Thực hành giao tiếp - Phương pháp dạy học ngoại ngữ theo đường hướng: Phần 1

Chia sẻ: Năm Tháng Tĩnh Lặng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:234

Thêm vào BST

Báo xấu

411
lượt xem 69
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu này trình bày những vấn đề lí luận cơ bản và một số phương pháp dạy học cụ thể của giáo học pháp ngoại ngữ hiện đại. Tài liệu được chia thành 3 mục lớn với 11 chương. Trong phần 1 của Tài liệu sau đây sẽ trình bày những vấn đề lí luận chung, những luận điểm cơ bản của phương pháp dạy học ngoại ngữ theo đường hướng thực hành giao tiếp và một số phương pháp dạy học các bình diện ngôn ngữ. Mời bạn đọc cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thực hành giao tiếp - Phương pháp dạy học ngoại ngữ theo đường hướng: Phần 1

ĐẠI HỌC QUỐC GIA H NỘI GS. TS. Dng Đ
c Nim ph−¬ng ph¸p d¹y häc ngo¹i ng÷ THEO §¦êNG H¦íNG THùC HµNH GIAO TIÕP (trªn ng÷ liÖu tiÕng Anh) NHµ XUÊT B¶N §¹I HäC QuèC GIA Hµ NéI
2 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NGOẠI NGỮ THEO ĐƯỜNG HƯỚNG THỰC HÀNH GIAO TIẾP…
Mc lc 3 MC LC Li nói đ u ............................................................................................... 15 PHẦN THỨ NHẤT NH÷NG VÊN §Ò LÝ LUËN CñA GI¸O HäC PH¸P NGO¹I NG÷ Chng I Gi¸o häc ph¸p ngo¹i ng÷ lµ mét khoa häc 1. Đi tng nghiên c
u c a giáo h$c pháp ngo&i ng' .......................... 19 2. C s* khoa h$c c a giáo h$c pháp ngo&i ng' .................................... 23 2.1. Cơ s ngôn ng hc ca giáo hc pháp ngoi ng ........................ 23 2.2. Cơ s tâm lí hc ca giáo hc pháp ngoi ng .............................. 27 3. Nh'ng khái nim c b.n c a giáo h$c pháp ngo&i ng' ..................... 32 3.1. Khái ni'm phương pháp và phương pháp dy hc ........................ 33 3.2. Khái ni'm đưng hư-ng dy hc .................................................. 36 3.3. Khái ni'm nguyên t0c dy hc ...................................................... 38 3.4. Khái ni'm th thu3t dy hc ........................................................ 42 3.5. Khái ni'm phương ti'n dy hc .................................................... 43 4. Ngo&i ng' là m1t môn h$c đ4c bit ................................................... 45 Chng II §−êng h−íng giao tiÕp cña ph−¬ng ph¸p d¹y häc ngo¹i ng÷ 1. Đ5nh ngh6a và c8u trúc c a giao ti;p ngôn ng' .................................. 51 2. Đ
4 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NGOẠI NGỮ THEO ĐƯỜNG HƯỚNG THỰC HÀNH GIAO TIẾP… 3. Đ
c năng ................ 80 3. Nguyên tDc tính đ;n đ4c điHm ti;ng mI đJ c a ng
Mc lc 5 5.2.1. Th0a mãn nhu c>u giao tip c-a ngư?i h c ...................... 105 5.2.2. Phư,ng pháp dy c-a th>y phAi phù hCp vDi phư,ng pháp h c c-a trò ........................................... 105 5.3. GiNi pháp thOc hi'n nguyên t0c l4y ngưi hc làm trung tâm ...... 107 Phần thứ hai PH¦¥NG PH¸P D¹Y HäC C¸C B×NH DIÖN NG¤N NG÷ Chng IV Ph−¬ng ph¸p d¹y häc ph¸t ©m 1. Mc đích, vai trò c a d&y h$c phát âm ............................................ 111 2. Nguyên tDc d&y h$c phát âm ............................................................ 112 2.1. Nguyên t0c dy hc phát âm trong hành đ7ng li nói ................. 112 2.2. Nguyên t0c ch4p nh3n tính “x4p xR” trong phát âm ..................... 113 2.3. Nguyên t0c khTu ng đi trư-c m7t bư-c .................................... 114 2.4. Nguyên t0c k@t hUp tính thOc hành v-i tính có ý thWc................. 115 2.5. Nguyên t0c luy'n phát âm trong suXt quá trình dy hc ............. 120 3. Phng pháp d&y h$c phát âm ......................................................... 121 3.1. Phương pháp dy hc âm........................................................... 121 3.1.1. Ni dung dy h c âm....................................................... 121 3.1.2. Các bưDc dy h c âm ...................................................... 