intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Tâm thần học part 3

Chia sẻ: Ashfjshd Askfaj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

167
lượt xem
47
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Các biểu hiện có thể khác của bệnh trầm cảm là cảm giác do dự, không chắc chắn, tiêu chuẩn và đòi hỏi cao, yêu cầu cao với người khác và với chính mình, dễ bị tổn thương, khó thay đổi những thói quen cũ dù không còn phù hợp, luôn ở tình trạng mệt mỏi, ủ rủ và căng thẳng, rất dễ tức giận và nổi nóng, không có hứng thú làm bất cứ chuyện gì[9]. Luôn có ý nghĩ tiêu cực về bản thân, và người khác, cảm giác tuyệt vọng không còn lối thoát, không còn niềm...

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Tâm thần học part 3

  1. 23 Trong m t s trư ng h p ngư i b nh có c m tư ng như là t quan sát ư c mình t xa, m t s trư ng h p khác thì có c m giác như mình ã ch t, thư ng g p là tr ng thái m t c m xúc. Các r i lo n tri giác sai th c t i - gi i th nhân cách thư ng k t h p v i nhau, xu t hi n trong b i c nh b nh lý tâm căn, tr m c m, r i lo n s , r i lo n ám nh cư ng b c, ho c ngư i bình thư ng khi b m t m i, b cách ly giác quan, do nhi m c các ch t gây o giác. CÂU H I ÔN T P 1. Phân bi t c m giác và tri giác 2. Phân bi t o tư ng và o giác 3. Phân lo i o giác theo giác quan 4. Phân lo i o giác theo thái c a ngư i b nh
  2. 24 TR M C M M c tiêu bài gi ng: 1. Trình bày ư c t m quan tr ng c a v n tr m c m. 2. Trình bày ư c các tri u ch ng lâm sàng và phân lo i tr m c m. 3. Trình bày ư c nguyên t c i u tr và cách s d ng m t s thu c ch ng tr m c m thông thư ng. I. T M QUAN TR NG C A V N TR M C M R i lo n tr m c m là m t trong nh ng r i lo n có t l r t cao trong nhân dân các nư c trên th gi i. Theo ư c tính c a T ch c y t th gi i, 5% dân s th gi i có r i lo n tr m c m. Các nghiên c u d ch t lâm sàng riêng c a nhi u nư c còn cao hơn . - Pháp: Trong m t năm Trong c i Nam: 3,4% 10,7% N : 6,0% 22,4% (Theo Levine và Sellouch 1993) -M 10,3% 17,1% (Theo Kesoler và c ng s 1994) - Qu t ng (Thư ng Tín Hà Tây) 8,35%. Kielhoz (1974) căn c vào k t qu i u tra c a trên 10.000 th y thu c hành ngh 5 nư c Châu Âu (Áo, c, Pháp, Ý, Thu Sĩ) cho bi t có 10% nh ng b nh nhân n các phòng khám a khoa có r i lo n tr m c m và 5% là tr m c m cơ th . Và 90% các b nh nhân này ang ư c các th y thu c không chuyên khoa tâm th n i u tr và theo dõi. Th c t này có th có nh ng h u qu nghiêm tr ng nh ng nơi ang còn thi u nhi u th y thu c tâm th n ng th i các th y thu c a khoa l i chưa ư c ào t o y v lâm sàng tâm th n h c. ó nh ng b nh nhân tr m c m trong m t th i gian dài ph i nh n nhi u ch n oán không úng khác nhau trư c khi n v i chuyên khoa Tâm th n. Do ch n oán không úng nên i u tr không k t qu , b nh nhân tr nên mãn tính và ph i ch u nhi u phí t n, au kh kéo dài, m t lòng tin vào th y thu c và y h c, ch n oán và i u tr ti p theo g p nhi u khó khăn hơn. M t khác, r i lo n tr m c m n u không ư c phát hi n k p th i và i u tr thích h p và tích c c s ngày càng n ng hơn và nguy cơ t sát ngày càng cao hơn. Theo Rouillon nguy cơ t sát b nh nhân tr m c m là 10-20%. Do ó Vi t Nam c n ph bi n ki n th c ch n oán và i u tr tr m c m n ông o th y thu c a khoa và các chuyên khoa khác nhau là c n thi t và có nhi u ý nghĩa th c ti n. II. CÁC TRI U CH NG LÂM SÀNG VÀ PHÂN LO I TR M C M 1.Theo ICD-10 (B ng phân lo i qu c t 1992) 1.1. Các tri u ch ng c a m t giai o n tr m c m - 3 Tri u ch ng cơ b n: + Khí s c tr m . + M t m i quan tâm thích thú. + Tăng m t m i, gi m ho t ng.
