−êng sinh − Gióp vÕt kh©u TSM nhanh liÒn sÑo: vÖ sinh tèt, kÝch dôc, cã can thiÖp c¸c thñ thuËt hoÆc phÉu thuËt,… thÝch tæ chøc h¹t lªn nhanh b»ng c¸c yÕu tè vËt lý, − Toµn tr¹ng: m¹ch, nhiÖt ®é, HA, nhÞp thë,…chó ý c¾t chØ sím gióp tho¸t dÞch,… ph¸t hiÖn vÎ mÆt nhiÔm khuÈn. − Theo dâi s¶n phô cã n«n kh«ng, cã bÝ trung, ®¹i tiÖn, − T×nh tr¹ng cña vÕt kh©u TSM (nÕu cã): ®au, s−ng nÒ, cã ®au bông kh«ng, hoÆc ®¹i tiÖn ph©n láng. ch¶y dÞch, mñ, so le, chång mÐp,… − Theo dâi sè l−îng n−íc tiÓu trong 24 giê. − T×nh tr¹ng tö cung: chiÒu cao, sù thu håi, mËt ®é, ®é − §¶m b¶o chÕ ®é ¨n, uèng, nghØ ng¬i. di ®éng, ®au, lç cæ tö cung ®ãng hay më,… − − VÖ sinh th©n thÓ, vÖ sinh r¨ng miÖng, vÖ sinh bé T×nh tr¹ng s¶n dÞch: sè l−îng, mµu, mïi, tÝnh chÊt phËn sinh dôc ngoµi cho s¶n phô. − C¸c dÊu hiÖu kh¸c: bông tr−íng, ®¹i tiÓu tiÖn, ®au, − Gi¸o dôc søc khoÎ. rÐt run, buån n«n, n«n,… − − Thùc hiÖn y lÖnh. C¸c dÊu hiÖu cËn l©m sµng: CTM, XN n−íc tiÓu, XN s¶n dÞch (soi t−¬i, nhuém, nu«i cÊy), cÊy m¸u,… 4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc − ChÕ ®é vÖ sinh, ngñ, nghØ, ¨n uèng cña bµ mÑ. − − Sù hiÓu biÕt vÒ bÖnh vµ kh¶ n¨ng nhËn thøc cña bµ mÑ. Quan s¸t da, niªm m¹c, s¾c mÆt, ®o nhiÖt ®é, huyÕt ¸p, ®Õm m¹ch, ®Õm nhÞp thë ghi vµo phiÕu theo dâi. 2. ChÈn ®o¸n ch¨m sãc/ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc. − Theo dâi sù thu håi tö cung, di ®éng tö cung cã ®au kh«ng. − Nguy c¬ tæn th−¬ng (c¸c c¬ quan, chøc n¨ng trong c¬ thÓ) liªn quan tíi sù lan trµn cña nhiÔm khuÈn − Theo dâi s¶n dÞch vÒ mµu, mïi, sè l−îng. (NhiÔm khuÈn TSM, Viªm niªm m¹c/ c¬ tö cung, − Röa vÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi, vÖ sinh th©n Viªm quanh tö cung, Viªm phóc m¹c, NhiÔm khuÈn thÓ, r¨ng miÖng, thay ¸o v¸y cho s¶n phô. huyÕt). − − NÕu s¶n phô khã thë: cho s¶n phô n»m ®Çu cao, cho ThiÕu hôt kiÕn thøc vÒ bÖnh. thë oxy ng¾t qu·ng, nÕu sèt cao: ch−êm, gäi hái xem s¶n phô tr¶ lêi cã ®óng kh«ng. 3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc − Cho s¶n phô ¨n ®Çy ®ñ chÊt, dÔ tiªu, tr−êng hîp s¶n − Theo dâi toµn tr¹ng vµ c¸c dÊu hiÖu nhiÔm khuÈn phô kh«ng ¨n ®−îc cho ¨n b»ng èng th«ng. toµn th©n. 319 320
− − §o l−îng n−íc tiÓu trong 24 giê vµ ghi phiÕu theo dâi. Mèi quan hÖ gi÷a bµ mÑ vµ ®øa trÎ míi ra ®êi. ®ång thêi b¸o cho thÇy thuèc biÕt nh÷ng diÔn biÕn − Mèi quan hÖ gi÷a bµ mÑ vµ c¸c thµnh viªn kh¸c trong bÊt th−êng. gia ®×nh. − Gi¶i thÝch cho ng−êi nhµ bÖnh nh©n an t©m vµ cïng − C¸c rèi lo¹n tù nhËn thøc nhÑ do sù biÕn ®æi t©m thùc hiÖn tèt néi quy ®iÒu trÞ cña bÖnh viÖn. sinh lý liªn quan tíi cuéc ®Î. − − Thùc hiÖn y lÖnh ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c, chuÈn C¸c rèi lo¹n t©m thÇn nÆng cÇn can thiÖp cña chuyªn bÞ ®Çy ®ñ c¸c ph−¬ng tiÖn dông cô, trî gióp cho thÇy khoa t©m thÇn. thuèc khi lµm c¸c thñ thuËt cÇn thiÕt. − ChÈn ®o¸n ch¨m sãc/ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc − C¸c rèi lo¹n tù nhËn thøc nhÑ do sù biÕn ®æi t©m 5. §¸nh gi¸ sinh lý liªn quan tíi cuéc ®Î. − ThÓ tr¹ng ng−êi bÖnh tèt lªn: hÕt sèt, ¨n uèng tèt, − TrÇm c¶m liªn quan tíi cuéc ®Î