intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Tập 2 Toàn tập Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Nguyễn Văn Lập | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:281

Thêm vào BST
Báo xấu
384
lượt xem 160
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tập 2 Toàn tập Hồ Chí Minh bao gồm những tác phẩm do Chủ tịch Hồ Chí Minh viết từ tháng 11 năm 1924 đến đầu năm 1930. Đây là thời gian kể từ lúc Nguyễn Ái Quốc từ Liên Xô đến Quảng Châu (Trung Quốc) hoạt động đến khi thành lập Đảng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tập 2 Toàn tập Hồ Chí Minh

  1. Hồ ChÝ Minh toμn tËp -8 -7 Héi ®ång xuÊt b¶n hå chÝ minh Chñ tÞch Héi ®ång ®μo duy tïng Phã Chñ tÞch Héi ®ång nguyÔn ®øc b×nh Uû viªn Héi ®ång Hμ ®¨ng toμn tËp " ®Æng xu©n kú " trÇn träng t©n NguyÔn duy quý " 2 " ®ç nguyªn ph−¬ng " Hoμng minh th¶o " TrÇn nh©m 1924 - 1930 Ban chØ ®¹o x©y dùng b¶n th¶o XuÊt b¶n lÇn thø hai ®Æng xu©n kú song thμnh nhãm x©y dùng b¶n th¶o tËp 2 phan ngäc liªn (Chñ biªn) nguyÔn v¨n khoan nguyÔn thÞ giang Nhμ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia Hμ Néi - 2000
  2. Hồ ChÝ Minh toμn tËp -6 VII -5 Lêi GIíI THiÖU TËP 2 TËp 2 cña bé s¸ch Hå ChÝ Minh Toμn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø hai, bao gåm nh÷ng t¸c phÈm do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt tõ th¸ng 11-1924 ®Õn ®Çu n¨m 1930. §©y lμ thêi gian kÓ tõ lóc NguyÔn ¸i Quèc tõ Liªn X« ®Õn Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc) ho¹t ®éng ®Õn khi thμnh lËp §¶ng. Thêi gian kh«ng dμi song cã nhiÒu sù kiÖn quan träng ®èi víi phong trμo c¸ch m¹ng thÕ giíi vμ ViÖt Nam, ®¸nh dÊu mét b−íc tiÕn quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh. Víi c−¬ng vÞ Uû viªn Ban Ph−¬ng §«ng cña Quèc tÕ Céng s¶n, phô tr¸ch V¨n phßng Ph−¬ng Nam, NguyÔn ¸i Quèc ®¶m nhËn viÖc truyÒn b¸ chñ nghÜa céng s¶n vμo ch©u ¸ nãi chung vμ §«ng D−¬ng nãi riªng, theo dâi vμ chØ ®¹o phong trμo c¸ch m¹ng ë mét sè n−íc, chuÈn bÞ mäi ®iÒu kiÖn cho viÖc thμnh lËp chÝnh ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n. §ång thêi, Ng−êi dμnh nhiÒu th× giê trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam, ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc ra ®êi cña §¶ng. §èi víi lÞch sö c¸ch m¹ng n−íc ta, cã thÓ coi nh÷ng n¨m 1925- 1930 lμ thêi gian Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trùc tiÕp chuÈn bÞ vÒ chÝnh trÞ, t− t−ëng vμ tæ chøc ®Ó tiÕn tíi sù kiÖn träng ®¹i nμy. §èi víi phong trμo c¸ch m¹ng c¸c n−íc ph−¬ng §«ng, chñ yÕu ë ch©u ¸, Ng−êi còng cã nhiÒu ®ãng gãp cho cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc vμ sù th¾ng lîi cña chñ nghÜa céng s¶n. Ng−êi ®· tiÕn hμnh nhiÖm vô cao c¶ ®ã trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cùc kú khã kh¨n vμ phøc t¹p, nh−ng còng cã nhiÒu thuËn lîi c¬ b¶n: Phong trμo chèng Ph¸p ë ViÖt Nam vÉn rÇm ré, Quèc tÕ Céng s¶n ®· më réng ¶nh h−ëng vμ tæ chøc cña m×nh ra nhiÒu n−íc, kÓ c¶ c¸c n−íc thuéc ®Þa. Quèc tÕ thø hai ngμy cμng dÊn s©u vμo con ®−êng tho¶ hiÖp víi giai cÊp t− s¶n, ®i theo chóng ®Ó chèng l¹i giai cÊp v« s¶n vμ c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc. Varen, ®¶ng viªn §¶ng X· héi Ph¸p lμ mét vÝ dô. H¾n ®· nhËn chøc Toμn quyÒn §«ng D−¬ng, t×m c¸ch ®μn ¸p phong trμo yªu nuíc cña nh©n d©n ba n−íc §«ng D−¬ng. Giai cÊp t− s¶n d©n téc ë c¸c n−íc phô thuéc vμ thuéc ®Þa ngμy cμng tá ra kh«ng ®¶m ®−¬ng næi sø mÖnh l·nh ®¹o sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc cña n−íc m×nh, chèng l¹i nh÷ng thñ ®o¹n ®μn ¸p ®i ®«i víi
  3. Hồ ChÝ Minh toμn tËp VII -4 I-X 3 lõa bÞp cña bän ®Õ quèc thùc d©n. Khuynh h−íng c¶i l−¬ng, tho¶ hiÖp ngμy minh cña nhiÒu c¬ quan l−u tr÷, b¶o tμng... vμ cña c¸c nhμ khoa häc, nhiÒu cμng râ rÖt trong hμng ngò t− s¶n d©n téc; ë mét sè n−íc, chóng ®· ph¶n tμi liÖu ®· ®−îc ph¸t hiÖn, dÞch, xö lý, vμ lÇn ®Çu tiªn ®−îc c«ng bè b»ng béi, ®Çu hμng. Ngay t¹i Trung Quèc, n¬i ho¹t ®éng cña NguyÔn ¸i Quèc tiÕng ViÖt. lóc bÊy giê, cuéc ph¶n biÕn cña T−ëng Giíi Th¹ch, th¸ng 4 n¨m 1927, ®· QuyÓn "B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p", xuÊt b¶n n¨m 1925, tr−íc in ë béc lé b¶n chÊt ph¶n c¸ch m¹ng cña nh÷ng kÎ ®¹i diÖn cho mét bé phËn t− tËp 1, lÇn xuÊt b¶n nμy ®−îc ®−a vμo tËp 2, cho phï hîp víi thêi ®iÓm ra s¶n g¾n víi chñ nghÜa ®Õ quèc. ®êi cña t¸c phÈm. C¸c tμi liÖu míi ®−îc x¸c ®Þnh theo nh÷ng nguyªn t¾c Cuéc ®Êu tranh chèng Ph¸p cña nh©n d©n ViÖt Nam lóc bÊy giê vÉn cña v¨n b¶n häc: tμi liÖu cã ghi tªn cña NguyÔn ¸i Quèc, hoÆc nh÷ng bót sôc s«i, nh−ng ch−a ra khái cuéc khñng ho¶ng s©u s¾c vÒ ®−êng lèi cøu danh kh¸c nhau ®· ®−îc x¸c nhËn; cã trong hå s¬ l−u tr÷ cña Quèc tÕ Céng n−íc vμ l·nh ®¹o. C¸c cuéc vËn ®éng cøu n−íc do Phan Béi Ch©u, Phan s¶n trao cho Trung −¬ng §¶ng ta ®· ®−îc kh¼ng ®Þnh... Mét sè tμi liÖu Chu Trinh khëi x−íng suy yÕu dÇn. Chñ nghÜa c¶i l−¬ng “®Ò huÒ”, do bän ch−a x¸c ®Þnh ch¾c ch¾n lμ cña NguyÔn ¸i Quèc th× ®−îc xÕp ë phÇn Phô thùc d©n nu«i d−ìng, ®ang ra søc lμm tª liÖt tinh thÇn yªu n−íc cña nh©n lôc ®Ó nghiªn cøu thªm. d©n ta. Tuy nhiªn, cïng víi cuéc vËn ®éng yªu n−íc, ®ßi tù do d©n chñ, Qua khèi l−îng tμi liÖu ®−îc ®−a vμo tËp 2 nμy, chóng ta nhËn thÊy phong trμo ®Êu tranh cña c«ng nh©n ®· cã b−íc ph¸t triÓn míi, lμm c¬ së b−íc ph¸t triÓn cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh vμ c«ng lao to lín cña Ng−êi ®èi cho c¸c tæ chøc vμ phong trμo chÝnh trÞ cao h¬n vÒ sau. Cuéc b·i c«ng cña víi d©n téc, giai cÊp vμ phong trμo c¸ch m¹ng thÕ giíi. Ng−êi ®· sím tiÕp thî m¸y x−ëng Ba Son (söa ch÷a vμ ®ãng tμu thuû cña h¶i qu©n Ph¸p) ë thu ¸nh s¸ng cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t×m thÊy con ®−êng gi¶i phãng c¶ng Sμi Gßn (8-1925) ®¸nh dÊu mét b−íc tiÕn míi cña phong trμo c«ng c¸c d©n téc thuéc ®Þa g¾n chÆt víi cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n, tõ ®ã nh©n ViÖt Nam, giai cÊp c«ng nh©n n−íc ta tõ ®©y b−íc ®Çu ®i vμo ®Êu Ng−êi ®· tiÕn hμnh ®Êu tranh vμ phª ph¸n m¹nh mÏ nh÷ng nhËn thøc sai tranh tù gi¸c. Sù ra ®êi cña ViÖt Nam Thanh niªn c¸ch m¹ng ®ång chÝ héi, lÇm vÒ vÊn ®Ò d©n téc vμ thuéc ®Þa trong phong trμo c«ng nh©n ë c¸c n−íc do NguyÔn ¸i Quèc thμnh lËp (6-1925), lμm cho phong trμo ®Êu tranh cña ch©u ¢u, ®ång thêi, Ng−êi ®· ra søc ®Èy m¹nh viÖc truyÒn b¸ nh÷ng t− nh©n d©n ta mang thªm s¾c th¸i míi - s¾c th¸i cña giai cÊp v« s¶n. Cïng t−ëng cña Lªnin vμ Quèc tÕ Céng s¶n, vμo c¸c d©n téc thuéc ®Þa. kho¶ng thêi gian nμy, ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng ®−îc thμnh lËp (25-12- 1927). §©y lμ mét ®¶ng chÝnh trÞ theo xu h−íng d©n chñ t− s¶n, tiªu biÓu Trong bμi "Lªnin vμ c¸c d©n téc thuéc ®Þa" Ng−êi viÕt: "Lªnin lμ ng−êi cho bé phËn t− s¶n d©n téc ViÖt Nam. Sau sù kiÖn Yªn B¸i n¨m 1930, vai ®Çu tiªn ®· hiÓu vμ ®¸nh gi¸ hÕt tÇm quan träng lín lao cña viÖc l«i cuèn trß lÞch sö cña ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng chÊm døt. nh©n d©n c¸c n−íc thuéc ®Þa vμo phong trμo c¸ch m¹ng. Lªnin lμ ng−êi Sø mÖnh l·nh ®¹o phong trμo gi¶i phãng d©n téc theo con ®−êng cña ®Çu tiªn ®· chØ râ r»ng, nÕu kh«ng cã sù tham gia cña c¸c d©n téc thuéc chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®−îc trao trän vÑn cho giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam ®Þa, th× c¸ch m¹ng x· héi kh«ng thÓ cã ®−îc" (tr. 136). vμ §¶ng cña nã, do NguyÔn ¸i Quèc thμnh lËp, gi¸o dôc vμ l·nh ®¹o. Víi Trong mét bμi kh¸c cïng nhan ®Ò, nh−ng ®Ó nãi víi c¸c d©n téc bÞ ¸p t− c¸ch lμ mét nhμ yªu n−íc ch©n chÝnh, mét chiÕn sÜ céng s¶n, NguyÔn ¸i bøc, Ng−êi viÕt: "Khi cßn sèng, Lªnin lμ ng−êi thÇy, ng−êi cha cña nh©n Quèc ®· tiÕn hμnh nhiÒu c«ng viÖc to lín - truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c - d©n bÞ ¸p bøc. Sau khi mÊt, Ng−êi lμ ng«i sao chØ ®−êng tiÕn tíi sù nghiÖp Lªnin, x¸c ®Þnh ®−êng lèi cøu n−íc ®óng, chuÈn bÞ thμnh lËp §¶ng ®Ó b¶o gi¶i phãng vÜ ®¹i cña nh©n d©n bÞ ¸p bøc. ®¶m cho th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. §ång thêi, Ng−êi kh«ng quªn Lªnin sèng m·i trong lßng mäi ng−êi d©n n« lÖ ë c¸c n−íc thuéc ®Þa!" tr¸ch nhiÖm cña mét chiÕn sÜ quèc tÕ, ®¹i diÖn cña Quèc tÕ Céng s¶n tham (tr.209). gia tæ chøc x©y dùng phong trμo c¸ch m¹ng ë nhiÒu n−íc kh¸c cña ch©u ¸. Nh÷ng ho¹t ®éng phong phó cña NguyÔn ¸i Quèc, vÒ t− duy lý luËn Khi ho¹t ®éng ë Qu¶ng Ch©u, Ng−êi ®· lËp ra “ViÖt Nam Thanh niªn còng nh− thùc tiÔn trong thêi kú 1924-1930, ®−îc ph¶n ¸nh trong tËp 2 c¸ch mÖnh ®ång chÝ héi", trong ®ã cã céng s¶n ®oμn lμm nßng cèt. §ã lμ cña bé Hå ChÝ Minh Toμn tËp, xuÊt b¶n lÇn nμy. Nhê kÕt qu¶ s−u tÇm, x¸c b−íc ®i thÝch hîp ®Ó tiÕn tíi thμnh lËp mét chÝnh ®¶ng v« s¶n kiÓu míi theo chñ nghÜa Lªnin ë mét n−íc thuéc ®Þa, n«ng nghiÖp l¹c hËu. §©y lμ
