Tần suất, độ nhạy của các dấu hiệu hình ảnh của chụp cắt lớp điện toán trong chẩn đoán bệnh viêm túi thừa đại tràng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TẦN SUẤT, ĐỘ NHẠY CỦA CÁC DẤU HIỆU HÌNH ẢNH<br /> CỦA CHỤP CẮT LỚP ĐIỆN TOÁN TRONG CHẨN ĐOÁN<br /> BỆNH VIÊM TÚI THỪA ĐẠI TRÀNG<br /> Nguyễn Việt Thành*, Lê Huy Lưu*, Đặng Ngọc Thạch**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Bệnh lý túi thừa đại tràng thường rất phổ biến ở các nước phát triển và tần suất mắc bệnh tăng<br /> dần theo độ tuổi. Tại các nước châu Âu, túi thừa đại tràng xuất hiện chủ yếu bên trái chiếm tỉ lệ 95%, nhưng<br /> ngược lại tại các nước châu Á túi thừa xuất hiện chủ yếu bên phải với tỉ lệ lên đến 70%. Viêm túi thừa là một<br /> biến chứng lâm sàng thường gặp nhất của bệnh lý túi thừa đại tràng chiếm tỉ lệ khoảng 10-25%. Tại Việt Nam,<br /> theo Lê Huy Lưu nghiên cứu tại Bệnh Viện nhân dân Gia Định cho thấy VTTĐT không phải là bệnh hiếm và dễ<br /> chẩn đoán nhầm với viêm ruột thừa cấp. Hiện nay CCLĐT khá phổ biến ở nước ta, việc ứng dụng công cụ chẩn<br /> đoán này vào chẩn đoán xác định và lựa chọn phương pháp điều trị VTTĐT tại Việt Nam còn hạn chế.<br /> Mục tiêu: Mục tiêu nghiên cứu của chúng tôi đánh giá tần suất, độ nhạy của các dấu hiệu hình ảnh chụp cắt<br /> lớp điện toán (CLĐT) trong chẩn đoán viêm thừa đại tràng (VTTĐT), chân đoán VTTĐT có biến chứng, phân<br /> loại mức độ nặng của VTTĐT.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu các hồ sơ bệnh án của bệnh nhân VTTĐT được mổ, có CLĐT và có kết<br /> quả giải phẫu bệnh viêm túi thừa đại tràng, tại bệnh viện nhân dân Gia Định trong thời gian 04 năm từ<br /> 01/01/2010 đến tháng 30/12/2013.<br /> Kết quả: Chúng tôi thu thập được 46 viêm túi thừa đại tràng, gồm 17 nữ, 29 nam, được mổ và có chụp<br /> CLĐT. Tuổi trung bình của bệnh nhân VTTĐT khá thấp là 38,71 tuổi. Bệnh nhân có tuổi nhỏ nhất là 15 và<br /> tuổi lớn nhất là 69.Có 40 túi thừa ở đại tràng phải gồm 24 trường hợp túi thừa đơn độc, 16 trường hợp<br /> nhiều túi thừa và 6 trường hợp đa túi thừa ở đại tràng trái. Độ nhạy của CLĐT trong chẩn đoán VTTĐT là<br /> 76,1%. Chúng tôi có 19 trường hợp VTTĐT có biến chứng chiếm tỷ lệ 41,2%. CLĐT phát hiện VTTĐT có<br /> biến chứng với độ nhạy 94,7%. Trong nghiên cứu, chẩn đoán sau phẫu thuật ghi nhận 58,7% VTTĐT nhẹ,<br /> 41,3% VTT nặng gồm 13% áp xe, 28,3% VTTĐT thủng gây VPM. CLĐT giúp phân lọai mức độ nặng của<br /> VTTĐT rất tốt so với kết quả phuật.<br /> Kết luận: CLĐT nhạy trong việc phát hiện VTTĐT và VTTĐT có biến chứng đồng thời giúp phân loại mức<br /> độ nặng của VTTĐT để giúp cho chọn lựa phương pháp điều trị thích hợp.<br /> Từ khóa: Viêm túi thừa đại tràng.