tiÕn triÓn bÖnh tèt. − Lo¹n t©m thÇn liªn quan tíi cuéc ®Î − C¸c vÕt kh©u liÒn nhanh, tèt − Bµ mÑ cã c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ bÖnh 3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc − Bµ mÑ biÕt c¸ch tù ph¸t hiÖn c¸c dÊu hiÖu bÊt − Phôc håi søc khoÎ cho bµ mÑ nhanh chãng. th−êng, tù ch¨m sãc b¶n th©n vµ trÎ. − Gi¶m c¸c biÕn ®éng kh«ng cã lîi cho bµ mÑ (bÝ ®¸i,…) − Tr−êng hîp ng−êi bÖnh vÉn sèt, thÓ tr¹ng kh«ng kh¸ − lªn, tiÕn triÓn bÖnh xÊu cÇn b¸o cho thÇy thuèc biÕt ChuÈn bÞ cho ng−êi mÑ mét c¸ch tèt nhÊt cho viÖc vµ lËp l¹i kÕ ho¹ch ch¨m sãc. ch¨m sãc cho b¶n th©n vµ ®øa trÎ sau nµy. − Ph¸t hiÖn sím c¸c rèi lo¹n t©m, sinh lý cña bµ mÑ KÕ ho¹ch ch¨m sãc Bµ mÑ rèi lo¹n t©m thÇn sau ®Î nh»m ®iÒu chØnh sím, cã hiÖu qu¶ c¸c rèi lo¹n nµy. 4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc 1. NhËn ®Þnh − H−íng dÉn vµ gióp ®ì bµ mÑ c¸ch tù theo dâi sau ®Î. Ngoµi c¸c nhËn ®Þnh chung ph¶i lµm gièng nh− c¸c − tr−êng hîp sau ®Î th«ng th−êng kh¸c, ng−êi hé sinh cÇn KhuyÕn khÝch bµ mÑ tù ch¨m sãc trÎ, nãi chuyÖn chó ý nhËn ®Þnh c¸c vÊn ®Ò sau: víi trÎ. − − C¸c thay ®æi t©m lý sau ®Î. H−íng dÉn vµ gióp ®ì bµ mÑ NCBSM. 321 322
− Ph¸t hiÖn vµ ®¸nh gi¸ ®óng møc møc ®é, tÝnh chÊt cña c¸c rèi lo¹n t©m, sinh lý cña bµ mÑ, ph¸t hiÖn vµ PhÇn 2. qui tr×nh thùc hµnh ®¸nh gi¸ nh÷ng t¸c nh©n vµ ¶nh h−ëng. − §¸nh gi¸ c¸ch thøc ph¶n øng cña bµ mÑ ®èi víi t− vÊn cho bµ mÑ sau ®Î nh÷ng thay ®æi cña c¬ thÓ còng nh− cña t©m, sinh lý. − TiÕp cËn tõ tõ, kh«ng véi v·. KhuyÕn khÝch bµ mÑ diÔn ®¹t b»ng lêi nh÷ng c¶m nghÜ cña m×nh, l¾ng 1. Kü thuËt ch¨m sãc trÎ s¬ sinh khoÎ m¹nh nghe mét c¸ch tËp trung vµ cã ph¶n håi tÝch cùc.ThiÕt lËp vµ duy tr× m«i tr−êng quan hÖ an toµn vµ riªng t− 1.1.ChuÈn bÞ dông cô - kü thuËt hót nhít. gi÷a ng−êi hé sinh vµ bµ mÑ. Sö dông c¸c c©u hái më, 1.2. Gióp bµ mÑ ®Æt trÎ vµo vó gióp bµ mÑ diÔn ®¹t nh÷ng c¶m nghÜ, tr¸nh giËn d÷, nãng véi. §Þa ®iÓm thùc tËp: T¹i bÖnh viÖn − Th«ng b¸o víi b¸c sü chuyªn khoa t©m thÇn c¸c rèi Néi dung: Cho con bó ®óng c¸ch lo¹n t©m thÇn ë bµ mÑ (xem bµi ch¨m sãc bµ mÑ rèi lo¹n t©m thÇn sau ®Î). 1 Chµo hái bµ mÑ th©n thiÖn Hái bµ mÑ viÖc cho con bó nh− thÕ nµo. (Cã gÆp 5. §¸nh gi¸ khã kh¨n? TrÎ bó mÑ cã ®ñ l−îng s÷a kh«ng? trÎ 2 − ngËm vó tèt, bµ mÑ yªn t©m tin t−ëng cã chÕ ®é C¸c thay ®æi t©m lý sau ®Î diÔn ra b×nh th−êng, bµ ¨n, nghØ tho¶i m¸i sÏ ®ñ s÷a nu«i con. mÑ æn ®Þnh t©m lý nhanh. − 3 TiÕn hµnh ®¸nh gi¸ mét b÷a bó Mèi quan hÖ gi÷a bµ mÑ vµ ®øa trÎ míi ra ®êi ngµy mét g¾n bã, bµ mÑ biÕt c¸ch cho trÎ bó ®óng vµ tù 4 Gi¶i thÝch nh÷ng ®iÒu cã thÓ gióp bµ mÑ ch¨m sãc trÎ. 5 Gióp bµ mÑ tho¶i m¸i vµ th− gi·n khi cho trÎ bó − Mèi quan hÖ gi÷a bµ mÑ vµ c¸c thµnh viªn kh¸c trong 6 H−íng dÉn bµ mÑ c¸ch bÕ trÎ khi cho trÎ bó gia ®×nh g¾n bã, c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh cïng tham gia ch¨m sãc bµ mÑ vµ ®øa trÎ. − §Çu vµ th©n trÎ trªn mét ®−êng th¼ng − C¸c rèi lo¹n tù nhËn thøc nhÑ do sù biÕn ®æi t©m − MÆt trÎ quay vµo vó, mòi trÎ ®èi diÖn víi nóm vó sinh lý liªn quan tíi cuéc ®Î gi¶m vµ mÊt dÇn. − Bµ mÑ ph¶i bÕ s¸t trÎ vµo ng−êi m×nh, ®ì ®Çu, − C¸c rèi lo¹n t©m thÇn nÆng dÇn ®−îc khèng chÕ vµ vai, m«ng trÎ. æn ®Þnh. 323 324
