Sự phân bố các loài lưỡng cư, bò sát ở rừng Cao Muôn - tỉnh Quảng Ngãi

TAÏP CHÍ ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 10 - Thaùng 6/2012<br /> <br /> <br /> SỰ PHÂN BỐ CÁC LOÀI LƯỠNG CƯ, BÒ SÁT Ở<br /> RỪNG CAO MUÔN - TỈNH QUẢNG NGÃI<br /> <br /> LÊ THỊ THANH (*)<br /> LÊ NGUYÊN NGẬT (**)<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu về phân bố của lưỡng cư, bò sát ở vùng rừng Cao Muôn, huyện Ba Tơ,<br /> tỉnh Quảng Ngãi đã xác định, theo độ cao: dưới 200m có 43 loài (chiếm 42,16% tổng số<br /> loài); từ 200 đến dưới 500m có 69 loài (67,65%); từ 500 đến 900m có 63 loài (61,76%);<br /> trên 900m chỉ có 39 loài (38,24%). Có 4 loài phân bố ở tất cả các độ cao: Ếch cây mép<br /> trắng, Nhông xanh, Rắn hổ mây ham tơn, Rắn lục mép trắng . Theo sinh cảnh: rừng tự nhiên<br /> ghi nhận 69 loài (chiếm 67,65% tổng số loài); khe suối trong rừng có 56 loài (54,90%);<br /> sông, khe suối gần bản làng có 33 loài (32,35%); nương rẫy, đồng ruộng có 28 loài<br /> (27,45%); rừng phục hồi có 27 loài (26,47%); trảng cỏ, c ây bụi có 25 loài (24,51%); phân<br /> bố ít nhất ở bản làng có 21 loài (20,59%).<br /> Từ khoá: lưỡng cư, bò sát, phân bố, rừng Cao Muôn, rừng tự nhiên , độ cao<br /> <br /> ABSTRACT<br /> The result of the surveys on distribution of herpetofauna in the Caomuon forest<br /> showed, depending on the height: Below 200m a.s.l. there are 43 species (42,16% of the<br /> total amphibian and reptile species); from 200 to below 500m a.s.l. there are 69 species<br /> (67,65%); from 500 to 900m a.s.l. there are 63 species (61,76%); above 900m a.s.l there<br /> are 39 species (38,24%). Four species (Polypedates leucomystax, Calotes versicolor,<br /> Pareas hamptoni, Cryptelytrops albolabris) are commonly species in different altitudes.<br /> According to ecology, there are 69 species (67,65%) in the natural forest; 56 species (54,90%)<br /> in the streams; 33 species (32,35%) in the rivers and streams near the village; 28 species<br /> (27,45%) in the fields in the mountain; 27 species (26,47%) in the restoned forest; 25 species<br /> (24,51%) in the grass -plots and brushwoods; and 21 species (20,59%) in the village.<br /> Keywords: amphibians, reptiles, distribution, The Cao Muon forest and height<br /> <br /> 1. MỞ ĐẦU (*) (**) có giá trị về tài nguyên thiên nhiên, khí hậu<br /> Vùng rừng Cao Muôn (VRCM) thuộc và giá trị lịch sử văn hóa của Quảng Ngãi.