  3. 25 - 8 Tri u ch ng ph bi n khác: + Gi m t p trung chú ý + Gi m t tr ng t tin + Ý tư ng b t i + Bi quan v tương lai + Ý tư ng và hành vi t sát + R i lo n gi c ng + Ăn m t ngon, sút cân + Gi m sút tình d c 1.2 Phân lo i theo m c và s lư ng các tri u ch ng k trên + Giai o n tr m c m nh + Giai o n tr m c m v a + Giai o n tr m c m n ng và theo phương th c ti n tri n c a tr m c m. + R i lo n tr m c m lư ng c c (hi n t i giai o n tr m c m). + R i lo n tr m c m tái di n. + R i lo n khí s c dai d ng. Trong ICD-10 không cp n các th không i n hình như tr m c m cơ th và cũng không phân lo i theo nguyên nhân. 2. Phân lo i truy n th ng theo nguyên nhân (Kielholz 1982) 2.1. Tr m c m căn nguyên cơ th - Tr m c m th c t n (do các b nh có t n thương não) - Tr m c m tri u ch ng (do các b nh cơ th ngoài não). 2.2. Tr m c m n i sinh - Tr m c m phân li t- c m xúc - Tr m c m lư ng c c - T r m c m ơn c c - Tr m c m thoái tri n. 2.3. Tr m c m tâm sinh - Tr m c m tâm căn - Tr m c m suy ki t - Tr m c m ph n ng. 3. Phân lo i theo các tri u ch ng i n hình và không i n hình Theo các tác gi pháp Pichot, EMC 1980 3.1. Các th tr m c m i n hình Tr m c m là m t tình tr ng b nh gây nên g m 5 nhóm tri u ch ng: - 2 Nhóm tri u ch ng cơ b n: + Khí s c tr m (bu n b nh lý) + Tr ng thái c ch tâm lý - v n ng. - 3 Nhóm tri u ch ng k t h p: + Lo âu + Bi n i tính cách + Các tri u ch ng cơ th . 4 Nhóm tri u ch ng trên ch y u là mh ng tri u ch ng tâm th n thư ng n i lên hàng u, còn nhóm th 5 các tri u ch ng cơ th thư ng n m phía sau. 3.1.1. Khí s c tr m (bu n b nh lý) bao g m
  4. 26 - au kh v tâm th n - M t m i quan tâm thích thú - Ý tư ng b t i, không x ng áng. - Ý tư ng mu n ch t. c i m là tê li t tình c m (s m t tình c m, m t kh năng xúc ng) trong ngư i b nh m t cách th t au xót (“Tôi không có nh ng ngư i thân thu c n a, th t áng s ”). 3.1.2. S c ch tâm lý- v n ng Th hi n b i m t s m i m t ghê g m và m t s ch m ch p v v n ng và tâm th n. - S m t m i và tình tr ng d m t: + C m tư ng ki t s c hoàn toàn ho c c m giác chóng m t m i hơn thư ng ngày, thư ng có thêm s ỳ (thi u kh năng b t u m t ho t ng); ngư i ta nói ây là s thi u ngh l c ( c ch v ý chí), nh ng d u hi u này d n n ngư i b nh không th hành ng. + Thi u quy t nh: kém kh năng th c hi n m t s l a ch n là m t d u hi u s m nh t. - S ng ng tr v n ng: ó là s gi m b t, s ch m ch p v ho t ng v n ng: + Bradyphémie: ch m ch p khi kh i s nói (kéo dài th i gian nghĩ gi a các o n c a l i nói). + Bradykinésie: ch m ch p trong các c ng, v n ng ỳ ch, gi m trương l c, thư ng c ng thêm tâm th n ch m. + m c ph i dùng i u b : các r i lo n v i ub i t nh n g c ng (gi m i u b , nghèo i u b ) n hoàn toàn b t ng V âm i u: âm i u th p, r n r n d chán, và không có s uy n chuy n m m m i c a ti ng. T t c nh ng m c