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> FREQUENCY, SENSITIVITY OF INDIVIDUAL SIGNS OF DIVERTICULITIS ON COMPUTED<br /> TOMOGRAPHY SCANS<br /> Nguyen Viet Thanh, Le Huy Luu, Dang Ngoc Thach<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - Supplement of No 1 - 2015: 175 - 180<br /> Background: Colonic diverticular are very common in developed countries, and the incidence increases with<br /> age. In European countries, colonic diverticular occurs the left colon (95%), whereas in Asian countries<br /> diverticular mainly appears to the right colon (70%). Diverticulitis is a clinical complication accounts for<br /> * Bộ môn Ngoại, Đại học Y Dược TPHCM ** Lớp Học viên Cao học bộ môn Ngoại, ĐH Y Dược TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: TS. Nguyễn Việt Thành.<br /> ĐT: 0913869049<br /> Email: ngvthanh7@yahoo.com<br /> <br /> Ngoại Tổng Quát<br /> <br /> 175<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> approximately 10-25%. In Vietnam, according to Le Huy Luu, the disease is not rare and easily misdiagnosed<br /> with appendicitis.<br /> Objective: The aim of our study was to determine the frequency, sensitivity of the individual signs of<br /> diverticulitis, complicated using multislices CT scan and ability of CT scan for classification of the severity of<br /> diverticulitis.<br /> Materials and methods: Between 01 January 2010 and 30 December 2013, 46 patients operated<br /> diverticulitis were examined on multislices CT without using contrast material and diagnosis were confirmed by<br /> histopathologic resutls.<br /> Result: Thirty five (76.1%) of the 46 CT scans were interpreted as positivefor diverticulitis; 12 scans<br /> (26.1%), as negative. Of the 34 scans that were positive for diverticulitis, 42 (91.3%; sensitivity) showed bowel<br /> wall thickening; 44 (95.7%; sensitivity), fat stranding; 34 (73.9% sensitivity), inflamed diverticula. Twenty seven<br /> (58.7%) of the 46 CT scans were interpreted as positive for complicated diverticulitis free fluid; 49 (43%;<br /> sensitivity 43%),,free air; 18 (16%; sensitivity), abscesses; four (4%; sensitivity 4%). Overall CT interpretation<br /> had a sensitivity of 76.1%.<br /> Conclusion: The two most frequent signs of diverticulitis were bowel wall thickening (96%) and fat<br /> stranding (95%). Less frequent but highly specific signs were fascial thickening (50%), free fluid (45%), and<br /> inflamed diverticula (43%).<br /> Key word: Diverticulitis.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Viêm túi thừa đại tràng (VTTĐT) là một biến<br /> chứng thường gặp nhất của túi thừa đại tràng,<br /> chiếm tỷ lệ khoảng 10-25%(6). Nghiên cứu của Lê<br /> Huy Lưu, Lý Minh Tùng tại Bệnh Viện nhân dân<br /> Gia Định cho thấy VTTĐT không phải là bệnh<br /> hiếm (12), tần suất mắc bệnh ngày càng tăng(14) và<br /> viêm túi thừa manh tràng là nguyên nhân dễ<br /> chẩn đoán nhầm với viêm ruột thừa(12).