  4. Hồ ChÝ Minh toμn tËp -X 2 XI -1 b−íc chuÈn bÞ vÒ chÝnh trÞ, t− t−ëng, tæ chøc vμ ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh víi giai cÊp v« s¶n ph−¬ng T©y ®Ó dän ®−êng cho mét sù hîp t¸c thËt sù c¸ch m¹ng cho ®éi tiªn phong chiÕn ®Êu cña giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam. sau nμy, chØ cã sù hîp t¸c nμy míi b¶o ®¶m cho giai cÊp c«ng nh©n quèc tÕ Nh÷ng bμi gi¶ng cña Ng−êi ë c¸c líp huÊn luyÖn chÝnh trÞ Qu¶ng Ch©u giμnh ®−îc th¾ng lîi cuèi cïng" (tr.124). (1925-1927), sau ®−îc tËp hîp thμnh cuèn §−êng c¸ch mÖnh ®· ®Æt c¬ së "Lμm cho c¸c d©n téc thuéc ®Þa, tõ tr−íc ®Õn nay vÉn c¸ch biÖt nhau, cho viÖc h×nh thμnh ®−êng lèi vμ ph−¬ng ph¸p cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam hiÓu biÕt nhau h¬n vμ ®oμn kÕt l¹i ®Ó ®Æt c¬ së cho mét Liªn minh ph−¬ng theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin. §«ng t−¬ng lai, khèi liªn minh nμy sÏ lμ mét trong nh÷ng c¸i c¸nh cña §−êng c¸ch mÖnh lμ sù tiÕp nèi hîp l«gÝc. B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n c¸ch m¹ng v« s¶n". (tr.124). Ph¸p; nã chØ râ môc tiªu con ®−êng vμ nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó ®i tíi Trong khi ch¨m lo x©y dùng §¶ng m¸cxÝt lªninnÝt, x©y dùng khèi th¾ng lîi. §iÒu kiÖn quan träng hμng ®Çu lμ ph¶i cã §¶ng cña giai cÊp ®oμn kÕt quèc tÕ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÉn tiÕp tôc lªn ¸n, tè c¸o téi ¸c c«ng nh©n l·nh ®¹o "®Ó trong th× vËn ®éng vμ tæ chøc d©n chóng, ngoμi th× cña chñ nghÜa ®Õ quèc thùc d©n ë §«ng D−¬ng vμ ë c¸c n−íc thuéc ®Þa, phô liªn l¹c víi d©n téc bÞ ¸p bøc vμ v« s¶n giai cÊp mäi n¬i. §¶ng cã v÷ng c¸ch thuéc kh¸c trªn c¸c mÆt chÝnh trÞ, kinh tÕ, qu©n sù, v¨n ho¸, gi¸o dôc... mÖnh míi thμnh c«ng" (tr.267-268), §¶ng muèn v÷ng th× ph¶i cã chñ nghÜa Trong bμi ph¸t biÓu t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toμn quèc lÇn thø II cña Quèc d©n lμm cèt... §¶ng mμ kh«ng cã chñ nghÜa còng nh− ng−êi kh«ng cã trÝ kh«n, ®¶ng Trung Quèc (14-1-1926), NguyÔn ¸i Quèc ®· tè c¸o mét c¸ch toμn tÇu kh«ng cã bμn chØ nam" (tr.268). Ng−êi kh¼ng ®Þnh: "B©y giê häc thuyÕt diÖn "sù tμn ¸c cña ¸ch ¸p bøc cña ng−êi Ph¸p" vμ ®i tíi kÕt luËn r»ng: nhiÒu, chñ nghÜa nhiÒu, nh−ng chñ nghÜa ch©n chÝnh nhÊt, ch¾c ch¾n "Bän ®Õ quèc cè nhiªn lμ ¸p bøc ng−êi An Nam, nh−ng ®ång thêi chóng nhÊt, c¸ch mÖnh nhÊt lμ chñ nghÜa Lªnin" (tr.268). còng ¸p bøc c¶ ng−êi Trung Quèc... Chóng ta biÕt r»ng, c¸c d©n téc bÞ ¸p B»ng sù ph©n tÝch s©u s¾c trªn c¬ së cø liÖu lÞch sö chÝnh x¸c, NguyÔn bøc trªn thÕ giíi hiÖn nay cã Ai CËp, Marèc, Xyri, An Nam, Trung Quèc vμ ¸i Quèc ®· chØ cho nh©n d©n ViÖt Nam còng nh− nh©n d©n nhiÒu n−íc rÊt nhiÒu n−íc kh¸c. Cho nªn, chóng ta ph¶i liªn hiÖp l¹i, cïng nhau chèng thuéc ®Þa thÊy r»ng c«ng cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc kh«ng thÓ ®i chñ nghÜa ®Õ quèc" (tr.216). B»ng nhiÒu dÉn chøng chÝnh x¸c, cô thÓ vÒ téi ¸c cña chñ nghÜa thùc d©n ®Õ quèc ë kh¾p mäi n¬i, NguyÔn ¸i Quèc kÕt theo con ®−êng c¸ch m¹ng t− s¶n, v× ®ã lμ “c¸ch mÖnh kh«ng ®Õn n¬i, tiÕng luËn: "... mäi chÕ ®é thùc d©n ®Õ quèc ®Òu tiªu diÖt hÕt c¸c nßi gièng b¶n lμ céng hoμ vμ d©n chñ, kú thùc trong th× nã t−íc lôc c«ng n«ng, ngoμi th× xø, vμ muèn cøu v·n nh÷ng nßi gièng nμy, ta ph¶i lËt ®æ chñ nghÜa ®Õ nã ¸p bøc thuéc ®Þa" (tr. 268). Con ®−êng ®óng theo NguyÔn ¸i Quèc lμ con quèc!" (tr.340). ®−êng C¸ch m¹ng th¸ng M−êi Nga: “C¸ch mÖnh Nga d¹y cho chóng ta r»ng muèn c¸ch mÖnh thμnh c«ng th× ph¶i d©n chóng (c«ng n«ng) lμm gèc, Khi cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi ngμy cμng tíi gÇn th× ¸ch ¸p ph¶i cã ®¶ng v÷ng bÒn, ph¶i bÒn gan, ph¶i hy sinh, ph¶i thèng nhÊt. Nãi bøc vμ bãc lét thùc d©n ngμy cμng t¨ng; ®ång thêi cuéc ®Êu tranh cña nh©n tãm l¹i ph¶i theo chñ nghÜa M· Kh¾c T− vμ Lªnin" (tr.280). d©n ViÖt Nam, còng nh− nh©n d©n Trung Quèc, Ên §é, d−íi sù t¸c ®éng cña nh÷ng t− t−ëng tiÕn bé còng mçi ngμy mét s«i næi. Hå ChÝ Minh ®· thÓ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh còng v¹ch râ sù cÇn thiÕt ph¶i g¾n c¸ch m¹ng hiÖn tinh thÇn quèc tÕ v« s¶n kh«ng chØ trªn lêi nãi mμ cßn b»ng hμnh gi¶i phãng d©n téc víi c¸ch m¹ng v« s¶n thÕ giíi. Trong B¶n ¸n chÕ ®é ®éng cô thÓ cho sù ph¸t triÓn cña phong trμo c¸ch m¹ng thÕ giíi. thùc d©n Ph¸p, Ng−êi viÕt: "§øng tr−íc chñ nghÜa t− b¶n vμ chñ nghÜa ®Õ quèc, quyÒn lîi cña chóng ta lμ thèng nhÊt" (tr.128). V× vËy, cÇn cã sù liªn ë ViÖt Nam, nh÷ng tæ chøc céng s¶n ®Çu tiªn ®−îc h×nh thμnh vμo minh chiÕn ®Êu gi÷a c¸c lùc l−îng c¸ch m¹ng v« s¶n vμ c¸ch m¹ng gi¶i cuèi nh÷ng n¨m 1920 ®¸nh dÊu sù chÝn muåi cho sù ra ®êi cña mét chÝnh phãng d©n téc chèng chñ nghÜa ®Õ quèc nh»m thùc hiÖn môc tiªu ®éc lËp ®¶ng v« s¶n m¸cxÝt - lªninnÝt cña giai cÊp c«ng nh©n. V× vËy, Ng−êi ®· thay mÆt Quèc tÕ Céng s¶n ®øng ra thèng nhÊt c¸c tæ chøc céng s¶n ë d©n téc, d©n chñ vμ chñ nghÜa x· héi. §iÒu ®ã ®· ®−îc NguyÔn ¸i Quèc ®óc trong n−íc, chÝnh thøc thμnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. kÕt thμnh nguyªn lý: Toμn bé t¸c phÈm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong tËp 2 cña lÇn xuÊt ..."Lμm cho ®éi tiªn phong cña lao ®éng thuéc ®Þa tiÕp xóc mËt thiÕt
  5. Hồ ChÝ Minh toμn tËp XII 0 1 b¶n nμy ph¶n ¸nh sù s¸ng t¹o ®éc ®¸o cña Ng−êi kh«ng chØ trong viÖc vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c-Lªnin vμo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam, vμ c¸c n−íc thuéc ®Þa, phô thuéc kh¸c, mμ cßn gãp phÇn ph¸t triÓn vμ lμm phong phó thªm lý luËn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc ë thuéc ®Þa. T− t−ëng Hå ChÝ Minh ë giai ®o¹n nμy ®· ®Æt c¬ së khoa häc cho 1) GöI TæNG TH¦ Ký QUèC TÕ N¤NG D¢N ®−êng lèi c¸ch m¹ng ®óng ®¾n, s¸ng t¹o cña §¶ng ta. §−êng lèi ®ã lμ ngän ®Ìn pha soi s¸ng cho c¸ch m¹ng ViÖt Nam tiÕn tíi, ®ång thêi lμ vò khÝ s¾c Qu¶ng Ch©u, ngμy 12-11-1924 bÐn ®Ó chiÕn th¾ng nh÷ng t− t−ëng c¶i l−¬ng, d©n téc hÑp hßi, t− t−ëng tho¶ hiÖp cña giai cÊp t− s¶n gãp phÇn x¸c lËp v÷ng ch¾c ®Þa vÞ l·nh ®¹o Göi ®ång chÝ §«mban, Tæng th− ký Quèc tÕ N«ng d©n1, cña giai cÊp v« s¶n vμ chÝnh §¶ng cña nã ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Nã còng gióp cho nhiÒu chiÕn sÜ yªu n−íc chuyÓn sang lËp tr−êng cña giai cÊp §ång chÝ th©n mÕn, v« s¶n kh¾c phôc nh÷ng biÓu hiÖn cña t− t−ëng t¶ khuynh, hÑp hßi, biÖt ChuyÕn ®i cña t«i tõ M¸txc¬va ®−îc quyÕt ®Þnh h¬i ®ét ngét, vμ ph¸i... t«i kh«ng thÓ b¸o tr−íc cho ®ång chÝ ®iÒu ®ã. T«i xin ®ång chÝ thø lçi vμ chuyÓn sù t¹ lçi cña t«i ®Õn c¸c ®ång chÝ chóng ta ë Héi ®ång. T− t−ëng cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vμ ®−êng lèi cña §¶ng ®· nhanh chãng th©m nhËp vμo quÇn chóng nh©n d©n, biÕn thμnh søc m¹nh to lín ë ®©y, chóng ta cã mét phong trμo n«ng d©n rÊt ®¸ng chó ý: d−íi sù b¶o trî cña Quèc d©n ®¶ng vμ d−íi sù l·nh ®¹o cña nh÷ng ®−a ®Õn nh÷ng th¾ng lîi vÜ ®¹i. ng−êi céng s¶n, nh÷ng n«ng d©n nghÌo ®· tù tæ chøc l¹i. VÒ phÝa c¸c ®Þa chñ, hä còng cã tæ chøc nh−ng tÊt nhiªn víi mét môc ®Ých kh¸c. §ã lμ mét c¬ héi tuyÖt diÖu cho sù tuyªn truyÒn cña chóng ta. VIÖN NGHI£N Cøu CHñ NGhÜa M¸C - lªNIN VËy t«i ®Ò nghÞ ®ång chÝ vui lßng göi cho t«i tÊt c¶ mäi tμi liÖu mμ Vμ T¦ T−ëNG Hå CHÝ MiNH ®ång chÝ cã thÓ cã nh− c¸c b¸o, c¸c tuyªn ng«n, v.v.. T«i sÏ ®¶m nhiÖm thu xÕp víi c¸c ®ång chÝ chóng ta ë ®©y ®Ó phæ biÕn chóng. VÒ viÖc liªn quan tíi vÞ trÝ cña t«i lμ uû viªn §oμn Chñ tÞch Quèc tÕ N«ng d©n th× ®ång chÝ cø lμm nÕu nh− ®ång chÝ xÐt lμ tèt hoÆc lμ ®Ò nghÞ thay thÕ t«i, ë tr−êng hîp nμy ®ång chÝ nãi lμ t«i èm, chø ®õng nãi lμ t«i v¾ng mÆt, bëi v× t«i sèng bÊt hîp ph¸p ë ®©y. HoÆc lμ nÕu ®ång chÝ thÊy cã Ých th× cø gi÷ l¹i c¸i danh nghÜa d©n thuéc ®Þa NguyÔn ¸i Quèc ®Ó trang trÝ cho nh÷ng tuyªn ng«n vμ nh÷ng lêi kªu gäi cña Héi ®ång. ___________ 1) §Çu ®Ò do BBT ®Æt.