<br /> huyện Ba Tơ, nằm phía Tây Nam tỉnh Hệ thống sông, suối khá dày đặc có hướng<br /> Quảng Ngãi, tọa độ: 14 031’54’’-14053’53’’ chảy từ Tây sang Đông, theo hướng Bắc<br /> vĩ độ Bắc, 108 028’50’’-108058’34’’ kinh độ Nam. Khí hậu nhiệt đới gió mùa, mùa mưa<br /> Đông. Phần lớn địa hình là rừng núi, bị từ tháng 9 năm trước đến tháng 2 năm sau,<br /> chia cắt mạnh bởi các dãy núi. Núi Cao mùa khô từ tháng 3 đến tháng 8, lượng<br /> Muôn cao 1085m, là một trong bốn núi lớn mưa trung bình năm 3175 mm. Độ ẩm<br /> trung bình năm 87%. Nhiệt độ trung bình<br /> (*)<br /> năm 250C. Chế độ nắng trung bình 6,6<br /> ThS, Trường Đại học Đồng Tháp giờ/ngày. Đến nay (2012), nghiên cứu về<br /> (**)<br /> PGS.TS, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội<br /> SỰ PHÂN BỐ CÁC LOÀI LƯỠNG CƯ, BÒ SÁT Ở RỪNG CAO MUÔN - TỈNH QUẢNG NGÃI<br /> <br /> <br /> Lưỡng cư, Bò sát (LCBS) ở khu vực mẫu vật cùng sinh cảnh. Mẫu vật thường<br /> Quảng Ngãi chỉ biết qua 4 công trình của được chụp ảnh khi con vật còn sống để đảm<br /> các tác giả: Trần Thị Anh Đào và nnk, bảo sự chính xác trong phân loại.<br /> 2010, tại thị xã Sơn Trà; Lê Thị Thanh và Việc phỏng vấn được kết hợp bộ ảnh<br /> Lê Nguyên Ngật, 9/2010 -6/2011, tại màu đối với loài khá phổ biến, kích cỡ lớn<br /> VRCM, huyện Ba Tơ; Lê Nguyên Ngật, và dễ nhận biết, loài có giá trị kinh tế cao<br /> Nguyễn Thị Quy, Lê Thị Thanh, 12/2010 - như rắn hổ mang chúa, kỳ đà, trăn và một<br /> 7/2011, tại vùng rừng Cà Đam, huy ện Trà số loài rùa nhằm ghi nhận thông tin đặc<br /> Bồng và Tây Trà; Tổ chức WAR, 6/2011, trưng của loài. Phỏng vấn được tiến hành<br /> tại xã Ba Nam, Ba Tơ. Qua tài liệu đã công chủ yếu vào các đối tượng thường xuyên<br /> bố cho thấy còn nhiều chỗ trống trong dẫn tiếp xúc với rừng (kiể m lâm, dân địa<br /> liệu khoa học. Bài báo này góp phần bổ phương, thợ săn) .<br /> sung các dẫn liệu sinh học, sinh thái về khu Định loại dựa vào tài liệu của các tác<br /> hệ LCBS ở khu vực Quảng Ngãi thuộc giả: Nguyễn Văn Sáng, Hồ Thu Cúc,<br /> vùng Trung Trung Bộ Việt Nam. Ngoài ra Nguyễn Quảng Trường; Bourret R.; Orlov<br /> các dẫn liệu sinh học này còn là cơ sở cho N. L.; Ziegler T.; Darevsky; Đào Văn Tiến;<br /> các nghiên cứu tiếp theo về khu hệ Lưỡng Rösler; Robert; Campden-Main; Smith;<br /> cư, Bò sát ở khu vực này. Stuart; Zhao và Adler;... Ngoài ra còn có sự<br /> 2. THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM VÀ PHƯƠNG giúp đỡ của các chuyên gia trong định loại,<br /> PHÁP NGHIÊN CỨU thẩm định mẫu vật: ThS. Võ Đình Ba, Khoa<br /> 2.1. Thời gian, địa điểm Sinh học, Đại học Khoa học Huế; Nhóm<br /> Thời gian: Tiến hành nghiên cứu từ chuyên gia của Tổ chức Bảo vệ động vật<br /> tháng 9/2010 đến tháng 6/2011, chia thành hoang dã quốc tế tại Việt Nam (WAR); TS.