Tập bài giảng Nghiệp vụ lý lịch Tư pháp: Phần 2

Bài 10<br /> Kỹ năng cập nhật Thông tin lý lịch tư pháp tron g trư ò n g hợp<br /> chấp hành xong bản án, đư ọc đặc xá, đại xá; trư ờng h ọp trục xuất<br /> khi tội phạm được xóa bỏ; cập nhật thông tin lý lịch tư pháp bổ su n g 1<br /> <br /> 1.<br /> Kỹ năng cập nhật thông tin lý lịch tư pháp trong trường hợp chấp<br /> hành xong bản án, đưọc đặc xá, đại xá<br /> 1.1. K hái niệm về chấp hành xong bản án<br /> Theo quy định tại Điều 9 Bộ luật Tố tụng hình sự thì “ Không ai bị coi là<br /> có tội khi chưa có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật” . Theo đó,<br /> khi một người bị Tòa án kết án. thì người bị kết án đó phải chấp hành những hình<br /> phạt mà bản án đã tuyên (bao gồm hình phạt chính và hình phạt bổ sung). (1)<br /> Hình phạt chính bao gồm:Cảnh cáo; Phạt tiền; Cải tạo không giam giữ; Trục<br /> xuất; Tù có thời hạn; Tù chung thân; Tử hình. (2) Hình phạt bổ sung gồm: cẩm<br /> đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định; cấm cư trú;<br /> Quản chế; Tước một số quyền công dân; Tịch thu tài sản; Phạt tiền, khi không áp<br /> dụng là hình phạt chính; Trục xuất, khi không áp dụng là hình phạt chính.<br /> Đối với mỗi tội phạm, người phạm tội chỉ bị áp dụng một hình phạt chính<br /> và có thể bị áp dụng một hoặc một số hình phạt bổ sung. Tuy nhiên, trong bản án<br /> có thể tuyên một người phạm nhiều tội danh khác nhau, theo đó sẽ có nhiều hình<br /> phạt chính khác nhau được tuyên và thi hành. Ngoài ra nhiều trường hợp Tòa án<br /> xét xử trước hành vi phạm tội sau. và xét xử sau đối với hành vi phạm tội trước.<br /> Do vậy, có những bản án không thể tổng hợp hình phạt được (có bản án tuyên<br /> phạt tù, có bản án tuyên phạt tù nhưng cho hưởng án treo) thì việc chấp hành<br /> xong những bản án này sẽ như thế nào? Đâv cùng là những vẩn đề đang đặt ra<br /> nghiên cứu.<br /> Như vậy, người được coi là đã chấp hành xong bản án khi đã chấp hành<br /> đầy đủ các quyết định của Tòa án về hình phạt đã tuyên trong bản án đã có hiệu<br /> <br /> 1 Bài 8 . 1.3 trong C hiíơng trình Đào tạo nghiệp vụ cho cán bộ, công chức làm cô n g tác lý lịch tu<br /> <br /> pháp<br /> <br /> 187<br /> <br /> lực pháp luật, trong đó có hình phạt chính và những hình phạt bổ sung và những<br /> quyết định khác trong bản án (bồi thường thiệt hại) và án phí theo quy dịnh của<br /> pháp luật. Theo đó, những trường hợp được miễn hình phạt sẽ không xem xét vè<br /> việc đã chấp hành xong bản án, tuy nhiên theo quy định tại Điều 64 Bộ luật Hình<br /> sự thì trường hợp miễn hình phạt được xem là trường hợp đương nhiên được xóa<br /> án tích. Người bị kết án chì được xem xét miễn hình phạt theo Điều 54 Bộ luật<br /> Hình sự khi người phạm tội có nhiều tình tiết giảm nhẹ qui định tại Khoản 1 Điều<br /> 46 Bộ luật Hình sự và đáng được khoan hồng đặc biệt nhưng chưa đến mức phải<br /> truy cứu trách nhiệm hình sự. Trong quá trình chấp hành bản án, người phạm tội<br /> có thể sẽ được miễn chấp hành phần hình phạt còn lại; được giảm hình phạt đã<br /> tuyên hoặc giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù trong trường hợp đặc biệt; được<br /> miễn, giảm nghĩa vụ thi hành án đổi với khoản thu nộp Ngân sách nhà nước. Tuy<br /> nhiên, đối với trường hợp hoãn chấp hành hình phạt tù hay tạm đình chỉ chấp<br /> hành hình phạt tù thì không được coi là đã chấp hành xong bản án. Vì lẽ hết thời<br /> gian hoãn người bị kết án tiếp tục phải chấp hành bản án.<br /> Như vậy, việc chấp hành xong bản án phải được hiểu là việc người bị kết<br /> án chấp hành đúng và đầy đủ những hình phạt mà bản án đã tuyên, những quyết<br /> định khác, án phí những thay đổi trong quá trình chấp hành bản án của người bị<br /> kết án. Trên cơ sở đó mới có căn cứ để thu thập tài liệu, thông tin cập nhật trong<br /> hồ sơ lý lịch tư pháp.<br /> <br /> 1.2.