− Khi trÎ bó no kh«ng nªn ®Æt n»m ngay, mµ nªn 7 H−íng dÉn bµ mÑ c¸ch ®ì bÇu vó khi cho trÎ bó bÕ trÎ ®Çu cao h¬n th©n hoÆc v¸c lªn vai, xoa vç − Bµ mÑ ph¶i ®Æt nh÷ng ngãn tay vµo thµnh ngùc nhÑ vµo l−ng cho h¬i ë d¹ d¹y tho¸t ra, tr¸nh ë d−íi vó, sao cho ngãn tay trá n©ng ®ì phÇn trí. d−íi vó. − TrÎ bó ®ñ, c©n nÆng sÏ t¨ng ®Òu vµ ®i tiÓu b×nh − Bµ mÑ cã thÓ dïng ngãn tay c¸i Ên nhÑ lªn phÇn th−êng. NÕu 1 th¸ng mµ trÎ t¨ng d−íi 500gram, trªn cña vó. Lµm nh− vËy gióp thay ®æi h×nh ®i tiÓu Ýt, lµ bó ch−a ®ñ. d¸ng vó ®Ó trÎ dÔ dµng ngËm b¾t vó. − Nªn cho trÎ bó ®Õn 24 th¸ng, Ýt nhÊt lµ 12 8 H−íng dÉn bµ mÑ c¸ch cho trÎ ngËm mót vó ®óng th¸ng. Nªn cai s÷a cho trÎ khi trÎ kháe vµ vµo − Nóm vó cña bµ mÑ ch¹m vµo m«i trÎ, trÎ më mïa m¸t. miÖng vµ ®−a l−ìi ra phÝa tr−íc s½n sµng ®Ó ngËm vó. Kü thuËt ch¨m sãc vó − M«i d−íi cña trÎ ë d−íi nóm vó, ®Ó cho c»m cña trÎ ch¹m vµo vó mÑ, l−ìi khum l¹i quanh vó, §Þa ®iÓm thùc tËp: T¹i bÖnh viÖn quÇng vó ®Ó lé ra nhiÒu phÝa trªn miÖng trÎ, trÎ bó chËm vµ s©u. Nh×n hoÆc nghe thÊy tiÕng trÎ 1. T− vÊn cho bµ mÑ c¸ch gi÷ g×n nguån s÷a nuèt s÷a. − Chµo hái bµ mÑ: hái th¨m vÒ chÕ ®é ¨n, nghØ, 9 DÆn bµ mÑ: cã ®ñ s÷a cho con bó kh«ng? cã g× khã kh¨n − Cho trÎ bó bÊt cø lóc nµo trÎ muèn, cho bó c¶ vÒ khi cho con bó cÇn ph¶i gióp ®ì. ®ªm cµng gióp t¨ng l−îng s÷a cña bµ mÑ. − H−íng dÉn chÕ ®é ¨n ®ñ dinh d−ìng, uèng − Nªn cho trÎ bó nhiÒu lÇn ®Ó kÝch thÝch tiÕt s÷a. mét ngµy 1,5lÝt n−íc, nÕu mïa hÌ ra nhiÒu må − TrÎ tõ 4 - 6 th¸ng tuæi, s÷a mÑ lµ thøc ¨n duy h«i, cÇn uèng nhiÒu h¬n ®Ó ®ñ s÷a cho con bó. nhÊt, kh«ng cho ¨n thªm bÊt cø lo¹i s÷a g×, kÓ − Ngñ: cÇn 8 tiÕng/ 1 ngµy ®ªm. c¶ uèng n−íc hoa qu¶ ... − Cho trÎ bó hÕt bÇu vó bªn nµy th× chuyÓn sang − Cè g¾ng sèng tho¶i m¸i, kh«ng nªn qu¸ c¨ng bó bªn kia. th¼ng, lo ©u, mÊt ngñ sÏ mÊt s÷a. − TrÎ ®· bó ®ñ mµ bÇu vó ch−a hÕt s÷a, th× bµ mÑ − Khi cÇn dïng thuèc, cÇn ph¶i cã h−íng dÉn nªn v¾t hÕt s÷a ra ®Ó tuyÕn s÷a rçng, sÏ kÝch thÝch t¨ng tiÕt s÷a nhiÒu. cña B¸c sü. 325 326
+ Mét tay n¾m lÊy bÇu vó, tay ®Æt tíi r×a 2. ChuÈn bÞ dông cô ngoµi cña quÇng th©m nóm vó − B¸t ®ùng t¨m b«ng + Võa Ðp s©u vµo trong, võa v¾t cho s÷a ch¶y − Kh¨n b«ng mÒm, kh¨n v¶i ra tíi khi vó mÒm ®i − Thuèc mì (nÕu cã chØ ®Þnh) − Lau kh« vó b»ng kh¨n mÒm − Khay h¹t ®Ëu - ChËu ®ùng n−íc nhá − H−íng dÉn bµ mÑ cho trÎ bó. NÕu nóm vó nøt nhiÒu vµ ®au, v¾t s÷a ra cèc s¹ch ®Ó cho trÎ − Mét b×nh ®ùng n−íc Êm uèng. − TÊm b×nh phong che − Lau s¹ch 2 bªn vó b»ng kh¨n b«ng mÒm, h¬i Èm, sau khi cho trÎ bó xong 3. Kü thuËt tiÕn hµnh − B«i mì kh¸ng sinh theo chØ ®Þnh, nÕu cã nøt − Mang dông cô ®Õn gi−êng bÖnh nóm vó − Gi¶i thÝch víi bµ mÑ − §Ó bµ mÑ vµ trÎ n»m nghØ tho¶i m¸i, dÆn bµ mÑ nÕu cã sèt, vó c−¬ng ®au cÇn ph¶i b¸o sím − §Ó bµ mÑ ngåi ®èi diÖn vµ thuËn lîi khi tiÕn cho Hé sinh vµ B¸c sü. hµnh − Thu dän dông cô – cä röa – röa tay s¹ch sÏ − Che b×nh phong cho kÝn ®¸o − Ghi vµo phiÕu theo dâi ch¨m sãc − Béc lé 2 vó − Lãt kh¨n v¶i d−íi 2 vó chuÈn bÞ dông cô t¾m vµ thay b¨ng rèn