122 3.2. Phương pháp dy hc trng âm và nhHp đi'u ............................. 127 3.2.1. Khái nim tr ng âm.......................................................... 127 3.2.2. Khái nim nh8p điu ......................................................... 127 3.2.3. Th- thuHt dy h c tr ng âm và nh8p điu ......................... 130 3.3. Phương pháp dy hc ng đi'u .................................................. 132 3.3.1. Khái nim ng điu .......................................................... 132 3.3.2. Th- thuHt dy h c ng điu ............................................. 134 4. H thng bài tPp d&y h$c phát âm ................................................... 137 4.1. Nhng yêu c u giáo hc pháp đXi v-i bài t3p dy hc phát âm .. 137
6 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NGOẠI NGỮ THEO ĐƯỜNG HƯỚNG THỰC HÀNH GIAO TIẾP… 4.2. Phân loi bài t3p dy phát âm .................................................... 138 4.2.1. Bài tHp nghe nhHn bit và phân bit âm............................ 139 4.2.2. Bài tHp tái to âm............................................................. 143 Chng V Ph−¬ng ph¸p d¹y häc tõ vùng 1. Mc đích, vai trò c a d&y h$c tQ vFng.............................................. 147 2. N1i dung d&y h$c tQ vFng................................................................. 149 2.1. Khái ni'm tL vOng và h' thXng tL vOng ...................................... 149 2.2. LOa chn tL vOng tXi thi=u ......................................................... 151 2.2.1. Đ,n v8 l
Mc lc 7 4.1.6. Bài tHp s; dWng nhng t dX nh>m lYn ............................. 178 4.1.7. Bài tHp v3 khA n!ng kt hCp c-a t................................... 179 4.1.8. Bài tHp cSu to t ............................................................ 180 4.1.9. Bài tHp d8ch ..................................................................... 181 4.1.10. GiAi ô ch ...................................................................... 182 4.2. Bài t3p giao ti@p ........................................................................ 183 4.2.1. Bài tHp h0i đáp ................................................................ 183 4.2.2. Bài tHp tình huKng ........................................................... 184 4.2.3. ĐK vui ............................................................................. 185 4.2.4. Bài tHp k chuyn ............................................................ 186 4.3. Bài ki=m tra tr0c nghi'm............................................................. 186 Chng VI Ph−¬ng ph¸p d¹y häc ng÷ ph¸p 1. Mc đích, vai trò c a d&y h$c ng' pháp........................................... 189 2. N1i dung d&y h$c ng' pháp ............................................................. 193 2.1. Khái ni'm ng pháp ................................................................... 194 2.2. Phân loi ng pháp .................................................................... 194 2.2.1. H thKng ngôn ng h c và giáo h c pháp c-a ng pháp... 194 2.2.2. Ng pháp ch- đng và ng pháp thW đng ...................... 196 2.2.3. Ng pháp chc n!ng ....................................................... 198 2.3. Nguyên t0c lOa chn ng pháp tXi thi=u ..................................... 202 2.3.1. Vì sao phAi l
