Sơ thảo lược sử công tác tư tưởng của ĐCS Việt Nam

Chia sẻ: Pham Linh Dan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:73

Thêm vào BST

Báo xấu

190
lượt xem 39
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, 70 năm qua, công tác tư tưởng của Đảng đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần xứng đáng vào sự lãnh đạo của Đảng

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sơ thảo lược sử công tác tư tưởng của ĐCS Việt Nam

Sơ th o lư c s công tác tư tư ng c a CS Vi t Nam
Sơ th o lư c s công tác tư tư ng c a CS Vi t Nam CHÚ D N C A NHÀ XU T B N Dư i s lãnh oc a ng C ng s n Vi t Nam quang vinh và Ch t ch H Chí Minh vĩ i, 70 năm qua, công tác tư tư ng c a ng ã t ư c nh ng thành t u quan tr ng, góp ph n x ng áng vào s lãnh oc a ng - nhân t quy t nh hàng u t o nên nh ng th ng l i c a s nghi p xây d ng và b o v T qu c. Nhân d p k ni m 70 năm Ngày truy n th ng ngành tư tư ng c a ng (1-8-1930 - 1-8- 2000), Nhà xu t b n Chính tr qu c gia xu t b n cu n sách Sơ th o lư c s công tác tư ng C ng s n Vi t Nam 1930-2000 (D th o) do Ban Tư tư ng - Văn hoá tư ng c a Trung ương biên so n. Cu n sách trình bày m t cách có h th ng công tác tư tư ng c a ng qua chính sách th i kỳ cách m ng t năm 1930 n nay; t p trung vào nh ng ho t ng ch y u c a các cơ quan tr c ti p làm công tác tư tư ng Trung ương; ng th i cũng dành m t ph n quan tr ng gi i thi u ho t ng công tác tư tư ng c a các ngành, các oàn th , l c lư ng vũ trang và c a m t s t nh, thành trong c nư c. Tuy nhiên, do có m t s khó khăn, h n ch v th i gian, v công tác lưu tr tài li u và i u ki n biên t p nên cu n sách khó tránh kh i còn nh ng thi u sót. Ban Tư tư ng - Văn hoá Trung ương và Nhà xu t b n Chính tr qu c gia mong nh n ư c nh ng ý ki n xây d ng c a b n c ti n t i hoàn thi n cu n L ch s công tác tư tư ng văn hoá c a ng. Xin trân tr ng gi i thi u cu n sách v i b n c.
Tháng 6 năm 2000 NHÀ XU T B N CHÍNH TR QU C GIA L I NÓI U Năm nay, cùng v i toàn ng và toàn dân ta k ni m tr ng th nh ng ngày l l n c a t nư c, toàn ngành công tác tư tư ng ph n kh i k ni m 70 năm Ngày truy n th ng c a ngành mình (1-8-1930 - 1-8-2000). Nhân d p này, góp ph n ôn l i và phát huy truy n th ng t t p 70 năm qua, ng viên toàn ngành n l c ph n u th c hi n th ng l i nhi m v công tác tư tư ng trong th i kỳ m i, Ban Tư tư ng - Văn hoá Trung ương t ch c biên so n cu n Sơ th o lư c s công ng C ng s n Vi t Nam 1930-2000 (D th o). tác tư tư ng c a Công tác tư tư ng g n li n v i quá trình 70 năm xây d ng và trư ng thành c a ng, v i cu c u tranh y gian kh , hy sinh c a nhân dân ta 70 năm qua dư i s lãnh oc a ng v i bi t bao s ki n l ch s , vư t m i phong ba bão táp, ánh th ng m i k thù, giành th ng l i v vang cho s nghi p gi i phóng dân t c, xây d ng ch nghĩa xã h i và b o v T q u c. Vi t v công tác tư tư ng c a ng 70 năm qua, dù m i m c lư c s cũng ã r t khó, song là vi c lúc này c n ph i làm. Vì n u lâu hơn n a, thì s ng chí lão thành ã nhi u năm tr c ti p lãnh o công tác tư tư ng qua các th i kỳ c a cách m ng nư c ta, có nhi u hi u bi t và kinh nghi m tham gia th m nh, s không còn i u ki n tham gia. Và, suy cho cùng, m i vi c u có bư c kh i u. Bư c kh i u ch c ch n còn nhi u thi u sót nhưng là cơ s r t c n thi t cho các bư c hoàn thi n ti p theo. Ban Tư tư ng - Văn hoá Trung ương coi cu n Lư c s này là m t b n d th o l y ý ki n r ng rãi, t o cơ s ti n t i biên so n L ch s công tác tư tư ng c a ng. Công tác tư tư ng bao g m nhi u ho t ng phong phú, a d ng, tác ng vào nhi u i
tư ng, trên nhi u a bàn và trong nhi u hoàn c nh khác nhau. Cán b , ng viên và nhân dân các dân t c, các cơ quan nhà nư c, các oàn th và l c lư ng vũ trang v a là i tư ng c a công tác tư tư ng, v a là l c lư ng làm công tác tư tư ng. B n Lư c s m i ghi l i nh ng ho t ng ch y u c a l c lư ng ch công - các cơ quan tr c ti p làm công tác tư tư ng. M i binh ch ng (tuyên truy n, báo chí, giáo d c lý lu n chính tr , văn hoá, văn ngh ) và ho t ng công tác tư tư ng c a các ngành, các oàn th , các l c lư ng vũ trang c n có t ng k t riêng. Nhân d p cho ra m t b n d th o này, Ban Tư tư ng - Văn hoá Trung ương chân thành c m ơn các ng chí lão thành và nhi u ng chí t ng tham gia lãnh o công tác tư tư ng qua các th i kỳ cách m ng r t nhi t tình góp ý ki n trong quá trình biên so n. Chân thành c m ơn Vi n Nghiên c u L ch s ng Trung ương, C c Lưu tr Văn phòng Trung ương ng và các cơ quan có liên quan ã góp ý ki n và giúp chúng tôi trong vi c sưu t m và th m nh các tư li u. Chúng tôi r t mong ti p t c nh n ư c nhi u ý ki n óng góp t ng bư c hoàn thi n cu n l ch s c a ngành. PH N T H NH T CÔNG TÁC TƯ TƯ NG C A NG C NG S N VI T NAM (1930 - 2000) CHƯƠNG I: CÔNG TÁC TƯ TƯ NG TRONG TH I KỲ NG LÃNH O U TRANH GIÀNH CHÍNH QUY N (1930 - 1945)