  6. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 2 3 Xin göi ®ång chÝ vμ tÊt c¶ c¸c ®ång chÝ cña chóng ta lêi chμo céng s¶n. §Þa chØ ®Ó göi tμi liÖu: ¤.Lu, H·ng th«ng tÊn R«xta, Qu¶ng Ch©u, Trung Quèc. GöI BAN BI£N TËP T¹P CHÝ RABOTNHITXA NGUYÔN ¸I QUèC Qu¶ng Ch©u, ngμy 12-11-1924 Th− ®¸nh m¸y b»ng tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. C¸c n÷ ®ång chÝ th©n mÕn, Khi t«i cßn ë Quèc tÕ Céng s¶n2 , t«i phÊn khëi ®−îc ®«i lÇn céng t¸c víi tê b¸o cña c¸c ®ång chÝ. Nay t«i muèn tiÕp tôc sù céng t¸c Êy. Nh−ng v× ë ®©y t«i ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p, cho nªn t«i göi bμi cho c¸c ®ång chÝ d−íi h×nh thøc "Nh÷ng bøc th− tõ Trung Quèc" vμ ký tªn mét phô n÷. T«i nghÜ r»ng lμm nh− vËy nh÷ng bμi viÕt cã tÝnh chÊt ®éc ®¸o h¬n vμ phong phó h¬n ®èi víi ®éc gi¶, ®ång thêi còng b¶o ®¶m giÊu ®−îc tªn thËt cña t«i. Xin c¸c ®ång chÝ göi ®Òu ®Æn cho t«i kh«ng chØ riªng b¸o cña c¸c ®ång chÝ, mμ c¶ nh÷ng s¸ch b¸o Nga mμ phô n÷ vμ thiÕu nhi cã thÓ −a thÝch, bëi v× ë ®©y cßn ph¶i lμm nhiÒu viÖc vËn ®éng phô n÷ vμ thiÕu nhi, nh−ng c¸c ®ång chÝ cña chóng ta ë ®©y l¹i ch−a cã ®ñ tμi liÖu huÊn luyÖn vμ tuyªn truyÒn. VÒ phÇn t«i, t«i høa sÏ cung cÊp cho c¸c ®ång chÝ tin tøc vÒ phong trμo phô n÷ ë ph−¬ng §«ng nãi chung vμ ë Trung Quèc nãi riªng. NÕu ph¶i tr¶ tiÒn ®Æt mua c¸c thø b¸o mμ c¸c ®ång chÝ sÏ göi cho t«i, xin c¸c ®ång chÝ cø gi÷ l¹i tiÒn thï lao c¸c bμi b¸o t«i viÕt ®Ó tr¶. Xin c¸c ®ång chÝ nhËn lêi chμo céng s¶n cña t«i. §Þa chØ nhËn b¸o: nguyÔn ¸i quèc ¤.Lu, H·ng th«ng tÊn R«xta, Qu¶ng Ch©u, Trung Quèc. Th− ®¸nh m¸y b»ng tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.
  7. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 4 5 Göi mét ®ång chÝ TH¦ Tõ TRUNG QUèC, Sè 1 trong quèc tÕ céng s¶ ) 1F1 C¸c n÷ ®ång chÝ th©n mÕn, Qu¶ng Ch©u, ngμy 12-11-1924 C¸c ®ång chÝ biÕt r»ng n−íc t«i, Trung Quèc, bÞ k×m kÑp tμn nhÉn trong mét c¸i k×m mμ nh÷ng ®Õ quèc n−íc ngoμi lμ mét gäng §ång chÝ th©n mÕn, vμ nh÷ng tay sai trung thμnh cña chóng - nh÷ng bän qu©n phiÖt ChØ cã mét dßng ch÷ ®Ó b¸o cho ®ång chÝ biÕt r»ng t«i ®· ®Õn Trung Quèc - lμ gäng kh¸c. Bän chóng gióp nhau ®Ó bãc lét chóng ®©y h«m qua, vμ ®ang ë nhμ ®ång chÝ B«r«®in víi 2 hoÆc 3 ®ång chÝ t«i. Mçi khi chóng thÊy phong trμo gi¶i phãng n¶y sinh - dï cña Trung Quèc. T«i ch−a gÆp ai c¶. ®μn «ng hay ®μn bμ - chóng kh«ng tõ viÖc g× ®Ó bãp chÕt nã. Sù ¸p Mäi ng−êi ë ®©y ®Òu bËn vÒ viÖc B¸c sÜ T«n lªn ph−¬ng B¾c. bøc ®Ì nÆng lªn chóng t«i, nh−ng chóng t«i bÞ ¸p bøc nÆng nÒ h¬n T«i sÏ viÕt th− cho ®ång chÝ sím. gÊp ngh×n lÇn ®μn «ng ... Kh«ng cã chót quyÒn tù do chÝnh trÞ, kinh tÕ vμ x· héi, chóng t«i bÞ bãc lét gÊp ®«i bëi v× lμ lao ®éng vμ v× lμ Xin göi lêi chμo anh em cña t«i ®Õn ®ång chÝ vμ tÊt c¶ c¸c ®ång ®μn bμ. ViÖc kh«ng cã häc vÊn, tÝnh thô ®éng, tËp tôc cßn lμm cho chÝ chóng ta ë Quèc tÕ Céng s¶n. nh÷ng nçi khæ cùc cña chóng t«i cμng nÆng nÒ thªm. TiÕng vang cña c¸ch m¹ng Nga3 lμm cho chóng t«i d−êng nh− NguyÔn ¸i quèc tho¸t khái c¬n ¸c méng ®au ®ín. DÇn dÇn chóng t«i b¾t ®Çu nghe, §Þa chØ: nh×n, suy nghÜ vμ trë nªn ý thøc ®−îc r»ng chóng t«i còng vËy, ¤.Lu, H·ng th«ng tÊn R«xta, Qu¶ng Ch©u, Trung Quèc. chóng t«i lμ nh÷ng con ng−êi nh− nh÷ng ®μn «ng, r»ng chóng t«i còng vËy, chóng t«i ph¶i cã quyÒn sèng vμ lμm viÖc, vμ sau hÕt Vui lßng chuyÓn gióp bøc th− sau ®©y tíi V¨n phßng §¶ng Ph¸p. r»ng ®Ó giμnh ®−îc quyÒn ®ã, chóng t«i còng ph¶i ®Êu tranh nh− nh÷ng ®μn «ng vμ cïng víi ®μn «ng chèng l¹i nh÷ng kÎ bãc lét Th− ®¸nh m¸y b»ng tiÕng Ph¸p, chóng t«i. Tõ ®ã, nh÷ng ng−êi tiÕn bé nhÊt trong chóng t«i vμo b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. §¶ng céng s¶n, vμo Thanh niªn céng s¶n; nh÷ng ng−êi kh¸c gia nhËp ®¶ng c¸ch m¹ng lμ Quèc d©n ®¶ng. §¶ng nμy cã c¶m t×nh ___________ thμnh thËt víi n−íc Céng hoμ X«viÕt. 1) Th− kh«ng ®Ò tªn ng−êi nhËn. Cã thÓ lμ göi ®Õn mét ®ång chÝ trong Ban ph−¬ng §«ng cña Quèc tÕ Céng s¶n.
  8. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 6 7 cuèi cïng cña c¸ch m¹ng thÕ giíi, më ®Çu mét c¸ch th¾ng lîi N−íc Nga c¸ch m¹ng kh«ng chØ nªu mét tÊm g−¬ng mμ cßn cho bëi giai cÊp v« s¶n anh hïng n−íc Nga. chóng t«i ng−êi h−íng dÉn n÷a. Chóng t«i ®−îc may m¾n lμ ë ®©y cã n÷ ®ång chÝ, ®ång chÝ B«r«®in. §ång chÝ nμy nç lùc lμm cho NghÞ quyÕt nμy ®· ®−îc biÓu quyÕt nhÊt trÝ víi tiÕng h« to: chóng t«i hiÓu vμ lμm viÖc trªn con ®−êng gi¶i phãng. §ång chÝ tæ C¸ch m¹ng Nga mu«n n¨m! chøc, gi¸o dôc, khuyÕn khÝch, lμm thøc tØnh t¹i mäi n¬i mμ ®ång C¸ch m¹ng Trung Quèc mu«n n¨m! chÝ ®Õn. Khi lμm cho chóng t«i c¶m phôc C¸ch m¹ng Nga, ®ång §¶ ®¶o chñ nghÜa ®Õ quèc! thêi, ®ång chÝ còng lμm cho chóng t«i c¶m thÊy sù tÊt yÕu cña c¸ch m¹ng Trung Quèc. §ång chÝ cã c¸ch ®Æc biÖt ®Ó nãi chuyÖn víi Ng−êi ta ch−a bao giê thÊy phÊn khëi nhiÒu nh− thÕ trong phô chóng t«i. Nh÷ng lêi râ rμng, ®¬n gi¶n vμ thμnh thùc cña ®ång chÝ n÷ chóng t«i! §ã thËt sù ®· lμ cuéc c¸ch m¹ng nhá! khiÕn chóng t«i hiÓu ®−îc vμ suy nghÜ. §ång chÝ biÕt khuyÕn khÝch Trong th− sau, t«i sÏ cho c¸c ®ång chÝ biÕt chóng t«i ho¹t ®éng nh÷ng chÞ ®· hiÓu chót Ýt vμ lμm cho nh÷ng chÞ kh¸c cßn ch−a hiÓu ë ®©y nh− thÕ nμo. Trong khi chê ®îi niÒm vui ®−îc ®äc th− c¸c th× hiÓu. C¸c ®ång chÝ biÕt r»ng chóng t«i, phô n÷ Trung Quèc, cßn ®ång chÝ, thay mÆt c¸c ®ång chÝ cña t«i, xin göi ®Õn c¸c ®ång chÝ lêi rÊt l¹c hËu, nhót nh¸t vμ h÷ng hê. §ã lμ mét nhiÖm vô kh¸ khã chμo ch©n thμnh nhÊt. kh¨n ®Ó lμm cho chóng t«i ®ét nhiªn tho¸t khái tËp qu¸n hμng ngh×n n¨m ®ã, vËy mμ ®ång chÝ th©n mÕn cña chóng t«i ®· lμm c¸i ) Qu¶ng Ch©u, 12-11-1924. LOO SHING ®ã khÐo lÐo ®Õn thÕ vμ ©n cÇn niÒm në ®Õn thÕ, nÕu nh− t«i cã thÓ YAN2F1 n÷ ®¶ng viªn Quèc d©n ®¶ng bμy tá nh− vËy. C¸c ®ång chÝ h·y ghi nhËn ®©y lμ mét vÝ dô: Th¸ng tr−íc, t¹i buæi lÔ kû niÖm C¸ch m¹ng Nga, do lêi kªu gäi cña n÷ ®ång chÝ B«r«®in, h¬n 3.000 n÷ c«ng nh©n vμ n÷ sinh viªn Qu¶ng Th− ®¸nh m¸y b»ng tiÕng Ph¸p, Ch©u ®· ®i biÓu t×nh víi nam giíi vμ ®· dù mÝt tinh. Sau khi nghe b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. ng−êi ®ång chÝ chóng ta nãi trong mét giê mμ bμi diÔn v¨n bÞ ng¾t qu·ng bëi nh÷ng trμng vç tay kÐo dμi, mét chÞ cña chóng t«i ®· ®äc nghÞ quyÕt sau ®©y: H«m nay, chóng t«i ë ®©y ®Ó lμm lÔ kû niÖm cuéc C¸ch m¹ng vÜ ®¹i nhÊt mμ lÞch sö ®· chøng kiÕn: Cuéc C¸ch m¹ng Nga. ChÝnh nhê cuéc c¸ch m¹ng nμy mμ c¬ së cña quyÒn tù do ch©n chÝnh vμ quyÒn b×nh ®¼ng thùc sù ®· ®−îc ®Æt ra cho loμi ng−êi. ChÝnh nhê cuéc c¸ch m¹ng nμy mμ sù gi¶i phãng phô n÷ sÏ cã gi¸ trÞ vμ cã ___________ nh÷ng ý nghÜa ®Çy ®ñ, trän vÑn. 1) Trong th− göi t¹p chÝ Rabotnhitxa ngμy 12-11-1924, NguyÔn ¸i Thay mÆt cho tÊt c¶ c¸c chÞ em, c¶m ¬n n÷ ®ång chÝ vμ Quèc th«ng b¸o: c¸c bμi b¸o göi t¹p chÝ lÊy tªn "Th− tõ Trung Quèc" vμ ký cam kÕt lμm viÖc hÕt søc m×nh ®Ó hîp søc vμo sù chiÕn th¾ng tªn mét phô n÷.