8 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NGOẠI NGỮ THEO ĐƯỜNG HƯỚNG THỰC HÀNH GIAO TIẾP… 3.2.3. Giai đon phát trin kN n!ng s; dWng ng pháp trong l?i nói ... 213 3.2.4. Phư,ng pháp cha l`i ng pháp ..................................... 215 3.3. Phương pháp dy hc ng pháp th] đ7ng .................................. 219 3.3.1. DSu hiu ng pháp và nhHn bit hin tưCng ng pháp thW đng ..................... 219 3.3.2. Quy tMc ng pháp thW đng trong dy h c đ c hiu ......... 221 4. H thng bài tPp d&y h$c ng' pháp ................................................. 224 4.1. Bài t3p chuTn bH giao ti@p ........................................................... 224 4.1.1. Bài tHp bMt chưDc............................................................. 225 4.1.2. Bài tHp thay th ............................................................... 226 4.1.3. Bài tHp cSu to hình thái ng pháp c-a t ........................ 227 4.1.4. Bài tHp s; dWng giDi t ..................................................... 228 4.1.5. Bài tHp chuyn hóa .......................................................... 229 4.1.6. Bài tHp cSu to câu .......................................................... 230 4.1.7. Bài tHp tái to l?i nói ........................................................ 231 4.2. Bài t3p giao ti@p ......................................................................... 232 4.3. Bài ki=m tra tr0c nghi'm............................................................. 233 Phần thứ ba PH¦¥NG PH¸P D¹Y HäC C¸C KÜ N¡NG LêI NãI Chng VII Ph−¬ng ph¸p d¹y häc kÜ n¨ng nghe hiÓu 1. Mc đích, vai trò c a d&y h$c nghe hiHu .......................................... 237 2. N1i dung d&y h$c nghe hiHu ............................................................. 239 2.1. Cơ ch@ ca hot đ7ng nghe hi=u ................................................ 239 2.2. Đơn vH dy hc nghe hi=u .......................................................... 241 2.2.1. Bài nghe là đ,n v8 dy h c nghe hiu ............................... 241 2.2.2. Các yêu c>u đKi vDi bài nghe............................................ 242 2.2.3. SMp xp bài nghe và tKc đ đ c ........................................ 243
Mc lc 9 2.3. Các loi nghe hi=u...................................................................... 245 2.3.1. Nghe không có ch- ý ....................................................... 245 2.3.2. Nghe có ch- ý ................................................................. 246 3. Phng pháp d&y h$c nghe hiHu ...................................................... 247 3.1. Nhi'm v] dy hc nghe hi=u...................................................... 247 3.2. Các nguyên t0c dy hc nghe hi=u ............................................ 252 3.2.1. Hot đng nghe phAi hưDng tDi hiu ni dung.................. 252 3.2.2. HưDng dYn trưDc khi cho nghe......................................... 253 3.2.3. Bài nghe phAi đa dng và chucn xác v3 ngôn ng ............. 253 3.2.4. ĐAm bAo nguyên tMc sư phm đi t dX đn khó ............... 254 3.3. Nhng khó khăn ca nghe hi=u.................................................. 255 3.4. Các bư-c dy hc nghe hi=u ...................................................... 258 3.4.1. Hot đng trưDc khi nghe ................................................ 258 3.4.2. Hot đng trong khi nghe ................................................ 259 3.4.3. Hot đng sau khi nghe ................................................... 260 4. H thng bài tPp d&y h$c nghe hiHu................................................. 261 4.1. Bài t3p chuTn bH giao ti@p ........................................................... 261 4.2. Bài t3p giao ti@p ......................................................................... 264 4.3. Bài ki=m tra tr0c nghi'm............................................................. 266 Chng VIII Ph−¬ng ph¸p d¹y häc kÜ n¨ng nãi 1. Mc đích, vai trò c a d&y h$c nói..................................................... 273 1.1. Nói là m7t dng ca hot đ7ng li nói ........................................ 273 1.2. M]c đích dy hc nói ................................................................ 275 2. N1i dung d&y h$c k6 năng nói ........................................................... 276 2.1. Đơn vH dy hc nói..................................................................... 276 2.2. N7i dung dy hc nói ................................................................. 279 2.2.1. Hành đng l?i nói ............................................................ 279 2.2.2. Tình huKng giao tip ........................................................ 281