trÎ s¬ sinh − §æ n−íc tõ b×nh vµo chËu − Dïng kh¨n b«ng lau röa, xoa theo nh÷ng §Þa ®iÓm thùc tËp: t¹i phßng thùc hµnh ë tr−êng. ®−êng trßn ®ång t©m b¾t ®Çu tõ nóm vó trë ra 1. T− vÊn cho bµ mÑ ch¨m sãc trÎ s¬ sinh: − Lau s¹ch 2 nóm vó vµ c¸c kÏ nóm vó − Gi÷ Êm cho trÎ, nhiÖt ®é phßng 280C vÒ mïa − Lau s¹ch nóm vó cã bÞ nøt, tôt kh«ng, tuyÕn hÌ, 320C vÒ mïa ®«ng, kh«ng cã giã lïa. vó cã bÞ t¾c, ø s÷a kh«ng − Sau t¾m cho trÎ, lau kh« b»ng kh¨n b«ng kh« − NÕu tuyÕn s÷a bÞ ø t¾c: s¹ch, mÆc ¸o, ®éi mò, quÊn t· ngay sau lµm + Mét tay n©ng bÇu vó lªn rèn. 327 328
− Mò, ¸o, t· lãt dïng cho trÎ ph¶i kh«, s¹ch, − Dung dÞch clorocid 2‰. thay giÆt hµng ngµy b»ng b¨ng, g¹c v« khuÈn − Kh¨n b«ng to vµ dïng cån 700 ®Ó s¸t khuÈn. 3.2. Dông cô v« khuÈn − Rèn míi rông ph¶i gi÷ ch©n rèn kh«, s¹ch cho − 1 ®«i g¨ng tay v« khuÈn. ®Õn khi liÒn sÑo. − Cho trÎ ®Õn c¬ së y tÕ kh¸m, nÕu trÎ cã c¸c − 1 kÑp phÉu tÝch kh«ng mÊu dÊu hiÖu viªm nhiÔm ë rèn vµ vïng quanh − 1 kocher kh«ng mÊu. rèn nh−: − B¨ng, g¹c, b«ng v« khuÈn. + Rèn h«i, ch¶y n−íc vµng 3.3. ChuÈn bÞ trÎ + Rèn s−ng ®á, cã mñ − Gi¶i thÝch cho s¶n phô biÕt tr−íc khi tiÕn + Rèn cã lâi to, rØ m¸u, −ít hµnh t¾m cho trÎ. + Rèn kh«ng s¹ch vµ trÎ cã sèt − H−íng dÉn s¶n phô kh«ng nªn cho con bó no − Cho trÎ ®i tiªm chñng ®óng lÞch ®Ó phßng tr−íc khi t¾m. bÖnh cho trÎ. − C©n trÎ tiÕn hµnh t¾m vµ thay b¨ng rèn trÎ s¬ sinh ChuÈn bÞ hé sinh: ®Çy ®ñ ¸o, mò, khÈu trang, 2. tãc gän gµng, mãng tay c¾t ng¾n. KiÓm tra ®é Êm cña n−íc tr−íc khi t¾m (n−íc t¾m 3. ChuÈn bÞ dông cô 1 370C) 3.1. Dông cô s¹ch 2 Cëi bá ¸o, mò, dïng kh¨n (hoÆc t·) quÊn cho trÎ − Trô c¾m kÑp kocher vµ 2 kÑp kocher BÕ trÎ trªn tay ®óng t− thÕ: c¸nh tay ®ì l−ng, bµn 3 − Ca, b«ng cÇu v« khuÈn, cån 700. tay ®ì ®Çu. − 1 khay h¹t ®Ëu, lß s−ëi. 4 Röa mÆt theo thø tù: m¾t, mòi, tai måm,. − Kh¨n t¾m (mïi xoa hoÆc v¶i mµn). Géi ®Çu: Cho n−íc −ít tãc, xoa xµ phßng vµ géi 5 s¹ch ®Çu − N−íc chÝn, xµ phßng th¬m. 329 330
− ChØnh nhiÖt ®é t¨ng dÇn tíi khi ®¹t yªu cÇu, ®Æt trÎ vµo T¾m phÇn cæ, ngùc, l−ng, chi trªn, hai bªn n¸ch 6 − vµ kh«ng ®−îc ®Ó n−íc vµo rèn ChuÈn bÞ s½n sµng nguån cung cÊp oxy §æi t− thÕ trÎ: t¾m phÇn m«ng, chi d−íi vµ bé − Theo dâi trÎ, kiÓm so¸t nhiÖt trong suèt thêi gian trÎ 7 phËn sinh dôc n»m Dïng kh¨n b«ng to lau kh« vµ quan s¸t mÇu da- 8 Quy tr×nh sö dông lång Êp mÆc ¸o, ®éi mò cho trÎ. 9 Thay b¨ng rèn: mang g¨ng v« khuÈn − §Æt nhiÖt ®é theo yªu cÇu ®iÒu trÞ Gì bá b¨ng rèn – dïng cån 700 thÊm −ít g¹c gãi rèn 10 − §Æt ®é Èm theo yªu cÇu ®iÒu trÞ Gì bá g¹c gãi rèn, s¸t khuÈn rèn b»ng cån 700 11 − ChØnh nhiÖt ®é t¨ng dÇn tíi khi ®¹t yªu cÇu ®iÒu trÞ 12 §Æt g¹c v« khuÈn vµ gãi rèn . − ChuÈn bÞ s½n sµng nguån cung cÊp oxy, cung cÊp 13 B¨ng rèn: b¨ng kh«ng láng, hoÆc chÆt qu¸ dung tÝch oxy theo yªu cÇu ®iÒu trÞ M¾t: Lau röa m¾t b»ng miÕng g¹c v« khuÈn cã 14 thÊm huyÕt thanh mÆn 9‰. NhiÖt ®é lång Êp chung cho c¸c ngµy tuæi vµ c¸c c©n nÆng Nhá m¾t trÎ b»ng dung dÞch clorocid 2‰. 