  9. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 8 9 vÒ §«ng D−¬ng ho¹t ®éng sau 3 th¸ng häc tËp; vμ chóng t«i sÏ lÊy ra mét ®oμn kh¸c. Trong lóc nμy, ®©y lμ biÖn ph¸p duy nhÊt. §Ó chi vμo c¸c phÝ tæn, t«i ®· lÊy sè cßn l¹i trong mãn tiÒn ®i ®−êng cña c¸c ®ång chÝ ®· cho t«i (150 ®ång) vμ vÒ sau th× sao ? T«i lμm viÖc mçi ngμy vμi giê cho h·ng R«xta; nh−ng tiÒn l−¬ng cña t«i kh«ng cho phÐp t«i cã thÓ mét m×nh bao cho "c¸c häc GöI CHñ TÞCH §OμN QUèC TÕ CéNG S¶N viªn" cña t«i. Vμ khi c¸c häc viªn ®Õn Qu¶ng Ch©u, rÊt cã thÓ råi sÏ ph¶i ®em tÊt c¶ hoÆc gÇn tÊt c¶ th× giê cña t«i vμo viÖc huÊn luyÖn hä, lóc ®ã t×nh h×nh tμi chÝnh cña t«i sÏ kh«ng cã lèi tho¸t. Bëi vËy, T«i ®Õn Qu¶ng Ch©u4 vμo gi÷a th¸ng 12. T«i ®· gÆp t¹i ®©y t«i ®Ò nghÞ ®ång chÝ chØ thÞ cho c¸c ®¹i diÖn cña ®ång chÝ ë Qu¶ng vμi ba nhμ c¸ch m¹ng quèc gia An Nam, trong sè nμy cã mét ng−êi Ch©u còng ph¶i ch¨m lo ®Õn §«ng D−¬ng. ®· xa rêi xø së tõ ba m−¬i n¨m ). Trong thêi gian ®ã «ng ta ®· tæ 3F1 T«i thiÕt t−ëng ch−a cÇn ph¶i th¶o mét b¶n b¸o c¸o vÒ t×nh chøc nhiÒu cuéc næi dËy chèng Ph¸p. TÊt c¶ nh÷ng cuéc næi dËy Êy h×nh Trung Quèc bëi v× c¸c ®ång chÝ Trung Quèc vμ Nga ®· lμm ®Òu ®· ®−a tíi c¸i chÕt cña mÊy tªn sÜ quan vμ binh lÝnh Ph¸p, sù viÖc ®ã; tuy nhiªn, b©y giê t«i l−u ý ®ång chÝ vÊn ®Ò tuyªn truyÒn chiÕm ®o¹t mÊy khÈu sóng vμ... lμ viÖc ng−êi cña chóng ta ch¹y trong phô n÷ vμ thiÕu nhi. N÷ ®ång chÝ B«r«®in ®· phμn nμn lμ tho¸t, do kh«ng ®−îc gióp ®ì vμ viÖn trî. kh«ng nhËn ®−îc tμi liÖu (b¸o chÝ, ch−¬ng tr×nh, v.v.) mμ n÷ ®ång Môc ®Ých duy nhÊt cña «ng nμy lμ tr¶ thï cho n−íc, cho nhμ ®· chÝ ®· xin M¸txc¬va. §iÒu ®ã ®· ng¨n c¶n kh«ng cho c«ng t¸c cña bÞ bän Ph¸p tμn s¸t. ¤ng kh«ng hiÓu chÝnh trÞ, vμ l¹i cμng kh«ng n÷ ®ång chÝ Êy tiÕn triÓn vμ còng cã lóc ®· c¶n trë hoμn toμn c«ng hiÓu viÖc tæ chøc quÇn chóng. Trong c¸c cuéc th¶o luËn, t«i ®· gi¶i t¸c cña n÷ ®ång chÝ Êy. N÷ ®ång chÝ Êy ®· viÕt th− nhiÒu lÇn cho thÝch cho «ng hiÓu sù cÇn thiÕt cña tæ chøc vμ sù v« Ých cña nh÷ng Quèc tÕ Phô n÷, nh−ng c¸c bøc th− ®Òu kh«ng cã håi ®¸p vμ kh«ng hμnh ®éng kh«ng c¬ së. ¤ng ®· ®ång ý. Vμ ®©y lμ nh÷ng viÖc mμ mang l¹i kÕt qu¶. chóng t«i b¾t ®Çu cïng nhau tiÕn hμnh: Mong c¸c ®ång chÝ nhËn cho lêi chμo céng s¶n. a) T«i ®· v¹ch mét kÕ ho¹ch tæ chøc vμ xin göi kÌm b¶n sao Qu¶ng Ch©u, ngμy 18 th¸ng 12 n¨m 1924. theo ®©y. b) Sau khi ®· t¸n thμnh kÕ ho¹ch nμy, «ng ®· ®−a cho t«i mét (Trong lóc nμy t«i lμ mét ng−êi Trung Quèc chø b¶n danh s¸ch 10 ng−êi An Nam ®· cïng «ng ho¹t ®éng bÊy l©u. kh«ng ph¶i lμ mét ng−êi An Nam, vμ tªn t«i lμ Lý c) T«i ®· chän 5 ng−êi quª ë 5 tØnh kh¸c nhau. Chóng t«i Thuþ chø kh«ng ph¶i lμ NguyÔn ¸i Quèc). sÏ cö mét ng−êi An Nam ®−a hä tíi Qu¶ng Ch©u. T«i sÏ huÊn luyÖn cho hä vÒ ph−¬ng ph¸p tæ chøc. Chóng t«i sÏ göi hä trë Tμi liÖu tiÕng Ph¸p, l−u t¹i ___________ Côc l−u tr÷ V¨n phßng Trung −¬ng §¶ng. 1) Nguyªn b¶n tiÕng Ph¸p viÕt lμ: "ba m−¬i n¨m nay". Cã lÏ "hai m−¬i n¨m nay" ®óng h¬n.
  10. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 10 11 2. Nh÷ng tê b¸o An Nam ®· nãi ®Õn mét Uû ban ®−îc lËp nªn ë Pari, gåm 10 nhμ chÝnh trÞ, nhμ b¸o vμ nhμ tμi chÝnh ng−êi Ph¸p. Uû ban nμy cã môc ®Ých nghiªn cøu kh¶ n¨ng b¸n §«ng D−¬ng cho mét n−íc kh¸c. §ã lμ vÊn ®Ò ®· nªu ra tõ trong chiÕn tranh. C¨n cø h¶i qu©n cña Anh ë Xanhgapo, nh÷ng cuéc diÔn tËp cña h¶i qu©n Mü ë Th¸i B×nh D−¬ng vμ sù x©m nhËp khÐo lÐo cña NhËt T×NH H×NH §¤NG D¦¥NG B¶n h×nh nh− lμm cho thùc d©n Ph¸p thËt sù lo l¾ng. ë ®©y, viÖc lo sî chñ nghÜa b«nsªvÝch còng ®¸ng kÓ. B»ng nhiÒu bμi diÔn v¨n vμ qu¶ng c¸o, ChÝnh phñ th«ng b¸o Th¸ng 11 vμ 12-1924 mét cuéc c¶i c¸ch lín: ChÝnh phñ s¾p tæ chøc "§¹i héi §«ng D−¬ng" th−êng trùc. §¹i héi sÏ gåm cã 27 ng−êi Ph¸p - phÇn lín lμ viªn T×nh h×nh kinh tÕ: chøc - ®−îc bÇu 4 n¨m mét lÇn; vμ 17 ng−êi An Nam - tÊt nhiªn lμ 1. Mét tæng ng©n s¸ch 76.743.000 ®ång §«ng D−¬ng ®· ®−îc ®−îc chän trong sè nh÷ng ng−êi trung thμnh nhÊt víi chñ - ®−îc biÓu quyÕt. 1/5 sè tiÒn ®ã lμ tiÒn l·i trong viÖc b¸n thuèc phiÖn bÇu mét n¨m mét lÇn. §¹i héi cã tiÕng nãi tham kh¶o cho c«ng viÖc cña ChÝnh phñ, ®iÒu ®ã nghÜa lμ ®¹i héi nμy sÏ rÊt v« tÝch sù. (14.900.000 ®ång §«ng D−¬ng). 3. ChÝnh trÞ b¶n xø: 2. Vμo th¸ng 10, nhiÒu tØnh ®· bÞ lôt vμ b·o tμn ph¸. Nh÷ng sù Cã mét ®¶ng gäi tªn lμ "§¶ng lËp hiÕn An Nam"5 . §ã kh«ng thiÖt h¹i kh«ng ®−îc râ; ChÝnh phñ kh«ng muèn cho biÕt ®iÒu nμy. ph¶i lμ mét ®¶ng cã tæ chøc, mμ ®¬n thuÇn chØ lμ mét vμi nhμ trÝ Theo nh÷ng th«ng tin c¸ nh©n th× cã nh÷ng n¬i cã tíi nöa sè d©n bÞ thøc theo kiÓu Ph¸p ®Æt tªn ®¶ng. Nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng nμy lμ chÕt ®uèi hay chÕt ®ãi. Trõ Nam Kú, sù khèn cïng ngù trÞ ë kh¾p n¬i. nh÷ng ng−êi theo quèc tÞch Ph¸p (cã 250 ng−êi Nam Kú). 3. Ng©n hμng c«ng nghiÖp Trung Quèc - mμ sù ph¸ s¶n vμ sù C−¬ng lÜnh cña hä. Nh÷ng yªu s¸ch cña hä lμ nh− sau: cøu trî ®· g©y nªn nhiÒu tin ®ån trong b¸o chÝ Ph¸p - ®· hoμn l¹i a) C¶i c¸ch gi¸o dôc (hiÖn nay cã 90% trÎ em An Nam kh«ng cã tiÒn cho kh¸ch hμng ng−êi n−íc ngoμi cña nã, nh−ng kh«ng tr¶ cho tr−êng häc). §«ng D−¬ng chót nμo tiÒn gãp 30 triÖu phr¨ng. Vμo nh÷ng ngμy b) C¶i c¸ch vÒ t− ph¸p: cho nh÷ng ng−êi An Nam tèt nghiÖp vÒ chãt nμy, nh÷ng chñ nî ng−êi Ph¸p vμ ng−êi An Nam ®· lËp thμnh luËt ph¸p ®−îc lμm luËt s− (tíi nay, nh÷ng ng−êi tèt nghiÖp Êy mét mÆt trËn thèng nhÊt ®Ó ®ßi nî cña hä. th−êng cã thÓ hμnh nghÒ ë Ph¸p, nh−ng kh«ng bao giê ë chÝnh ®Êt 4. H×nh nh− ChÝnh phñ thuéc ®Þa s¾p ®ång ý cho th−¬ng n−íc hä, trõ phi hä ®−îc nhËp quèc tÞch Ph¸p). nghiÖp NhËt B¶n biÓu gi¸ thÊp nhÊt. Nh÷ng ng−êi An Nam lo sî, ChuÈn y cho nh÷ng ng−êi An Nam quyÒn cã Ban héi thÈm cßn nh÷ng nhμ bu«n Ph¸p chèng l¹i sù ®ång ý nμy. (hiÖn nay chØ cã Ban héi thÈm Ph¸p, v× thÕ, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi Ph¸p ®· giÕt h¹i ng−êi An Nam hay ph¹m nh÷ng téi ¸c kh¸c ®èi T×nh h×nh chÝnh trÞ: víi ng−êi b¶n xø lu«n lu«n ®−îc miÔn nghÞ). 1. ChÝnh phñ cè søc ng¨n c¶n thanh niªn An Nam ®i häc ë c) Giíi thiÖu ng−êi An Nam vμo Quèc héi Ph¸p. Ph¸p. §iÒu ®ã ch¾c ch¾n v× lo sî tuyªn truyÒn céng s¶n. d) Më réng viÖc nhËp quèc tÞch Ph¸p.