<br /> Hiện nay, với độ nhạy và độ chuyên biệt<br /> cao(4), chụp cắt lớp điện toán (CLĐT) được ưu<br /> tiên chỉ định trong các trường hợp nghi ngờ<br /> VTTĐT nhằm xác định chẩn đoán VTTĐT đồng<br /> thời giúp phân biệt với các bệnh lý bụng cấp<br /> khác(2).<br /> Mục tiêu nghiên cứu của chúng tôi đánh giá<br /> độ nhạy của chụp CLĐT trong chẩn đoán<br /> VTTĐT, chẩn đoán VTTĐT có biến chứng, phân<br /> loại mức độ của VTTĐT.<br /> <br /> bệnh viện nhân dân Gia Định trong thời gian 04<br /> năm từ 01/01/2010 đến tháng 30/12/2013.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Trong khoảng thời gian từ 01/01/10 đến ngày<br /> 30.12.2013 (4 năm) tại bệnh viện Nhân Dân Gia<br /> Định, chúng tôi thu thập được 46 viêm túi thừa<br /> đại tràng, gồm 17 nữ, 29 nam, được mổ và có<br /> chụp CLĐT. Tuổi trung bình của bệnh nhân<br /> VTTĐT khá thấp chỉ có 38,71 tuổi. Bệnh nhân có<br /> tuổi nhỏ nhất là 15 tuổi và tuổi lớn nhất là 69<br /> tuổi. 40 túi thừa ở đại tràng phải: 24 trường hợp<br /> túi thừa đơn độc, 16 trường hợp có nhiều túi<br /> thừa, 6 túi thừa ở đại tràng trái: chỉ có nhiều túi<br /> thừa. Xem xét độ nhạy của CLĐT, chúng tôi có<br /> kết quả sau:<br /> Bảng 1: Độ nhạy các dấu hiệu chụp CLĐT trong<br /> chẩn đoán VTTĐT.<br /> Chụp CLĐT<br /> <br /> Dương<br /> thật<br /> <br /> Âm<br /> giả<br /> <br /> Túi thừa viêm<br /> <br /> 34<br /> 42<br /> 44<br /> <br /> 12<br /> 4<br /> 2<br /> <br /> Độ nhạy (%)<br /> (46 Bn)<br /> 73,9<br /> 91,3<br /> 95,7<br /> <br /> 35<br /> <br /> 11<br /> <br /> 76,1<br /> <br /> 43<br /> <br /> 3<br /> <br /> 93,4<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Chúng tôi hồi cứu các hồ sơ bệnh án của<br /> bệnh nhân VTTĐTđược mổ, có CLĐTvà có kết<br /> quả giải phẫu bệnh viêm túi thừa đại tràng, tại<br /> <br /> 176<br /> <br /> Thâm nhiễm mỡ<br /> Túi thừa viêm-dày thànhthâm nhiểm mỡ<br /> Dày thành- thâm nhiểm mỡ<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> Bảng 2: Bảng độ nhạy các dấu hiệu Chụp CLĐT chẩn<br /> đoán VTTĐT biến chứng.<br /> VTTĐT biến<br /> chứng (19 Bn)<br /> <br /> CCLĐT<br /> <br /> Dịch ổ bụng<br /> <br /> 19<br /> <br /> 19<br /> <br /> Khí tự do/thủng<br /> <br /> 13<br /> <br /> 13<br /> <br /> 100<br /> <br /> Áp xe<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> 83,3<br /> <br /> Phẫu thuật Độ nhạy (%)<br /> 100<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 3: Các dấu hiệu chụp CLĐT trước PT và hồi<br /> cứu lại phim.<br /> Trước PT<br /> Hồi cứu<br /> Chụp CLĐT<br /> Tần số Tỷ lệ (%) Tần số Tỷ lệ (%)<br /> Túi thừa<br /> 34/46<br /> 73,9<br /> 45/46<br /> 97,8<br /> Dày thành<br /> 42/46<br /> 91,3<br /> 45/46<br /> 97,8<br /> Thâm nhiễm mỡ 44/46<br /> 95,7<br /> 46/46<br /> 100<br /> <br /> Bảng 4: Bảng các dấu hiệu CCLĐT trong nhóm chẩn đoán sai.