I. S TRUY N BÁ CH NGHĨA MÁC - LÊNIN VÀO VI T NAM VÀ VI C THÀNH L P NG T khi qu c Pháp xâm lư c nư c ta năm 1858, nhân dân ta ã không ng ng u tranh b ng nhi u hình th c, ti n hành nhi u cu c kh i nghĩa, anh dũng ng lên ch ng xâm lư c, giành c l p, t do nhưng chưa t ư c th ng l i do chưa tìm ư c ư ng i úng n. Gi a lúc phong trào yêu nư c g p kh ng ho ng v con ư ng c u nư c thì Cách m ng Tháng Mư i Nga n ra, m u th i kỳ quá t ch nghĩa tư b n lên ch nghĩa xã h i trên ph m vi toàn th gi i. “Như ánh m t tr i r ng ông xua tan bóng t i, cu c Cách m ng Tháng Mư i ã chi u r i ánh sáng m i vào l ch s loài ngư i”[1]. Cách m ng Tháng Mư i ã c vũ m nh m phong trào cách m ng vô s n và phong trào gi i phóng c a các dân t c b áp b c. ng chí Nguy n Ái Qu c là ngư i Vi t Nam u tiên ư c Cách m ng tháng Mư i th c t nh, i t ch nghĩa yêu nư c n v i ch nghĩa Mác - Lênin. ng chí là nhà cách m ng u tiên nư c ta vư t qua ch nghĩa yêu nư c c a các sĩ phu và các nhà cách m ng có xu hư ng tư s n ương th i, m ư ng gi i quy t cu c kh ng ho ng l ch s , tìm ra con ư ng c u nư c. Nguy n Ái Qu c ra i tìm con ư ng c u nư c t năm 1911, tr c ti p tham gia cu c s ng lao ng và u tranh c a giai c p công nhân và nhân dân lao ng các nư c tư b n và thu c a. Tr i qua mư i năm (1911- 1920) nghiên c u, h c t p, quan sát, và tham gia u tranh, ng chí ã tìm ra chân lý cách m ng c a th i i là ch nghĩa Mác - Lênin, th y ư c mu n gi i phóng dân t c mình không có con ư ng nào khác là con ư ng cách m ng vô s n. Khi c Sơ th o l n th nh t nh ng lu n cương c a Lênin v vn dân t c và v n thu c a, ng chí ã th y ư c phương hư ng gi i quy t cho nh ng v n mà mình nung n u t lâu. ng chí ã th y rõ “Mu n c u nư c và gi i phóng dân t c, không có con ư ng nào khác là con ư ng cách m ng vôn s n”[2], “Ch có ch nghĩa C ng s n m i c u nhân lo i, em l i cho m i ngư i không phân bi t ch ng lo i và ngu n g c s t do, bình ng, bác ái, oàn k t, m no trên qu t, vi c làm cho
m i ngư i và vì m i ngư i, ni m vui, hoà bình, h nh phúc…”[3], ng chí là m t trong nh ng ngư i sáng l p ng C ng s n Pháp và là ngư i c ng s n u tiên c a giai c p công nhân và nhân dân Vi t Nam. ng chí cũng là ngư i Vi t Nam u tiên truy n bá ch nghĩa Mác - Lênin vào trong nư c và phác th o ra con ư ng c u nư c úng n cho nhân dân ta… Năm 1921, Paris, ng chí tham gia sáng l p “H i liên hi p thu c a”, ra báo Ngư i cùng kh b ng ti ng Pháp tuyên truy n và t p h p l c lư ng ch ng qu c trong các thu c a và tuyên truy n ch nghĩa Mác - Lênin. Cũng t năm 1921, ng chí b t tay vi t tác ph m B n án ch th c dân Pháp, tác ph m có 12 chương, m t s chương ã ăng trên báo Ngư i cùng kh . Tác ph m ư c Hi u sách Lao ng (Librairie du travail) Pari xu t b n l n u tiên năm 1925. ó là b n cáo tr ng t cáo ch th c dân Pháp, v ch rõ t i ác x u xa và s l a b p c a b n th c dân các thu c a, mô t hình thù c a ch nghĩa tư b n: “Ch nghĩa tư b n là m t con a có m t cái vòi bám vào giai c p vô s n chính qu c và m t cái vòi khác bám vào giai c p vô s n thu c a. N u mu n gi t con v t y, ngư i ta ph i ng th i c t c hai vòi”[4]. B n án th c dân Pháp cũng v ch rõ s c m nh to l n c a cách m ng gi i phóng dân t c, ch ch cho các dân t c thu c a con ư ng c a Cách m ng Tháng Mư i. i v i nư c ta, ây là tác ph m có tính ch t lý lu n cách m ng u tiên c a Vi t Nam, xác nh phương hư ng tư tư ng m i cho phong trào cách m ng Vi t Nam, phương hư ng i theo th c dân Pháp và ch nghĩa Mác - Lênin và Cách m ng Tháng Mư i, B n án ch báoNgư i cùng kh ã góp ph n quan tr ng nâng cao giác ng cách m ng cho công nhân và nhân dân lao ng nư c ta; giúp cho trí th c yêu nư c nư c ta hư ng vào tìm hi u ch nghĩa Mác - Lênin và Cách m ng Tháng Mư i, hình thành tư tư ng cách m ng vô s n c a phong trào yêu nư c. Cu i năm 1924, ng chí Nguy n Ái Qu c n Qu ng Châu v i tư cách là U viên B Phương ông c a Qu c t C ng s n, ph trách C c Phương Nam. ây, ng chí cùng v i các nhà cách m ng Trung Qu c và m t s nư c khác châu Á sáng l p ra “H i liên hi p các dân t c b áp b c Á ông”, ng th i tìm cách truy n bá ch nghĩa Mác - Lênin vào trong nư c.
