Thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam hiện nay

THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP<br /> KHỞI NGHIỆP SÁNG TẠO Ở VIỆT NAM HIỆN NAY<br /> <br /> TS. Bùi Thanh Tuấn<br /> Bộ Công an<br /> ThS. Nguyễn Cảnh Dương<br /> Bộ Công an<br /> <br /> <br /> Tóm tắt<br /> Thời gian qua, Việt Nam tham gia hàng loạt hiệp định thương mại tự do (FTA)<br /> thế hệ mới, đã đem lại nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít khó khăn, thách thức<br /> cho các doanh nghiệp Việt Nam, nhất là các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Vì<br /> vậy, việc nghiên cứu, đánh giá về thực trạng phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp<br /> sáng tạo là cần thiết, từ đó, bài viết bước đầu đưa ra một số giải pháp nhằm thúc đẩy<br /> sự phát triển của các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, góp phần tạo ra động lực<br /> phát triển nhanh và bền vững nền kinh tế Việt Nam thời gian tới.<br /> Từ khóa: Doanh nghiệp; khởi nghiệp; sáng tạo.<br /> <br /> 1. Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và sự hỗ trợ của nhà nước<br /> Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (start-up) là khởi nghiệp để thực hiện ý<br /> tưởng mới, thực hiện kết quả nghiên cứu; có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên<br /> việc triệt để sử dụng, khai thác kỹ thuật, công nghệ, giải pháp quản lý mới hay mô<br /> hình kinh doanh mới để nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm hay tạo sản phẩm mới.<br /> Doanh nghiệp khởi nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo là<br /> cơ sở tạo nên lực lượng doanh nghiệp ngày càng lớn mạnh, góp phần tạo công ăn việc<br /> làm, làm năng động nền kinh tế trong cơ chế thị trường hay thúc đẩy nhanh quá trình<br /> chuyển dịch cơ cấu kinh tế… Doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo sau khi thành công<br /> sẽ phát triển nhanh chóng trở thành các doanh nghiệp lớn đem lại những nguồn lợi<br /> nhuận khổng lồ. Các start-up thường hoạt động dựa trên mô hình kinh doanh có thể<br /> “lặp lại hoặc mở rộng nhanh chóng”, hoặc còn gọi là “có tiềm năng tăng trưởng<br /> nhanh” về quy mô người dùng, khách hàng hoặc doanh thu, lợi nhuận. Với những<br /> doanh nghiệp thành công, quy mô của doanh nghiệp sẽ được mở rộng, dần trở thành<br /> các doanh nghiệp lớn, các tập đoàn xuyên quốc gia, đóng góp vào tăng trưởng nhanh<br /> và bền vững của bất cứ nền kinh tế nào. Do đó, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát<br /> triển mạnh mẽ của các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là con đường để<br /> một quốc gia phát triển kinh tế nhanh và bền vững.<br /> <br /> <br /> 374<br />  Với mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tăng cường cạnh tranh, khuyến<br /> khích sáng tạo và phát triển khoa học - công nghệ, tạo thêm công ăn việc làm và tăng<br /> nguồn thu cho ngân sách, từ nhiều thập kỷ trước, chính phủ nhiều nước trên thế giới<br /> đã đưa ra nhiều biện pháp khuyến khích và thúc đẩy hoạt động khởi nghiệp sáng tạo,<br /> tập trung ưu tiên cho các hoạt động đầu tư - kinh doanh có yếu tố sáng tạo, sử dụng<br /> công nghệ, có hiệu quả kinh tế cao. Hiện nay, trước sự phát triển mạnh mẽ của cuộc<br /> cách mạng công nghiệp lần thứ tư, sự định hướng tương lai kinh tế số và nhu cầu đổi<br /> mới, tái cơ cấu nền kinh tế…; đồng thời yêu cầu cải thiện năng lực cạnh tranh trong<br /> bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, chính phủ các nước trên thế giới đưa<br /> ra nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ sự phát triển của các doanh nghiệp khởi nghiệp<br /> sáng tạo nhằm tạo ra làn sóng khởi nghiệp, xây dựng quốc gia khởi nghiệp.