u có th ư c nh n th y t m t s ch m ch p u u (nh t là thân hình). - S ch m ch p tâm th n. Nh ng tác ng trong i s ng tâm th n không ph i b r i lo n nhưng b trì tr . + Khó khăn chuy n t m t tài này qua m t tài khá: s nghi n ng m tâm th n t o nên m t ý tư ng tr m c m c nh t. + Nh ng r i lo n ch quan v t p trung (không có th t s chú ý vào m t vi c gì) và v trí hh (không có kh năng nh l i i u gì: thư ng là i i v i nh ng vi c m i x y ra). + S c m th y th i gian i ch m l i (c m tư ng r ng các ngày không bao gi trôi qua). 3.1.3. Lo âu - Thư ng nh và b khí s c tr m che l p - Có th chuy n sang kích ng v i nhi u tri u ch ng cơ th , tăng nguy cơ phát sinh xung ng t sát. 3.1.4. Bi n i tính cách, r i lo n n i dung tư duy - Có th tr nên cáu g t, h n h c, xâm ph m có th thúc y t sát. - Ph nh cái tôi:
  5. 27 + S làm gi m giá tr (c m giác t ti, y u kém ch ng t s không tin tư ng vào mình) + T bu c t i mình d a trên nh ng l i l m cũ, mà ôi khi ngư i b nh làm tăng lên ho c chưa bao gi m c ph i. - Ph nh th gi i bên ngoài: + T thương h i có th thay th tính t nh n t i ho c xu t hi n c hai. + Ngư i b nh than phi n và cho r ng không ai hi u bi t ho c không có ai giúp anh ta. + Ngư i b nh trách nhi m v các r i lo n c a h cho ngư i khác. S trách nhi m này có th ư c hình thành b ng m t hình th c hoang tư ng. (hoang tư ng b truy h i ho c v m t m i h i, có khi hoang tư ng v liên h ho c ghen tuông) - Ph nh tương lai: Bi quan, có lúc có c m tư ng không th ch a lành b nh (tin ch c mình không bao gi lành b nh ư c) 3.1.5. Các tri u ch ng cơ th - R i lo n gi c ng : + Ch ng m t ng vào lúc g n sáng là c i m c a b nh tr m c m. + Ch ng m t ng vào lúc thiu thiu ng thư ng liên quan n s lo âu. + Ch ng m t ng nhi u: m t năng l c, và thích n m mãi t i giư ng thư ng ư c hi u l m là ch ng ng nhi u. - R i lo n trong hành vi ăn u ng. + Thư ng thư ng là ch ng chán ăn v i s g y m hơn là tăng cân - R i lo n tình d c: + S ham thích tình d c h th p (có th n không còn n a), nam gi i b t l c, n gi i lãnh m tình d c (frigidité) - Các hi n tư ng th n kinh th c v t kèm theo: + H ng khô, táo bón, cư ng phó giao c m như huy t áp th p m ch ch m + Nên chú ý nh ng d u hi u th c v t này cũng có th do m t s thu c ch ng tr m c m (tác d ng không mong mu n). - R i lo n th n kinh cơ: au nhi u lo i, nhi u khu trú như au ng c, au cơ kh p, c bi t au u dai d ng. Ba y u t r t quan tr ng: - Các tri u ch ng xu t hi n gián o n so v i tình tr ng trư c kia c a b nh nhân. - Các tri u ch ng tr m c m có nhi u bi n chuy n trong vòng 24 gi , c bi t là s ti n tri n vào bu i chi u c a toàn b b nh c nh lâm sàng. ôi khi, ngư c l i, ngư i ta nh n th y m t s gi m th p d n các tri u ch ng trong su t m t ngày (không c hi u). - S hi u bi t m t tình tr ng tr m c m c n ph i nh n th y s nguy hi m v t sát (suicide). 3.2. Tr m c m cơ th hay tr m c m n
  6. 28 Thu t ng tr m c m n ư c Lange ưa ra t 1928. Năm 1973 trong m t h i th o qu c t tr m c m n ư c nh nghĩa là m t th r i lo n tr m c m trong ó các tri u ch ng cơ th chi m v trí hàng u và các tri u ch ng tâm th n rút lui v phía sau (Kielholz). ây là m t b nh tr m c m ó các d u hi u c bi t u lui hàng th hai, b che y b i nh ng tri u ch ng hàng u khác thư ng là v cơ th (th ch t). ch m t n i dung tương t như trong nh nghĩa tr m c m n, nhi u tác gi s d ng m t s thu t ng khác như: tr m c m cơ th , tr m c m cơ th hoá, tr m c m không tr m c m, tương ương tr m c m vv.. Thu t ng tr m c m cơ th và tr m c m n ư c s d ng nhi u nh t. Tr m c m cơ th không ph i là m t ch n oán phân lo i như tr m c m n i sinh hay tr m c m tâm sinh. Nó ch là m t gi thuy t, m t g i ý nên th hư ng v tr m c m. Ch sau khi t p h p b ng ch ng có th ch n oán là tr m c m thì m i ch n oán h i c u là tr m c m cơ th . Ti p theo c n làm thêm ch n oán nguyên nhân vì tr m c m cơ th có th xu t hi n trong các th lâm sàng có nguyên nhân khác nhau. i v i thu t ng tương ương tr m c m c n s d ng th n tr ng hơn và nên s d ng h n ch . Theo Pichot trong tương ương tr m c m không có các tri u ch ng tâm th n c a tr m c m mà ch có các tri u ch ng cơ th b các tri u ch ng au nh c l n át (ho c các tri u ch ng tâm th n không c trưng cho tr m c m như ám nh, chán ăn tâm th n, r i lo n tình d c v.v..). Còn tr m c m n ngư c l i ng sau các tri u ch ng cơ th v n th p thoáng các tri u ch ng tâm th n c trưng c a tr m c m có th phát hi n ư c qua thăm khám t m và phân tích ch t ch . R t thư ng g p là nh ng d u hi u không i n hình, c nh và kéo dài: nh c u, au xung quanh m t ( au lư i, au răng), au lưng. Ta có th ch n oán b nh do: - Không có nguyên nhân th c th . - Th y rõ các d u hi u tr m c m c bi t (s r u rĩ, d b kích thích, m t h ng thú, trì tr ): các d u hi u này thư ng ít ư c lưu ý t i và cũng thư ng hay b b qua ho c có th ư c xem như thu c m t b nh v thân th , ch có v i s khám xét k lư ng m i có th th y rõ ư c. - S m t cân b ng gi a các ch ng au nh c ư c lưu ý và quan tr ng v kém kh năng ho t ng. - S ti n tri n t ng th i kỳ nh ng r i lo n qua ó nh ng cơn này xen l n vào nh ng cơn i n hình. - S hi n h u v ti n s gia ình. - S vô hi u c a i u tr theo tri u ch ng và hi u qu c a các thu c ch ng tr m c m. III. CH N OÁN PHÂN LO I THEO NGUYÊN NHÂN Sau khi ã hi u v tình tr ng tr m c m, chúng ta ph i tìm cách x p nó vào “nh ng lo i b nh” mà ó thư ng có tr m c m. có th ch n oán, ph i bi t r ng m t tr ng thái tr m c m có th k t h p v i m t b nh tâm th n khác rõ nét ho c có th làm cho ti n tri n c a nó ph c t p hơn; trong trư ng h p này c n: - S ch n oán chính (“v b nh”) t ư c s là ch n oán c a b nh tâm th n mà ó có tr m c m.