<br /> 4 đợt khảo sát thực địa chính, mỗi đợt từ Nguyễn Quảng Trường, Viện Sinh thái và<br /> 10 đến 20 ngày. Tài nguyên Sinh vật, Viện Khoa học và<br /> Địa điểm: Đã khảo sát 9 tuyến và 11 Công nghệ Việt Nam . Mẫu vật được lưu giữ<br /> đi . Điểm khảo sát theo bán kính các tiểu<br /> ểm tại Phòng Động vật, Khoa Sinh học, Đại<br /> khu; rừng phục hồi; nương rẫy; đầm lầy; học Khoa học Huế. Tên khoa học của loài<br /> các suối trong khe núi từ độ cao 950m tr ở thống nhất theo tài liệu của Nguyễn Văn<br /> xuống thuộc xã Ba Chùa, Ba Vinh. Tuyến Sáng và nnk, 2009.<br /> được chọn ven các khe suối, sông: Suối Lệ Xác định độ cao, tọa độ địa lí bằng<br /> Trinh, Suối Nước Gia, Suối Nước Pót, Suối dụng cụ đo GPS. Việc phân chia sinh cảnh<br /> Nước Cọp, Suối Lá, Sông Tô, Sông Liên; dựa vào kết quả khảo sát thực địa, ngoài ra<br /> đường mòn trong rừng, bờ ruộng, bản làng. còn kết hợp bản đồ thảm thực vật của<br /> Các tuyến nghiên cứu khảo sát lặp lại 2 lần. huyện. Cơ sở phân chia độ cao và sinh<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu cảnh dựa vào đặc trưng của địa hình, thảm<br /> Lập các tuyến và điểm khảo sát. Thu thực vật, nguồn nước, mức độ tác động của<br /> mẫu bằng tay, các loài rắn độc sử dụng kẹp con người. Từ đó, xác định ở vùng nghiên<br /> bắt rắn. Tiến hành thu mẫu vào ban ngày và cứu gồm 7 sinh cảnh chính: nương rẫy,<br /> đêm ở các sinh cảnh khác nhau. Quan sát đồng ruộng; khe suối trong rừng; rừng tự<br /> trực tiếp sinh cảnh vào ban ngày, ban đêm nhiên; sông, khe suối gần bản làng; rừng<br /> khi đi thu mẫu, kèm theo mô t ả, chụp ảnh<br />  LÊ THỊ THANH - LÊ NGUYÊN NGẬT<br /> <br /> <br /> phục hồi; trảng cỏ, cây bụi; bản làng. 4 phân bố của 102 loài ở VRCM gồm 40 loài<br /> khoảng độ cao: dưới 200 m; từ 200 đến lưỡng cư thuộc 21 giống, 7 họ, 2 bộ và 62<br /> dưới 500m; từ 500 đến 900m; trên 900m. loài bò sát thuộc 43 giống, 14 họ, 2 bộ.<br /> Sự phân chia này chỉ tương đối do có sự 3.1. Phân bố theo độ cao<br /> giao nhau đáng kể giữa các sinh cảnh. Phân bố của các loài LCBS ở VRCM<br /> 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU theo độ cao được thống kê trong bảng 1.<br /> Bước đầu nghiên cứu đã xác định về<br /> <br /> Bảng 1. Thống kê về phân bố của họ, giống, loài lưỡng cư, bò sát ở VRCM theo độ cao<br /> Từ 200 đến dưới<br /> Dưới 200m Từ 500 đến 900m Trên 900m<br /> Nhóm 500m<br /> Họ Giống Loài Họ Giống Loài Họ Giống Loài Họ Giống Loài<br /> Lưỡng<br /> 7 13 19 7 15 25 6 12 23 4 6 11<br /> cư<br /> Thằn lằn 3 7 10 4 12 21 5 9 17 4 7 10<br /> Rắn 4 9 9 4 14 16 4 16 21 4 12 16<br /> Rùa 2 5 5 2 5 7 1 1 2 1 2 2<br /> Tổng số 16 34 43 17 46 69 16 38 63 13 27 39<br /> <br /> <br /> 3.1.1. Lớp Lưỡng cư (Amphibia) trường sống thuận lợi của các loài côn<br /> Dưới 200m : ghi nhận 19 loài (chiếm trùng cỡ nhỏ làm thức ăn cho lưỡng cư,<br /> 47,50%). Trong đó, họ Dicroglossidae có 5 thêm vào đó là độ ẩm được duy trì.