10 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NGOẠI NGỮ THEO ĐƯỜNG HƯỚNG THỰC HÀNH GIAO TIẾP… 2.2.3. Ch- đim giao tip .......................................................... 288 2.2.4. Phư,ng tin ngôn ng ...................................................... 291 3. Phng pháp d&y h$c thFc hành nói ................................................ 295 3.1. Cơ ch@ sNn sinh li nói ............................................................... 295 3.2. Các dng hot đ7ng nói: đXi thoi và đ7c thoi .......................... 300 3.2.1. Đdc đim c-a đKi thoi .................................................... 300 3.2.2. Đdc đim c-a đc thoi ................................................... 303 3.3. Nguyên t0c dy hc thOc hành nói ............................................. 304 3.3.1. Nguyên tMc dy h c nói như mt phư,ng tin giao tip .... 305 3.3.2. Nguyên tMc đAm bAo tính th
Mc lc 11 2.3. LOa chn n7i dung dy hc đc ................................................. 345 2.3.1. L
12 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NGOẠI NGỮ THEO ĐƯỜNG HƯỚNG THỰC HÀNH GIAO TIẾP… 1.2. Vi@t là m7t phương ti'n dy hc................................................. 376 1.3. M]c đích dy hc vi@t ................................................................ 378 2. N1i dung d&y h$c vi;t ....................................................................... 379 2.1. Dy hc k[ thu3t vi@t .................................................................. 380 2.1.1. Dy h c vit tHp .............................................................. 381 2.1.2. Dy h c vit chính tA ....................................................... 382 2.1.3. Dy h c vit dSu chSm câu .............................................. 386 2.2. Dy hc k[ năng vi@t................................................................... 390 2.2.1. Dy h c vit câu .............................................................. 391 2.2.2. Dy h c vit đon v!n ..................................................... 393 2.2.3. Dy h c vit bài v!n li3n ý ............................................... 395 2.3. Phương pháp cha lci sai trong bài ki=m tra vi@t......................... 414 3. H thng bài tPp d&y vi;t ................................................................ 416 3.1. Bài t3p chuTn bH giao ti@p ........................................................... 416 3.1.1. Bài vit tHp ...................................................................... 416 3.1.2. Bài tHp chép li ................................................................ 416 3.1.3. Bài tHp nghe-vit li ......................................................... 418 3.1.4. Bài tHp vit câu ................................................................ 419 3.1.5. Bài tHp vit đon v!n ....................................................... 420 3.2. Bài t3p giao ti@p ......................................................................... 421 3.2.1. Vit tư?ng thuHt ............................................................... 421 3.2.2. Vit luHn .......................................................................... 423 Chng XI S¥ L¦îC VÒ LÞCH Sö C¸C PH¦¥NG PH¸P D¹Y HäC NGO¹I NG÷ 1. M* đTu.............................................................................................. 425 2. Giáo h$c pháp ngo&i ng' tQ th; kU I đ;n th; kU XVIII ....................... 426 2.1. Nhng v4n đ9 chung .................................................................. 426 2.2. Phương pháp ng pháp - dHch .................................................... 427 2.2.1. Đdt vSn đ3....................................................................... 427