  7. 29 - ôi khi, tr m c m xu t hi n cùng m t lúc v i nh ng d u hi u u tiên c a b nh tâm th n khác mà ó tr m c m k t h p thêm, tri u ch ng h c c a b nh c nh s c bi t hơn, nh ng d u hi u c a tr m c m tăng cư ng v i d u hi u c bi t c a b nh ta ang chú ý (ví d : tr m c m không i n hình m t b nh nhân tâm th n phân li t), v m t ti n tri n, s ch n oán gi a m t r i lo n v khí ch t và m t b nh tr m c m c ng v i m t b nh khác có th s r t khó khăn. Cũng như v y, m t tr ng thái tr m c m có th c ng thêm v i m t b nh khác không ph i tâm th n, ho c làm cho s ti n tri n c a nó nghiêm tr ng hơn (b nh th c th , b nh do th y thu c). Trong hai trư ng h p này, ngư i ta thư ng nói v “s m t bù tr tr m c m c a m t b nh tâm th n nào ó” ho c c a m t tr ng thái tr m c m i v i m t b nh tâm th n ho c m t b nh th c th như tr ng thái tr m c m m t b nh nhân Parkinson. Quan ni m v tr m c m th phát xác nh n v s k t h p này. Nh ng tr m c m th phát là nh ng tr m c m k ti p nhau ho c k t h p v i m t t n thương th c th ho c v i m t tri u ch ng tâm th n khác. S k t h p này không xác nh v m t s liên h nguyên nhân gi a hai lo i b nh. cho s ch n oán v tr m c m nguyên phát ( i l p v i s ch n oán v tr m c m th phát) có th xác nh n ư c, c n ph i có s hi n h u c a m t h i ch ng tr m c m: - Không có ti n s c a m i r i lo n tâm th n, ngoài các giai o n khí ch t (tr m c m ho c hưng c m). - Không có m t b nh n i khoa t trư c ho c cùng lúc v i h i ch ng tr m c m. 1.Tr m c m th c t n và tri u ch ng có th ch n oán chúng ta c n d a vào: - K t qu thăm khám v th n kinh, n i khoa... và các xét nghi m c hi u. - K t qu ch n oán xác nh c a các chuyên khoa liên quan - Chú ý tr m c m do các ch t ma tuý và các ch t hư ng th n 2. Tr m c m n i sinh ch n oán cơn tr m c m c n căn c nh ng tiêu chu n sau ây: - Nhân t di truy n trong gia ình (tr m c m ho c hưng c m). - Tính ch t lư ng c c các tri u ch ng - Tính ch t chu kỳ các tri u ch ng - Lo i tr b nh th c th và ph n ng tr c ti p v i stress. - Tính ch t n ng lên v bu i sáng. C n chú ý tính ch t r t “sinh h c” c a cơn: +S au kh tâm th n thư ng r t m nh. + S tê li t c m xúc là c bi t c a lo i tr m c m này. + Trì tr tâm th n v n ng, ôi lúc b che y b i s kích ng lo âu, nh ng bi u hi n này thư ng xuyên và v i m c thay i, ôi khi có tr ng thái s ng s .