<br /> Những vẩn đề cần chú ý trong cập nhật thông tin trong trường hợp<br /> chấp hành xong bản án<br /> Cán bộ làm công tác lập và cấp phiếu lý lịch tư pháp cần chú ý về một số<br /> quy định về các trường hợp người bị kết án đã chấp hành xong bản án phạt tù<br /> như sau:<br /> (1)<br /> <br /> Đúng ngày hết hạn chấp hành hình phạt tù, người chấp hành xong hình<br /> <br /> phạt tù được trả tự do. Giám thị trại giam, trại tạm giam cấp giấy chứng nhận đã<br /> chấp hành xong hình phạt tù và giới thiệu họ về U B N D xã, phường, thị trấn, đom<br /> vị nơi họ cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi họ làm việc; đồng thời phải sao gửi<br /> giấy chứng nhận đã chấp hành xong hình phạt tù cho cơ quan quản lý trại giam,<br /> <br /> 188<br /> <br /> Tòa án dã ra quyết định thi hành án và cơ quan thi hành án dân sự cùng cấp với<br /> Tòa án đã ra quyết định thi hành án (trong trường hợp người đó phải chấp hành<br /> hình phạt tiền, nghĩa vụ dân sự trong bàn án, quyết định của Tòa án về hình sự).<br /> Hai tháng trước khi phạm nhân hết hạn chấp hành hình phạt tù, giám thị trại<br /> giam, trại tạm giam thông báo trước hằng văn bản kết quả thi hành án và những<br /> thông tin cần thiết khác (hình phạt bổ sung phải chấp hành...) về phạm nhân cho<br /> chính quyền địa phương hoặc cho cơ quan, tổ chức, đom vị nơi phạm nhân trở về<br /> sinh sống để có điều kiện sẳp xếp, tạo lập cuộc sống bình thường. Đổi với phạm<br /> nhân là người nước ngoài. Giám thị trại giam phải gửi thông báo các nội dung<br /> nói trên bằng văn bản cho cơ quan lãnh sự Bộ Ngoại giao Việt Nam để thông báo<br /> cho cơ quan đại diện mà phạm nhân mang quốc tịch.<br /> Trường hợp người chấp hành xong hình phạt tù không rõ quê quán, nơi<br /> thường trú. không còn người thân thích hoặc cơ quan, tổ chức, đơn vị cũ không<br /> tiếp nhận và bản thân họ cũng không có nơi ở khác thì Giám thị trại giam, trại<br /> tạm giam liên hệ với chính quyền địa phương, cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội<br /> hoặc trại cỏ thể tiếp nhận họ sinh sống, lao động theo nguyện vọng.<br /> (2)<br /> <br /> Đối với trường hợp người đà chấp hành xong hình phạt cải tạo không<br /> <br /> giam giữ; châp hành xong thời gian thử thách của nhừng bản án bị phạt tù nhưng<br /> cho hưởng án treo; hoặc người đó theo đề nghị của cơ quan và người có thẩm<br /> quyền được Tòa án ra quyết định đình chì thi hành án cũng như các hình phạt bổ<br /> sung...ngoài những thủ tục cần có để các cơ quan và người có thẩm quyền xem<br /> xét, quyẻt định như: Người chấp hành hình phạt phải có các hình thức kiểm điểm<br /> về quá trình cải tạo, chấp hành hình phạt, các vi phạm (nếu cỏ); Nhận xét của cơ<br /> quan có thẩm quyền như UBND xã. phường, thị trấn, cơ quan, đơn vị, tổ chức<br /> người đó cư trú, sinh hoạt; Văn bản cùa cơ quan thi hành án về việc người bị kết<br /> án đã chấp hành xong bản án (hình sự và các nội dung dân sự...); Văn bản của<br /> Tòa án, các quyết định của các cơ quan có thẩm quyền. Thì người đó phải thỏa<br /> mãn những điều kiện cần có khác theo quy định của pháp luật mới được đặt ra<br /> xem xét.<br /> <br /> 1.3. Kỹ năng cập nhật thông tin lý lịc h tư pháp trong trường hợp đặc xả,<br /> 189<br /> <br /> đại xả<br /> - K hái niệm đặc xả<br /> Chế định đặc xá thể hiện chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước ta<br /> cũng như thể hiện rõ nét tính nhân đạo của Nhà nước ta đối với những người<br /> phạm tội. Ngoài ra, đặc xá còn có tác dụng khuyến khích người phạm tội tập<br /> trung giáo dục cải tạo tốt, ăn năn hổi cải. tự mình tu dường, rèn luyện trở thành<br /> người có ích cho xã hội. Việc quyết định cho một người được đặc xá chính là sự<br /> ghi nhận kết quả cải tạo, chấp hành tốt các nội quy, quy chế của phạm nhân và<br /> cũng là kết quả của quá trình cải tạo giáo dục phạm nhân, thể hiện sự kết hợp<br /> chặt chẽ giữa trại giam, trại tạm giam, gia đình, các cơ quan có liên quan và xã<br /> hội. Theo quy định tại Điều 103 Hiến pháp Việt Nam năm 1992 thì Chủ tịch<br /> nước là người được trao quyền quyết định việc đặc xá tha tù trước thời hạn. Đe<br /> Chủ tịch nước quvết định đúng, chính xác đoi với từng đối tượng, tránh hiện<br /> tượng không thỏa đáng, nên trước khi Chủ tịch nước ký quyết định luôn có Hội<br /> đồng tư vấn đặc xá Trung ương giúp Chủ tịch nước xem xét.