Suy giảm thần kinh sớm (END) sau đột quỵ: Thuật ngữ END phụ thuộc vào định nghĩa

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Thêm vào BST

Báo xấu

39
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Triệu chứng thần kinh xấu đi sau đột quỵ là một tình trạng lâm sàng trầm trọng, xảy ra ở khoảng một phần ba bệnh nhân. Bài viết trình bày một vài vấn đề hiện tại các nhà thần kinh học phải đương đầu trong phát hiện và xử trí những bệnh nhân bị tình trạng thần kinh tiến triển xấu đi sau khi nhập viện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Suy giảm thần kinh sớm (END) sau đột quỵ: Thuật ngữ END phụ thuộc vào định nghĩa

Leading opinions Suy giảm thần kinh sớm (END) sau đột quỵ: thuật ngữ END phụ thuộc vào định nghĩa Early Neurological Deterioration (END) after stroke: the END depends on the definition James E. Siegler and Sheryl Martin-Schild* Translated by Dr. Trần Viết Lực Revised by Prof. Lê Văn Thính Neurological worsening poststroke is a serious clinical cao, tắc mạch do xơ vữa ở động mạch lớn và condition that occurs in up to one-third of patients. This brief report summarizes several of the current issues faced động mạch nhỏ, nhồi máu một khu vực rộng. by neurologists in recognizing and managing patients Suy giảm thần kinh, dù định nghĩa theo cách who experience a worsening neurological status following nào, xảy ra trong khoảng một phần ba bệnh hospital admission. Key words: cerebral hemorrhage, cerebral infarction, nhân và thường đi kèm với tiến triển bệnh xấu definition, deterioration, economics, etiology, risk factors, [1,4,7] symptoms, treatment. Sự suy giảm có thể đại diện cho một rối loạn chức năng não nguyên phát (đột quỵ mới, đột Triệu chứng thần kinh xấu đi sau đột quỵ là một tình trạng quỵ tiến triển, chảy máu, phù não, tăng áp lực lâm sàng trầm trọng, xảy ra ở khoảng một phần ba bệnh nhân. Bản báo cáo ngắn này tóm tắt một vài vấn đề hiện nội sọ, hoặc co giật) hoặc thứ phát (các nguyên tại các nhà thần kinh học phải đương đầu trong phát hiện nhân ngộ độc, rối loạn chuyển hóa, huyết động và xử trí những bệnh nhân bị tình trạng thần kinh tiến triển xấu đi sau khi nhập viện. hoặc nhiễm khuẩn) và đôi khi có thể điều trị Từ khóa: chảy máu não, nhồi máu não, định nghĩa, thoái được. Trừ khi nguyên nhân làm tình trạng thần triển, kinh tế, nguyên nhân, các yếu tố nguy cơ, các triệu kinh xấu đi có thể phát hiện được (thiếu oxy chứng, điều trị. máu, hạ đường máu, hạ huyết áp), cần dành thời gian để xác định và thay đổi xử trí một cách Cơ sở hiệu quả. Cần phát hiện nhanh chóng các rối loạn chức năng não nguyên phát vì tất cả, ngoại Suy giảm thần kinh sau đột quỵ là sự xấu trừ các cơn động kinh không co giật, có thể gây đi của tình trạng thần kinh, thường đi kèm với những thay đổi tiêu cực dẫn đến mất chức năng sự xấu đi của hoạt động chức năng thần kinh. không hồi phục nếu bệnh nhân không tử vong. Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện tại đã sử dụng Khó khăn chính là khẳng định được nguyên các định nghĩa và khung thời gian không nhất nhân gây suy giảm thần kinh một cách hiệu quả quán [1-6], làm cho tỷ lệ mới mắc và các yếu tố và tiết kiệm. đi kèm cũng không thống nhất. Các yếu tố lâm sàng đi kèm đã được báo cáo bao gồm tăng huyết áp, tăng đường máu, cao tuổi, liệt nửa Định nghĩa người, mức độ trầm trọng ban đầu của đột quỵ Cần có một công cụ khách quan và có thể sử dụng rộng rãi để xác định và nghiên cứu suy Correspondence: Sheryl Martin-Schild*, Department of Neurology, Stroke Program, Tulane University Hospital, 1415 Tulane Avenue, giảm thần kinh. NIHSS là thang đánh giá thần New Orleans, LA 70112, USA. E-mail: smartin2@tulane.edu kinh phổ biến nhất được dùng trong các thử DOI: 10.1111/j.1747-4949.2011.00596.x nghiệm lâm sàng. Tình trạng lâm sàng xấu đến © 2010 The Authors. International Journal of Stroke © 2011 World Stroke Organization Vol 6, June 2011, 211–212 11
Leading opinions J. E Siegler and S. Martin-Schild mức độ nào thì cần phải đánh giá sự suy giảm Bảng 1: Các triệu chứng và dấu hiệu gắn với những nguyên nhân tiên phát gây suy giảm thần kinh. vẫn là một vấn đề gây tranh cãi. Tình trạng thần Nguyên nhân Các triệu chứng và dấu hiệu kinh thường thay đổi sau mỗi lần khám trong thường gặp ngày đầu sau đột quỵ. Do vậy, các thay đổi Đột quỵ tái phát Các tổn thương thần kinh khú trú mới nhỏ của ý thức và chức năng vận động thường Mất ý thức khi đột quỵ xuất hiện không đặc hiệu đối với tiêu chuẩn dành cho suy thêm ở bán cầu đối diện hoặc ở khu vực thân não giảm thần kinh. Ưu điểm của một định nghĩa Đột quỵ tiến triển Các tổn thương thần kinh hiện thận trọng (ví dụ: tăng thêm ≥2 điểm NIHSS) có nặng lên Ý thức xấu đi do phù não là tổn thương thần kinh nguyên phát sẽ được Phù não phát triển Mức độ ý thức suy giảm phát hiện sớm hơn, lúc can thiệp mang lại hiệu Giãn đồng tử một bên quả nhất. Ít nhất một nghiên cứu đã nhận thấy Tăng áp lực nội sọ Mức độ ý thức suy giảm Duỗi cứng số bệnh nhân tử vong và tàn tật nặng tăng lên Thay đổi hô hấp trong số những bệnh nhân bị tăng thêm ≥2 điểm Thay đổi huyết động NIHSS [1]. Ngược lại, một định nghĩa mở rộng Co giật Quay mắt Động tác tự động khu trú hơn (tăng điểm NIHSS ≥4 điểm) có thể có ưu Các triệu chứng thần kinh hiện điểm làm giảm thiểu chi phí làm việc. có nặng lên Ý thức xấu đi đột ngột Thay đổi hô hấp Thay đổi huyết động Phát hiện Chuyển dạng chảy máu của Giống như đột quỵ tiến triển Việc nhận ra các hình thái biểu hiện lâm nhồi máu não Giống như sự phát triển của phù não nếu có hiệu ứng khối sàng có thể hỗ trợ phát hiện sớm các nguyên Tương tự tăng áp lực nội sọ nếu nhân tiên phát của sự suy giảm thần kinh sau hiệu ứng khối tác động lên não thất hoặc có giãn não thất nhồi máu não (bảng 1). Hầu hết các trường ICP: áp lực nội sọ hợp bị suy giảm thần kinh sau chảy máu não tiên phát xảy ra trong 24 giờ đầu và gây tử vong nhiều (tỷ lệ tử vong gần 50%) [8]. Khối máu tụ lan rộng gây hiệu ứng khối và tăng Xử trí áp lực nội sọ hoặc tràn dịch não. Ngoại trừ Xử trí suy giảm thần kinh phụ thuộc nhiều trường hợp các tổn thương thần kinh do đột vào nguyên nhân gây bệnh. Trong khi đang tìm quỵ tái phát hoặc có bằng chứng thoát vị não, nguyên nhân cần áp dụng một số can thiệp cơ còn gần như không thể phân biệt tổn thương bản: bổ sung oxy, kiểm soát đường thở, điều thứ phát với các nguyên nhân tiên phát nếu chỉnh đường máu về bình thường, thay đổi tư thế chỉ dựa vào lâm sàng. đầu giường, truyền dịch và dùng thuốc vận mạch Có thể có sự tương tác giữa các nguyên nhân trong trường hợp hạ huyết áp, truyền thuốc hạ tiên phát và thứ phát của thoái triển thần kinh. áp nếu tăng huyết nặng, truyền máu nếu