  11. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 12 13 §Ó tr×nh bμy nh÷ng yªu s¸ch cña hä víi Bé tr−ëng Bé Thuéc tÕ, ng−êi Nga dù ®Þnh n©ng ®ì nh÷ng ng−êi b¶n xø ë c¸c thuéc ®Þa ®Þa, hä ®· ph¸i mét ng−êi nguyªn lμ tªn v« chÝnh phñ ng−êi Ph¸p: cña ch©u ¢u chèng l¹i sù thèng trÞ cña n−íc ngoμi t¹i ch©u ¸. T×nh Gioãcgi¬ Gr¨nggi¨ng. h×nh sôc s«i cña c¸c sinh linh trong n−íc chóng t«i do nh÷ng sai lÇm cña ¸ch cai trÞ thùc d©n thiÓn cËn g©y ra th× c¸i g× còng cã thÓ B¸o chÝ cña hä. x¶y ra ë ®Êt n−íc nμy (t«i g¹ch d−íi) chØ cÇn nh÷ng ph−¬ng ph¸p a. Do cã quyÒn tù do b¸o chÝ nh− nh÷ng c«ng d©n Ph¸p, hä lîi khai ho¸ Êy tiÕp tôc ®−îc ¸p dông ®èi víi c¸c d©n téc bÞ lÖ thuéc vμ dông ®iÒu ®ã ®Ó xuÊt b¶n 2 hoÆc 4 tê b¸o mμ 2 tê lín nhÊt cã sè ®−îc b¶o hé". §e däa nh− thÕ råi, hä tiÕp tôc cho tíi cuèi bμi b¸o, l−îng ph¸t hμnh mçi ngμy 2000 b¶n. kªu nμi sù hîp t¸c Ph¸p- An Nam. Nh−ng cßn mét vÝ dô kh¸c n÷a. b. Hä bao giê còng nóp sau c¸i méc "lßng trung thμnh" khi phª Hä ®· in l¹i mét bμi cña b¸o Les Continents xuÊt b¶n ë Pari cña b×nh c«ng khai nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña ChÝnh phñ thuéc ®Þa. Trong R¬nª Mar¨ng. §©y lμ bμi b¸o ®ã: tÊt c¶ c¸c bμi b¸o, hä tuyªn bè "vÜnh viÔn g¾n bã víi mÉu quèc". Hä "Sù tuyªn truyÒn céng s¶n ë nh÷ng thuéc ®Þa Ph¸p. theo khuynh h−íng cña §¶ng X· héi cÊp tiÕn Ph¸p6 (®¶ng cña Chóng t«i míi b¸o tin r»ng nh÷ng ng−êi Liªn X« chuÈn bÞ mét Eri«), Ýt nhÊt trong lóc nμy lμ thÇn t−îng lín cña hä. chiÕn dÞch tuyªn truyÒn réng r·i ë nh÷ng thuéc ®Þa cña chóng ta. c. Hä vèn rÊt kÝnh träng TriÒu ®×nh n−íc Nam. §ét nhiªn, hä §¹i héi lÇn thø V cña Quèc tÕ Céng s¶n cña M¸txc¬va7 võa cho ®æi giäng vμ b¾t ®Çu c«ng kÝch nã kh¸ thËm tÖ. ThËm chÝ hä cßn thÊy chóng ta cã lý. ThËt vËy, viÖc thiÕt lËp mét Ban thuéc ®Þa gåm viÕt: "T− t−ëng céng hoμ ®· th¾ng trªn thÕ giíi, vμ nh÷ng ng−êi An cã nh÷ng ng−êi Anh, ng−êi BØ, ng−êi Hμ Lan vμ ng−êi T©y Ban Nam ®· d©n chñ vÒ c¨n b¶n, ®· ®−îc chuÈn bÞ kü ®Ó hiÓu c¸i ®Ñp Nha ®· ®−îc quyÕt ®Þnh. cña nã. Mét v−¬ng quyÒn ®Ó ph« tr−¬ng chØ cã thÓ lμm mê ý nghÜa Trô së cña Ban nμy ®Æt ë Gi¬nev¬. NhiÖm vô cña nã lμ dÊy lªn cña nã tr−íc quÇn chóng". nh÷ng sù næi dËy vμ khëi nghÜa trong nh÷ng thuéc ®Þa. §iÒu ®ã ë An Nam ®¸ng khÐp téi khi qu©n. Gi¶ dô r»ng nh÷ng Thuéc ®Þa chÝnh ®−îc nh»m tíi lμ Ma®ag¸txca råi §ah«m©y. ng−êi ë §¶ng lËp hiÕn cña chóng ta, ®· c¶m thÊy c¸i g× ®ã tõ Pari Ng−êi ta còng ph¶i ho¹t ®éng ë Tuynidi, ë Marèc, ë Goa®¬lóp, ë déi vÒ: §Êng uy nghiªm Khê kh¹o ngåi trªn ng«i vua n−íc An Nam ¡ngti¬ vμ ë B¾c Kú. lμ ng−êi ®−îc che chë bëi Anbe Xar«, cùu Bé tr−ëng Bé Thuéc ®Þa, bÞ khai trõ khái ®¶ng cña Eri«, bÞ khai trõ v× ®· bÇu cho ChÝnh phñ X«viÕt ®· ®Ó 10 triÖu phr¨ng vμng cho Ban sö dông Po¨ngcarª. Khi bá ®¶ng, Xar« ®· c«ng bè mét bøc th− ngá rÊt v« lÔ nh−ng nh÷ng ®¶ng céng s¶n Ph¸p, Anh, BØ ph¶i ®ãng gãp nhiÒu, v× göi Eri«, Chñ tÞch ®¶ng nμy. Eri« s¾p th¶i vua An Nam ®Ó tr¶ thï nh÷ng chi phÝ dù tÝnh lμ to lín. Xar« ch¨ng? RÊt cã thÓ. Nh÷ng uû viªn ng−êi Ph¸p cña Ban lμ c¸c «ng Casanh, Nh÷ng ®¶ng viªn §¶ng lËp hiÕn An Nam vμ chñ nghÜa céng s¶n. T¬ranh, Xeliª, Ghinb« vμ C«xta. Hä lμ nh÷ng ng−êi cã thiÖn c¶m víi chñ nghÜa céng s¶n − ? §øng tr−íc nguy c¬ nμy, nh÷ng sù tÕ nhÞ qu¸ ®¸ng, khóm nóm Kh«ng h¬n g× nh÷ng ng−êi d©n chñ x· héi cña nh÷ng n−íc kh¸c. cña «ng §enphètx¬ kh«ng thÓ lμm g× h¬n. VÊn ®Ò kh«ng cßn lμ t×m Tuy nhiªn hä kh¸ kh«n khÐo chiÕm lÊy mäi c¬ héi ®Ó lμm ChÝnh ra bμn tay cña M¸txc¬va ë kh¾p mäi n¬i n÷a. Ph¶i tè c¸o n¬i nã Èn phñ thuéc ®Þa sî h·i bãng ma b«nsªvÝch. VÒ viÖc Ph¸p c«ng nhËn nÊp. Kh«ng ph¶i b»ng cÆp m¾t bÞ b−ng bÝt bëi ãc bÌ ph¸i thuéc ®Þa Liªn X«, hä viÕt: mμ chóng ta sÏ t×m ®−îc bμn tay Êy. Sau ®ã, nhÊt lμ NghÞ viÖn hiÖn "Mét sè kÎ thùc d©n ®· dù ®o¸n mét t−¬ng lai ®en tèi cho §«ng nay vμ ChÝnh phñ ph¶i ngay lËp tøc cho ng−êi b¶n xø cña c¸c thuéc D−¬ng, tiÕp sau viÖc ChÝnh phñ Ph¸p c«ng nhËn Liªn X«; trªn thùc ®Þa nh÷ng quyÒn s¬ ®¼ng mμ hä ®ßi (t«i g¹ch d−íi). Nh÷ng cùu
  12. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 14 15 chiÕn binh, nh÷ng gi¸o viªn vμ nh÷ng viªn chøc ng−êi b¶n xø sÏ lμ nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn bÞ xóc ®éng bëi sù tuyªn truyÒn nμy... ChÝnh nhê ®Êu tranh chèng l¹i c¸c nhμ cai trÞ vông vÒ vμ chèng l¹i nh÷ng thèng ®èc chuyªn chÕ qu¸ ®¸ng mμ chóng ta sÏ lμm yªn ®−îc sù bÊt b×nh chÝnh ®¸ng cña ng−êi b¶n xø. NÕu kh«ng th× nh÷ng n÷ thÇn Xiren sÏ cã dÞp tèt ®Ó ca tông sù næi lo¹n". TH¦ GöI MéT §åNG CHÝ NguyÖn väng cña nh÷ng ®¶ng viªn lËp hiÕn An Nam. TRONG QUèC TÕ CéNG S¶ ) N5F1 G.Gr¨nggi¨ng, ®¹i biÓu cña hä ë Ph¸p ®· tãm t¾t ®óng nh÷ng nguyÖn väng Êy: "Hä chØ muèn ®¬n gi¶n lμ chÝnh s¸ch hîp t¸c (Ph¸p- An Nam) ®−îc thùc hμnh ... Hä muèn ®−îc dÇn dÇn tham §ång chÝ th©n mÕn, gia vμo nh÷ng c«ng viÖc cña ®Êt n−íc hä ... Kh«ng muèn g× h¬n". T«i göi ®Õn ®ång chÝ mét b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh §«ng D−¬ng. T«i V¶ l¹i, tÊt c¶ nh÷ng g× hä ®ßi lμ quyÒn nhËp quèc tÞch Ph¸p, ®· t×m thÊy ë ®©y vμi ng−êi §«ng D−¬ng mμ víi hä, t«i hy väng lμm miÔn trõ qu©n dÞch (4 n¨m ®èi víi ng−êi An Nam), bÇu cö, v.v.. Hä ®−îc viÖc g× ®ã. Xin ®ång chÝ chØ thÞ cho nh÷ng ®ång chÝ ng−êi Nga chØ ®ßi cho "líp th−îng l−u ®· ®−îc gi¸o dôc th«i". Cßn quÇn chóng ë ®©y còng nhËn tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c c«ng viÖc cña §«ng D−¬ng, bëi th× ch¼ng ®−îc g×. v× mét m×nh t«i kh«ng thÓ lμm nhiÒu ®−îc. T«i ®ang c«ng t¸c ë h·ng R«xta. T«i chØ gÆp ®ång chÝ Malaca mét lÇn; ®ång chÝ Êy èm Chóng ta cã thÓ dïng hä kh«ng? §iÒu ®ã tuú thuéc hai ®iÒu: vμ nãi víi t«i r»ng ®ång chÝ cè g¾ng trë vÒ n−íc. T«i nghÜ r»ng ®ång th¸i ®é cña ChÝnh phñ Ph¸p vμ sù kh«n khÐo cña chóng ta. chÝ Êy ®· vÒ råi, bëi v× ®· rÊt l©u t«i kh«ng gÆp n÷a. Linh tinh - T«i sÏ göi ®Õn ®ång chÝ mét b¸o c¸o vÒ c«ng t¸c chÝnh trÞ cña Mét lÝnh Ph¸p ®· giÕt mét ng−êi An Nam; h¾n t«i tiÕp sau. §Þa chØ cña t«i: «ng Lu, H·ng th«ng tÊn R«xta, Qu¶ng ®· bÞ kÕt ¸n mét th¸ng tï ¸n treo. Ch©u. NÕu ®ång chÝ viÕt th− vÒ th× nhê ®ång chÝ nh¾n c¸c ®ång chÝ 200 häc sinh trÎ tuæi cña mét tØnh ë Nam Kú ®· chóng ta göi nh÷ng th− cña t«i ®Õn ®©y cho t«i. T«i tin r»ng thÕ biÓu t×nh tr−íc ®ån c¶nh s¸t ®ßi th¶ hai ng−êi b¹n nμo còng cã mét vμi c¸i. cña hä bÞ b¾t gi÷. §ång thêi, hä do¹ b·i kho¸ nÕu c¸c Chμo céng s¶n. b¹n cña hä kh«ng ®−îc th¶ ngay. Hä ®· th¾ng lîi. §©y lμ lÇn ®Çu tiªn, ë §«ng D−¬ng x¶y ra mét viÖc nh− vËy. §ã lμ mét dÊu hiÖu cña thêi ®¹i. Qu¶ng Ch©u, ngμy 22-12-1924. NGUYÔN ¸I QUèC 19-12- ) 1924F1 Th− ®¸nh m¸y b»ng tiÕng Anh, Tμi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. ___________ ___________ 1) Cã thÓ th− nμy göi ®ång chÝ ®¹i diÖn V¨n phßng Ban Ph−¬ng §«ng cña Quèc tÕ Céng s¶n ë Th−îng H¶i. 1) B¸o c¸o cña NguyÔn ¸i Quèc göi Ban ChÊp hμnh Quèc tÕ Céng s¶n.