<br /> loài; Microhylidae có 4 loài; Từ 500 đến 900m: ghi nhận 23 loài<br /> Rhacophoridae có 3 loài; các họ: (57,50%), họ Rhacophoridae có 9 loài;<br /> Bufonidae, Ranidae, Megophryidae, mỗi Ranidae có 6 loài; Dicroglossidae và<br /> họ 2 loài; Ichthyophiidae có 1 loài. Độ cao Megophryidae, mỗi họ 3 loài; Bufonid ae<br /> này tuy đa dạng sinh cảnh, độ ẩm thích hợp có 2 loài. Ở đây , nguồn nước thườn g giảm<br /> nhưng nơi sống của sinh vật không ổn định vào mùa khô, về mùa mưa nước tập trung<br /> do chuyển đổi đất canh tác. tạo thành thác đổ với dòng chảy mạnh ở<br /> Từ 200 đến dưới 500m: ghi nhận 25 nhiều nơi , vì vậy, ảnh hưởng đến sinh sản<br /> loài (chiếm 62,50% tổng số loài lưỡng cư ở và sinh trưởng của lưỡng cư.<br /> vùng nghiên cứu), họ Ranidae có 7 loài; Trên 900m: chỉ có 11 loài (27,50%),<br /> Rhacophoridae có 5 loài; các họ: họ Rhacophoridae có 7 loài, Ranidae có 3<br /> Bufonidae, Microhylidae, Dicroglossidae, loài, Dicroglossidae có 1 loài. Độ cao này<br /> Megophryidae, mỗi họ 3 loài; thuộc ở núi cao, môi trường sống khá khắc<br /> Ichthyophiidae có 1 loài. Khoảng độ cao nghiệt bởi thiếu nguồn nước nhất là về mùa<br /> này được bao phủ bởi rừng tự nhiên chứa khô, tầng mùn bị rửa trôi mạnh nên sự duy<br /> nhiều vực nước dạng khe, suối có lưu tốc trì độ ẩm và phân bố các loài làm thức ăn<br /> yếu. Thảm thực vật là các loài cây bụi, cây cho lưỡng cư giảm.<br /> gỗ xen lẫn dây leo, tầng lá mục dày là môi 3.1.2. Phân bộ Thằn lằn (Sauria) : gồm<br /> SỰ PHÂN BỐ CÁC LOÀI LƯỠNG CƯ, BÒ SÁT Ở RỪNG CAO MUÔN - TỈNH QUẢNG NGÃI<br /> <br /> <br /> 24 loài thuộc 14 giống, 5 họ. loài; Elapidae có 5 loài; Viperidae có 4<br /> Dưới 200m: ghi nhận 10 loài (chiếm loài; Pythonidae có 2 loài; Xenopeltidae<br /> 41,67% tổng số loài thằn lằn ở vùng nghiên chỉ có 1 loài. Giống như nhóm Thằn lằn,<br /> cứu). Trong đó, họ Agamidae có 4 loài; các loài rắn vẫn tập trung khá cao ở đây do<br /> Scincidae có 5 loài; Gekkonidae có 1 loài. khả năng chịu hạn của chúng .<br /> Từ 200 đến dưới 500m : ghi nhận 21 loài Trên 900m: ghi nhận 16 loài (59,26%).<br /> (87,5%). Trong đó, họ Scincidae có 9 loài; Trong đó, Colubridae và Viperidae, mỗi họ<br /> Agamidae có 7 loài; Gekkonidae có 3 loài; 5 loài; họ Elapidae có 4 loài; Pythonidae có<br /> Lacertidae có 2 loài. Số lượng loài tập trung 2 loài.