Tái tạo hai bó dây chằng quạ đòn trong điều trị trật khớp cùng đòn độ ba trở lên bằng phương pháp sử dụng mảnh ghép gân cơ Hamstring tại Bệnh viện An Bình

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> TÁI TẠO HAI BÓ DÂY CHẰNG QUẠ ĐÒN TRONG ĐIỀU TRỊ<br /> TRẬT KHỚP CÙNG ĐÒN ĐỘ BA TRỞ LÊN BẰNG PHƯƠNG PHÁP SỬ DỤNG<br /> MẢNH GHÉP GÂN CƠ HAMSTRING TẠI BỆNH VIỆN AN BÌNH<br /> Đoàn Đình Hà*, Nguyễn Hoàng Duy*, Bùi Mạnh Côn*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Phương pháp ACCR là phương pháp điều trị giúp tái tạo khớp cùng đòn theo cơ chế cơ sinh<br /> học, giảm đau và nắn chỉnh mất vững.<br /> Mục tiêu: Sử dụng gân cơ Hamstring để tái tạo dây chằng quạ đòn bị đứt.<br /> Phương pháp: Mô tả hàng loạt ca.<br /> Kết quả: Điều trị 4 bệnh nhân bị trật khớp cùng đòn (TKCĐ) độ III trở lên bằng sử dụng gân cơ Hamstring<br /> để tái tạo dây chằng quạ đòn bị đứt.. Kiểm tra XQ hậu phẫu xương nắn vào khớp tốt trong tất cả các bệnh nhân<br /> đã mổ. Không có biến chứng.<br /> Kết luận: Kỹ thuật mổ đạt được hiệu quả điều trị chắc chắn, khắc phục nhược điểm của một số phương pháp<br /> trước đây.<br /> Từ khóa: Trật khớp cùng đòn, Tái tạo dây chằng quạ đòn.<br /> ABSTRACT<br /> USING HAMSTRING TENDON TO RECONSTRUCTION IN THE RUPTURE<br /> OF CORACOCLAVICULAR LIGAMENT WITH ACROMIOCLAVICULAR JOINT ISLOCATION III<br /> DEGREE OR ABOVE AT AN BINH HOSPITAL<br /> Doan Dinh Ha, Nguyen Hoang Duy, Bui Manh Con<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 5 - 2016: 139 - 143<br /> <br /> Background: The ACCR technique attempts to restore the biomechanics of the AC joint complex as<br /> treatment for painful or unstable dislocations.<br /> Objectives: Using Hamstring tendon to reconstruction in the rupture of coracoclavicular ligament.<br /> Subjects – Method: Case series study.<br /> Results: Using Hamstring tendon to reconstruction in the rupture of coracoclavicular ligament – in 4<br /> patients with acromioclavicular joint islocation III degree or above. Post operative X-ray revealed acceptable<br /> reduction in all cases. No major complications were noted.<br /> Conclusion: Surgical techniques to achieve effective treatment.<br /> Key words: acromio clavicular joint dislocation, ACCR.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ ở vị trí giải phẫu. Do vậy sự tái tạo dây chằng<br /> quạ đòn là điều cần thiết.(1,2).<br /> Trật khớp cùng đòn là một chấn thương<br /> Nhiều phương pháp phẫu thuật đã được<br /> vùng vai thường gặp ở nước ta. Trong trật khớp<br /> đưa ra để phục hồi lại khớp cùng đòn bị trật như<br /> cùng đòn độ III trở nên dây chằng quạ đòn (CC)<br /> xuyên kim, néo chỉ, nẹp móc... nhưng các<br /> bị đứt hoàn toàn, mất chức năng giữ xưong đòn<br /> phương pháp này không phục hồi được giải<br /> <br /> *Bệnh viện An Bình<br /> Tác giả liên lạc: BS.CKI. Đoàn Đình Hà ĐT: 0917353744 E-mail: dinhha201081@gmail.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện An Bình năm 2016 139<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016<br /> <br /> phẫu của dây chằng bị đứt và có nhiều nhược<br /> điểm riêng như bung dụng cụ, đau kéo dài, mất<br /> vững lại…<br /> Gần đây các phương pháp tái tạo dây chằng<br /> nón và dây chằng thang sử dụng vật liệu gân tự<br /> thân cũng như nhân tạo như dùng chỉ không<br /> tan, TightRope ®, chỉ neo … đều có kết quả ban<br /> đầu tốt.(3,2).