<br /> Đối tượng phổ biến được xét đặc xá là các phạm nhân đang chấp hành<br /> hình phạt tù ở trại giam (hoặc nhà tạm giữ, trại tạm giam) nhưng phải thỏa mãn<br /> những điều kiện nhất định mới được hưởng chính sách này. Như điều kiện về<br /> thời gian tối thiểu đã thi hành hình phạt tù giam, quá trình Jao động cải tạo trong<br /> trại giam như thể nào, đặc điểm nhân thân... K hi đã cỏ đủ những điều kiện theo<br /> quy định của pháp luật, Ban giám thị trại giam sẽ lập hồ sơ, hồ sơ của họ sẽ được<br /> một hội đồng xét duyệt. Việc xét duyệt sẽ tiến hành công khai để đi đến quyết<br /> định cuối cùng rằng người đó có đáng được hưởng đặc xá hay không.<br /> Từ sự phân tích trên, đi đến khái niệm đặc xá như sau:<br /> Đặc xả là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước (người<br /> đứng đầu nhà nước) quyết định tha tù trước th ờ i hạn cho người bị kết án phạt tù<br /> cỏ thờ i hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc<br /> trong trường hợp đặc biệt.<br /> - K hái niệm đại xá:<br /> <br /> 190<br /> <br /> Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam thì: "Đ ạ i xá là việc cơ quan nhà nước<br /> có tham quyền công bố hoặc vô tội hoặc cho miễn một phần hoặc toàn bộ hình<br /> phạt đố i vớ i một lo ạ i hoặc một so can phạm nhất định” . Theo đó: Đại xá là sự<br /> tha miễn hoàn toàn đổi với một số loại tội nhất định trong một thời điểm nhất<br /> định, không liên quan đến việc người bị tha đã bị kết án hay chưa, đã chấp hành<br /> bản án chưa và cũng không phụ thuộc vào yếu tố nhân thân hoặc thái độ cải tạo<br /> của người bị kết án đó. V ì lẽ: (1) Dại xá dược áp dụng không chỉ đối với người<br /> đang bị giam giữ để điều tra hoặc thi hành án. mà còn với bất cứ ai đã phạm vào<br /> một trong những loại tội được hưởng đại xá (có thể họ đã bị kết án hoặc đang bị<br /> giam cứu để điều tra hoặc bị khởi tổ nhưng đang được cơ quan có thẩm quyền<br /> cho tại ngoại...). (2) Đại xá thuộc quyền quyết định của Quốc hội (đặc xá thuộc<br /> quyền của Chủ tịch nước). (3) Người được đại xá được trả tự do ngay, được phục<br /> hồi toàn bộ quyền công dân và coi như không phạm tội (tương tự như xóa án tích<br /> hiện nay).<br /> Có thể nói, đại xá là sự tha miễn, khoan hồng ở mức cao hơn nhiều so với<br /> đặc xá; do đó thẩm quyền quyết định cũng cao hơn và việc áp dụng hình thức tha<br /> miễn này cũng ít phổ biến hơn (Từ năm 1945 đến nay mới có 2 lần nhà nước<br /> quyết định đại xá. Lần thứ nhất, ngày 20/10/1945, bằng sắ c lệnh số 52/SL do<br /> Chủ tịch Chính phủ lâm thời ký, nhân sự ra đời của Nhà nước Việt Nam dân chù<br /> cộng hòa. Lần thứ 2, ngày 9/11/1954, bàng Thông tư số 413-TTg của Thủ tướng<br /> Chính phủ và được sự thoả thuận của Ban thường trực Quốc hội đã thực hiện<br /> quyết định đặc xá nhân dịp giải phỏng thủ đô Hà Nội.<br /> <br /> 1.4.<br /> N ộ i dung cần cập nhật thông tin trong trư ờng hợp chấp hành xong<br /> bản án, được đặc xá, đại xả<br /> Theo quy định của pháp luật, khi đối tượng bị kết án được cơ quan và người<br /> có thẩm quyền quyết định đặc xá, đại xá hoặc chứng nhận đã chấp hành xong bản<br /> án. Theo đó, cơ quan ra quyết định phải gửi ngay một bản tới Trung tâm lý lịch tư<br /> pháp và Sở tư pháp nơi Tòa án đóng trụ sở. sau khi nhận được giấy chửng nhận đã<br /> chấp hành xong hình phạt cải tạo không giam giữ. phạt tù cho hưởng án treo và các<br /> hình phạt bổ sung; quvết định đình chì thi hành án: văn bản thông báo kết thúc thi<br /> 191<br /> <br />