<br /> ở đây khá cao do nơi sống thường ổn định, 3.1.4. Bộ Rùa (Testudines): gồm 11<br /> các yếu tố vô sinh và hữu sinh thích hợp. loài thuộc 8 giống, 3 họ.<br /> Từ 500 đến 900m: ghi nhận 17 loài Dưới 200m : ghi nhận 5 loài (chiếm<br /> (70,83%). Trong đó, họ Agamidae có 7 45,45% tổng số loài rùa đã xác định).<br /> loài; Scincidae và Gekkonidae, mỗi họ 3 Trong đó họ Trionychidae có 3 loài;<br /> loài; Lacertidae và Varanidae, mỗi họ 2 Geoemydidae có 2 loài.<br /> loài. So với Lưỡng cư, phân bố của các loài Từ 200 đến dưới 500m: ghi nhận 7<br /> Bò sát ở khoảng độ cao này vẫn khá cao do loài (63,64%). Trong đó, họ Geoemydidae<br /> khả năng chịu hạn của chúng. có 5 loài; Trionychidae có 2 loài.<br /> Trên 900m: ghi nhận 10 loài (41,67%). Từ 500 đến 900m: ghi nhận 2 loài<br /> Trong đó, Gekkonidae và Scincidae, mỗi (18,18%) thuộc họ Geoemydidae.<br /> họ 3 loài; Varanidae và Agamidae, mỗi họ Trên 900m: ghi nhận 2 loài (18,18%),<br /> 2 loài. Sự phân bố của các bò sát cũng như thuộc họ Testudinidae.<br /> lưỡng cư ở đây giảm hẳn có thể do thời Phân bố cả 3 khoảng độ cao (đến dưới<br /> gian nghiên cứu có hạn nên số điểm thu 900m), đại diện: Cóc tai to, Cóc núi gót,<br /> mẫu hạn chế. Cóc núi han - si, Ếch suối, Ếch cây trung<br /> 3.1.3. Phân bộ Rắn (Serpentes): gồm bộ, Nhông em ma, Nhông xám, Thằn lằn<br /> 27 loài thuộc 21 giống, 6 họ. bóng đuôi dài, Rắ n lục mép trắng, Rắn cạp<br /> Dưới 200m: ghi nhận 9 loài (chiếm nong, Rắn leo cây thườn g, Rắn hổ mây ham<br /> 33,33% tổng số loài rắn đã xác định). tơn. Có 4 loài phân bố ở tất cả độ cao: Ếch<br /> Trong đó, họ Colubridae có 7 loài; cây mép trắng, Nhông xanh, Rắn hổ mây<br /> Viperidae và Xenopeltidae, mỗi họ chỉ có 1 ham tơn, Rắn lục mép trắng. Loài phân bố<br /> loài. Sự phân bố của phân bộ Rắn ở đây rộng độ cao còn được phát hiện nhiều hơn nếu<br /> thấp nhất do mất nơi sống, mặt khác sinh có điều kiện khảo sát tiếp.<br /> vật phân bố ở đây bị khai th ác thường Như vậy, LCBS ở vùng nghiên cứu<br /> xuyên. thường phân bố từ 200 đến dưới 500m; kế<br /> Từ 200 đến dưới 500m: ghi nhận 16 tiếp, từ 500 đến 900m; thấp hơn dưới<br /> loài (59,26%). Trong đó, họ Colubridae có 200m; thấp nhất ở độ cao trên 900m.<br /> 10 loài; Viperidae có 4 loài; Xenopeltidae 3.2. Phân bố theo sinh cảnh<br /> và Elapidae, mỗi họ chỉ có 1 loài. Phân bố của các loài LCBS theo sinh<br /> Từ 500 đến 900m: ghi nhận 21 loài cảnh được tổng hợp tro ng bảng 2.