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3: Phân loại theo Rookwood (Nguồn: De Giacomo<br /> A, Lemos MJ and Mazzocca AD, Rockwood and Green’s<br /> Fractures in Adults 8th edition).(3)<br /> Phân loại<br /> Tác giả Rookwood đã chia ra làm 6 độ:<br /> Độ I là dãn dây chằng cùng đòn, dây chằng<br /> Hình 1:Dây chằng quạ đòn có 2 bó là bó thang và<br /> quạ đòn còn nguyên.<br /> bó nón (Hình ảnh giải phẫu khớp cùng đòn, Nguyễn<br /> Quang Quyền, nhà xuất bản y học). Độ II: đứt dây chằng cùng đòn, dãn dây<br /> Từ khớp cùng đòn vào trong bó thang cách chằng quạ đòn.<br /> 2,5cm, bó nón cách bó thang 1cm. Từ độ III: đứt dây chằng cùng đòn, đứt hoàn<br /> toàn dây chằng quạ đòn, độ III với đầu ngoài<br /> xương đòn di lệch 25- 100% so với đối bên.<br /> Độ IV là đầu ngoài xương đòn di lệch ra sau<br /> vào cơ thang.<br /> Độ V là đầu ngoài xương đòn di lệch hơn<br /> 100% so với đối bên.<br /> Độ VI hiếm gặp với đầu ngoài xương đòn di<br /> lệch vào mặt dưới mỏm quạ.<br /> Phân loại theo thời gian<br /> Trật khớp cấp cứu: bệnh nhân đến khám<br /> trong vòng 48h sau tai nạn.<br /> Trật khớp sớm: bệnh nhân đến khám trong<br /> vòng 3 tuần sau tai nạn.<br /> Trật khớp muộn: bệnh nhân đến khám sau 3<br /> tuần bị tai nạn.<br /> <br /> Hình 2: Cơ chế chấn thương (Nguồn: De Giacomo A, Điều trị<br /> Lemos MJ and Mazzocca AD, Rockwood and Green’s Điều trị không phẫu thuật đối với độ I, II.<br /> Fractures in Adults 8th edition).(3) Phẫu thuật được chỉ định khi trật từ độ III<br /> trở lên.<br /> <br /> 140 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện An Bình năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Nhiều phương pháp phẫu thuật như xuyên Đường rạch da là đường Robert: từ phía sau<br /> kim, néo chỉ, nẹp móc... nhưng các phương pháp trên khớp cùng đòn đi xuống mỏm quạ. Sao cho<br /> này không phục hồi được giải phẫu của dây bộc lộ rõ mỏm quạ, khớp cùng đòn và dây chằng<br /> chằng bị đứt. quạ đòn # 7cm.<br /> Gần đây có các phương pháp tái tạo dây<br /> chằng nón và dây chằng thang.<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Mô tả hàng loạt ca.<br /> KẾT QUẢ<br /> Điều trị 4 bệnh nhân bị trật khớp cùng đòn<br /> (TKCĐ) độ III trở lên bằng sử dụng gân cơ<br /> Hamstring để tái tạo dây chằng quạ đòn bị<br /> đứt.. Kiểm tra XQ hậu phẫu xương nắn vào<br /> khớp tốt trong tất cả các bệnh nhân đã mổ.<br /> Không có biến chứng.<br /> BÀN LUẬN<br /> Chúng tôi mới phẫu thuật được 4 ca, tuy<br /> chưa đủ để đánh giá đầy đủ về phẫu thuật này,<br /> tuy nhiên theo nhiều tác giả khác trong nước<br /> như Bs Vũ Xuân Thành ( BV CTCH ), Bs Đoàn<br /> Việt Hùng ( BV ĐK Dack Lack ), Bs Nguyễn Hình 5: Kỹ thuật mổ<br /> Tường Quang thì phẫu thuật này cho kết quả tốt.<br /> (Figure 1-27, Landmarks and Incision, Chapter One The<br /> Kỹ thuật mổ Shoulder, Editors: Hoppenfeld, Stanley; deBoer, Piet, Title:<br /> Bệnh nhân mê nội khí quản. Surgical Exposures in Orthopaedics: The Anatomic<br /> Approach, 3rd Edition)(3).<br /> Tư thế nằm ngửa và kê vai 30 độ.<br /> Lấy gân Hamstring cùng bên (một gân) để<br /> thay dây chằng bị đứt, ưu điểm của gân<br /> Hamstring là ít để lại di chứng, gân to đủ dài,<br /> dễ lấy.<br /> Đo đường kính của gân để xác định đường<br /> kính khoan đường hầm.<br /> Sau khi đã bộc lộ khớp cùng đòn rõ ràng, bóc<br /> tách cơ dưới vai cho thấy rõ mỏm quạ.<br /> Khoan tiếp tục 2 đường hầm ở xương đòn<br /> bằng mũi khoan 3,0 – 4,5mm tùy đường kính<br /> gân.