  13. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 16 17 e/ Ph¸i hä trë vÒ. Kh«ng cã tiÒn, tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®Òu kh«ng thÓ lμm ®−îc. V× thÕ t«i muèn ®Ò nghÞ ®ång chÝ cÊp cho mét quü nμo ®ã. 4- Kh«ng cã sù ®ång ý vμ sù gióp ®ì cña c¸c ®ång chÝ Nga cña chóng ta th× t«i sÏ khã mμ tr¸nh khái sai lÇm. Nh−ng t«i còng kh«ng nhËn ®−îc g× nÕu kh«ng cã chØ thÞ cña ®ång chÝ. Vμ hä cã thÓ VÊN §Ò §¤NG D¦¥ ) kh«ng lμm g× cho t«i khi t«i ®Õn tay kh«ng. NG6F1 5- NÕu 4 yªu cÇu nμy kh«ng cã kÕt qu¶ th× triÓn väng vÒ sau 1- NÕu ®ång chÝ ®ång ý cho t«i göi ngay mét hoÆc hai sinh viªn th× ®èi víi t«i sÏ lμ nh− sau: ®iÒu ®ã sÏ cho phÐp t«i tuyªn truyÒn tèt, vμ nãi r»ng c¸ch m¹ng Nga a/ T«i kh«ng cã chøng cø ®Ó chØ ra ®−îc nh÷ng phÇn tö tèt ®ang vμ sÏ cã thÓ lμm g× cho d©n chóng thuéc ®Þa. §iÒu ®ã còng sÏ cho nhÊt ë Quèc d©n ®¶ng §«ng D−¬ng ®Ó nhËn hä ®Õn víi ta. phÐp t«i - tõ nay ®Õn th¸ng t¸m - tranh thñ ®−îc nh÷ng phÇn tö tèt cña Quèc d©n ®¶ng §«ng D−¬ng. H¬n n÷a, ®iÒu ®ã cho phÐp t«i chän b/ T«i kh«ng thÓ vÒ n−íc ®−îc. ngay ®−îc vμi ng−êi trong sè hä ®Ó ph¸i vÒ n−íc. c/ Do ®ang m¾c nî trªn 350 ®«la cho c«ng t¸c ®Çu tiªn, t«i sÏ 2- T«i kh«ng hiÓu râ v× sao ®ång chÝ ngÇn ng¹i cho t«i vay tiÒn. ph¶i lμm viÖc Ýt ra lμ 5 th¸ng ®Ó tr¶ nî. ë ®iÒu kiÖn ®ã, t«i sÏ §ã lμ mét viÖc gi÷a ®ång chÝ víi t«i, vμ kh«ng mét ai kh¸c biÕt ®−îc kh«ng cã thêi giê, kh«ng cã tiÒn ®Ó lμm c«ng t¸c kh¸c. tý nμo vÒ viÖc nμy. TiÒn vay ®ã sÏ cho phÐp t«i: T«i rÊt hy väng ®ång chÝ sÏ ñng hé yªu cÇu cña t«i. a/ Cã ®−îc mét c¬ së ë trong n−íc. b/ Cã ng−êi s½n sμng lμm tuyªn truyÒn viªn. Th− ®¸nh m¸y b»ng tiÕng Anh, c/ Thùc hiÖn viÖc tuyªn truyÒn ®Õn n¬i ®Õn chèn vμ, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. d/ B¾t ®Çu ngay c«ng t¸c tæ chøc. Kh«ng cã ng−êi nμo kh¸c cã thÓ gióp t«i trong viÖc nμy, bëi v× t«i lμ mét d©y liªn l¹c gi÷ bÝ mËt kÕ ho¹ch cña chóng ta. 3- Tuyªn truyÒn vμ lμm c«ng t¸c kh¸c, t«i ph¶i: a/ DÞch tμi liÖu b/ In Ên nã c/ LÊy ng−êi tõ trong n−íc ®Õn Qu¶ng Ch©u d/ HuÊn luyÖn hä ___________ 1) Th− kh«ng ®Ò ngμy th¸ng vμ tªn ng−êi nhËn. C¨n cø néi dung, chóng t«i dù ®o¸n th− göi cho mét ®ång chÝ ®¹i diÖn §¶ng Céng s¶n Ph¸p t¹i Quèc tÕ Céng s¶n, kho¶ng ®Çu n¨m 1925.
  14. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 18 19 GöI §OμN CHñ TÞCH QUèC TÕ CéNG S¶N TH¦ GöI MéT §åNG CHÝ ë QUèC TÕ CéNG S¶N Qu¶ng Ch©u, ngμy 10-1-1925 §ång chÝ th©n mÕn, KÝnh göi §oμn Chñ tÞch Quèc tÕ Céng s¶n, Quèc d©n ®¶ng §«ng D−¬ng võa ®−îc thμnh lËp vμo ngμy 3 C¸c ®ång chÝ th©n mÕn, th¸ng nμy víi 3 ®¶ng viªn lóc b¾t ®Çu. Quèc d©n ®¶ng (Quèc d©n ®¶ng §«ng D−¬ng), chiÒu h«m qua Mét ng−êi sÏ ®−îc ph¸i ®i Trung Kú vμ Lμo. Mét ng−êi kh¸c ®· kÕt n¹p ng−êi ®¶ng viªn thø t−. (ch−a ph¶i lμ ®¶ng viªn) sÏ ®−îc ph¸i ®Õn B¾c Kú ®Ó lÊy 5 ng−êi ®i Qu¶ng Ch©u häc c¸ch lμm c«ng t¸c tæ chøc. Mét trong sè nh÷ng ®¶ng viªn ®ã, xÕ tr−a nay, ®· ®i Trung Kú vμ Lμo, víi nhiÖm vô lμ tæ chøc nh÷ng c¬ së ë c¸c xø ®ã vμ t×m thanh T«i nghÜ cã thÓ t×m nam thanh niªn ®Ó göi ®i häc ë Tr−êng ®¹i niªn ®Ó ®i häc Tr−êng ®¹i häc céng s¶n chñ nghÜa ë M¸txc¬va. häc M¸txc¬va8 . Xin ®ång chÝ vui lßng cho biÕt cã thÓ cho t«i göi bao C¸c ®ång chÝ cho t«i biÕt c¸c ®ång chÝ muèn nhËn bao nhiªu nhiªu sinh viªn. sinh viªn An Nam vμo häc Tr−êng ®¹i häc Êy. §ång thêi, t«i xin ®ång chÝ chØ thÞ cho c¸c ®ång chÝ Nga ë ®©y Ngμy 15 s¾p tíi, mét ®¶ng viªn thø hai sÏ ®−îc göi ®Õn B¾c Kú còng nhËn tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c c«ng viÖc cña §«ng D−¬ng bëi v× cã ®Ó lÊy 5 ng−êi B¾c Kú sang häc Tr−êng n«ng d©n ë Qu¶ng Ch©u. mét m×nh, t«i kh«ng thÓ lμm qu¸ nhiÒu viÖc ®−îc. Nh÷ng ng−êi nμy sÏ häc c¸ch tæ chøc nh− thÕ nμo. Ph¶i chi phÝ cho ph¸i viªn thø nhÊt lμ 290 ®«la vμ cho ph¸i Qu¶ng Ch©u, ngμy 5-1-25. Chμo céng s¶n viªn thø hai 230 ®«la. Sè tiÒn ®ã lμ do sè tiÒn ®i ®−êng cßn l¹i cña N.A.Q t«i, gép víi sè tiÒn l−¬ng mμ R«xta ®· øng tr−íc cho t«i. Q.D.§ 1) cã thÓ cã nhiÒu triÓn väng, nh−ng nh÷ng ph−¬ng tiÖn 7F Th− ®¸nh m¸y b»ng tiÕng Anh, tμi chÝnh cña nã rÊt eo hÑp: Ýt ra lμ tíi lóc nμy, nh÷ng ph−¬ng tiÖn b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. Êy chØ do t«i cung cÊp th«i. ___________ 1) ViÕt t¾t Quèc d©n ®¶ng.
  15. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 20 21 ChuyÕn th− s¾p khëi hμnh råi. T«i xin kÕt thóc b¶n b¸o c¸o cña t«i. ChuyÕn th− sau, t«i sÏ göi c¸c ®ång chÝ mét b¶n b¸o c¸o chi tiÕt h¬n. B¶N ¸N CHÕ §é THùC D¢N PH¸P9 Xin göi lêi chμo céng s¶n NGUYÔN ¸I QUèC T.B. Yªu cÇu c¸c ®ång chÝ chØ thÞ cho c¸c ®¹i diÖn cña c¸c ®ång chÝ ë Qu¶ng Ch©u còng ph¶i ch¨m lo ®Õn §«ng D−¬ng. ViÕt b»ng tiÕng Ph¸p, DÞch theo cuèn s¸ch xuÊt b¶n lÇn ®Çu tiªn t¹i xuÊt b¶n lÇn ®Çu tiªn vμ ®· Tμi liÖu tiÕng Ph¸p, l−u t¹i Pari (Ph¸p) n¨m 1925, ®èi chiÕu víi cuèn xuÊt b¶n Côc l−u tr÷ V¨n phßng xuÊt b¶n lÇn ®Çu tiªn n¨m 1946 ë ViÖt Nam. Trung −¬ng §¶ng. ë ViÖt Nam n¨m 1946. Ký tªn: NGUYÔN ¸I QUèC.
  16. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 22 23 ) CH¦¥NG I8F1 THUÕ M¸U I- CHIÕN TRANH Vμ "NG¦êI B¶N Xø" Tr−íc n¨m 1914, hä chØ lμ nh÷ng tªn da ®en bÈn thØu, nh÷ng tªn "AnnamÝt" bÈn thØu, giái l¾m th× còng chØ biÕt kÐo xe tay vμ ¨n ®ßn cña c¸c quan cai trÞ nhμ ta. Êy thÕ mμ cuéc chiÕn tranh vui t−¬i võa bïng næ, th× lËp tøc hä biÕn thμnh nh÷ng ®øa "con yªu", nh÷ng ng−êi "b¹n hiÒn" cña c¸c quan cai trÞ phô mÉu nh©n hËu, thËm chÝ cña c¶ c¸c quan toμn quyÒn lín, toμn quyÒn bÐ n÷ ). §ïng mét c¸i, hä (nh÷ng 9F2 ng−êi b¶n xø) ®−îc phong cho c¸i danh hiÖu tèi cao lμ "chiÕn sÜ b¶o vÖ c«ng lý vμ tù do". Nh−ng hä ®· ph¶i tr¶ b»ng mét gi¸ kh¸ ®¾t c¸i vinh dù ®ét ngét Êy, v× ®Ó b¶o vÖ cho c¸i c«ng lý vμ tù do mμ chÝnh hä kh«ng ®−îc h−ëng mét tÝ nμo, hä ®· ph¶i ®ét ngét xa l×a vî con, rêi bá m¶nh ruéng hoÆc ®μn cõu cña hä, ®Ó v−ît ®¹i d−¬ng, ®i ph¬i th©y trªn c¸c b·i chiÕn tr−êng ch©u ¢u. Trong lóc v−ît biÓn, nhiÒu ng−êi b¶n xø, sau khi ®−îc mêi chøng kiÕn c¶nh kú diÖu cña trß biÓu diÔn khoa häc vÒ phãng ng− l«i, ®· ®−îc xuèng tËn ®¸y biÓn ®Ó b¶o vÖ tæ quèc cña c¸c loμi thuû qu¸i. Mét sè kh¸c ®· bá x¸c t¹i nh÷ng miÒn hoang vu th¬ méng vïng Banc¨ng, lóc chÕt cßn tù hái ph¶i ch¨ng n−íc mÑ muèn chiÕm ng«i nguyªn phi trong cung cÊm vua Thæ, - ch¶ thÕ sao l¹i ®em n−íng hä ë nh÷ng miÒn xa x«i Êy? Mét sè kh¸c n÷a th× ®· anh dòng ®−a th©n cho ng−êi ta tμn s¸t trªn bê s«ng M¸cn¬, hoÆc trong b·i lÇy miÒn S¨mpanh¬, ®Ó lÊy m¸u m×nh t−íi nh÷ng vßng nguyÖt quÕ cña c¸c cÊp chØ huy vμ lÊy x−¬ng m×nh ch¹m nªn nh÷ng chiÕc gËy cña c¸c ngμi thèng chÕ. ___________ 1) B¶n in n¨m 1925 cã lêi giíi thiÖu cña NguyÔn ThÕ TruyÒn. 2) Nguyªn v¨n: nos gouverneurs plus ou moins gÐnÐraux.