<br /> Cùng với xu hướng hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, hoạt<br /> động khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam đã bắt đầu từ hơn 10 năm nay, với việc hình<br /> thành một số doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực thương mại điện tử,<br /> dạy học trực tuyến… Theo đó, cùng với quá trình hình thành và phát triển của cộng<br /> đồng doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, hệ thống hỗ trợ khởi nghiệp và mạng lưới<br /> nhà đầu tư cho công ty khởi nghiệp (bao gồm không chỉ các nhà đầu tư trong nước<br /> mà còn các nhà đầu tư nước ngoài) cũng hình thành và phát triển, hoạt động ngày<br /> càng hiệu quả, trong đó, nổi bật là vai trò của các cố vấn khởi nghiệp (vốn có từ lâu<br /> ở nước ngoài), hoạt động ngày càng chuyên nghiệp ở Việt Nam. Chính phủ Việt Nam<br /> xác định, doanh nghiệp trong đó gồm cả doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo là đối<br /> tượng quan trọng của nền kinh tế, là động lực cho tăng trưởng kinh tế và phát triển bền<br /> vững. Việt Nam đang lỗ lực phấn đấu đạt mốc 1 triệu doanh nghiệp khởi nghiệp sáng<br /> tạo vào năm 2020 - điều không hề dễ dàng đòi hỏi sự quyết tâm mạnh mẽ từ phía Nhà<br /> nước, doanh nghiệp và người dân. Thời gian qua, Chính phủ đã dành ngày càng nhiều<br /> sự quan tâm hơn đến phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp. Năm 2016 được xem là năm<br /> Khởi nghiệp Quốc gia, mang tính bản lề cho các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp lớn<br /> hơn trong tương lai. Để tạo điều kiện cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phát triển,<br /> thời gian qua, Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ, điển hình như:<br /> (i) Ngày 18/5/2016, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh<br /> thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” (Đề án 844) nhằm tạo lập<br /> môi trường thuận lợi cho sự phát triển của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, bao<br /> gồm các giải pháp, hoạt động nhằm phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc<br /> gia. Đề án được xem như dấu ấn quan trọng trong chủ trương tạo lập môi trường kinh<br /> doanh thuận lợi để thúc đẩy quá trình hình thành và phát triển các doanh nghiệp khởi<br /> nghiệp sáng tạo ở Việt Nam.<br /> (ii) Để tạo hành lang pháp lý cho hoạt động khởi nghiệp sáng tạo và đầu tư<br /> khởi nghiệp sáng tạo Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017 đã được ban<br /> <br /> 375<br /> hành. Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017 có hiệu lực từ ngày 01/01/2018<br /> đã quy định các nội dung chính về đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo bao gồm miễn,<br /> giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đối với nhà đầu tư khởi nghiệp sáng tạo và có cơ<br /> chế cho phép địa phương đối ứng đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp<br /> sáng tạo với các quỹ đầu tư tư nhân. Luật Chuyển giao công nghệ sửa đổi năm 2017<br /> cũng đã quy định nội dung cho phép sử dụng quỹ phát triển khoa học và công nghệ<br /> tại doanh nghiệp để đầu tư, đối ứng vốn, nhận vốn đối ứng đầu tư cho khởi