15 C©n nÆng cña trÎ lóc sinh Sè 16 Dïng t¨m b«ng nhá röa tõng lç mòi < 1500 g 1500 g – 2499 g > 2500 g hoÆc > ngµy 17 Dïng t¨m b«ng nhá lau tõng lç tai 36 tuÇn 18 QuÊn t·, nhá m¾t, ®−a trÎ vÒ gi−êng. 34,40C 34,40C 33,00C 1 33,70C 32,70C 32,40C 19 Thu dän dông cô vµ ghi phiÕu ch¨m sãc theo dâi. 2 33,50C 32,40C 31,90C 3 0 31,50C 4 Nt 32,3 C Quy tr×nh sö dông gi−êng Êm, lång Êp 32,10C 30,90C 6 Nt 30,60C 8 Nt Nt VËn hµnh theo h−íng dÉn cña n¬i s¶n xuÊt. Tu©n thñ 30,20C nghiªm ngÆt nh÷ng h−íng dÉn nµy. 10 Nt Nt 29,50C 12 Nt Nt Sö dông gi−êng Êm, lång Êp theo yªu cÇu ®iÒu trÞ cña b¸c sü víi tõng bÖnh nh©n riªng biÖt. 14 Nt Nt Nt Quy tr×nh sö dông gi−êng Êm Ngµy ®Çu cña nh÷ng tr−êng hîp ®Æc biÖt: − §Æt nhiÖt ®é gi−êng theo yªu cÇu ®iÒu trÞ 331 332
35,50C + Gi÷ ®−îc th©n nhiÖt cho trÎ, gi¶m l©y lan bÖnh, 500g gióp trÎ thë ®Òu h¬n, tr¸nh n«n trµo ng−îc tõ 34,90C 1000g d¹ dµy, g¾n bã t×nh c¶m gi÷a mÑ vµ con. 32,80C 3500g + NÕu mÑ mÖt, bè hoÆc ng−êi th©n trong gia ®×nh thay thÕ, ®Ó trÎ ®−îc ch¨m sãc theo 0 4000g 32,6 C ph−¬ng ph¸p nµy. VÖ sinh 1.2. Dinh d−ìng − Th−êng kú (sö dông kh¨n lau, chÊt tÈy röa theo − −u tiªn bó s÷a mÑ víi trÎ ®Î non. S÷a mÑ rÊt h−íng dÉn). quan trong cho trÎ. − Sau khi ®−a trÎ ra khái gi−êng Êm, lång Êp. − Cho ¨n sím, tr¸nh h¹ ®−êng huyÕt. − Cho trÎ ¨n nhiÒu lÇn trong ngµy, l−îng t¨ng dÇn, tõ tõ. kü thuËt ch¨m sãc trÎ s¬ sinh non yÕu vµ nhÑ c©n − TrÎ kh«ng bó ®−îc ph¶i ®æ th×a, hoÆc ¨n b»ng cèc, chÐn, hoÆc b¬m vµo d¹ dµy qua èng th«ng. − Bæ sung Vitamin C-D-E-K ( cho trÎ ®i kh¸m, 1. T− vÊn cho bµ mÑ ch¨m sãc s¬ sinh non th¸ng, sÏ cã chØ ®Þnh cña B¸c sü ). nhÑ c©n 1.3. VÖ sinh ch¨m sãc da-rèn: Ph¶i ®¶m b¶o v« khuÈn − TrÎ s¬ sinh non th¸ng, nhÑ c©n vµ dÞ tËt cÇn ®−îc c¸c bµ mÑ gi÷ Êm, vÖ sinh tèt vµ nu«i d−ìng tèt. 1.4. MÑ chó ý theo dâi trÎ − NhÞp thë nÕu trªn 60 lÇn/ phót, cho trÎ ®i 1.1. Gi÷ Êm: NÕu ë bÖnh viÖn trî gióp trÎ s¬ sinh non kh¸m ngay yÕu, nhÑ c©n, dÞ tËt, duy tr× th©n nhiÖt b»ng c¸ch ñ − N«n, sÆc: MÑ ph¶i hót b»ng ph−¬ng ph¸p miÖng- Êm trong lång Êp, cßn ë nhµ sö dông ph−¬ng ph¸p mòi, tr−íc khi chuyÓn bÐ ®Õn c¬ së y tÕ. chuét tói. (− Êm trÎ b»ng nhiÖt ®é c¬ thÓ ng−êi mÑ). − Quan s¸t da- m«i, ®Çu chi ®Ó ph¸t hiÖn khã thë − §Æt trÎ trùc tiÕp vµo ngùc mÑ (da liÒn da). − Mµu s¾c ph©n: Ph¸t hiÖn rèi lo¹n tiªu hãa Ph−¬ng ph¸p dÔ thùc hiÖn, ®¬n gi¶n, tiÖn lîi, − Ph¸t hiÖn sím bÊt th−êng: c¬, x−¬ng, khíp kinh tÕ vµ cã nhiÒu −u ®iÓm: vËn ®éng, thÞ gi¸c, thÝnh gi¸c, ®Ó ®−a trÎ ®i kh¸m vµ ®iÒu trÞ. 333 334
Cho trÎ s¬ sinh ¨n qua èng th«ng Hé sinh röa tay s¹ch, ¸o, mò, khÈu trang ®Çy ®ñ 2. ChuÈn bÞ dông cô - s÷a mÑ − Hé sinh röa tay s¹ch, ®Çy ®ñ mò ¸o, khÈu trang, Cèc, th×a ®· ®−îc luéc s«i, mét ca men 500ml, chµo hái bµ mÑ, nãi lý do cÇn cho trÎ ¨n qua èng mét phÝch n−íc s«i th«ng. − Kh¨n ¨n ChuÈn bÞ bÐ 1. − S÷a mÑ ®−îc v¾t ra cèc ®óng víi sè l−îng mét − Thay t· lãt s¹ch b÷a ¨n cña bÐ (nÕu trêi l¹nh ng©m cèc s÷a vµo ca n−íc s«i) − BÐ n»m nghiªng 3. ChuÈn bÞ s¬ sinh ChuÈn bÞ dông cô 2. − Thay t· lãt cho bÐ, nÕu t· lãt ®· Èm −ít 2.1. Dông cô v« khuÈn: ®ùng trong 1 khay v« khuÈn TiÕn hµnh 4. − 01 th«ng cho ¨n phï hîp víi bÐ − BÕ bÐ trªn tay ®Çu cao − 01 b¬m tiªm 50ml − QuÊn kh¨n ¨n quanh cæ bÐ − 01 khay h¹t ®Ëu - vµi miÕng g¹c − §æ cho bÐ ¨n tõng th×a s÷a, ®æ tõ tõ cho bÐ ¨n − Cèc ®ùng dÇu paraphin cho hÕt khÈu phÇn, l−u ý tr¸nh sÆc − Lau s¹ch miÖng, cæ cho bÐ 2.2. Dông cô s¹ch − BÕ bÐ ®Çu cao 15' sau khi cho ¨n, tr¸nh sÆc − Cèc ®ùng s÷a sau ®ã ®Æt bÐ n»m − S÷a mÑ ®−îc v¾t ra sè l−îng ®ñ theo chØ ®Þnh − Thu dän dông cô hoÆc theo ngµy tuæi cña trÎ − Ghi hå s¬ giê ¨n, sè l−îng bÐ ¨n. − Lä dÇu paraphin − Cèc n−íc chÝn − Kh¨n ¨n cña bÐ − B¨ng dÝnh - kÐo c¾t b¨ng − Nót èng th«ng hoÆc d©y cao su 335 336
3. TiÕn hµnh: Hé sinh ®i g¨ng v« khuÈn − Quµng kh¨n ¨n cho bÐ Cho trÎ s¬ sinh non yÕu ¨n b»ng cèc chÐn − Më kh¨n phñ khay v« khuÈn − §æ dÇu paraphin vµo cèc §Þa ®iÓm thùc tËp: T¹i bÖnh viÖn − §o èng th«ng tõ ®Ønh mòi ®Õn d¸i tai, tõ d¸i 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ s÷a tai ®Õn mòi x−¬ng øc ®¸nh dÊu t¹i ®iÓm ®Õn mòi øc, cuén èng l¹i 1. PhÝch n−íc s«i − B«i tr¬n ®Çu èng th«ng 2. Cèc – chÐn s¹ch (sau ®ã tr¸ng l¹i b»ng n−íc s«i) − Quµng kh¨n ¨n d−íi cæ bÐ 3. S÷a mÑ v¾t ra, sè l−îng theo chØ ®Þnh cña B¸c sü − KÑp ®Çu èng th«ngtr−íc khi ®−a vµo thùc qu¶n 4. Kh¨n mÒm s¹ch − Tõ tõ ®Èy èng th«ng vµo thùc qu¶n 2. TiÕn hµnh − KiÓm tra èng th«ng ®Ó tr¸nh nhÇm ®−êng b»ng c¸ch dïng b¬m tiªm hót thö ra dÞch tiªu 1. Quµng kh¨n qua cæ bÐ ho¸ 2. BÕ bÐ ngåi th¼ng hoÆc nghiªng trong lßng Hé sinh − Cè ®Þnh èng th«ng 3. §Æt cèc s÷a nhá vµo m«i bÐ, tú nhÑ cèc lªn m«i − L¾p b¬m tiªm cã chøa s÷a vµo èng th«ng d−íi cña bÐ vµ miÖng cèc ch¹m vµo phÇn ngoµi m«i − Tõ tõ b¬m s÷a vµo d¹ dÇy cho ®Õn hÕt. NÕu trªn cña bÐ. ®ang b¬m s÷a bÐ ho ph¶i dõng l¹i ngay vµ kiÓm tra l¹i èng th«ng 4. BÐ ®Î nhÑ c©n b¾t ®Çu thÌ l−ìi, ®−a s÷a vµo miÖng − B¬m mét chót n−íc chÝn tr¸ng èng th«ng 5. Kh«ng rãt s÷a vµo miÖng bÐ, chØ ®Æt cèc vµo m«i − Nót ®Çu èng th«ng l¹i bÐ vµ ®Ó bÐ tù uèng − Thu dän dông cô 6. Khi bÐ ngËm miÖng l¹i kh«ng uèng n÷a, lµ bÐ ®· nhËn ®ñ s÷a − Ghi hå s¬, giê ¨n vµ sè l−îng s÷a b¬m ®−îc. 7. BÕ bÐ ë t− thÕ ®Çu cao 10 phót, ®Ó tr¸nh trí 337 338
− Lä tiÖt khuÈn 250ml mµu tr¾ng chøa 1/2 lä 8. §o l−îng s÷a bÐ ¨n ®−îc trong 24 giê, ®Ó ®iÒu n−íc s«i ®Ó nguéi chØnh cho ®ñ l−îng s÷a cÇn ¨n, ghi vµo hå s¬, bÖnh − èng nhùa hoÆc èng cao su ®· tiÖt khuÈn ¸n. 2.3. Dông cô kh¸c: 3. Thu dän vµ lµm vÖ sinh dông cô 2.3. − 01 hép v« khuÈn ®ùng èng th«ng mòi-hÇu cã sè phï hîp víi bÐ (cì 8) ®Çu èng th«ng cã 4-6 Kü thuËt cho trÎ s¬ sinh thë oxy lç nhá (Nasal Catheter, Naso pharyngeal qua ®−êng mòi - HÇu sonde 1 nh¸nh hoÆc Nasal Cannula) sonde 2 nh¸nh − 01 cèc ®ùng dÇu nhên hoÆc n−íc. §Þa ®iÓm thùc tËp: T¹i bÖnh viÖn − Vµi miÕng g¹c Hé sinh ®ñ ¸o choµng, mò, khÈu trang, röa tay s¹ch − B¨ng dÝnh - kÐo c¾t b¨ng − Mét khay h¹t ®Ëu ChuÈn bÞ bÖnh nh©n: 1. − Chµo hái bµ mÑ − M¸y hót ®iÖn hoÆc ®¹p ch©n − Gi¶i thÝch cho mÑ vµ ng−êi th©n cña ch¸u bÐ Kü thuËt tiÕn hµnh 3. biÕt t×nh tr¹ng bÖnh cña ch¸u vµ thñ thuËt − L¾p ¸p suÊt kÕ vµo b×nh oxy, më van cña s¾p tiÕn hµnh b×nh oxy 2. ChuÈn bÞ − L¾p lä n−íc lµm Èm oxy víi l−u l−îng kÕ 2.1. ChuÈn bÞ dông cô − §o èng th«ng tõ ®Ønh mòi ®Õn d¸i tai vµ 2.2. HÖ thèng oxy: ®¸nh dÊu t¹i ®iÓm ®ã − B×nh oxy ( nÕu kh«ng cã trung t©m oxy) − B«i dÇu nhên hoÆc n−íc s«i ®Ó nguéi vµo ®Çu èng − ¸p suÊt kÕ − Hót s¹ch ®êm d·i cho th«ng tho¸ng ®−êng thë − L−u l−îng kÕ cã v¹ch chia lÝt/phót − NhÑ nhµng ®−a th«ng vµo mòi bÐ tíi ®iÓm ®¸nh dÊu vµ cè ®Þnh èng th«ng 339 340