<br /> VRT<br /> Trước PT<br /> Hồi cứu<br /> 0/5<br /> 5/5<br /> 3/5<br /> 5/5<br /> 5/5<br /> 5/5<br /> 5<br /> <br /> Chụp CLĐT<br /> Túi thừa<br /> Dàythành<br /> Thâm nhiểm mỡ<br /> Tổng (11)<br /> <br /> UĐT<br /> Trước PT Hồi cứu<br /> 0/2<br /> 2/2<br /> 2/2<br /> 2/2<br /> 2/2<br /> 2/2<br /> 2<br /> <br /> Bảng 5: Bảng chẩn đoán trước phẫu thuật của phẫn<br /> thuật viên.<br /> Chẩn đoán trước phẫu thuật<br /> <br /> Tần số<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> <br /> VTTĐT<br /> <br /> 35<br /> <br /> 76,1<br /> <br /> - VTT manh tràng<br /> <br /> (9)<br /> <br /> (19,6)<br /> <br /> - VTT tái phát<br /> <br /> (2)<br /> <br /> (4,3)<br /> <br /> - VTT áp xe<br /> <br /> (3)<br /> <br /> (6,5)<br /> <br /> - VTT thủng<br /> <br /> (13)<br /> <br /> (28,3)<br /> <br /> - VPM túi thừa<br /> <br /> (5)<br /> <br /> (10,9)<br /> <br /> - VTT + VRT<br /> <br /> (3)<br /> <br /> (6,5)<br /> <br /> VRT<br /> <br /> 7<br /> <br /> 12,4<br /> <br /> Thủng tạng rỗng<br /> <br /> 2<br /> <br /> 4,25<br /> <br /> U ĐT<br /> <br /> 2<br /> <br /> 4,25<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 46<br /> <br /> 100<br /> <br /> Bảng 6: Bảng so sánh đặc điểm VTTĐT trên hình<br /> chụp CLĐT và phẫu thuật.<br /> VTTĐT<br /> <br /> Chụp CLĐT<br /> <br /> Phẫu thuật<br /> <br /> Tần số Tỷ lệ (%) Tần số Tỷ lệ (%)<br /> <br /> Nhẹ<br /> <br /> 28<br /> <br /> 60,8<br /> <br /> 27<br /> <br /> 58,7<br /> <br /> Nặng<br /> <br /> 18<br /> <br /> 39,2<br /> <br /> 19<br /> <br /> 41,3<br /> <br /> +Áp xe<br /> <br /> 5<br /> <br /> 10,9<br /> <br /> 6<br /> <br /> 13<br /> <br /> +Thủng<br /> <br /> 13<br /> <br /> 28,3<br /> <br /> 13<br /> <br /> 28,3<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 46<br /> <br /> 100<br /> <br /> 46<br /> <br /> 100<br /> <br /> Kiểm định<br /> 2<br /> <br /> χ<br /> <br /> P<br /> <br /> 0,09 0,7<br /> <br /> 0,22 0,6<br /> 0,00<br /> <br /> 1<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Đánh giá độ nhạy của chụp CLĐT trong<br /> chẩn đoán VTTĐT<br /> Độ nhạy của CLĐT trong việc phát hiện<br /> VTTĐT từ 79% đến 100% Hulnick(7),<br /> <br /> Ngoại Tổng Quát<br /> <br /> TTR<br /> Trước PT<br /> Hồi cứu<br /> 0/2<br /> 2/2<br /> 0/2<br /> 2/2<br /> 2/2<br /> 2/2<br /> 2<br /> <br /> VĐT<br /> Trước PT<br /> Hồi cứu<br /> 0/2<br /> 2/2<br /> 2/2<br /> 2/2<br /> 2/2<br /> 2/2<br /> 2<br /> <br /> Ambrosetti(1), Rao(15), Retert(16). Độ nhạy này thay<br /> đổi tùy thuộc vào tiêu chuẩn chẩn đoán VTTĐT.