  17. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 24 25 Cuèi cïng, ë hËu ph−¬ng, nh÷ng ng−êi lμm kiÖt søc trong c¸c Tho¹t tiªn, chóng tãm nh÷ng ng−êi khoÎ m¹nh, nghÌo khæ, x−ëng thuèc sóng ghª tëm, tuy kh«ng ph¶i hÝt h¬i ng¹t cña bän nh÷ng ng−êi nμy chØ chÞu chÕt th«i kh«ng cßn kªu cøu vμo ®©u ®−îc. "b«s¬" 1), nh−ng l¹i nhiÔm ph¶i nh÷ng luång khÝ ®éc ®á èi cña ng−êi Sau ®ã, chóng míi ®ßi ®Õn con c¸i nhμ giμu. Nh÷ng ai cøng cæ th× 10F Ph¸p; ®»ng nμo còng thÕ th«i, v× nh÷ng kÎ khèn khæ Êy còng ®· chóng t×m ngay ra dÞp ®Ó sinh chuyÖn víi hä hoÆc víi gia ®×nh hä, vμ kh¹c ra tõng miÕng phæi, ch¼ng kh¸c g× ®· hÝt ph¶i h¬i ng¹t vËy. nÕu cÇn, th× giam cæ hä l¹i cho ®Õn khi hä ph¶i døt kho¸t chän lÊy mét trong hai con ®−êng: "®i lÝnh t×nh nguyÖn, hoÆc x× tiÒn ra". Tæng céng cã 700.000 ng−êi b¶n xø ®· ®Æt ch©n lªn ®Êt Ph¸p; vμ trong sè Êy, 80.000 ng−êi kh«ng bao giê cßn tr«ng thÊy mÆt trêi Nh÷ng ng−êi bÞ tãm ®i nh− thÕ cßn hμo høng g× n÷a víi c¸i trªn quª h−¬ng ®Êt n−íc m×nh n÷a! nghÒ cét vμo cæ hä. Cho nªn, b−íc ch©n vμo tr¹i lÝnh lμ hä liÒn t×m mäi c¬ héi ®Ó trèn tho¸t. II- CHÕ §é LÝNH T×NH NGUYÖN Cßn nh÷ng ng−êi nμo thÊy kh«ng thÓ tho¸t khái sè phËn hÈm Mét b¹n ®ång nghiÖp nãi víi chóng t«i: d©n lao khæ b¶n xø ë hiu, th× t×m c¸ch tù lμm cho m×nh nhiÔm ph¶i nh÷ng bÖnh nÆng §«ng D−¬ng tõ bao ®êi nay bÞ bãp nÆn b»ng ®ñ mäi thø thuÕ kho¸, nhÊt, mμ th«ng th−êng h¬n c¶ lμ bÖnh ®au m¾t toÐt ch¶y mñ, g©y s−u sai, t¹p dÞch, b»ng c−ìng bøc ph¶i mua r−îu vμ thuèc phiÖn ra b»ng c¸ch x¸t vμo m¾t nhiÒu thø chÊt ®éc, tõ v«i sèng ®Õn mñ theo lÖnh quan trªn, tõ 1915-1916 tíi nay, l¹i cßn ph¶i chÞu thªm bÖnh lËu. c¸i v¹ mé lÝnh n÷a. * Nh÷ng biÕn cè trong mÊy n¨m gÇn ®©y lμ c¸i cí ®Ó ng−êi ta tiÕn ** hμnh nh÷ng cuéc lïng r¸p lín vÒ nh©n lùc trªn toμn câi §«ng D−¬ng. Nh÷ng ng−êi bÞ b¾t ®Òu bÞ nhèt vμo tr¹i lÝnh víi ®ñ thø tªn: lÝnh khè Êy thÕ mμ trong mét b¶n bè c¸o víi nh÷ng ng−êi bÞ b¾t lÝnh, ®á, lÝnh thî chuyªn nghiÖp, lÝnh thî kh«ng chuyªn nghiÖp, v.v.. phñ toμn quyÒn §«ng D−¬ng, sau khi høa hÑn ban phÈm hμm cho Theo ý kiÕn cña tÊt c¶ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn kh«ng thiªn nh÷ng lÝnh sÏ cßn sèng sãt vμ truy tÆng nh÷ng ng−êi sÏ hy sinh vÞ ®−îc giao cho sö dông ë ch©u ¢u "vËt liÖu biÕt nãi" ch©u ¸, th× "cho Tæ quèc", ®· trÞnh träng tuyªn bè r»ng: vËt liÖu nμy ®· kh«ng ®−a l¹i kÕt qu¶ t−¬ng xøng víi chi phÝ rÊt "C¸c b¹n ®· tÊp nËp ®Çu qu©n, c¸c b¹n ®· kh«ng ngÇn ng¹i rêi lín vÒ chuyªn chë vμ b¶o qu¶n. bá quª h−¬ng xiÕt bao tr×u mÕn ®Ó ng−êi th× hiÕn d©ng x−¬ng m¸u Sau n÷a, viÖc s¨n b¾t thø "vËt liÖu biÕt nãi" ®ã, mμ lóc bÊy giê cña m×nh nh− lÝnh khè ® ), kÎ th× hiÕn d©ng c¸nh tay lao ®éng cña á12F1 ng−êi ta gäi lμ "chÕ ®é lÝnh t×nh nguyÖn" (danh tõ mØa mai mét m×nh nh− lÝnh thî". c¸ch ghª tëm) ®· g©y ra nh÷ng vô nhòng l¹m hÕt søc tr¾ng trîn. NÕu qu¶ thËt ng−êi An Nam phÊn khëi ®i lÝnh ®Õn thÕ, t¹i sao §©y! ChÕ ®é lÝnh t×nh nguyÖn Êy ®−îc tiÕn hμnh nh− thÕ nμy: l¹i cã c¶nh, tèp th× bÞ xÝch tay ®iÖu vÒ tØnh lþ, tèp th× tr−íc khi vÞ "chóa tØnh"- mçi viªn c«ng sø ë §«ng D−¬ng qu¶ lμ mét vÞ "chóa xuèng tμu, bÞ nhèt trong mét tr−êng trung häc ë Sμi Gßn, cã lÝnh tØnh"- ra lÖnh cho bän quan l¹i d−íi quyÒn, trong mét thêi h¹n nhÊt Ph¸p canh g¸c, l−ìi lª tuèt trÇn, ®¹n lªn nßng s½n? Nh÷ng cuéc ®Þnh ph¶i nép cho ®ñ mét sè ng−êi nhÊt ®Þnh. B»ng c¸ch nμo, ®iÒu biÓu t×nh ®æ m¸u ë Cao Miªn, nh÷ng vô b¹o ®éng ë Sμi Gßn, ë Biªn ®ã kh«ng quan träng. C¸c quan cø liÖu mμ xoay xë. Mμ c¸i ngãn Hoμ vμ ë nhiÒu n¬i kh¸c n÷a, ph¶i ch¨ng lμ nh÷ng biÓu hiÖn cña xoay xë kiÓu ) th× c¸c «ng t−íng Êy th¹o hÕt chç nãi, nhÊt lμ xoay xë D1F2 lßng sèt s¾ng ®Çu qu©n "tÊp nËp" vμ "kh«ng ngÇn ng¹i"? lμm tiÒn. ___________ Nh÷ng vô trèn ®i lÝnh vμ ®μo ngò (tÝnh ra cã ®Õn 50 phÇn tr¨m 1) "Boches". Tõ cã nghÜa xÊu chØ qu©n §øc. ___________ 2) Nguyªn v¨n: Le SystÌme D. D, ch÷ ®Çu cña tõ dÐbrouillard, cã 1) B¶n tiÕng Ph¸p: "Les tirailleurs". nghÜa lμ xoay xë, th¸o v¸t.
  18. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 26 27 hμo môc ph¶i nép ngay lËp tøc ®Çy ®ñ sè ng−êi chóng muèn tuyÓn trong hμng ngò qu©n dù bÞ) ®Òu bÞ ®μn ¸p kh«ng gím tay vμ nh÷ng mé. §Ó buéc nh÷ng thanh niªn Xªnªgan bá trèn ph¶i ra nhËn ®éi cuéc ®μn ¸p l¹i g©y ra nh÷ng cuéc binh biÕn bÞ d×m trong biÓn m¸ ). 13F1 mò lÝnh, ch¼ng ph¶i mét viªn chØ huy ®· tra tÊn, hμnh h¹ c¸c th©n B¶n bè c¸o cña phñ toμn quyÒn cßn cÈn thËn nh¾c thªm r»ng, tÊt nh©n cña hä, vμ cho r»ng lμm nh− thÕ lμ tμi giái ®ã sao? ChÝnh h¾n nhiªn muèn xøng ®¸ng víi "lßng tèt râ rÖt" vμ "®é l−îng lín lao" cña ®· b¾t c¸c «ng bμ giμ, ®μn bμ cã thai, con g¸i, ®em lét trÇn truång, chÝnh phñ th× "c¸c anh (binh lÝnh §«ng D−¬ng) cÇn ph¶i c− xö ®óng råi ®èt hÕt quÇn ¸o tr−íc mÆt hä. Nh÷ng n¹n nh©n khèn khæ ®ã ®¾n vμ kh«ng ®−îc lμm mét ®iÒu g× cho ng−êi ta ph¶i phμn nμn c¶". m×nh trÇn nh− nhéng, tay trãi c¸nh khuûu buéc ph¶i ch¹y kh¾p c¸c Viªn chØ huy tèi cao qu©n ®éi §«ng D−¬ng cßn cã mét lèi ®Ò phßng th«n x· d−íi lμn roi vät, ®Ó "nªu g−¬ng"! Mét ng−êi ®μn bμ câng con kh¸c: «ng ta b¾t thÝch vμo l−ng hoÆc cæ tay cña tõng ng−êi lÝnh míi mé ph¶i van xin m·i míi ®−îc cëi trãi mét tay ®Ó ®ì ®øa bÐ. Trong khi mét con sè kh«ng thÓ nμo tÈy xo¸ ®−îc b»ng mét dung dÞch nit¬r¸t b¹c. ch¹y, hai cô giμ ®· ng· chÕt ngÊt ®i; nhiÒu em g¸i khiÕp sî tr−íc nh÷ng hμnh vi b¹o ng−îc ®ã, ®· hμnh kinh tr−íc tuæi; mét ng−êi ë ®©y còng gièng nh− ë ch©u ¢u, sù khèn khæ cña nh÷ng ng−êi ®μn bμ truþ thai, mét chÞ kh¸c ®Î mét ®øa con mï. nμy lμ nguån lîi nhuËn cña nh÷ng kÎ kh¸c: nμo lμ bän ®eo lon chuyªn nghiÖp may m¾n ví ®−îc c«ng viÖc tuyÓn mé vμ qu¶n lý lÝnh * míi b¶n xø mμ l¸nh xa ®−îc cμng l©u cμng tèt nh÷ng cuéc giao chiÕn * * nguy hiÓm ë ch©u ¢u; nμo lμ bän chñ thÇu l−¬ng thùc lμm giμu vïn Cã rÊt nhiÒu thñ ®o¹n b¾t lÝnh. vôt b»ng c¸ch bá ®ãi nh÷ng lÝnh mé khèn khæ; nμo lμ bän ®éc quyÒn tiÕp liÖu th«ng ®ång víi bän quan chøc ®Ó gian lËn, ®Çu c¬. Thñ ®o¹n sau ®©y ®· tá ra nhanh vμ tiÖn nhÊt: VÒ chuyÖn nμy, cÇn nãi thªm lμ cßn mét lo¹i chÕ ®é t×nh LÊy d©y ch¨ng ngang hai ®Çu con ®−êng chÝnh trong lμng l¹i. nguyÖn kh¸c n÷a: t×nh nguyÖn mua c«ng tr¸i. BiÖn ph¸p tiÕn hμnh ThÕ lμ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi da ®en ë vμo gi÷a ®Òu coi nh− chÝnh thøc th× còng nh− thÕ. Ai cã m¸u mÆt lμ ph¶i bá tiÒn ra. KÎ nμo khã b¶o ph¶i tßng qu©n. th× ng−êi ta dïng c¸ch dô dç vμ c−ìng b¸ch ®Õn ph¶i mua míi th«i. Mét nh©n chøng ®· viÕt cho chóng t«i nh− sau: "Gi÷a tr−a PhÇn ®«ng nh÷ng ng−êi mua c«ng tr¸i ë §«ng D−¬ng kh«ng ngμy 3 th¸ng 3 n¨m 1923, bän hiÕn binh v©y r¸p c¸c bÕn c¶ng hiÓu g× vÒ thÓ thøc tμi chÝnh c¶; hä coi viÖc mua c«ng tr¸i còng nh− Ruyphixc¬ vμ § ) råi tãm tÊt c¶ nh÷ng ng−êi b¶n xø lμm viÖc ë ®ã. 14F1 ®ãng mét thø thuÕ míi vμ coi c¸c phiÕu c«ng tr¸i kh«ng kh¸c g× Nh÷ng anh chμng nμy v× kh«ng tá vÎ sèt s¾ng ®i b¶o vÖ v¨n minh nh÷ng biªn lai nép thuÕ. ngay, nªn ng−êi ta r−íc hä lªn « t« cam nh«ng mêi vÒ nhμ lao. ë ®Êy, sau khi hä cã ®ñ th× giê ®Ó thay ®æi ý kiÕn råi, ng−êi ta míi * ®−a hä sang tr¹i lÝnh. ** "ë tr¹i lÝnh, sau nh÷ng nghi lÔ biÓu d−¬ng tinh thÇn yªu n−íc, B©y giê thö xem chÕ ®é mé lÝnh t×nh nguyÖn ®· ®−îc tæ chøc ë 29 lÝnh t×nh nguyÖn ®−îc tuyªn d−¬ng cã thÓ trë nªn anh hïng cña c¸c thuéc ®Þa kh¸c nh− thÕ nμo. cuéc chiÕn tranh cuèi cïng nay mai... B©y giê th× tÊt c¶ ®Òu nãng LÊy T©y Phi lμm thÝ dô: lßng muèn lÊy l¹i miÒn ) cho n−íc mÑ. 15F2 R ë ®©y, bän chØ huy qu©n ®éi kÐo qu©n ®Õn tõng lμng b¾t bän ___________ ___________ 1) Rufisque et Dakar. Tªn nh÷ng h¶i c¶ng cña n−íc Xªnªgan. 1) B¶n tiÕng Ph¸p: "... qui ont ÐtÐ ÐtouffÐes dans le sang" chØ cã nghÜa 2) Ruhr. Vïng c«ng nghiÖp cña §øc, sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø "bÞ d×m trong m¸u". nhÊt bÞ c¾t giao cho Ph¸p tõ n¨m 1921 ®Õn n¨m 1925.