nghiệp<br /> sáng tạo và các văn bản hướng dẫn liên quan về việc đăng ký, thành lập, hoạt động,<br /> ưu đãi thuế của quỹ đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo, quy định về các hoạt động hỗ<br /> trợ từ phía Nhà nước cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo…<br /> (iii) Chính phủ đã ban hành nhiều nghị định như: Nghị định số 34/2018/NĐ-<br /> CP về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh<br /> nghiệp nhỏ và vừa; Nghị định số 38/2018/NĐ-CP quy định chi tiết về đầu tư cho<br /> doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo; Nghị định số 39/2018/NĐ-CP hướng<br /> dẫn quy định chi tiết một số điều của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa…<br /> Ngoài ra, Chính phủ còn đưa ra các chính sách, thực hiện nhiều chương trình<br /> và giải pháp trọng tâm hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo như: Chương trình<br /> đối tác đổi mới sáng tạo Việt Nam - Phần Lan; Dự án đẩy mạnh đổi mới, sáng tạo<br /> thông qua nghiên cứu, khoa học và công nghệ; Dự án xây dựng chính sách đổi mới<br /> và phát triển các cơ sở ươm tạo doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo…; tổ chức thường<br /> xuyên các sự kiện cho khởi nghiệp Techfest, Demoday, HatchFair.<br /> 2. Một số nét cơ bản về thực trạng phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp<br /> sáng tạo ở Việt Nam hiện nay<br /> Thời gian qua, hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia ở Việt Nam đã có sự gia tăng<br /> cả về chất và lượng; trong đó số lượng vốn đầu tư cho các start-up đã có sự phát triển<br /> liên tục, năm 2016 là 205 triệu USD, tăng 46% so với năm 2015 (137 triệu USD) [3];<br /> năm 2018 đạt 890 triệu USD (gấp 3 lần so với năm 2017). Sự phát triển này cho thấy,<br /> hệ sinh thái, môi trường khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam có sức hút mạnh mẽ với<br /> các nhà đầu tư trong nước, khu vực và trên thế giới, hiện có khoảng hơn 40 quỹ đầu<br /> tư mạo hiểm đang hoạt động tại Việt Nam. Các “gã khổng lồ” khởi nghiệp sáng tạo<br /> thế giới đều lần lượt tham gia hoặc đang nghiên cứu để tham gia vào thị trường Việt<br /> Nam. Điều này đã tác động mạnh mẽ tới sự phát triển của các sản phẩm, dịch vụ mới,<br /> kéo theo sự đổi mới, sáng tạo của các doanh nghiệp trong nước như: đổi mới về dịch<br /> vụ của các doanh nghiệp taxi truyền thống, sự ra đời của các sản phẩm nội địa cạnh<br /> tranh: GoViet, FastGo… Số lượng và chất lượng các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng<br /> tạo ngày càng tăng, cả nước; theo thống kê của tạp chí Echelon (Singapore) Việt Nam<br /> hiện có khoảng hơn 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (phần đông doanh<br /> <br /> 376<br /> nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là trong lĩnh vực công nghệ thông tin và có<br /> công nghệ mới); gần 70 khu không gian làm việc chung; khoảng 50 cơ sở ươm tạo<br /> và tổ chức thúc đẩy kinh doanh, đã hình thành thêm một số quỹ đầu tư mạo hiểm<br /> như Quỹ đầu tư mạo hiểm của Tập đoàn Vingroup, Startup Viet Partner… Nhiều<br /> vườn ươm tiêu biểu đã được hình thành như Vườn ươm doanh nghiệp công nghệ<br /> cao Hòa Lạc, Vườn ươm doanh nghiệp công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh,<br /> Vườn ươm Đà Nẵng (DNES), Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp (BSSC),<br /> Vườn ươm doanh nghiệp công nghệ thông tin đổi mới sáng tạo Hà Nội… Theo đó,<br /> trong