mất Ví dụ thiếu oxy máu hoặc hạ huyết áp có thể gây máu hoặc nghi ngờ chảy máu, dùng liệu pháp giảm tuần hoàn bàng hệ và làm đột quỵ tiến triển thẩm thấu nếu có dấu hiệu thoát vị não, dùng nặng thêm. Nếu muốn có cơ hội can thiệp và dự benzodiazepine đối với các cơn co giật kéo dài. phòng các tổn thương không hồi phục thì cần phải phát hiện và xử trí nhanh chóng các nguy cơ nghiêm trọng. Cần nghiên cứu thêm lợi ích Các khuynh hướng trong tương lai của các dấu hiệu cảnh báo xuất hiện trước khi Suy giảm thần kinh nên được định nghĩa như bệnh tiến triển nặng hơn (sốt, tăng bạch cầu, hạ thế nào? Định nghĩa cần bao gồm một biện pháp natri máu, rối loạn huyết động, và đường máu đánh giá khách quan để có thể tiến hành nghiên bất thường). cứu một cách hệ thống và các kết quả có thể được © 2011 The Authors. 12 International Journal of Stroke © 2011 World Stroke Organization Vol 6, June 2011, 211–212
J. E Siegler and S. Martin-Schild Leading opinions áp dụng rộng rãi. Công cụ nào nhậy bén và đặc TÀI LIỆU THAM KHẢO hiệu nhất để phát hiện sự xấu đi của tình trạng 1. Kwan J, Hand P. Early neurological deterioration in acute stroke: clinical characteristics and impact on outcome. QJM thần kinh? Chúng tôi khuyến cáo dùng tiêu 2006; 99:625–33. chuẩn điểm NIHSS tăng thêm ≥2 điểm vì người 2. Weimar C, Mieck T, Buchthal J, Ehrenfeld CE, Schmid E, Diener HC. Neurologic worsening during the acute phase of ischemic ta đã chứng minh điều này dẫn đến sự tiến triển stroke. Arch Neurol 2005; 62:393–7. bệnh xấu nhất. Làm thế nào để phát hiện nhanh 3. Audebert HJ, Pellkofer TS, Wimmer ML, Haberl RL. nhất các nguyên nhân có thể cứu chữa? Khó Progression in lacunar stroke is related to elevated acute phase parameters. Eur Neurol 2004; 51:125–31. khăn đối với bằng chứng của các nguyên nhân 4. Sumer M, Ozdemir I, Erturk O. Progression in acute ischemic gây rối loạn chức năng não nguyên phát nằm stroke: frequency, risk factors and prognosis. J Clin Neurosci 2003; 10: 177–80. ở chẩn đoán hình ảnh. Chụp cắt lớp vi tính có 5. DeGraba TJ, Hallenbeck JM, Pettigrew KD, Dutka AJ, Kelly thể đánh giá một cách hiệu quả những mối đe BJ. Progression in acute stroke: value of the initial NIH stroke dọa quan trọng đối với sự sống như hiệu ứng scale score on patient stratification in future trials. Stroke 1999; 30:1208–12. khối, chảy máu, và giãn não thất. Các dấu hiệu 6. Roquer J, Rodriguez-Campello A, GomisMet al. Acute stroke sinh tồn và xét nghiệm cơ bản tốn ít thời gian và unit care and early neurological deterioration in ischemic stroke. J Neurol 2008; 255:1012–7. thường có thể bộc lộ các nguyên nhân thứ phát. 7. Thanvi B, Treadwell S, Robinson T. Early neurological Làm thế nào chúng ta có thể tránh những việc deterioration in acute ischaemic stroke: predictors, mechanisms làm tốn kém và mất thời gian? Người ta đã thiết and management. Postgrad Med J 2008; 84:412–7. 8. BrottT, Broderick J,KothariRet al. Early hemorrhage growth in kế một nghiên cứu tiến cứu để khẳng định hiệu patients with intracerebral hemorrhage. Stroke 1997; 28:1–5. quả và chi phí – hiệu quả của chiến lược phân cấp đối với việc đánh giá sự suy giảm thần kinh so sánh với các cách đánh giá trong quá khứ. © 2010 The Authors. International Journal of Stroke © 2011 World Stroke Organization Vol 6, June 2011, 211–212 13