Tháng 6 -1925, ng chí thành l p H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên g m nh ng thanh niên Vi t Nam yêu nư c nhi t thành và ư c giác ng bư c u v ch nghĩa Mác - Lênin. Trong h i có t ch c trung kiên làm nòng c t là C ng s n oàn. T ng b H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên ra tu n báo Thanh niên làm cơ quan tuyên truy n c a H i. Trong th i gian t tháng 6-1925 n tháng 4-1927, báo do ng chí Nguy n Ái Qu c tr c ti p ph trách và ra ư c 88 s . S 1 ra ngày 21-6-1925. M i s in kho ng 100 b n Qu ng Châu r i chuy n v nư c theo ư ng bí m t. Cơ s trong nư c chép thêm thành nhi u b n khác lưu hành. ây là t báo ti ng Vi t u tiên do ngư i Vi t Nam vi t ph c v s nghi p cách m ng c a ngư i Vi t Nam, ánh d u s ra i c a báo chí cách m ng Vi t Nam. Nó cũng là t báo ti ng Vi t u tiên ưa quan i m c a ch nghĩa Mác - Lênin truy n bá trong nh ng ngư i yêu nư c Vi t Nam. Ti p theo cu n B n án ch th c dân Pháp và báo Ngư i cùng kh , báo Thanh niên ã bư c u gi i thi u m t th gi i quan m i, m t con ư ng cách m ng m i và m t m u ngư i chi n sĩ cách m ng m i. Trong nhi u s báo, b ng nhi u cách di n t d hi u, báo ã trình bày cách m ng Thanh niên, thư ng xuyên t cáo t i ác và các th o n l a b p c a th c dân Pháp và tay sai b ng các d n ch ng c th , kêu g i nhân dân ng d y t gi i phóng cho mình. Báo ã phê phán các tư tư ng gây tr ng i cho s nghi p gi i phóng dân t c như: b áp b c bóc l t kh n kh nhưng ch bi t than thân, trách ph n, t i s tr i h o c c h i “minh quân” xu t hi n, coi thư ng công nông, l i, ngư i này ch i ngư i khác, không bi t r ng mình không giúp mình thì không ai giúp ư c mình, v.v... Báo cũng nêu c t cách c a ngư i cách m ng, trư c h t là c tính hy sinh vì nhân dân, vì cách m ng. Cùng v i vi c tr c ti p ph trách báo Thanh niên, ng chí Nguy n Ái Qu c ã m ưc 10 l p hu n luy n cho hơn 200 cán b , ào t o h thành nh ng ngư i cách m ng Vi t Nam u tiên tuyên truy n ch nghĩa Mác - Lênin vào trong nư c, m t s sau ó ư c c
sang h c Trư ng i h c Phương ông Liên Xô. Nh ng bài gi ng c a ng chí ư c in thành sách ư ng cách m nh. ây là tác ph m v n d ng sáng t o h c thuy t Lênin và kinh nghi m Cách m ng Tháng Mư i vào hoàn c nh c th c a cách m ng nư c ta, v ch ra nh ng v n cơ bn v lý lu n, chi n lư c, sách lư c và phương pháp cách m ng Vi t Nam. ng chí ã ti p t c phát tri n lu n i m sáng t o: nhân dân các nư c thu c a có th ch ng ng lên em s c mình mà gi i phóng cho mình. “…Mu n ngư i ta giúp cho, thì trư c mình ph i t gúp l y mình ã”[5]. ng chí d báo: cách m ng dân t c Vi t Nam thành công thì tư s n Pháp y u i, tư b n Pháp y u i thì công nông Pháp làm cách m ng giai c p cũng d ”[6]. Như v y cách m ng nư c ta cũng như các nư c thu c a, không hoàn toàn ph thu c vào cách m ng vô s n chính qu c mà có th giành th ng l i trư c cách m ng chính qu c. ư ng cách m nh ã có tác d ng to l n giáo d c và t ch c nh ng thanh niên cách m ng chân chính, t p h p h vào i ngũ tiên phong c a giai c p vô s n làm nòng c t cho vi c ti n t i thành l p ng C ng s n. Tác ph m ư ng cách m nh ã t n n t ng v lý lu n, chính tr , tư tư ng cho vi c thành l p ng c ng s n Vi t Nam năm 1930. T nh ng năm 1920 tr i, phong trào yêu nư c phát tri n m nh. Sau các cu c u tranh òi th Phan B i Châu (1925), phong trào tang Phan Chu Trinh (1926), nhi u t ch c yêu nư c ra i, như Tâm Tâm Xã (1923 - 1925), Tân Vi t Cách m ng ng (1926 - 1930). Nh ng t ch c yêu nư c ó có tác d ng nh t nh trong vi c truy n bá tư tư ng m i, giáo d c lòng yêu nư c và t p h p qu n chúng thanh niên trí th c, ti u tư s n, nhưng u chưa ph n ánh quan i m chính tr c a giai c p vô s n. Th i kỳ này còn có s ra i c a m t s t ch c i theo ư ng l i cách m ng tư s n. H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên ã u tranh ch ng l i ch nghĩa c i lương tho hi p v i ch nghĩa qu c c a nh ng i bi u cho tư s n m i b n và i a ch như quan i m “L p hi n” c a Bùi Quang Chiêu, thuy t “tr c tr ” c a Ph m Quỳnh yêu c u qu c Pháp ban b cho m t s quy n l i. ng th i ã u tranh ch ng l i ư ng l i dân t c h p hòi c a Vi t Nam Qu c dân ng ph nh n u tranh giai c p, ch trương oàn k t t t c , ch ng qu c