<br /> Theo Ambrosetti, hai dấu hiệu có thể nghi ngờ<br /> VTTĐT là dày thành đại tràng và thâm nhiễm<br /> mỡ quanh đại tràng(1). Kircher(9) dùng hai dấu<br /> hiệu trên và thêm hình ảnh túi thừa để chẩn<br /> đoán VTTĐT. Nếu dùng hai tiêu chuẩn chẩn<br /> đoán theo Ambrosetti, chúng tôi có độ nhạy của<br /> CLĐT là 93,4% (Bảng 1). Tuy nhiên, với tiêu<br /> chuẩn chẩn đoán chắc chắn theo Kircher,<br /> CLĐTcó độ nhạy là 76,1% (Bảng 1). Độ nhạy này<br /> có thể do trong mẫu của chúng tôi, VTTĐT chủ<br /> yếu bên phải (87%) và do các bác sĩ hình ảnh<br /> thiếu kinh nghiệm chỉ phát hiện 34/46 trường<br /> hợp túi thừa viêm vì khi hồi cứu lại phim chúng<br /> tôi phát hiện đến 45 trường hợp có túi thừa viêm<br /> (Bảng 3). So sánh với các nghiên cứu về VTTĐT<br /> phải như Shyung(19) là 83,3% và Fang(5) là 78,4%<br /> thì kết quả của chúng tôi phù hợp.<br /> Hình ảnh túi thừa viêm trên CLĐT là một<br /> cấu trúc hình tròn hay bầu dục nhô ra ngoài từ<br /> thành đại tràng, bên trong chứa khí, bắt thuốc<br /> cản quang, có thể có hình sỏi phân (8). Trong<br /> nghiên cứu của chúng tôi, độ nhạy hình ảnh túi<br /> thừa chỉ có 73,9% và âm tính giả là 26,1% (Bảng<br /> 3). Kết quả này cao hơn Kriten (11) 60%, thấp<br /> hơn nhiều so với Kaewlai(8) 98,6% và tương tự Lý<br /> Minh Tùng(14) 69,2%. Trong 11 trường hợp bác sĩ<br /> hình ảnh không nghĩ đến VTTĐT, khi hồi cứu lại<br /> phim chúng tôi vẫn ghi nhận có hình ảnh túi<br /> thừa trong 10 trường hợp (Bảng 3). Phân tích các<br /> <br /> 177<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> trường hợp này, chúng tôi thấy có 5 trường hợp<br /> hình ảnh viêm túi thừa manh tràng (túi thừa đơn<br /> độc) bị nhầm lẫn là ruột thừa viêm. Hình ảnh<br /> của viêm ruột thừa rất giống với túi thừa viêm<br /> nếu chỉ xem trên vài hình cắt ngang. Đây có thể<br /> là nguyên nhân làm cho bệnh nhân bị VTTĐT<br /> đơn giản phải trải qua phẫu thuật cắt túi thừa<br /> viêm và cắt ruột thừa. Chúng ta nên quan sát<br /> trên nhiều lát cắt và trên mặt phẳng tái tạo đứng<br /> ngang. Còn một lý do nữa là ruột thừa bị viêm<br /> thứ phát sau tình trạng viêm túi thừa. Các<br /> trường hợp còn lại có lẻ là do các bác sĩ không có<br /> kinh nghiệm nhận định hoặc không chú ý tìm (5<br /> trường hợp) hoặc do túi thừa không còn nguyên<br /> cấu trúc, hoặc chứa đầy dịch hoặc bị che khuất<br /> bởi các cơ quan khác (1 trường hợp).<br /> Dấu hiệu dày thành đại tràng là hình ảnh<br /> thành đại tràng dày trên 5mm. Độ nhạy của dấu<br /> hiệu này trong VTTĐT thay đổi, 100% theo<br /> Kristen(11), Kircher (9) là 96%, Kaewlai(8) là 82,7%,<br /> Hulnich(7) chỉ 70% và Lý Minh Tùng(14) là 69,2%.<br /> Dấu hiệu này của chúng tôi có độ nhạy là 91,3%<br /> và âm tính giả chỉ 8,7% phù hợp với các nghiên<br /> cứu trên. Đây là dấu hiệu không đặc hiệu của<br /> VTTĐT vì có thể gặp trong các bệnh lý như viêm<br /> ruột thừa, viêm đại tràng hoặc nhầm với ung thư<br /> đại tràng. Theo Shen(18), dấu hiệu này gặp trong<br /> VTTĐT và ung thư đại tràng là 82,5% và 85,7%.