<br /> (77,78%). Trong đó, họ Colubridae có 9<br /> SỰ PHÂN BỐ CÁC LOÀI LƯỠNG CƯ, BÒ SÁT Ở RỪNG CAO MUÔN - TỈNH QUẢNG NGÃI<br /> <br /> <br /> Bảng 2. Thống kê về phân bố theo sinh cảnh của c ác loài lưỡng cư, bò sát ở VRCM<br /> Nhóm A B C D E F G<br /> 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3<br /> Lưỡng 5 9 13 7 12 22 6 10 18 4 9 16 4 7 10 3 6 9 5 7 8<br /> cư<br /> Thằn 3 3 6 5 10 17 5 12 22 2 2 3 4 6 10 4 6 11 4 6 9<br /> lằn<br /> Rắn 4 9 9 2 8 11 5 19 22 3 8 9 5 7 7 3 4 5 4 4 4<br /> Rùa 0 0 0 2 6 6 2 4 7 2 5 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0<br /> Tổng 12 21 28 16 36 56 18 45 69 11 24 33 13 20 27 10 16 25 13 17 2<br /> 1<br /> Ghi chú: A. nương rẫy, đồng ruộng; B. khe, suối trong rừng; C. rừng tự nhiên; D.<br /> sông, khe suối gần bản làng; E. rừng phục hồi; F. tr ảng cỏ, cây bụi; G. bản làng; 1. số<br /> lượng họ; 2. số lượng giống; 3. số lượng loài.<br /> <br /> <br /> 3.2.1. Nương rẫy, đồng ruộng Lưỡng cư có 9 loài thuộc 6 giống, 3 họ;<br /> Các khu vực rừng ở độ cao dưới 200m nhóm Thằn lằn có 11 loài thuộc 6 giống, 4<br /> đã chặt phá, đốt cỏ dại để canh tác ngô, sắn, họ; nhóm Rắn có 5 loài thuộc 4 giống, 3 họ.<br /> rau màu, khu vực trồng lúa trên rẫy và ở 3.2.4. Sông, khe, suối gần bản làng<br /> ruộng. Ghi nhận 28 loài (chiếm 27,45% Các khe, suối, sông xung quanh bản<br /> tổng số loài) thuộc 21 giống, 12 họ. Nhóm làng. Ghi nhận 33 loài (chiếm 32,35%)<br /> Lưỡng cư có 13 loài thuộc 9 giống, 5 họ; thuộc 24 giống, 11 họ. Nhóm Lưỡng cư có<br /> nhóm Thằn lằn có 6 loài thuộc 3 giống, 3 16 loài thuộc 9 giống, 4 họ; nhóm Thằn lằn<br /> họ; nhóm Rắn có 9 loài thuộc 9 giống, 4 họ. có 3 loài thuộc 2 giống, 2 họ; nhóm Rắn có<br /> 3.2.2. Khe suối trong rừng 9 loài thuộc 8 giống, 3 họ; nhóm Rùa có 5<br /> Gồm các khe, suối lớn nhỏ phân bố loài thuộc 5 giống, 2 họ.<br /> trong rừng tự nhiên, rừng phục hồi , một số 3.2.5. Bản làng<br /> đoạn khe suối tạo thành thác đổ ở độ cao Khu vực có dân ở các xã, tiểu khu bên<br /> khoảng 500m. Thực vật ven suối phân tầng trong vùng nghiên cứu và vùng đệm. Thảm<br /> phức tạp. Ghi nhận 56 loài (chiếm 54,90 %) thực vật gồm vườn trồng cây ngắn và dài<br /> thuộc 36 giống, 16 họ. Nhóm Lưỡng cư có ngày quanh nhà. Ghi nhận 21 loài (chiếm<br /> 22 loài thuộc 12 giống, 7 họ; nhóm Thằn 20,59%) thuộc 17 giống, 13 họ. Nhóm<br /> lằn có 17 loài th uộc 10 giống, 5 họ; nhóm Lưỡng cư có 8 loài thuộc 7 giống, 5 họ;<br /> Rắn có 11 loài thuộc 8 giống, 2 họ; nhóm nhóm Thằn lằn có 9 loài thuộc 6 giống, 4<br /> Rùa có 6 loài thuộc 6 giống, 2 họ. họ; nhóm Rắn có 4 loài thuộc 4 giống, 4 họ.