nhưng không ch ng phong ki n. Vi c truy n bá ch nghĩa Mác - Lênin và con ư ng c u nư c úng n c a H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên lúc này c c kỳ khó khăn do s àn áp tàn b o và nh ng th o n tuyên truy n xuyên t c, vu cáo c a qu c Pháp. Chúng ã th ng tay k t t i “c ng s n làm lo n”, b t c ai r i m t t truy n ơn, cm t t báo cách m ng u b b t b , c m tù. Chúng nói x u Liên Xô, xuyên t c ch nghĩa Mác - Lênin, vu cáo nh ng ngư i c ng s n là “quá khích”, “phá ho i”, “tay sai M c tư khoa”… Giai c p công nhân Vi t Nam là s n ph m tr c ti p c a chính sách khai thác thu c a c a th c dân Pháp. Cũng như các t ng l p lao ng khác Vi t Nam, giai c p công nhân b ba t ng áp b c bóc l t: qu c, phong ki n và tư s n. L p công nhân u tiên xu t hi n vào cu i th k XIX, n năm 1929 s lư ng công nhân chuyên nghi p có kho ng 22 v n ngư i (trong s ó m i có trên 5 v n công nhân k thu t). Tuy còn tr , s lư ng ít (năm 1929 m i chi m 1,2% dân s ), trình văn hoá và k thu t còn th p, song ngày càng phát tri n và i bi u cho l c lư ng s n xu t tiên ti n nh t nư c ta, nhi t tình yêu nư c và có tinh th n u tranh cao. t o i u ki n thu n l i truy n bá ch nghĩa Mác - Lênin vào giai c p công nhân và t rèn luy n mình, H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên ch trương “vô s n hoá”, ưa h i viên vào các nhà máy, h m m , n i n cùng s ng và lao ng v i công nhân. Vi c th c hi n ch trương này ã góp ph n quan tr ng vào vi c nâng cao giác ng cách m ng cho giai c p công nhân t giác ng dân t c n giác ng giai c p, t t phát n t giác, vùng d y oàn k t u tranh, tr thành l c lư ng c l p. Nó cũng t o i u ki n cho nh ng thanh niên trí th c ti u tư s n i t chính tr giác ng dân t c n giác ng giai c p, t tán thành ch nghĩa c ng s n n th c s rèn luy n tr thành nh ng chi n sĩ c ng s n. Năm 1929, t ch c H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên ã phát tri n cơ s m nh m trong c nư c. H i rèn luy n ư c nhi u cán b cách m ng chân chính làm nòng c t cho vi c chu n b thành l p ng C ng s n. Giai c p công nhân cũng t nh ng H i ái H u, H i Tương t ti n lên t ch c các Công h i. T Công h i ư c thành l p Nhà máy Ba
Son (Sài Gòn) năm 1920, có thêm nh ng t ch c Công h i các Nhà máy chia, tơ, xi măng (H i Phòng), Nhà máy i n Yên Ph , s a ch a ôtô Avia, in IDEO (Hà N i), Nhà máy s i, d t (Nam nh), m than Hòn Gai, Nhà máy xe l a (Vinh)… Có s lãnh o c a Công H i và H i Thanh niên, các cu c u tranh c a công nhân ư c t ch c t t hơn, không ch có yêu sách kinh t mà còn có òi h i v chính tr . Ngày 4-8-1925 n ra cu c bãi công c a 1.000 công nhân Ba Son. Các năm 1927, 1928, 1929 hàng ch c cu c bãi công c a công nhân di n ra nhi u nhà máy, n i n, h m m . Trong các cu c bãi công, kh u hi u u tranh chính tr k t h p ch t ch v i u tranh v kinh t và ã có s ph i h p gi a các xí nghi p v i nhau. Phong trào công nhân ã có tính c l p r õ r t. Nhi u cu c u tranh Hà N i, H i Phòng, Nam nh, m than Hòn Gai, Vinh, à N ng, Sài Gòn, n i n cao su Phú Ri ng (Th D u M t)… giành ư c th ng l i. Giai c p nông dân Vi t Nam chi m 90% dân s , b áp b c bóc l t n ng n b i tô t c, sưu cao, thu n ng, phu phen t p d ch tri n miên, r t khao khát c l p t do và ru ng t, hăng hái ch ng ch qu c, phong ki n. H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên có nh hư ng m nh trong nông dân, thúc y phong trào u tranh c a nông dân ngày càng xích l i g n v i phong trào u tranh c a công nhân, ng th i tranh th ư c t ng l p trí th c, ti u tư s n. Ch nghĩa Mác - Lênin, h tư tư ng tiên ti n c a giai c p công nhân ngày càng có tác ng m nh m vào phong trào yêu nư c và phong trào công nhân. Trư c xu th phát tri n c a cách m ng, t ch c H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên không còn áp ng ư c òi h i khách quan “ph i có ng cách m nh, trong thì v n ng và t ch c dân chúng, ngoài thì liên l c v i dân t c b áp b c và vô s n giai c p m i nơi”[7]. Ngày 17-6- 1929 nhóm tiên ti n trong H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên và Chi b C ng s n u tiên B c kỳ h p tuyên b thành l p ng C ng s n ông Dương. Tháng 8-1929 m t s cán b trong H i Vi t Nam Cách m ng Thanh niên Nam kỳ ng ra thành l p An Nam ng. Ngày 1-1-1930, m t s ngư i tiên ti n trong Tân Vi t Cách m ng ng C ng s n B c Trung kỳ thành l p ông Dương C ng s n Liên oàn. C ba t ch c ng u ra