số các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở Việt Nam đã có nhiều<br /> doanh nghiệp có những thành công ban đầu, dần có kinh nghiệm trong các dự án<br /> lớn, phát triển cả trong và ngoài nước. Một số doanh nhân từng làm việc tại các<br /> hãng như: FPT, CMC, VSW, Microsoft Vietnam… sau khi tích lũy được kinh<br /> nghiệm, có nguồn lực đã tách ra, mở công ty, hoạt động có kết quả. Ở nhiều đại<br /> học đã hình thành việc hợp tác với doanh nghiệp để phát triển hoạt động khởi<br /> nghiệp, như BKHoldings - một công ty thuộc Đại học Bách khoa Hà Nội hợp tác<br /> với UP - Coworking Space để phát triển không gian làm việc chung… Về lý thuyết,<br /> tốc độ tăng trưởng của các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thành công tăng<br /> trưởng nhanh gấp nhiều lần so với doanh nghiệp truyền thống khác. Theo đó, đây<br /> sẽ là lực lượng doanh nghiệp tiên phong, đóng góp hiệu quả vào sự phát triển kinh<br /> tế - xã hội của đất nước.<br /> Tuy nhiên, sự phát triển của các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo ở Việt<br /> Nam còn gặp nhiều khó khăn do một số yếu tố:<br /> - Nguồn vốn đầu tư cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam vẫn<br /> tương đối khiêm tốn so với khu vực và trên thế giới. Theo Tech in Asia3, năm 2017,<br /> khu vực Đông Nam Á đã thu hút 7,86 tỷ USD đầu tư vào khởi nghiệp, như vậy số<br /> vốn đầu tư Việt Nam thu hút được chiếm tỷ phần rất nhỏ, chưa đến 5%. Tỷ lệ doanh<br /> nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận được nguồn vốn tín dụng thấp, Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho<br /> doanh nghiệp nhỏ và vừa kém hiệu quả. Theo thống kê, có khoảng 90% dự án khởi<br /> nghiệp thất bại trong những giai đoạn đầu tiên, sau khi hoàn thành nghiên cứu về<br /> công nghệ và có những sản phẩm demo (thử nghiệm), do không đủ vốn để tiếp tục<br /> phát triển sản phẩm hoàn chỉnh đưa ra thị trường. Các start-up rất khó gọi vốn vì<br /> không có tài sản đảm bảo, chưa có sản phẩm…<br /> - Đầu tư mạo hiểm ở Việt Nam trong những năm qua không ổn định, thiếu bền<br /> vững và phụ thuộc vào nguồn tài trợ nước ngoài; khung pháp lý và chính sách cho<br /> việc thành lập cũng như cơ chế vận hành của các vườm ươm vẫn còn những bất cập<br /> về nguồn tài chính, phương thức quản lý, các dịch vụ tư vấn hay khó khăn trong tiếp<br /> cận đất đai…<br /> <br /> 377<br />  - Các start-up thường có rất ít các kinh nghiệm trong thực hiện các thủ tục<br /> hành chính liên quan tới gia nhập thị trường (đăng ký kinh doanh, đất đai, giấy phép<br /> kinh doanh…), bảo hộ sở hữu trí tuệ, thương mại hóa sản phẩm (đăng ký tiêu chuẩn,<br /> đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật), tài chính (tiêu chuẩn kế toán, hóa đơn, kê khai thuế, ưu<br /> đãi thuế)… [3].<br /> - Cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thiếu tính đồng<br /> bộ và hệ thống, đan xen trong các chính sách chung hoặc chính sách đối với doanh<br /> nghiệp nhỏ và vừa. Ngay cả với hoạt động hỗ trợ, triển khai Đề án 844 thì cũng chỉ<br /> đang vận dụng theo những quy định hỗ trợ với nội dung và định mức chi còn khoảng<br /> cách khá lớn so với thực tiễn triển khai. Nhiều chính sách mới hiện nay chỉ mang tính<br /> khuyến khích chung chung.