− L−u l−îng kÕ cã v¹ch chia lÝt/phót − §iÒu chØnh l−u l−îng oxy theo chØ ®Þnh cña b¸c sü − Lä tiÖt khuÈn 250ml mµu tr¾ng chøa 1/2 lä − Nèi ®Çu èng th«ng víi d©y dÉn oxy n−íc s«i ®Ó nguéi − Theo dâi bÐ nÕu kh«ng bít khã thë, tÝm t¸i − èng nhùa, cao su ®· tiÖt khuÈn ph¶i kiÓm tra l¹i hÖ thèng dÉn oxy. * Dông cô kh¸c: − H−íng dÉn bµ mÑ theo dâi trÎ, b¸o B¸c sü, − MÆt n¹ ®¬n gi¶n víi l−u l−îng 5-7 lÝt/1phót Hé sinh ngay, nÕu thÊy trÎ tù nhiªn ho, tÝm t¸i t¨ng lªn hoÆc n−íc ë lä lµm Èm oxy kh«ng − 1 cèc ®ùng dÇu nhên hoÆc n−íc sñi bät. − Vµi miÕng g¹c − Thu dän dông cô − B¨ng dÝnh – kÐo c¾t b¨ng − Ghi hå s¬ bÖnh ¸n − Mét khay h¹t ®Ëu kü thuËt cho trÎ s¬ sinh thë oxy b»ng mÆt n¹ − M¸y hót ®iÖn hoÆc ®¹p ch©n 3. Kü thuËt tiÕn hµnh §Þa ®iÓm thùc tËp: T¹i bÖnh viÖn − §iÒu chØnh l−îng oxy theo chØ ®Þnh cña B¸c sü Hé sinh ®ñ ¸o choµng, mò, khÈu trang, röa tay − Nèi èng dÉn víi nguån oxy s¹ch − ¸p nhÑ mÆt n¹ lªn miÖng, mòi bÐ. §Çu nhá 1. ChuÈn bÞ bÖnh nh©n cña mÆt n¹ h−íng lªn phÝa trªn − §Æt bÖnh nh©n n»m ë t− thÕ thÝch hîp − Vßng d©y chun ra sau g¸y bÐ, buéc mÆt n¹ − Gi¶i thÝch cho mÑ vµ ng−êi th©n cña ch¸u bÐ võa ®ñ khÝt biÕt thñ thuËt s¾p lµm. − Cè ®Þnh èng dÉn oxy 2. ChuÈn bÞ dông cô − Thu dän dông cô * HÖ thèng oxy: − Ghi hå s¬ bÖnh ¸n − B×nh oxy (nÕu kh«ng cã trung t©m oxy) − ¸p suÊt kÕ 341 342
− Ph¸t hiÖn c¸c bÊt th−êng cña s¶n dÞch: h«i... Kü thuËt ch¨m sãc bµ mÑ sau ®Î − Tù theo dâi vÕt kh©u tÇng sinh m«n (nÕu cã): vÕt kh©u s−ng nÒ, ch¶y m¸u, cã mñ kh«ng ?, cã mïi? 1. Kü thuËt ®o m¹ch-huyÕt ¸p − H−íng dÉn vÖ sinh bé phËn sinh dôc, tù ch¨m (Xem m«n häc §iÒu d−ìng c¬ b¶n ) sãc vµ vÖ sinh c¸ nh©n. − H−íng dÉn cho s¶n phô mÆc s¹ch, kh« r¸o, 2. Kü thuËt lµm thuèc ©m ®¹o thay quÇn ¸o hµng ngµy. §Þa ®iÓm thùc tËp: Phßng thùc hµnh nhµ tr−êng − VËn ®éng sím vµ tËp thÓ dôc sau ®Î, gióp 1. T− vÊn cho bµ mÑ c¸ch tù ch¨m sãc sau ®Î: phôc håi c¬ bông, c¬ tÇng sinh m«n, tr¸nh t¸o bãn. − Dïng b¨ng vÖ sinh s¹ch, thÊm, cÇn thay b¨ng − T− vÊn cho s¶n phô vÒ KHHG§, ¸p dông c¸c th−êng xuyªn, nÕu 1 h s¶n dÞch thÊm −ít b¨ng biÖn ph¸p tr¸nh thai: bao cao su, dông cô tö ph¶i b¸o B¸c sü, Hé sinh. Röa vïng ©m hé, ©m cung, nu«i con b»ng s÷a mÑ. NÕu chËm kinh ë ®¹o Ýt nhÊt ngµy 3 lÇn. bµ mÑ ®ang nu«i con b»ng s÷a mÑ, ph¶i ®i − NÕu thÊy tö cung mÒm, tù xoa nhÑ lªn thµnh kh¸m ngay. bông ®Ó kÝch thÝch tö cung co l¹i. 2. ChuÈn bÞ dông cô: − ¡n ®ñ dinh d−ìng, kh«ng ¨n thøc ¨n sèng, − Bµn ch¶i, n−íc xµ phßng kh«ng ®¶m b¶o vÖ sinh. − Dông cô v« khuÈn − Ngñ ®ñ 8 tiÕng 1 ngµy- ®ªm. − Hép ®ùng g¹c miÕng, g¹c to, dµy v« khuÈn − Gióp, khuyÕn khÝch bµ mÑ cho con bó sím. − K×m h×nh tim ®Ó s¸t khuÈn − H−íng dÉn bµ mÑ ph¸t hiÖn c¸c bÊt th−êng ë − èng c¾m k×m cã dung dÞnh s¸t khuÈn trÎ: ch¶y m¸u rèn, kh«ng bó, kh«ng khãc, tÝm − Khè s¹ch t¸i... − H−íng dÉn bµ mÑ ph¸t hiÖn c¸c bÊt th−êng cña * Dông cô kh¸c b¶n th©n: ®au bông, ch¶y m¸u nhiÒu, nhøc − C¸c thuèc s¸t khuÈn hoÆc c¸c thuèc cÇn thiÕt ®Çu, chãng mÆt, mÖt l¶, bÝ ®¸i, sãn ph©n... kh¸c ®Ó dïng t¹i chç 343 344