thông báo, tuyên ngôn, hi u tri u qu n chúng, nói rõ m c ích, tôn ch c a mình, xu t b n các cơ quan ngôn lu n như Búa Li m, Bônseevích, C C ng s n, C ca ng C ng s n ông Dương, c a chi b An Nam C ng s n ng Trung Qu c, C ca An Nam C ng s n ng Nam kỳ. Công h i m i n B c do ông Dương C ng s n ng lãnh o ra báo Lao ng. M t s ng b a phương cũng có báo như khu m Qu ng Ninh có báo Ngư i th m , H m m , H i Phòng có báo Sao , Nam nh có báo Ti n Phong, Phú Riêng có báo Gi i thoát. Các chi b c ng s n ư c t ch c và phát tri n nhi u nhà máy, h m m , n i n, ư ng ph , làng quê. C , truy n ơn, áp phích xu t hi n nhi u nơi, k c trong các công s , tr i lính. Nhi u kh u hi u u tranh cho dân sinh, dân ch ư c ph bi n r ng rãi cùng v i các kh u hi u cơ b n như òi tăng ti n lương, ngày làm vi c 8 gi , b cúp ph t b t công, b thu thân, b thu ch , b b t phu, t do bãi công, t do h i h p, t do l p h i, l t ch nghĩa qu c Pháp, l t Nam tri u và ch phong ki n, c l p dân t c hoàn toàn, chia ru ng t cho dân cày, thành l p chính quy n công nông binh, b o v Cách m ng Liên Xô. Vi c th ng nh t các t ch c c ng s n ã tr thành m t yêu c u khách quan và c p bách c a phong trào cách m ng kh c ph c s chia r v tư tư ng, t ch c, th ng nh t s ch o trong c nư c. ng chí Nguy n Ái Qu c ã ti n hành vi c chu n b h i ngh h p nh t và ã ch trì h i ngh t ngày 3 - 7-2-1930. H i ngh ã nh t trí thành l p ng, l y tên là ng C ng s n Vi t Nam, thông qua Chánh cương v n t t c a ng, Sách lư c v n t t c a ng, ng C ng s n Vi t Nam và L i kêu Chương trình tóm t t c a ng, i u l v n t t c a g i nhân dân do ng chí Nguy n Ái Qu c d th o. H i ngh còn nh t trí thông qua i u l tóm t t c a các h i qu n chúng. ng v ch rõ cách m ng Vi t Nam là “tư s n dân quy n cách Chánh cương v n t t c a m ng và th a cách m ng i t i xã h i c ng s n”[8]. Nhi m v c a cách m ng y là ánh ch nghĩa qu c Pháp và b n phong ki n, làm cho Vi t Nam hoàn toàn c l p, nhân dân ư c t do, t ch thu ru ng tc a qu c làm c a công và chia cho nông
dân nghèo, qu c h u hoá xí nghi p c a qu c, m mang công nghi p và nông nghi p, b sưu thu cho dân cày nghèo, thi hành lu t ngày làm tám gi , xây d ng chính ph công nông binh và t ch c ra quân i công nông. Sách lư c v n t t và Chương trình tóm t t ghi: ng là i tiên phong c a giai c p công nhân, ng ph i “thu ph c”[9] ư c i b ph n dân cày và ph i d a vào dân cày nghèo làm “th a cách m ng”[10] ánh i a ch và phong ki n. ng ph i “h t s c liên l c v i ti u tư s n, trí th c, trung nông, Thanh niên, Tân Vi t v.v… kéo h i vào phe vô s n giai c p. Còn i v i b n phú nông, trung, ti u a ch và tư b n An Nam mà chưa rõ m t ph n cách m ng thì ph i l i d ng, ít lâu m i làm cho h ng trung l p. B ph n nào ã ra m t ph n cách m ng ( ng l p hi n v.v..) thì ph i ánh [11]. Trong khi nêu kh u hi u Vi t Nam c l p, ng ng th i ch trương oàn k t v i các dân t c b áp b c và giai c p vô s n th gi i, nh t là giai c p vô s n Pháp. i u l v n t tquy nh: “Ai tin theo ch nghĩa c ng s n, chương trình ng và Qu c t C ng s n, hăng hái u tranh và dám hy sinh ph c tùng m nh l nh ng và óng kinh phí, ch u ph n u trong m t b ph n ng th i ư c vào ng”[12]. i u l nêu rõ trách nhi m c a ng viên mà ba i u u tiên là “Tuyên truy n ch nghĩa c ng s n và c ng qu n chúng theo ng”[13], “Tham gia m i s u tranh v chính tr và kinh t c a công nông”[14], “Ph i th c hành cho ư c chánh sách và ngh quy t ca ng và Qu c t C ng s n”[15], V dân ch , k lu t, i u l ghi: “b t c v n nào ng viên u p h i h t s c th o lu n và phát bi u ý ki n, khi a s ã ngh quy t thì t t c ng viên ph i ph c tùng mà thi hành”[16]. L i kêu g i c a ng chí Nguy n Ái Qu c v ch rõ th gi i ã chia thành hai m t tr n: m t tr n cách m ng g m giai c p công nhân các nư c và các dân t c b áp b c do Liên Xô ng u và m t tr n c a ch nghĩa qu c. Sau Chi n tranh th gi i l n th nh t,
qu c Pháp b thi t h i n ng n ang ra s c khai thác các tài nguyên ông Dương, ráo ri t bóc l t, áp b c nhân dân ta, chu n b cu c chi n tranh qu c th hai. “S áp b c và bóc l t vô nhân oc a qu c Pháp ã làm cho ng bào ta hi u r ng có cách m ng thì s ng, không có cách m ng thì ch t”[17]. qu c Pháp không th dùng kh ng b tr ng tiêu di t cách m ng. ng C ng s n Vi t Nam ã ư c thành l p. ó là ng c a giai c p công nhân lãnh o công cu c “gi i phóng cho toàn th anh ch em b áp b c, bóc l t”[18], ánh qu c Pháp, phong ki n Vi t Nam và tư s n ph n cách m ng, làm cho Vi t Nam c l p, chia ru ng t các qu c và a ch ph n cách m ng cho dân nghèo, em l i m i quy n t do cho nhân dân. Chánh cương v n t t, Sách lư c v t t t, Chương trình tóm t t, i u l v n t t, ã h p thành Cương lĩnh ng th hi n s v n d ng sáng t o ch nghĩa Mác - u tiên c a Lênin vào th c ti n cách m ng nư c ta, v ch rõ m c ích, ng l c, phương pháp cách m ng và nh ng kh u hi u u tranh cơ b n. ó là con ư ng c u nư c úng n giương cao ng n c c l p dân t c và ch nghĩa xã h i, th hi n tư tư ng k t h p u tranh dân t c và u tranh giai c p, dân t c và qu c t , ch nghĩa yêu nư c chân chính và ch nghĩa qu c t v ô s n. S úng n c a Cương lĩnh u tiên ã ư c quá trình th ng l i c a cách m ng nư c ta ch ng minh và kh ng nh. Nh ng lu n i m c a