<br /> 3. Giải pháp góp phần thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp khởi<br /> nghiệp sáng tạo ở Việt Nam thời gian tới<br /> Thời gian tới, để bắt nhịp với sự chuyển biến nhanh chóng của cuộc cách mạng<br /> Công nghiệp lần thứ tư, cũng như khắc phục những hạn chế, vượt qua những trở ngại<br /> nhằm tiếp tục tạo môi trường phát triển hơn nữa hoạt động khởi nghiệp sáng tạo, nhất<br /> là xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo; đồng thời thực hiện đường lối<br /> công nghiệp hóa, hiện đại hóa, sớm đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo<br /> hướng hiện đại, Việt Nam cần phải có lực lượng doanh nghiệp đông và mạnh hơn<br /> nữa, phải thúc đẩy doanh nghiệp khởi nghiệp, xây dựng quốc gia khởi nghiệp; tạo<br /> thêm nội dung và động lực mới cho công cuộc đổi mới đất nước. Trong đó, nhiệm vụ<br /> trọng tâm là tập trung thúc đẩy, tạo điều kiện về cơ chế, chính sách và tài chính cho<br /> các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, góp phần tạo ra động lực phát triển nhanh và<br /> bền vững nền kinh tế Việt Nam. Trước hết, cần tập trung vào một số giải pháp sau:<br /> Thứ nhất, triển khai có hiệu quả chiến lược khởi nghiệp doanh nghiệp ở cấp<br /> quốc gia, cấp ngành và từng địa phương. Đồng thời xây dựng khuôn khổ pháp lý hỗ<br /> trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, tập trung về các thủ tục hành chính liên quan<br /> đến hoạt động kinh doanh; thông tin thị trường trong và ngoài nước; cập nhật chính<br /> sách pháp luật; đào tạo người quản trị, điều hành theo các chuẩn mực quốc tế; hỗ trợ<br /> về chính sách thuế, chính sách đất đai… Cụ thể hóa chính sách ưu đãi sản xuất đầu<br /> tư sản xuất kinh doanh theo ngành, địa phương phù hợp với chiến lược phát triển<br /> quốc gia. Các chính sách phải thể hiện rõ những ưu đãi cao với lĩnh vực sản xuất, với<br /> đổi mới sáng tạo và hiện đại hóa công nghệ, với hình thành chuỗi giá trị sản xuất -<br /> chế biến - tiêu thụ các nông sản chủ lực, với hình thành các cụm liên kết công nghiệp<br /> và phát triển công nghiệp hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.<br /> Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách tạo ra môi trường thuận lợi cho<br /> sự phát triển của các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và hệ sinh thái khởi nghiệp<br /> <br /> <br /> 378<br /> đổi mới sáng tạo. Trong đó, đẩy mạnh việc sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản bất cập,<br /> không còn phù hợp; xây dựng bộ máy quản lý nhà nước trong sạch, có trách nhiệm<br /> phục vụ, hỗ trợ, hướng dẫn doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phát triển. Tạo môi<br /> trường để các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo liên kết, xây dựng nền tảng cho việc<br /> tìm kiếm đối tác, nền tảng giao kết và các sự kiện, cổng thông tin ảo… Nhà nước tăng<br /> cường xúc tiến thương mại và quản lý thị trường; tiếp tục chú trọng hoàn thiện cơ chế<br /> đẩy mạnh việc xuất khẩu hàng hoá dịch vụ và đầu tư vào các nước đã ký các hiệp<br /> định thương mại. Từng bước hạn chế, loại bỏ những rào cản gây ảnh hưởng tiêu cực<br /> đến sự tham gia hiệu quả các chuỗi giá trị toàn cầu, kể cả việc xuất khẩu lao động của<br /> các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.<br /> Thứ ba, đảm bảo duy trì thường xuyên nguồn vốn hỗ trợ cho doanh nghiệp<br /> khởi nghiệp sáng tạo. Xây dựng cơ chế kết hợp tài chính từ các ngân hàng với tài<br /> chính từ các quỹ đầu tư mạo hiểm có phần góp vốn từ ngân sách nhà nước; hay thành<br /> lập các quỹ hỗ trợ thuộc sở hữu của Nhà nước cho giai đoạn đầu khởi nghiệp, vì giai<br /> đoạn này mang tính rủi ro cao, các nhà đầu tư bên ngoài ít đầu tư. Phát triển thêm các<br /> kênh huy động vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp, chú trọng huy động vốn thông qua<br /> thị trường chứng khoán.