− Mét b×nh (Êm) ®ùng n−íc chÝn 370C − Dïng k×m kÑp b«ng cã dung dÞch, s¸t khuÈn tõ trªn x−¬ng mu xuèng − Kh¨n phñ, tÊm nilon − Sau ®ã s¸t khuÈn m«i lín tõ trªn xuèng d−íi, − Khay h¹t ®Ëu hoÆc tói nilon ®ùng ®å bÈn tõ tr−íc ra sau − B« dÑt − S¸t khuÈn bªn m«i lín cßn l¹i còng nh− trªn − B×nh phong − Dïng tay tr¸i t¸ch 2 m«i lín ®Ó lau phÝa trong 3. Kü thuËt tiÕn hµnh: − Lau s¹ch lç ©m ®¹o vµ vïng ®¸y chËu − Gi¶i thÝch ®Ó bÖnh nh©n yªn t©m − KiÓm tra l¹i vÕt kh©u, ph¸t hiÖn chç s−ng − §Èy xe dông cô ®Õn bµn thñ thuËt phång tô m¸u, bôc chØ − Che b×nh phong cho kÝn ®¸o − Lau kh« l¹i b¨ng g¹c miÕng − Tr¶i tÊm nilon, kh¨n v¶i phñ d−íi l−ng bÖnh − §Æt miÕng khè dµy vµ dïng tay tr¸i ®Ó gi÷ nh©n − Cuèn kh¨n v¶i vµ tÊm nilon d−íi bÖnh nh©n − Gióp bÖnh nh©n n»m ngöa, co 2 ch©n, ®Çu gèi − §Ó bÖnh nh©n n»m l¹i tho¶i m¸i, kÐo v¸y, ¸o thÊp cho gän gµng − Gióp bÖnh nh©n kÐo ¸o v¸y, béc lé vÞ trÝ cÇn − Thu dän dông cô th¸o g¨ng tay vµ röa s¹ch sÏ lµm thuèc − Ghi vµo phiÕu theo dâi − LÊy khè bÈn ®Ó vµo tói nilon (hoÆc khay h¹t ®Ëu) − NhËn ®Þnh mµu s¾c, mïi s¶n dÞch tiÕt, ®Ó ph¸t Kü thuËt c¾t chØ vÕt mæ, vÕt kh©u tÇng sinh m«n hiÖn nh÷ng bÊt th−êng − Dïng bµn tay tr¸i Ên nhÑ vïng bông d−íi, ®Ó ®Èy nèt nh÷ng côc m¸u cßn ®äng l¹i 1. Kü thuËt c¾t chØ vÕt mæ − Mang g¨ng tay0 §Þa ®iÓm thùc tËp: T¹i bÖnh viÖn − Dïng b×nh n−íc Êm röa vïng ©m hé - tÇng sinh m«n cho s¹ch c¸c dÞch tiÕt ra 345 346
− Mang dông cô ®Õn gi−êng bÖnh 1.1. Dông cô − NhÑ nhµng th¸o b¨ng dÝnh, b¨ng cuén b»ng * Dông cô v« khuÈn k×m vµ bá vµo khay h¹t ®Ëu − Mét khay v« khuÈn, hoÆc mét gãi gåm: − Më khay (hoÆc gãi) dông cô v« khuÈn + G¹c cñ Êu hoÆc b«ng gßn − Mang g¨ng + 2 kÑp phÉu tÝch kh«ng mÊu + kÐo c¾t chØ − Dïng kÑp gÊp miÕng g¹c cã thÊm dung dÞch + B¨ng, g¹c v« khuÈn s¸t khuÈn röa vÕt th−¬ng theo mét chiÒu tõ + G¨ng tay cao su trªn xuèng d−íi qua vÕt kh©u, tõ trong vÕt + B¸t kÒn (cèc) kh©u ra ngoµi. − Bá g¹c bÈn vµo khay h¹t ®Ëu * Dông cô kh¸c − èng ®ùng k×m vµ ®Ó k×m tiÕp liÖu − VÉn dïng kÑp ®ã ®Ó g¾p nót chØ vµ nhÑ nhµng − Khay h¹t ®Ëu kÐo lªn − C¾t mét ch©n nót chØ vµo s¸t tíi da tíi møc cã − KÐo, b¨ng dÝnh, b¨ng dµi cuén (b¨ng v¶i) thÓ ®¹t ®−îc − Dung dÞch s¸t khuÈn: cån 700 hoÆc cån iod − Dïng kÑp gi÷ ch©n nót chØ, rót chØ ë phÝa bªn lo·ng ®èi diÖn 1.2. Kü thuËt tiÕn hµnh: − Sau khi ®· c¾t vµ rót hÕt c¸c mòi chØ, b¨ng vÕt − Chµo hái s¶n phô th−¬ng l¹i − Gi¶i thÝch cho bÖnh nh©n biÕt tr−íc khi tiÕn − Thu dän dông cô vµ mang vÒ phßng cä röa vµ hµnh thñ thuËt ®Ó cho hä yªn t©m ®Ó vµo n¬i quy ®Þnh, bá ®å bÈn vµo thïng cã − §Æt bÖnh nh©n t− thÕ thuËn tiÖn n¾p ®Ëy − KiÓm tra y lÖnh cña b¸c sÜ vÒ ngµy c¾t chØ − Ghi vµo phiÕu theo dâi t×nh h×nh vÕt th−¬ng (th−êng c¾t chØ sau 6-7 ngµy (sau khi kh©u) (kh« hay bÞ nhiÔm khuÈn...) vµ sè mòi chØ ®· c¾t còng cã thÓ y lÖnh c¾t sau kh©u 2-3 ngµy khi vÕt kh©u nhiÔm khuÈn 2. Kü thuËt c¾t chØ vÕt kh©u tÇng sinh m«n − Röa tay (theo ®óng kü thuËt röa tay ngo¹i khoa) §Þa ®iÓm thùc tËp: T¹i bÖnh viÖn 347 348