  8. 30 + Trong lo i tr m c m này, s nguy hi m do ti n n hành ng t sát là r t l n; lúc nào cũng ph i phòng s ti n tri n c a cơn tr m c m, m c dù ch có 3 th i i m là lúc thu n l i nh t ti n n hành ng: T sát m màn c a cơn; có khi t sát t p th (s gi t ngư i v tha kèm theo s t t trong các tr m c m hoang tư ng). T sát trong th i gian i u tr (do gi i c ch tâm lý v n ng, vi c này x y ra trư c khi h t s au kh tâm th n). T sát vào th i kỳ ang l i s c. - Các thay i trong vòng 24 gi : m t tiêu chu n khá ch c ch n v n i sinh là s xu t hi n nh ng thay i v tri u ch ng v i m c t i a r i lo n bu i sáng và t t d n lên bu i chi u. S suy như c bu i sáng. S m t ng lúc sáng s m. ư c s p x p vào nh ng tr m c m n i sinh: - Các tr m c m tr m mu n (Dépression mélancolique). - Các tr m c m hoang tư ng. - Các tr m c m lo âu khi chúng kèm theo các d u hi u tr m mu n. - Các tr m c m s ng s . - Tr m mu n thoái tri n: có c i m v i tu i xu t hi n ch m (sau 50 tu i) và v phương di n tri u ch ng h c (ngoài khí s c tr m c m) v i m t nhóm tri u ch ng hàng u c a chúng ngư i ta th y: + S lo âu. + S kích ng. + Các ý tư ng nghi b nh: h i ch ng ph nh các cơ quan (Cortard) là thư ng có hơn l a tu i này. 3. Tr m c m tâm căn và ph n ng - Tr m c m “tâm căn” n i b t b i s ph n ng trong m t hoàn c nh hi n t i, b i nh ng c m giác b ru ng b liên quan v i nh ng thi u th n c a th i niên thi u cũng như nh ng xung t vô ý th c c a tu i u thơ; ph i phân bi t tr m c m này v i tr m c m x y ra do m t b nh tâm căn: - Tr m c m ki t s c c ng v i các stress tâm lý. - Tr m c m ph n ng: tr m c m xu t hi n k t h p v i m t ch n thương c m xúc (tang tóc, ly bi t, th t b i ngh nghi p): + R i lo n th n kinh th c v t. + c i m nhân cách + Hoàn c nh xung t và stress + Tác d ng c a li u pháp tâm lý M ts i tư ng dư ng như c bi t m ư ng cho b nh tr m c m, nhân cách ái k , chưa thành th c, có m t tâm lý tr m c m thư ng xuyên k t h p nh ng m c c m t ti và c m giác không ư c ai thương. Chú ý các tri u ch ng c bi t c a cơn: - Bu n thư ng có m c và dao ng.
  9. 31 - N i dung c a tư duy: + Các ý nghĩ v t i l i r t ít có, thư ng thư ng ngư i b nh t xem là n n nhân. + C m giác thi u s giúp và s thông c m c a nh ng ngư i chung quanh r t rõ r t, k t h p v i m t s òi h i tình thương. + S bi quan bi n thành thư ng là m t kh i lo s cho tương lai và ngư i b nh còn nuôi hy v ng, ngư i ta không bao gi tìm th y s tin ch c v kh năng không th lành b nh c a ngư i b nh tr m mu n. + Sau cùng, ngư i ta không tìm th y các hoang tư ng: s hi n h u c a chúng xác nh n b nh tr m c m n i sinh. - S c ch v n ng tâm lý: ngư i ta không tìm th y s trì tr v n ng tâm lý cũng như s tê li t c m xúc. - S lo âu n i lên hàng u. - Ngư i ta không tìm th y nh ng thay i trong 24 gi trong các tri u ch ng: s suy như c có th n ng hơn và xu t hi n t sáng s m, nhưng ngư i ta không bao gi tìm th y s thuyên gi m vào bu i chi u như trong tr m c m n i sinh. - Nh ng r i lo n v gi c ng là thư ng xuyên: gi c ng không u, không ph c h i, ít có m t ng vào bu i sáng. - Nh ng ý tư ng t sát thư ng xuyên; s mu n ch t r t ít ư c xác nh ngư i b nh tr m mu n. - Tri u ch ng là s ph n ng v i nh hư ng c a môi trư ng bên ngoài.Ti n tri n n tr m c m m n tính. IV. CH N OÁN PHÂN BI T - C n chú ý phân bi t r i lo n tr m c m cơ th