  19. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 28 29 Nh−ng theo t−íng M¨ ), ng−êi hiÓu râ hä nhÊt, th× ®ã chØ lμ 7 mò; 16F1 nh÷ng ®éi qu©n ®Ó ®em n−íng tr−íc mïa ®«ng". 1 d©y chuyÒn b»ng b¹c; Chóng t«i hiÖn cã trong tay bøc th− cña mét ng−êi §ah«m©y, 2 hßm ®å vÆt. vèn lμ cùu binh, ®· tõng lμm "nghÜa vô" trong cuéc chiÕn tranh "v× "§©y lμ tªn nh÷ng b¹n cïng ë mét xãm ®· bÞ c−ìng b¸ch nhËp c«ng lý". Mét vμi ®o¹n trÝch trong bøc th− sÏ v¹ch râ cho c¸c b¹n ngò cïng ngμy víi t«i, vμ nhμ cöa còng ®· bÞ c−íp ph¸ vμ ®èt s¹ch. thÊy ng−êi " ) ®· ®−îc b¶o vÖ nh− thÕ nμo vμ c¸c quan cai trÞ thuéc (Ghi tiÕp theo tªn b¶y ng−êi). 17F2 B ®Þa nhμ ta ®· nÆn ra lßng trung thμnh cña ng−êi b¶n xø nh− thÕ "Cßn nhiÒu n¹n nh©n n÷a cña nh÷ng chiÕn c«ng kiÓu Êy cña nμo ®Ó t« ®iÓm cho tÊt c¶ nh÷ng bμi diÔn v¨n cña c¸c nhμ cÇm ngμi thèng ®èc Nuphla, nh−ng t«i kh«ng biÕt râ tªn nh÷ng ng−êi ®ã quyÒn vμ lμm ®Ò tμi cho tÊt c¶ nh÷ng bμi b¸o cña bän Rªgixm¨ngxª ®Ó göi cho c¸c anh h«m nay...". vμ H« ) thuéc ®ñ cì. 18F3 Ch¾c bän "b«s¬" cña vua Ghi«m còng kh«ng lμm ®−îc h¬n thÕ. Bøc th− viÕt: "N¨m 1915, khi «ng M.Nuphla, thèng ®èc §ah«m©y, ra lÖnh b¾t lÝnh, th× lμng t«i bÞ bän c¶nh s¸t cïng lÝnh c¬ III- KÕT QU¶ CñA Sù HY SINH c−íp ph¸ vμ ®èt s¹ch. TÊt c¶ tμi s¶n cña t«i ®Òu bÞ mÊt hÕt trong Khi ®¹i b¸c ®· ngÊy thÞt ®en, thÞt vμng råi, th× nh÷ng lêi tuyªn c¸c cuéc ®èt ph¸ ®ã. Tuy thÕ, t«i vÉn bÞ c−ìng b¸ch nhËp ngò, vμ bè t×nh tø cña c¸c ngμi cÇm quyÒn nhμ ta bçng d−ng im bÆt nh− cã mÆc dÇu lμ n¹n nh©n cña viÖc xóc ph¹m bØ æi ®ã, t«i ®· lμm nghÜa phÐp l¹, vμ c¶ ng−êi Nªgr« 1) lÉn ng−êi "AnnamÝt" mÆc nhiªn trë l¹i 19F vô cña t«i ë mÆt trËn bªn Ph¸p. T«i bÞ th−¬ng ë trËn Exn¬. "gièng ng−êi bÈn thØu". "Ngμy nay, chiÕn tranh ®· chÊm døt, t«i s¾p trë vÒ n−íc, §Ó ghi nhí c«ng lao ng−êi lÝnh An Nam, ch¼ng ph¶i ng−êi ta nh−ng kh«ng cßn nhμ cöa, cña c¶i g× c¶. ®· lét hÕt tÊt c¶ cña c¶i cña hä, tõ chiÕc ®ång hå, bé quÇn ¸o míi "Ng−êi ta ®· c−íp cña t«i: toanh mμ hä bá tiÒn tói ra mua, ®Õn c¸c vËt kû niÖm ®ñ thø, v.v. tr−íc khi ®−a hä ®Õn M¸cx©y xuèng tμu vÒ n−íc, ®ã sao? Ch¼ng 1000 phr¨ng tiÒn mÆt; ph¶i ng−êi ta ®· giao hä cho bän sóc sinh kiÓm so¸t vμ ®¸nh ®Ëp hä 12 con lîn; v« cí ®ã sao? Ch¼ng ph¶i ng−êi ta ®· cho hä ¨n nh− cho lîn ¨n vμ 15 - cõu; xÕp hä nh− xÕp lîn d−íi hÇm tμu Èm −ít, kh«ng gi−êng n»m, kh«ng ¸nh s¸ng, thiÕu kh«ng khÝ ®ã sao? VÒ ®Õn xø së, ch¼ng ph¶i 10 - dª; hä ®· ®−îc mét quan cai trÞ biÕt ¬n ®ãn chμo nång nhiÖt b»ng mét 60 - gμ; bμi diÔn v¨n yªu n−íc. "C¸c anh ®· b¶o vÖ Tæ quèc, thÕ lμ tèt. B©y 8 tÊm v¶i quÊn m×nh; giê, chóng t«i kh«ng cÇn ®Õn c¸c anh n÷a, cót ®i!", ®ã sao? 5 ¸o mÆc ngoμi; ThÕ lμ nh÷ng "cùu binh" - ®óng h¬n lμ c¸i x¸c cßn l¹i - sau khi ®· dòng c¶m b¶o vÖ chÝnh nghÜa vμ c«ng lý nay tay kh«ng trë vÒ 10 quÇn; víi chÕ ®é b¶n xø cña hä, mét chÕ ®é kh«ng biÕt g× ®Õn chÝnh nghÜa ___________ vμ c«ng lý c¶. 1) Mangin. T−íng Ph¸p (1866-1925) ®· tham gia chiÕn th¾ng * VÐc®oong, tõng chØ huy ®éi qu©n x©m l−îc Xu®¨ng, B¾c Kú, Marèc. * * 2) Batouala. Tªn mét bé l¹c ë vïng xÝch ®¹o ch©u Phi. ___________ 3) RÐgismanset et Hauser. Tªn nh÷ng ng−êi viÕt b¸o tay sai, cã nghÜa nh− nh÷ng tªn båi bót. 1) NÐgro. Tõ chØ ng−êi da ®en.
  20. Hồ ChÝ Minh toμn tËp 30 31 Theo b¸o chÝ §«ng D−¬ng th× th−¬ng binh ng−êi Ph¸p bÞ mÊt mét "Quý «ng phi c«ng ë s©n bay Biªn Hoμ cã nh· ý sÏ gãp phÇn phÇn th©n thÓ vμ vî cña tö sÜ ng−êi Ph¸p ®Òu ®−îc cÊp m«n bμi vμo cuéc vui, vμ ngay tõ b©y giê ban tæ chøc ®· cã thÓ kh¼ng ®Þnh b¸n lÎ thuèc phiÖn. r»ng sù cã mÆt cña c¸c quan chøc cao cÊp nhÊt ë Sμi Gßn sÏ lμm cho ngμy héi thªm phÇn rùc rì. Nh− thÕ lμ trong mét viÖc mμ chÝnh quyÒn thuéc ®Þa ®· ph¹m tíi hai téi ¸c ®èi víi nh©n lo¹i. Mét mÆt, hä vÉn ch−a tho¶ khi tù "Xin tin thªm cho c¸c b¹n nam n÷ ë Sμi Gßn lªn dù héi biÕt tay lμm c¸i viÖc bØ æi cña ng−êi ®Çu ®éc, mμ cßn muèn l«i kÐo vμo r»ng, c¸c b¹n sÏ kh«ng cÇn ph¶i bá dë cuéc vui ®Ó vÒ nhμ dïng ®©y c¶ nh÷ng n¹n nh©n ®¸ng th−¬ng h¹i cña cuéc huynh ®Ö t−¬ng c¬m, v× ngay t¹i chç, sÏ cã phßng ¨n tæ chøc cùc kú chu ®¸o vμ ®Æc tμn n÷a. MÆt kh¸c, hä coi rÎ tÝnh m¹ng vμ x−¬ng m¸u cña nh÷ng biÖt ®Çy ®ñ, c¸c b¹n sμnh ¨n uèng nhÊt còng sÏ ®−îc hμi lßng. kÎ ®· bÞ hä lõa bÞp, ®Õn nçi t−ëng r»ng chØ cÇn qu¼ng cho nh÷ng "Ngμy 21 th¸ng 1 tíi, tÊt c¶ chóng ta h·y ®i Biªn Hoμ, chóng ng−êi nμy khóc x−¬ng thèi Êy lμ ®ñ ®Òn bï ®−îc mét phÇn cña c¸nh ta sÏ võa ®−îc dù nh÷ng héi hÌ linh ®×nh vui t−¬i, võa ®−îc dÞp tá tay bÞ mÊt hoÆc m¹ng cña mét ng−êi chång. cho nh÷ng gia ®×nh tö sÜ An Nam ë Biªn Hoμ thÊy r»ng chóng ta Chóng t«i ch¾c r»ng th−¬ng binh vμ qu¶ phô chiÕn tranh sÏ ®¸ biÕt t−ëng nhí ®Õn sù hy sinh cña con em hä". v¨ng mãn quμ nh¬ nhíp Êy vμ nhæ vμo mÆt kÎ tÆng quμ. Chóng t«i ThËt lμ thêi ®¹i kh¸c, phong tôc kh¸c. còng tin ch¾c r»ng thÕ giíi v¨n minh vμ ng−êi Ph¸p l−¬ng thiÖn sÏ ®øng vÒ phÝa chóng t«i ®Ó lªn ¸n bän c¸ mËp thùc d©n ®ang kh«ng Nh−ng phong tôc kú qu¸i lμm sao! ngÇn ng¹i ®Çu ®éc c¶ mét d©n téc ®Ó v¬ vÐt cho ®Çy tói. Ng−êi ta cßn cho chóng t«i xem bøc th− sau ®©y n÷a: * Sμi Gßn, ngμy... * * "NÕu trªn ®êi nμy mμ cã mét viÖc qu¸i gë võa th−¬ng t©m l¹i Theo tôc lÖ An Nam, khi trong lμng cã ng−êi chÕt th× nh÷ng võa lè bÞch, th× ®ã h¼n lμ viÖc b¾t mét d©n téc vÉn ®ang chÞu ®ùng ng−êi xay lóa, gi· g¹o ph¶i tá lßng kÝnh träng vong linh ng−êi chÕt ®ñ mäi thø bÊt c«ng vμ kh«ng cã bÊt cø thø quyÒn nμo ph¶i lμm lÔ vμ th«ng c¶m nçi ®au buån cña tang gia b»ng c¸ch im lÆng kh«ng mõng cuéc chiÕn th¾ng cña "c«ng lý" vμ "chÝnh nghÜa". Êy thÕ mμ ë h¸t hß trong khi xay gi· nh− hä vÉn th−êng lμm. Nh−ng nÒn v¨n bªn nμy chóng t«i ®· lμm nh− thÕ ®Êy. T«i t−ëng kh«ng cÇn thuËt minh hiÖn ®¹i ®−îc ®−a vμo n−íc chóng t«i b»ng b¹o lùc cã cÇn g× l¹i cho anh nghe vÒ nh÷ng héi hÌ vμ "trß vui c«ng céng" trong ph¶i tÕ nhÞ ®Õn nh− thÕ. Xin ®äc c©u chuyÖn sau ®©y ®¨ng trªn mét thμnh phè nμy ngμy 11 th¸ng 11 lμm g×. ë ®©u vμ bao giê còng thÕ tê b¸o ë Nam Kú: th«i, r−íc ®Ìn, ®èt ph¸o b«ng, duyÖt binh, khiªu vò ë dinh thèng Nh÷ng ngμy héi ë Biªn Hoμ ®èc, ®ua xe hoa, më l¹c quyªn v× n−íc, qu¶ng c¸o, diÔn v¨n, tiÖc "§Ó lÊy tiÒn bá vμo quü x©y dùng ®μi kû niÖm ng−êi An Nam tïng, v.v.. Trong tÊt c¶ nh÷ng trß hÒ ®ã, t«i chØ cßn nhí l¹i mét viÖc trËn vong cña tØnh Biªn Hoμ, ban tæ chøc ngμy héi ®ang tÝch cùc ®¸ng chó ý vÒ ph−¬ng diÖn t©m lý nh− sau: còng nh− c«ng chóng ë chuÈn bÞ mét ch−¬ng tr×nh tuyÖt diÖu. tÊt c¶ c¸c n−íc, c«ng chóng Sμi Gßn rÊt thÝch xi nª. V× thÕ, mét "Ng−êi ta bμn t¸n sÏ cã nμo lμ yÕn tiÖc gi÷a v− ), nμo lμ chî ®¸m ng−êi dμy ®Æc ®· tô tËp tr−íc kh¸ch s¹n Palax¬ ®Ó xem phim, ên20F1 phiªn, nμo lμ khiªu vò ngoμi trêi, v.v., tãm l¹i, sÏ cã nhiÒu vμ ®ñ thø nμo hÒ S¸cl«, nμo bän cao båi, nμo nh÷ng ng−êi "lÝnh quang vinh" trß ch¬i ®Ó ai ai còng cã thÓ gãp phÇn lμm viÖc nghÜa mét c¸ch thó lÇn l−ît diÔn trªn mμn ¶nh. C«ng chóng trμn ngËp c¶ ®¹i lé, ®øng vÞ nhÊt ®êi. chËt c¶ mÆt ®−êng vμ hÌ phè. Lóc bÊy giê «ng chñ kh¸ch s¹n Sμi ___________ Gßn - Palax¬ kh«ng muèn cho ng−êi ta ®øng ®«ng trªn vØa hÌ tr−íc cöa tiÖm cña «ng ta, «ng ta liÒn vung roi m©y quÊt tói bôi. Bμ chñ 1) Nguyªn v¨n: Garden - Party.
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0