<br /> Theo Lee(13) nếu có dấu hiệu dày thành đại tràng,<br /> hình ảnh túi thừa viêm trong bệnh cảnh viêm<br /> nhiễm thì nghĩ nhiều đến VTTĐT hơn là ung<br /> thư. Ngược lại nếu hình ảnh dày thành đại tràng<br /> không đều kèm với hình ảnh hạch ổ bụng thì<br /> nghĩ nhiều đến ung thư đại tràng. 7 trường hợp<br /> dày thành đại tràng không nghĩ đến VTTĐT<br /> trong nghiên cứu là dokhông đi kèm với hình<br /> ảnh túi thừa viêm nên các bác sĩ hình ảnh nghĩ<br /> đến bệnh khác của đại tràng như viêm, ung thư<br /> (Bảng 4).<br /> Dấu hiệu thâm nhiễm mỡ quanh đại tràng<br /> hay còn gọi là lớp "mỡ dơ". Độ nhạy của dấu<br /> hiệu này trong VTTĐT thay đổi, 100% theo<br /> Kristen(11) và Lý Minh Tùng(14), Hulnich(7) là 98%,<br /> Kircher(9) là 95%. Độ nhạy dấu hiệu này của<br /> <br /> 178<br /> <br /> chúng tôi là 95,7% và âm tính giả là 4,3%. Dấu<br /> hiệu thâm nhiểm mỡ mà không đi kèm dấu hiệu<br /> túi thừa viêm sẽ làm cho các bác sĩ lầm với các<br /> bệnh khác như viêm đại tràng ung thư đai tràng,<br /> viêm ruột thừa (Bảng 4).<br /> <br /> Vai trò của chụp CLĐT trong việc phát hiện<br /> VTTĐT biến chứng<br /> Chụp CLĐT rất có giá trị trong việc chẩn<br /> đoán VTTĐT có biến chứng. Theo Ambrosetti (1)<br /> các dấu hiệu nghi ngờ biến chứng trên chụp<br /> CLĐT bao gồm những dấu hiệu của VTTĐT đơn<br /> giản (túi thừa viêm, dày thành đại tràng và thâm<br /> nhiễm mỡ quanh đại tràng) cộng với một trong<br /> các dấu hiệu: áp xe, khí tự do và rò chất cản<br /> quang. Chúng tôi có 19 trường hợp VTTĐT có<br /> biến chứng chiếm tỷ lệ 41,2%. CLĐT phát hiện<br /> 18 trường hợp VTTĐT có biến chứng với độ<br /> nhạy 94,7%.<br /> Túi thừa bị thủng được bao bọc sẽ tạo áp xe<br /> cạnh đại tràng, khung chậu hay bất cứ vị trí nào<br /> trong ổ bụng. Hình ảnh áp xe là một khối chứa<br /> dịch có thể có bóng khí bên trong và được bao<br /> bọc bởi lớp thành mỏng tăng quang(8). Chụp<br /> CLĐT phát hiện 5/6 trường hợp biến chứng áp<br /> xe (bảng 2), độ nhạy của dấu hiệu này là 83,3%<br /> thấp hơn tác giả Knochel là 96%(10). Khí tự do<br /> trong ổ bụng là hình ảnh những túi khí (đường<br /> kính lớn hơn hay bằng 5mm) hay bóng khí<br /> (đường kính nhỏ hơn 5mm) bên ngoài ống tiêu<br /> hóa(8). Tất cả 13 trường hợp VTTĐT thủng đều có<br /> dấu hiệu của khí tự do trên CLĐT, độ nhạy của<br /> dấu hiệu này là 100% (Bảng 2). CLĐT có thể phát<br /> hiện sớm khí tự do trong ổ bụng lượng(3). Khí tự<br /> do là dấu hiệu chính chẩn đoán thủng của ống<br /> tiêu hóa. CLĐT phát hiện hình ảnh của VTTĐT<br /> và khí tự do giúp chẩn đoán nguyên nhân thủng<br /> ống tiêu hóa là VTTĐT (11 trường hợp). Khi<br /> không thấy dấu hiệu của VTTĐT thì các dấu<br /> hiệu khác như rò chất cản quang ra ngoài ống<br /> tiêu hóa gần vị trí thủng, thành đại tràng không<br /> liên tục, tăng quang bất thường của thành đại<br /> tràng, hình ảnh áp xe hay khối viêm cạnh đại<br /> tràng(20). Đây là những dấu hiệu rất có giá