v i nhi u r i lo n tâm th n khác cũng có nhi u bi u hi n cơ th như r i lo n phân ly (F41), r i lo n ch c năng th n kinh t tr (G45.3), r i lo n nghi b nh (F45.2), r i lo n lo âu (F41.1), suy như c th n kinh (F48.0) vv..Như v y mu n có ch n oán chính xác c n có s h i ch n và h pû tác ch t ch gi a chuyên khoa tâm th n và chuyên khoa các b nh cơ th . - Trong ph m vi bài này ch gi i h n phân bi t gi a r i lo n tr m c m cơ th v i các r i lo n lo âu và suy như c th n kinh là nh ng r i lo n thư ng gây nh m l n trong ch n oán các phòng khám a khoa và tâm th n. Bu n bình thư ng thư ng xu t hi n sau m t y u t nguyên nhân,nó không k t h p v i nhưng d u hi u khác c a b nh tr m c m và không d n n m t kh năng ch c năng c a tr m c m... m t n i bu n riêng bi t không ch n oán v tr m c m. 1. Tr m c m cơ th v i r i lo n lo âu lan to (F41.1, ICD-10) S ch n oán có lúc r t khó trong các d ng tr m c m mc nh và û lo âu có lúc là m t tri u ch ng chính (tr m c m thư ng do tâm th n) Theo kinh i n mà nói, c m xúc lo âu (s m t vi c gì s n) khác v i c m xúc tr m c m ( au n trư c m t vi c gì ã x y ra r i), tuy v y, lo âu có th cùng k t h p nhi u c m xúc tr m c m, che y chúng. - Các tri u ch ng c a r i lo n lo âu theo ICD-10: + Lo s s b t h nh s x y n (kèm theo khó t p trung, cáu g t)
  10. 32 + Căng th ng v n ng (b n ch n, căng th ng, run, không thư giãn ư c). + Ho t ng th n kinh th c v t quá m c (toát m hôi, m ch nhanh, th g p, khó ch u vùng thư ng v , chóng m t..) - Các tri u ch ng tr m c m xu t hi n nh t th i (vài ngày m t l n) không lo i tr r i lo n lo âu lan to . - C m xúc n n t ng c a lo âu là lo s còn c m xúc n n t ng c a tr m c m là bu n. - Trong lo âu không có các tri u ch ng m t m i quan tâm, thích thú và m t sáng ki n là nh ng nét c trưng c a tr m c m. - Các tri u ch ng cơ th trong lo âu, c bi t các r i lo n th c v t - n i t ng có tính ch t cư ng giao c m (ho t ng i n cơ tăng, huy t áp tăng, m ch nhanh v. V..). Còn trong tr m c m l i có tính ch t cư ng phó giao c m (ho t ng i n cơ gi m, huy t áp gi m, m ch ch m v. V..). - Tuy nhiên trong th c t lâm sàng nhi u khi ch n oán phân bi t g p khó khăn do: + Trong tr m c m có lo âu nh và trong lo âu cũng có tr m c m nh nh t th i. + Trong tr m c m, ôi khi lo âu tăng cao dư i tác d ng c a các stress m i, ho t hoá các ho t ng th n kinh th c v t mang tính ch t cư ng giao c m, và t c ch tâm lý- v n ng chuy n sang hưng oh n tâm lý v n ng. + Trong th c t lo âu và tr m c m có th k t h p v i nhau và c hai u m c nh hay v a ngang nhau, không r i lo n nào chi m ưu th ành ph i dùng m c F41.2: r i lo n lo âu và tr m c m h n h p. 2. Phân bi t tr m c m cơ th v i suy như c th n kinh - Trong suy như c th n kinh cũng có các tri u ch ng cơ th c a tr m c m và lo âu như: nh c u, r i lo n gi c ng , au các lo i và nhi u r i lo n th c v t - n i t ng. ng th i trong suy như c th n kinh l i có tr ng thái tr m c m và lo âu m c nh hay v a. Do v y trư c kia ch n oán suy như c th n kinh b l i d ng nhi u nư c trên th gi i và c nư c ta. R t nhi u trư ng h p tr m c m và lo âu ch n oán là suy như c th n kinh, i u tr không k t qu , b nh tr nên m n tính, gây ra nhi u h u qu tai h i. Theo ICD-10 tiêu chu n ch n oán SNTK: + M t m i tăng lên sau m t s c g ng ho c cơ th suy y u hơn hay ki t s c sau m t