<br /> 3.2.3. Trảng cỏ, cây bụi 3.2.6. Rừng phục hồi<br /> Khoảng đất ở vùng đệm, ven bìa rừng, Rừng tự nhiên bị khai thác một phần<br /> đường mòn, lối đi ven rừng. Thực vật gồm hay khai thác tỉa những cây gỗ lớn. Sự tác<br /> cây bụi, trảng cỏ. Ghi nhận 25 loài (chiếm động của con người theo hướng thay đổi<br /> 24,51%) thuộc 16 giống, 10 họ. Nhóm hoặc thu hẹp một phần sinh cảnh sống của<br /> SỰ PHÂN BỐ CÁC LOÀI LƯỠNG CƯ, BÒ SÁT Ở RỪNG CAO MUÔN - TỈNH QUẢNG NGÃI<br /> <br /> <br /> động thực vật hoang dã. Ghi nhận 27 loài chia của Trần Kiên và Hoàng Xuân Quang,<br /> (chiếm 26,47%) thuộc 20 giống, 13 họ. 1992) được ghi nhận trong khu vực khảo<br /> Nhóm Lưỡng cư có 10 loài thuộc 7 giống, sát, trong đó có 9 loài đặc hữu của Việt<br /> 4 họ; nhóm Thằn lằn có 10 loài thuộc 6 Nam. Đại diện: Cóc mày đốm vàng, Ếch<br /> giống, 4 họ; nhóm Rắn có 7 loài thuộc 7 bám đá gai ngực, Nhái cây sừng, Nhái cây<br /> giống, 5 họ; nhóm Rùa không gặp ở sinh Trường Sơn, Nhái cây ba na, Thạch sùng<br /> cảnh này. ngón giả bốn vạch, Rắn trán đào văn<br /> 3.2.7. Rừng tự nhiên tiến,…<br /> Thảm thực vật phân tầng phức tạp, 4 loài mới cho khoa học ở Việt Nam đã<br /> cách khe suối trong rừng từ 5m đến 1,5 công bố gần đây cũng được ghi nhận trong<br /> km. Sinh cảnh này đáp ứng khá cao về địa điểm nghiên cứu: Cyrtodactylus<br /> nhiệt độ, độ ẩm, nguồn thức ăn cho LCBS. pseudoquadrivirgatus Rosler, Nguyen,<br /> Ghi nhận 69 loài (chiếm 67,65%) thuộc 45 Ngo & Ziegler, 2008; Amolops compotrix<br /> giống, 18 họ. Nhóm Lưỡng cư có 18 loài (Bain, Stuart & Orlov, 2006);<br /> thuộc 10 giống, 6 họ; nhóm Thằn lằn có 22 Acanthosaura nataliae Orlov, Nguyen &<br /> loài thuộc 12 giốn g, 5 họ; nhóm Rắn có 22 Nguyen, 2006; Philautus truongsonensis<br /> loài thuộc 19 giống, 5 họ; nhóm Rùa có 7 (Orlov & Ho, 2005).<br /> loài thuộc 4 giống, 2 họ. 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ<br /> Nhận thấy, những nơi ẩm ướt dưới tán Đã xác định được số lượng loài phân<br /> rừng, ven các khe suối, đặc biệt khu vực ít bố theo độ cao: dưới 200m có 43 loài<br /> bị tác động có số lượng loài tập trung cao (chiếm 42,16% tổng số loài); từ 200 đến<br /> nhất. Có 25 loài LC, 41 loài BS phân bố ít dưới 500m có 69 loài (67,65%); từ 500 đến<br /> nhất ở 2 khoảng độ cao, đồng thời ở 2 sinh 900m có 63 loài (61,76%); trên 900m chỉ<br /> cảnh, vùng phân bố của chúng thường rộng có 39 loài (38,24%). Có 4 loài phân bố ở<br /> và khả năng thích nghi cao với môi trường. tất cả các độ cao: Ếch cây mép trắng,<br /> Loài Polypedates megacephalus trước Nhông xanh, Rắn hổ mây ham tơn, Rắn lục<br /> đây chỉ có ở vùng Đông Bắc nay ghi nhận mép trắng . Đa phần LCBS sống tập trung<br /> trong khu vực nghiên cứu. Sự phân bố của trong rừng tự nhiên (chiếm 67,65% tổng số<br /> loài có thể do tương đồng sinh cảnh hoặc loài); khe suối trong rừng (54,90%); sông,<br /> số lượng cá thể của loài ít nên chưa được khe suối gần bản làng (32,35%); nương<br /> phát hiện ở các vùng lân cận. rẫy, đồng ruộng (27,45%); rừng phục hồi<br /> 14 loài phân bố từ Quảng Trị trở vào: (26,47%); trảng cỏ, cây bụi (24,51%); ít<br /> Cóc mày đốm vàng, Cóc núi gót, Ếch com loài phân bố ở sinh cảnh bản làng<br /> po tric, Ếch bám đá gai ngực, Chàng mi le, (20,59%). Nơi ẩm ướt dưới tán rừng, ven<br /> Nhái cây sừng, Nhái cây đốm ẩn, Ếch cây khe suối, đặc biệt khu vực ít bị tác động có<br /> nếp da mỏng, Ếch cây sần tay lo, Thằn lằn số loài tập trung cao nhất. Vùng nghiên<br /> chân ngắn bao, Kỳ đà vân, Rắn trán đào cứu có độ đa dạng sinh học khá cao, có<br /> văn tiến, Rắn hổ mang xiêm, Ba ba nam bộ. tiềm năng phát triển du lịch sinh thái nên<br /> 21 loài chỉ phân bố ở vùng Trung Bộ cần được quan tâm, nghiên cứu kỹ và đầu<br /> (từ Nghệ An đến Phú Yên theo sự phân tư hợp lí.<br />  TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> <br /> 1. Dao Anh T. T. et al. (2010), First and preliminary frog records (Amphibia: Anura)<br /> from Quang Ngai Province, Vietnam, Herpetol., Vol.3, 111-119.<br /> 2. Lê Nguyên Ngật (2007), Đời sống các loài Lưỡng cư và Bò sát , Nxb Giáo dục, Hà<br /> Nội .<br /> 3. Inger R. F., Orlov N. L., Darevsky I. S. (1999), Frogs of Vietnam: A Report on New<br /> Collections, Field. Zool. New., Vol. 92, 1-46.<br /> 4. Kuraishi et al. (2011), Specific separation of Polypedates braueri from Polypedates<br /> megacephalus (Amphibia: Anura: Rhacophoridae), Zootaxa 2744, 53-61.<br /> 5. Orlov N. L., Truong Q. N., Sang V. N. (2006), A new Acanthosaura allied to<br /> Acanthosaura capra from Central Vietnam and Southern Laos, Rus. Herp., 13(1), 61-76.<br /> 6. Orlov N. L., Cuc T. H. (2005), A new species of Philautus from Vietnam<br /> (Anura:Rhacophoridae), Russ. Jour. of Herp., 12(2), 135-142.<br /> 7. Rosler H. et al. (2008), A new cyrtodactylus from Vietnam, Herpetol., 33(1), 48-<br /> 63.Nguyen Van Sang et al. (2009), Herpetofauna of Viet Nam, Edition Chimaira,<br /> Frankfurt am Main.<br /> 8. Lê Thị Thanh, Lê Nguyên Ngật (2011), Dẫn liệu bước đầu về thành phần loài lưỡng<br /> cư, bò sát ở vùng rừng Cao Muôn, huyện Ba Tơ, tỉnh Quả ng Ngãi, Tạp chí Khoa học,<br /> Đại học Huế, 67(4), 109–119.<br /> <br /> <br /> * Nhận bài ngày 19/3/2012. Sữa chữa xong 12/6/2012. Duyệt đăng 18/6/2012.<br />