trị<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> trong chẩn đoán nguyên nhân của thủng tạng<br /> rổng có nguồn gốc ở đại tràng như VTTĐT(1). Khi<br /> hồi cứu lại hai trường hợp chẩn đoán thủng tạng<br /> rổng trên CLĐT, chúng tôi vẫn ghi nhận dấu<br /> hiệu dày thành đại tràng và thâm nhiễm, có lẽ<br /> do không ghi nhận hình túi thừa viêm nên các<br /> bác sĩ hình ảnh không chẩn đoán được nguyên<br /> nhân thủng từ túi thừa đại tràng. Trong nghiên<br /> cứu của chúng tôi không ghi nhận trường hợp<br /> nào có biến chứng rò tiêu hóa.<br /> <br /> Vai trò của CLĐT trong phân loại mức độ<br /> của VTTĐT<br /> Dựa trên (1) nghiên cứu tiến cứu 542 bệnh<br /> nhân, Ambrosetti chia VTTĐT thành 2 mức độ<br /> nhẹ và nặng gồm các biến chứng áp xe và thủng<br /> tự do. Các trường hợp nặng trên chụp CLĐT cần<br /> can thiệp ngoại khoa. Có thể dẫn lưu áp xe túi<br /> thừa đại tràng dưới CLĐT hoặc siêu âm. Trong<br /> trường hợp VPM toàn thể thì chỉ định phẫu<br /> thuật cấp cứu. Trong nghiên cứu, chẩn đoán sau<br /> phẫu thuật (Bảng 6) ghi nhận 58,7% VTTĐT nhẹ,<br /> 41,3% VTT nặng gồm 13% áp xe, 28,3% VTTĐT<br /> thủng gây VPM. CLĐT giúp phân lọai mức độ<br /> nặng của VTTĐT rất tốt so với kết quả phuật<br /> (Không có sự khác biệt có ý nghĩa giữa phân loại<br /> của CLĐT và phẫu thuật (Bảng 6).<br /> Tỷ lệ bệnh nhân bị VTTĐT đơn giản được<br /> phẫu thuật trong nghiên cứu chiếm tỷ lệ khá cao<br /> vì mẫu nghiên cứu chủ yếu là VTTĐT bên phải<br /> và tỷ lệ chẩn đoán nhầm với bệnh khác cần phải<br /> phẫu thuật chiếm tỷ lệ khá cao. Đây cũng là<br /> quan điểm của Lee(13), phần lớn VTTĐT phải<br /> không biến chứng nên điều trị bảo tồn, nhưng<br /> vai trò của nó bị giới hạn bởi tỷ lệ chẩn đoán<br /> đúng trước phẫu thuật còn thấp.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Tóm lại, chụp CLĐT là phương tiện chẩn<br /> đoán hình ảnh có vai trò rất cao trong chẩn đoán.<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, tất cả các<br /> trường hợp đều được chụp CLĐT, kết quả tỷ lệ<br /> chẩn đoán chính xác trước phẫu thuật của phẫu<br /> thuật viên là 76,1% cao hơn rất nhiều các nghiên<br /> cứu khác trong nước không có được chụp CLĐT<br /> <br /> Ngoại Tổng Quát<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> trước phẫu thuật hay số trường hợp bệnh nhân<br /> được chụp CLĐT rất ít. Hơn nữa, tỷ lệ chẩn đoán<br /> nhần với VRT cũng giảm rất nhiều theo các<br /> trường hợp được chụp CLĐT. VTTĐT biến<br /> chứng thường được chỉ định phẫu thuật. Trong<br /> nghiên cứu, chụp CLĐT phát hiện biến chứng<br /> thủng túi thừa đại tràng qua hình ảnh khí tự do<br /> là 100% và hình ảnh áp xe là 83,3% (Bảng 2).<br /> Như vậy những thông tin có được từ Chụp<br /> CLĐT rất hữu ích cho các nhà ngoại khoa trong<br /> quyết định phẫu thuật bệnh nhân VTTĐT.