c g ng th l c t i thi u ( theo c m giác t i thi u c a b nh nhân). + Ít nh t có hai trong các tri u ch ng sau ây: c m giác au nh c cơ, chóng m t , au căng u, r i lo n gi c ng , không thư giãn ư c, cáu g t, ăn khó tiêu. + Các r i lo n th n kinh th c v t và tr m c m có th có nhưng không n ng và kéo dài có th làm ch n oán theo các r i lo n c hi u khác trong ICD-10 ( tr m c m, lo âu, v. V..). D u hi u thu n l i cho ch n oán b nh tr m c m: - S trì tr ch m ch p và m t ng lúc g n sáng, ó là nh ng y u t phân bi t t t có giá tr cũng như khí s c tr m c m. - S ti n tri n t t hơn vào bu i chi u c a tri u ch ng tr m c m và lo âu. - M t t t c các h ng thú (ngư i b nh lo âu m c dù luôn hư ng v s lo âu, v n có th ham thích trong m i ho t ng)
  11. 33 - M t s tin tư ng chính mình ( ngư i lo âu, s m t tin tư ng chính mình không bao gi g n ch t như i v i ngư i b nh tr m c m, khi ngư i lo âu t ra có c m tư ng m t kh năng, ngư i b nh tr m c m thư ng có m t s tăng thêm các khó khăn bên ngoài). - V m t tri u ch ng h c th ch t: s táo bón thư ng có b nh tr m c m hơn trong các r i lo n v lo âu: ngư c l i, các r i lo n v tim - hô h p (h i h p, au nh c trư c tim, ng t ng t...) au b ng, nôn m a, khô và ng mi ng (hai tri u ch ng này thư ng b xét l m là do b nh tr m c m hơn là do b nh lo âu) thư ng luôn luôn ư c th y trong các r i lo n lo âu. V. CÁC NGUYÊN T C HƯ NG D N I U TR 1. Chuy n b nh nhân Nhi u tác gi ngh các chuyên khoa khác g i n chuyên khoa tâm th n nh ng b nh nhân có các c i m sau: -M c tr m tr ng các tri u ch ng cơ th do b nh nhân nêu ra không phù h p v i thăm khám lâm sàng và xét nghi m khách quan. - i u tr n i khoa dai d ng nhưng không k t qu . - Chưa khám chuyên khoa tâm th n l n nào. - B nh nhân cho mình không có r i lo n tâm th n. 2. N u ã có hư ng ch n oán theo nguyên nhân 2.1. i v i tr m c m th c t n và tri u ch ng Ch y u i u tr các b nh th n kinh và n i khoa ã gây ra tr m c m, k t h p i u tr các tri u ch ng tr m c m b ng các thu c ch ng tr m c m, gi i lo âu v. V... 2.2. Tr m c m n i sinh Ch y u i u tr b ng các thu c ch ng tr m c m phù h p v i tri u ch ng cơ b n, li u lư ng tương x ng v i m c tr m tr ng, th i gian lâu dài . 2.3. Tr m c m tâm sinh Ch y u i u tr b ng li u pháp tâm lý thích h p k t h p các thu c ch ng tr m c m. 3. Trư ng h p chưa có hư ng ch n oán nguyên nhân 3.1. i u tr theo các bi u hi n lâm sàng, ch y u b ng các thu c c ng tr m c m (CTC) 3.1.1. Ch n lo i CTC Căn c vào 2 tác d ng ch y u tương ph n nhau. Ch n CTC có tác d ng an d u như : Amitriptyline, Laroxyl....dùng cho các trư ng h p tr m c m có bi u hi n lo âu, b n ch n, m t ng ...Ch n CTC có tác d ng kích thích hay cư ng th n như: Desipramine, Tofranil, dùng cho nh ng trư ng h p có bi u hi n c ch ho t ng tâm lý v n ng ch m ch p. a s các trư ng h p tr m c m cơ th thư ng có các tri u ch ng m t ng lo âu,b n ch n có th dùng th Amitrityline n u có tác d ng ph có th dùng các lo i thu c th h m i như Stablon, Fluoxetine (Prozac) v. V.. 3.1.2. Li u dùng Li u lư ng r t khác nhau tuỳ thu c vào kh năng dung n p c a m i b nh nhân và hi u qu c a thu c trên m i cá nhân nh t nh. Sau ây là li u trung bình m t s thu c thư ng dùng i v i ngư i l n: + Amitrityline 25mg, t 100mg n 200mg/ ngày.
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2