<br /> Cách khớp cùn đòn lần lượt 2,5 cm và 3,5 cm<br /> ( tương ứng với nguyên ủy của dây chằng thang<br /> Hình 4: Tư thế bệnh nhân và dây chằng nón ).<br /> (Figure 1-32, Position of the Patient, Chapter OneThe<br /> Shoulder, Editors: Hoppenfeld, Stanley; deBoer, Piet, Title:<br /> Surgical Exposures in Orthopaedics: The Anatomic<br /> Approach, 3rd Edition)(3).<br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện An Bình năm 2016 141<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 6: Kỹ thuật mổ (tt).<br /> Luồn sợi gân dưới mỏm quạ và đường<br /> hầm trên xương đòn, kèm theo sợi chỉ Fiber (<br /> sợi chỉ nội soi) để giữ chắc hơn dây chằng<br /> nhân tạo sau mổ.<br /> Hình 7: Kỹ thuật mổ (tt).<br /> Nắn khớp cùng đòn vào lại vị trí giải phẫu, (Figure 41-31, 32, 34, 35. Chapter 41 Acromioclavicular<br /> cột gân và chỉ tăng cường cho đến khi vững. Joint Injuries 1598-1600, Cory Edgar, Anthony<br /> Cố định thêm khớp cùng đòn bằng kim DeGiacomo, Mark J. Lemos and Augustus D. Mazzocca,<br /> kirschner 1.8, sau 08 – 12 tuần thì rút kim Rockwood and Green’s Fractures in Adults EIGHTh<br /> Kirschner ra. EDITION).(3)<br /> Phục hồi chức năng sau mổ<br /> Trong 6-8 tuần đầu mang đai vai chi trên, chỉ<br /> bỏ ra khi tập.<br /> Bốn tuần đầu tập đưa trước sau, gấp duỗi<br /> khuỷu và dang vai dưới 900.<br /> Sau 4 tuần tập lấy lại biên độ thụ động<br /> khớp vai.<br /> Sau 6 tuần tập lấy lại biên độ chủ động<br /> khớp vai.<br /> Sau 8-12 tuần có thể rút kim cố định.<br /> Trở lại công việc sau 3 tháng.<br /> Có thể chơi thể thao lại sau 6 tháng.<br /> (lưu ý khi còn kim cố định biên độ vận động<br /> còn giới hạn khoảng 150, không tập xoay vòng<br /> tròn vai vì có thể gãy kim)<br /> Đánh giá theo chỉ số (Constant score).<br /> 142 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện An Bình năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Hệ thống tính điểm này bao gồm bốn biến KẾT LUẬN<br /> được sử dụng để đánh giá chức năng của vai.<br /> Kỹ thuật mổ đạt được hiệu quả điều trị chắc<br /> Các vai trái và phải được đánh giá một cách<br /> chắn, khắc phục nhược điểm của một số phương<br /> riêng biệt.<br /> pháp trước đây.<br /> Các biến chủ quan là đau và ADL (giấc ngủ,<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> làm việc, giải trí / thể thao) tổng cộng 35 điểm.<br /> 1. Bùi Văn Đức. Trật khớp cùng đòn. Chấn thương chỉnh hình chi<br /> Các biến khách quan là ROM và trương lực trên, NXB lao động –xã hội 2004;pp 77-82.<br /> cơ tổng cộng 65 điểm. 2. Nguyễn Ngọc Tuấn & Nguyễn Ngọc Thành. Phẫu thuật điều<br /> trị trật khớp cùng đòn độ III và gãy đầu ngoài xươngđòn:<br /> Tổng cộng 100 điểm. Tốt 80 – 100 điểm / khá Nhân 16 trường hợp. Y học TP.Hồ Chí Minh chuyên đề cơ<br /> 60 – 79 điểm/ trung bình 40 – 59 / xấu < 40 điểm. xương khớp; Tập 10 phụ trương 2/2006.<br /> 3. Rockwood CA Jr. Injuries to the acromioclavicular joint.<br /> Phẫu thuật này ưu điểm hơn vì có tái tạo lại Fractures in adults Vol 1,2nd ed. Philadelphia: Lippincott;1984:<br /> được dây chằng quạ đòn phù hợp về giải phẫu 860-910.<br /> <br /> và cơ sinh học của khớp cùng đòn.<br /> Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu nhiều hơn Ngày nhận bài báo: 03/08/2016<br /> về phương pháp điều trị mới này để có thể đánh Ngày phản biện nhận xét bài báo: 07/09/2016<br /> giá đầy đủ và chính xác hơn. Ngày bài báo được đăng: 05/10/2016<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện An Bình năm 2016 143<br />