<br /> Xây dựng các biện pháp hỗ trợ mang tính miễn trừ, tài trợ bên cạnh biện<br /> pháp trợ cấp nhằm cân bằng tài chính, tạo ra nguồn lực dài hạn tiến đến hỗ trợ bền<br /> vững cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Miễn thuế thu nhập từ 3 - 5 năm<br /> đầu kể từ khi thành lập doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, sau đó áp dụng mức<br /> thuế suất ưu đãi thấp hơn mức thuế suất phổ thông hiện hành đang áp dụng đối<br /> doanh nghiệp nhỏ và vừa. Thúc đẩy vườn ươm doanh nghiệp hoạt động có hiệu<br /> quả, tăng tính độc lập và tự chủ tài chính cho các vườn ươm. Phát triển các cơ sở<br /> hỗ trợ bằng việc ưu đãi vốn, mặt bằng, cơ sở hạ tầng, thuế, công nghệ cho các<br /> vườn ươm, khu làm việc chung.<br /> Thứ tư, quan tâm đến bảo hộ sở hữu trí tuệ cho các doanh nghiệp khởi nghiệp<br /> sáng tạo. Những mô hình tạo ra dịch vụ, sản phẩm mới hoặc phương thức mới không<br /> dựa trên giá rẻ mà dựa trên tính sáng tạo, tài sản trí tuệ, công nghệ mới. Do đó, cần<br /> quan tâm đến bảo hộ sở hữu trí tuệ để các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo bảo<br /> đảm khả năng phát triển bền vững. Bài học từ Israel, Singapore và các nước khác<br /> cho thấy, chính phủ đều quan tâm đến bảo hộ sở hữu trí tuệ của các doanh nghiệp<br /> khởi nghiệp sáng tạo với mức độ phạm vi bảo hộ mang tính toàn cầu.<br /> Thứ năm, chú trọng đầu tư phát triển nguồn nhân lực cho đổi mới sáng tạo<br /> và khởi nghiệp. Với việc xây dựng, hình thành doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo,<br /> nhu cầu tuyển dụng lao động đối với các ngành thuộc nhóm công nghệ, kỹ thuật, cơ<br /> khí và các ngành liên quan đến toán học (STEM) ngày càng lớn. Theo đó, cần thực<br /> <br /> 379<br /> hiện tổng thể các biện pháp để đổi mới căn bản hệ thống giáo dục và đào tạo, trong<br /> đó gắn giáo dục và đào tạo với hoạt động thực tiễn, đề cao tinh thần làm chủ, thúc<br /> đẩy văn hóa khởi nghiệp; có định hướng rõ rệt ưu tiên về chính sách và các nguồn<br /> lực cho các ngành thuộc nhóm công nghệ, kỹ thuật, cơ khí và STEM. Kinh nghiệm<br /> của các quốc gia, nhất là Israel, Singapore cho thấy, cần tạo dựng văn hóa sáng tạo<br /> và tinh thần khởi nghiệp cho giới trẻ ngày từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, hình<br /> thành, hun đúc ý chí tự thân lập nghiệp, xây dựng tương lai cho chính mình và vì<br /> quốc gia hùng cường./.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017 (số 04/2017/QH14).<br /> 2. Chính phủ (2016), Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày 16/5/2016 của Chính phủ về<br /> Hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020.<br /> 3. Trung tâm WTO và Hội nhập - Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam,<br /> Báo cáo Nghiên cứu cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, Hà Nội.<br /> 4. Võ Trí Thành (2015), Tư duy mới về phát triển kinh tế xã hội Việt Nam trong<br /> bối cảnh mới, sách tham khảo, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.<br /> 5. Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (2017), Báo cáo Kinh tế thế giới và<br /> Việt Nam 2016 - 2017, Hà Nội.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 380<br />