ng chí Nguy n Ái Qu c v cách m ng thu c a, v ch nghĩa dân t c trên quan i m c a giai c p công nhân còn là s óng góp to l n vào s phát tri n ch nghĩa Mác - Lênin và phong trào cách m ng th gi i. ng C ng s n Vi t Nam thành l p ánh d u “m t bư c ngo t vô cùng quan tr ng trong l ch s cách m ng Vi t Nam ta. Nó ch ng t r ng giai c p vô s n ta ã trư ng thành và s c lãnh o cách m ng”[19]. ó là k t qu vi c chu n b y v các m t tư tư ng, chính tr , t ch c. Vi c chu n b ã ph i ti n hành trong cu c u tranh gay g t, quy t li t ch ng l i s kh ng b tàn b o, m máu c a ch nghĩa qu c. V m t tư tư ng, ng chí Nguy n Ái Qu c là ngư i c ng s n u tiên ưa ch nghĩa Mác - Lênin vào Vi t Nam, v n d ng ch nghĩa Mác - Lênin bư c u xác l p n n t ng lý lu n, v ch ra
phương hư ng, ư ng l i cơ b n c a cách m ng Vi t Nam, tr c ti p ti n hành công tác tuyên truy n và hu n luy n cán b . Nh ng cán b u tiên ư c ng chí ào t o là nh ng trí th c c ng s n u tiên, ph n ông là h c sinh, giáo viên, công ch c ã ti p t c công tác tuyên truy n, hu n luy n lý lu n v à ư n g l i, y lùi khuynh hư ng c i lương và dân t c h p hòi c a các ng phái tư s n và ti u tư s n, k t h p v i vi c c ng chính tr h ng ngày ưa qu n chúng ra hành ng u tranh v i ch giành quy n dân sinh, dân ch . N h ng ng chí y ã tr i qua muôn vàn hy sinh gian kh , hoà mình vào trong qu n chúng, “vô s n hoá”, th c s rèn luy n mình thành nh ng chi n sĩ cách m ng vô s n,nh ng cán b tuyên hu n u tiên, y nhanh vi c k t h p ch nghĩa Mác - Lênin v i phong trào công nhân và phong trào yêu nư c hình thành ng C ng s n Vi t Nam. “Nhìn l i s hình thành và phát tri n tư tư ng H Chí Minh qua quá trình cách m ng Vi t Nam, chúng ta th y c m t h th ng quan i m toàn di n, nh t quán và sâu s c v nh ng vn cơ b n c a cách m ng Vi t Nam. ó là i t cách m ng dân t c dân ch ti n lên ch nghĩa xã h i, không qua giai o n phát tri n ch tư b n ch nghĩa; c l p dân t c g n li n v i ch nghĩa xã h i. ó là m t cu c cách m ng thu c a t gi i phóng dân t c n gi i phóng xã h i, gi i phóng con ngư i ti n lên ch nghĩa c ng s n Vi t Nam. ây là lu n i m trung tâm c a tư tư ng H Chí Minh, là chi u sâu nh t trong tư duy lý lu n c a Ngư i. Tư tư ng ó không nh ng có giá tr l n lao trong th k XX mà còn to sáng trong th k XXI”[20]. II. CAO TRÀO CÁCH M NG 1930 - 1931 VÀ XÔ VI T NGH TĨNH - U TRANH CH NG KH NG B , KHÔI PH C VÀ PHÁT TRI N PHONG TRÀO CÁCH M NG (1932 - 1935) 1. Cao trò cách m ng 1930 - 1931 và Xô Vi t Ngh Tĩnh Cu c kh ng ho ng kinh t c a ch nghĩa tư b n th gi i t năm 1929 n 1933 ã làm
cho i s ng nhân dân lao ng nư c ta ngày càng kh n kh hơn. Công nghi p ình n làm cho th thuy n th t nghi p hàng lo t. Nông nghi p l i g p thiên tai d n d p: h n, l t nh ng năm 1930 - 1931. Nông dân thi u ói kéo ra thành ph , h m m , n i n nhưng cũng thi u vi c làm. bù vào nh ng kho n thua l , b n th ng tr Pháp l i tăng cư ng vơ vét bóc l t: tăng thu , phá giá ng b c ông Dương, v.v.. Trong hoàn c nh y, phong trào cách m ng càng bùng n lên m nh m . Lo s trư c tình hình u tranh c a nhân dân ta, qu c Pháp ã tăng cư ng kh ng b , b t b , c m tù hàng lo t nh ng chi n sĩ cách m ng và nh ng ngư i tham gia u tranh, càn quét, chém gi t, k c ném bom, tri t phá làng m c sau cu c kh i nghĩa th t b c a Vi t Nam Qu c dân ng (tháng 2- 1930). Cũng vào th i gian này, thi hành Ngh quy t H i ngh th ng nh t ng tháng 2-1930, các ng b a phương ã th c hi n vi c quán tri t Chánh cương, i u l tóm t t c a ng, t o ra ngu n sinh khí m i trong các chi b . V nhi m v trư c m t, ng ch trương y m nh công tác tuyên truy n v vi c thành l p ng C ng s n Vi t Nam, lãnh o qu n chúng ti p t c u tranh òi c i thi n i s ng, òi dân ch , k t h p ch t ch v i tích c c ch ng kh ng b , b o v phong trào. Vi c ph bi n L i kêu g i c a ng chí Nguy n Ái Qu c ư c ti n hành r ng rãi. N i dung l i kêu g i r t súc tích nhưng d hi u, thi t tha, xúc ng, nh ng kh u hi u nêu ra ph n ánh nguy n v ng b c thi t c a qu n chúng lao ng, i nhanh vào lòng ngư i. Trong th i gian này, khi ch nghĩa tư b n th gi i chìm ng p trong kh ng ho ng thì Liên Xô, n n kinh t v n phát tri n v i nh p cao, i s ng m i m t c a nhân dân ư c c i thi n. ng chí Nguy n Ái Qu c ã vi t cu n Nh t ký chìm t u ca ng i công cu c xây d ng ch nghĩa xã h i và cu c s ng h nh phúc c a nhân dân Liên Xô, p tan lu n i u xuyên t c, vu cáo c a ch nghĩa qu c. Cu n sách ã ư c nhi u ng b in ra và phát hành làm tài li u tuyên truy n. N i dung cu n sách ư c ph bi n trong công nhân và các t ng l p lao ng làm cho h thêm hăng hái tham gia cách m ng.