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAMKHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> 4.<br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> 11.<br /> 12.<br /> <br /> 13.<br /> <br /> 14.<br /> <br /> 15.<br /> <br /> Ambrosetti P (2008), "Acute diverticulitis of left colon: Value of<br /> initial CT and timing of elective colectomy", J Gastrointest Surg,<br /> Vol.12, pp.1318-1320.<br /> Beckham H, Whitlow CB (2009), “The medical and<br /> nonoperative treatment of diverticulitis”, Clin Colon Rectal Surg,<br /> Vol.22 (3), pp.156-160.<br /> Catalano O (1996), "Computed tomography in the study of<br /> gastrointestinal perforation", Radiol Med, Vol.91, pp.247-252.<br /> Destigter KK, Keating DP (2009), "Imaging update: Acute<br /> colonic diverticulitis", Clin Colon Rectal Surg, Vol.3, pp.147–155.<br /> Fang JF, Chen RJ, Lin BC, Hsu YB, Kao JL, Chen MF (2003),<br /> "Aggressive resection is indicated for cecal diverticulitis", Am J<br /> Surg, Vol.185, pp.135-140.<br /> Hall J, Hammerich K, Roberts P (2010), “New paradigms in the<br /> management of diverticular disease”, Curr Probl Surg, Vol.47,<br /> pp.680-735.<br /> Hulnick DH, Megibow AJ, Balthazar EJ, et al (1984),<br /> “Computed tomography in the evaluation of diverticulitis”,<br /> Radiology, Vol.152, pp.491-495.<br /> Kaewlai R, Nazinitsky KJ (2007), "Acute colonic diverticulitis in<br /> a community-based hospital: CT evaluation in 138 patients",<br /> Emerg Radiol, Vol.13 (4), pp.171-179.<br /> Kircher MF, Rhea JT, Kihiczak Det al (2002), “Frequency,<br /> sensitivity, and specificity of individual signs of diverticulitis<br /> on thin-section helical CT with colonic contrast material:<br /> experience with 312 cases”, AJR Am J Roentgenol, Vol.178 (6),<br /> pp.1313-1318.<br /> Knochel JQ, Koehler PR, Lee TG, et al (1980), "Diagnosis of<br /> abdominal abscesses with computed tomography, Radiology,<br /> Vol.137, pp.425-432<br /> Kriten KD, David PK (2009), ‘Imaging update: acute colonic<br /> divericulitis", Clin Colon Rectal Surg, 2 Vol.2 (3), pp.147-155.<br /> Lê Huy Lưu, Nguyễn Văn Hải (2010), “Kết quả phẫu thuật túi<br /> thừa đại tràng phải bằng phẫu thuật nội soi”, Y học Thành phố<br /> Hồ Chí Minh, tập 14, tr. 12-15.<br /> Lee IK, Jung SE, Gorden DL, et al (2008), "The diagnostic<br /> criteria for right colonic diverticulitis: Prospective evaluation of<br /> 100 patients", Int J Colorectal Dis, Vol.23(12), pp.1151-1157.<br /> Lý Minh Tùng (2011), Đặc điểm lâm sàng, hình ảnh và kết quả<br /> phẫu thuật viêm túi thừa đại tràng, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí<br /> Minh, tr. 80-82.<br /> Rao PM, Rhea JT, (1998), "Colonic diverticulitis: evaluation of<br /> the arrowhead sign and the inflamed diverticulum for CT<br /> diagnosis", Radiology, Vol.209(3), pp.775-779.<br /> <br /> 179<br /> <br />