Dư i s ch o c a các ng b , phong trào cách m ng ã d y lên m nh m . áng chú ý là cu c bãi công c a công nhân d t Nam nh, bi u tình, ình công c a công nhân m Mông Dương, bãi công c a công nhân Xí nghi p B n Thu , Nhà máy Ba Son, công nhân n i n Phú Ri ng, bi u tình c a nông dân Thái Bình, Hà Nam. Nh ng cu c u tranh trên u có th ng l i và có nh hư ng l n a phương. T cu i tháng 4-1930, trên cơ s nh ng th ng l i ã thành ư c, ng y m nh vi c tuyên truy n v ngày Qu c t lao ng 1-5, c vũ qu n chúng m t u tranh m i nhân d p k ni m. M c dù ch ra l nh gi i nghiêm, vây ráp, nhưng c , truy n ơn, áp phích, bi u ng v n xu t hi n nhi u nơi, k c m t s vùng nông thôn. Các cu c bi u tình, tu n hành, bãi công, bãi th ãn ra liên ti p t cu i tháng 4 n h t tháng 5-1930 các xí nghi p công nghi p Hà N i, H i Phòng, Nam nh, Hòn Gai, Vinh, Sài Gòn, Ch L n và nhi u vùng nông thôn: Nam nh, Thái Bình, Hà Nam, Ki n An, Qu ng Tr , Qu ng Ngãi, Gia nh, Vĩnh Long, Sa éc, v.v.. Nhi u cu c bãi công, bi u tình b ch àn áp m máu, nhưng không y lùi ư c khí th u tranh c a qu n chúng. Nhi u cu c mít tinh ã di n ra sôi n i như: k ni m 1-5, truy i u các chi n sĩ hy sinh, t cáo t i ác c a gi c, kiên quy t òi chúng th c hi n các yêu sách c a nhân dân. ch ã ph i có m t s như ng b như: tr t do cho m t s ngư i b b t, gi m b t gi làm, h a b t cúp ph t, c i thi n i u ki n lao ng, hoãn thu cho nông dân. Sau t k ni m ngày 1-5 là t k ni m Ngày qu c t 1-8, Ngày u tranh ch ng chi n tranh qu c, Ban C ng xu t b n tài li u Ngày Qu c ng và Tuyên truy n c a 1-8. Tài li u này gi i thích ngu n g c chi n tranh qu c, kêu g i ch ng chi n t tranh, b o v hoà bình, b o v Liên bang Xôvi t, ng h phong trào gi i phóng dân t c. Tài li u cũng phân bi t ba lo i chi n tranh: chi n tranh qu c, chi n tranh qu c ch ng Liên bang Xôvi t, chi n tranh gi i phóng c a các dân t c b áp b c và thái i v i các lo i chi n tranh y; cu i cùng, tài li u nêu rõ nh ng kh u hi u u tranh nhân d p k ni m 1-8 ( ây là tài li u rõ Ban c ng và Tuyên truy n c a ng C n g s n V i t Nam n hành s m nh t ã sưu t m ư c). Trong th i gian này, ng còn chú ý y m nh công tác tuyên truy n trong binh lính, kêu g i h oàn k t v i nhân dân hư ng ng cu c
u tranh trong Ngày ch ng chi n tranh qu c. Vi c này có nh hư ng nh t nh t i binh lính; m t s nơi binh lính ã không b n vào qu n chúng khi h b ưa i àn áp các cu c bi u tình trong d p này. T 1-8 n tháng 10-1930, hàng trăm cu c u tranh c a nhân dân n ra ngày càng quy t li t. Do s àn áp tàn b o c a b n th ng tr , t tháng 9 ph n l n các cu c bi u tình c a nhân dân có t ch c l c lư ng t v ư c trang b giáo mác, g y b c, nhi u cu c ông t i hàng ngàn ngư i, có cu c l n t i 2 v n ngư i (ngày 1- 9 Thanh Chương, Ngh An). Cu c u tranh c a nhân dân Ngh An, Hà Tĩnh t ó phát tri n lên và hình thành cu c n i d y c a qu n chúng thành l p chính quy n Xôvi t. Chính quy n này ã ư c thành l p trên 300 thôn xã thu c Ngh An, Hà Tĩnh làm nhi m v chính quy n công nông u tiên nư c ta. Công tác tuyên truy n trong nhân dân ã ư c ti n hành công khai, sâu r ng th c hi n các chính sách c a cách m ng: xoá n , gi m tô, chia l i công i n cho nông dân, th tiêu m i th thu , ban b các quy n dân ch , x án b n ph n ng, bài tr h t c, t ch c h c văn hoá… Nhi u lo i báo chí a phương ư c xu t b n. X u Trung kỳ có báo Ngư i lao kh , Công nông binh, Ngh An có báo Ti n lên, các huy n c a t nh Ngh An như Hưng Nguyên có báoS n nghi p, Thanh Chương có báo Nhà quê, Quỳnh Lưu có báo Tia sáng, Nam àn có báo Giác Ng .v.v.. Hàng lo t thơ ca cách m ng ư c lưu truy n. Sách báo, thơ ca, tài li u cách m ng ư c ph bi n r ng rãi. Hàng êm nhân dân h i h p nghe cán b nói chuy n, c sách báo, i h c văn hoá. nhi u t nh khác, phong trào nông dân cũng phát tri n m nh. Nông dân Ti n H i (Thái Bình) bi u tình tri huy n ph i b tr n; nông dân c Ph (Qu ng Ngãi) làm ch huy n l , phá công ư ng, t s sách, nông dân Cao Lãnh (Nam B ) phá nhà a ch , h i t . H à N i, ng b l p i tuyên truy n xung phong phân phát truy n ơn, t ch c nói chuy n ng h Xôvi t Ngh Tĩnh. i phó v i tình hình, b n qu c và tay sai ã iên cu ng ph n công, liên ti p m các cu c hành quân àn áp và dùng nhi u th o n chia r , l a b p. i n hình cho s tàn b o là v ném bom xu ng cu c bi u tình c a nhân dân huy n Hưng Nguyên ngày 12-9-
1930. ng ã liên ti p ra thông báo, l i kêu g i, tuyên b b o v Xôvi t - Ngh Tĩnh, ch ng kh ng b [21], ch th cho c p u Trung kỳ các công tác c n thi t và u n n n các sai l m[22]. Các tài li u trên t cáo t i ác c a b n qu c và tay sai, bi u dương nh ng th ng l i c a Xôvi t Ngh Tĩnh. Tinh th n dũng c m hy sinh c a cán b , nhân dân, ý th c oàn k t c a công nông và binh lính, kêu g i toàn ng và nhân dân c nư c ng h Xôvi t Ngh Tĩnh. Các tài li u còn v ch k ho ch hư ng d n công tác tư tư ng t ch c và u tranh ch ng kh ng b tr ng, b o v phong trào cách m ng và nh ng th ng l i ã giành ư c. Công tác tuyên truy n ư c c bi t coi tr ng: “Luôn luôn tuyên truy n, tuyên truy n n a, luôn luôn có nh ng cu c nói chuy n và nh ng cu c nói chuy n n a c vũ, thúc y qu n chúng hy sinh cho s nghi p chung”[23]. “Dù trong trư ng h p th ng l i hay th t b i, i u quan tr ng là làm cho qu n chúng hi u r ng ch cũ không thay i và không có m t hy v ng c i thi n và ti n b nào trong nh ng i u ki n s ng hi n nay…”[24]. “In th t s ch s và rõ ràng các truy n ơn, phân phát truy n ơn v i s lư ng nhi u sao cho có ư c nhi u ngư i c và nhi u ngư i bình lu n”[25], “thu t ng tuyên truy n ph i ư c tuy t i a s qu n chúng hi u bi t”[26], “c có ghi kh u hi u ph i ư c d ng lên kh p nơi”[27], “các t nh và chi b ph i l p ra nh ng u ban cách m ng nghiên c u nh ng phương th c tuyên truy n”[28]. Trong ch th G i c p u Trung kỳ, Trung ương th y trong nư c chưa có th i cơ kh i nghĩa, các Xôvi t không th t n t i lâu dài nên ghi rõ: “ph i làm cách th nào mà duy trì kiên c nh h ư ng c a ng, c a Xôvi t trong qu n chúng n khi th t b i thì ý nghĩa Xôvi t ăn sâu vào trong óc qu n chúng và l c lư ng c a ng và nông h i v n duy trì”[29]. Do còn thi u kinh nghi m, cán b ph m ph i m t s sai l m nh hư ng ns oàn k t c a các t ng l p nông thôn, l c lư ng cán b và cơ s b t n th t nhi u vì s àn áp c a ch nên phong trào t gi a năm 1931 ã xu ng d n.
Xôvi t Ngh Tĩnh tuy không thành công nhưng ã ch ng t năng l c cách m ng c a nhân dân Vi t Nam, c a m t ng C ng s n kiên cư ng m i thành l p chưa ư c m t năm ã có nh hư ng trong nư c và trên th gi i. Qua cao trào 1930 - 1931 và Xôvi t Ngh Tĩnh, tháng 4-1931 Ban Ch p hành Qu c t C ng s n ã ánh giá cao s lãnh o ca ng ta và ra quy t nh công nh n ng ta là m t b ph n c l p c a Qu c t C ng s n. H i ngh Trung ương l n th nh t, th hai và Lu n cương chính tr c a ng (tháng n cu i năm 1931). 10-1930 H i ngh l n th nh t Ban Ch p hành Trung ương ng h p t ngày 14 n 30-10-1930 t i Hương C ng. H i ngh th o lu n và thông qua Lu n cương chính tr do ng chí Tr n Phú kh i th o, thông qua Ngh quy t v tình hình hi n t i ông Dương và nhi m v c n ng, thông qua i u l i u l c a các t ch c qu n chúng. H i ngh kíp c a ng và ã i tên ng thành ng C ng s n ông Dương, c ra Ban Thư ng v Trung ương và c ng chí Tr n Phú làm T ng Bí thư. Lu n cương chính tr phát tri n tư tư ng, ư ng l i ã nêu ra trong cu n ư ng Cách m nh, trong chánh cương, sách lư c v n t t, nêu rõ: cách m ng Vi t Nam là cách m ng tư s n dân quy n, ti n lên ch nghĩa xã h i b qua giai o n phát tri n tư b n ch nghĩa. - Cách m ng Vi t Nam có hai nhi m v chi n lư c ch ng qu c và ch ng phong ki n, hai nhi m v chi n lư c ó có quan h ch t ch v i nhau. - Cách m ng Vi t Nam ph i l y công nông làm ng l c chính và do giai c p công nhân lãnh o. - Con ư ng giành th ng l i c a cách m ng Vi t Nam là con ư ng kh i nghĩa vũ trang. Khi chưa có tình th cách m ng tr c ti p thì ng ưa ra kh u hi u òi quy n l i dân sinh, dân ch k t h p v i các kh u hi u chính tr giác ng qu n chúng.
- Nhân t quy t nh th ng l i c a cách m ng là ph i có m t ng C ng s n, i tiên phong c a giai c p vô s n ư c trang b b ng lý lu n Mác - Lênin “có m t ư ng l i chánh tr úng, có k lu t, t p trung, m t thi t liên l c v i qu n chúng, và t ng tr i tranh u mà trư ng thành”[30]. V công tác tư tư ng, Ngh quy t Trung ương ghi: “ ng ph i làm cho càng ngày càng ông qu n chúng bi t m c ích c a ng và ý ki n c a ng i v i các v c quan tr ng x y ra. Mu n ư c như th thì ng ph i m r ng vi c tuyên truy n c ng ra (báo, sách, truy n ơn, di n thuy t, .v.v..)… L i ph i bi t l i d ng các cơ h i mà ho t ng công khai… t ch c mít tinh, di n thuy t”[31]. i ul ng cũng ghi trong ba nhi m v c a chi b , có hai nhi m v tr c ti p liên quan n công tác tư tư ng: - “Tuyên truy n và c ng c.s (c ng s n) m t cách có k ho ch, th c hành kh u hi u và ngh quy t c a ng trong qu n chúng công nông cho h theo ng. - Tìm thêm và hu n luy n ng viên m i, phát tuyên truy n c a ng; hu n luy n ng viên và công nông v m t văn hoá và chính tr ”[32]. i ul c a ng cũng quy t nh l p B Tuyên truy n cùng v i B T ch c, B Công nhân v n ng. Các ngh quy t Trung ương v v n ng công nhân, nông dân cũng nêu c th n i dung và cách th c tuyên truy n công nhân, nông dân, ph n và thanh niên công nhân, nông dân. Ngày 1-11-1930 ng ra l i kêu g i nhân d p k ni m Cách m ng Tháng Mư i Nga (7- 11), t cáo âm mưu chu n b chi n tranh qu c và bao vây, khiêu khích, l t Liên Xô, kêu g i ch ng chi n tranh qu c, b o v Liên Xô. L i kêu g i còn t cáo t i ác c a