Mc lc 13 2.2.2. C, sf ngôn ng h c ......................................................... 427 2.2.3. C, sf tâm lí h c .............................................................. 428 2.2.4. Nhng luHn đim giáo h c pháp c-a phư,ng pháp ng pháp - d8ch ................................... 429 3. Th
14 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NGOẠI NGỮ THEO ĐƯỜNG HƯỚNG THỰC HÀNH GIAO TIẾP… 4.4.1. MWc đích dy h c theo phư,ng pháp nghe – nhìn ............ 450 4.4.2. Nhng luHn đim giáo h c pháp c-a phư,ng pháp nghe – nhìn.......................................... 450 4.5. Phương pháp hcn hUp ............................................................... 452 4.5.1. MWc đích dy h c theo phư,ng pháp h`n hCp ................. 452 4.5.2. Nhng luHn đim giáo h c pháp c-a phư,ng pháp h`n hCp .... 452 4.5.3. Phư,ng pháp c-a M. West (Anh) ...................................... 453 4.6. Đưng hư-ng thOc hành giao ti@p trong dy hc ngoi ng ........ 456 Tài liu tham kh.o ................................................................................. 459
LYI NÓI Đ[U Cuốn sách trình bày những vấn đề lí luận cơ bản và một số phương pháp dạy học cụ thể của giáo học pháp ngoại ngữ hiện đại. Mục đích học ngoại ngữ có thể rất khác nhau: học sinh phổ thông học để giao tiếp về các chủ điểm quen thuộc trong sinh hoạt hằng ngày hoặc trao đổi thư từ với bạn bè nước ngoài; sinh viên các trường chuyên ngữ học để trở thành giáo viên ngoại ngữ hoặc phiên dịch; sinh viên các trường không chuyên ngữ học để đọc sách chuyên ngành; có người học chỉ để đi du lịch hoặc đi lao động nước ngoài v.v. Nhưng tất cả đều có mục đích chung là biết sử dụng ngoại ngữ để giao tiếp dưới dạng nghe, nói, đọc, viết ở những mức độ khác nhau. Để đáp ứng các mục đích trên, cuốn sách sẽ trình bày về phương pháp dạy học các mặt ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp và các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết bằng ngoại ngữ theo đường hướng thực hành giao tiếp. Những vấn đề lí luận trong cuốn sách được trình bày theo hướng vừa đảm bảo tính hệ thống, vừa gắn với thực hành và được minh họa bằng những ví dụ cụ thể lấy từ các sách dạy tiếng Anh hiện hành. Khi viết cuốn sách này, tác giả có sử dụng tư liệu trong các bài giảng về phương pháp dạy học ngoại ngữ (chủ yếu là tiếng Anh) do tác giả đọc cho học viên các lớp Chứng chỉ Sư phạm do Trường Đại học Ngoại ngữ - ĐHQGHN tổ chức (năm 2005). Lịch sử giáo học pháp ngoại ngữ ghi nhận có nhiều phương pháp dạy học thuộc nhiều trường phái khác nhau, nhưng không có phương pháp nào là vạn năng và có thể giải quyết tất cả mọi vấn đề nảy sinh trong thực tế dạy học. Mỗi phương pháp đều có những điểm mạnh và điểm yếu nhất định. Tác giả mong rằng, khi sử dụng cuốn sách, bạn đọc sẽ tìm được hạt nhân hợp lí của từng phương pháp để vận dụng một cách sáng tạo cho phù hợp với các điều kiện và đối tượng dạy học cụ thể.
16 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NGOẠI NGỮ THEO ĐƯỜNG HƯỚNG THỰC HÀNH GIAO TIẾP… Dạy và học ngoại ngữ, dù theo phương pháp nào cũng nhằm đạt được mục đích thực hành giao tiếp. Chính vì lẽ đó, tác giả đặt tên cuốn sách là "Phương pháp dạy học ngoại ngữ theo đường hướng thực hành giao tiếp (trên ngữ liệu tiếng Anh)". Cuốn sách gồm 3 phần chia thành 11 chương: Phần thứ nhất có 3 chương, trình bày những vấn đề lí luận chung, những luận điểm cơ bản của phương pháp dạy học ngoại ngữ theo đường hướng thực hành giao tiếp. Phần thứ hai và thứ ba có 8 chương, trình bày những phương pháp, thủ thuật dạy học ba bình diện ngôn ngữ: ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp và bốn kĩ năng thực hành: nghe, nói, đọc, viết bằng ngoại ngữ. Chương cuối cùng (Chương XI) trình bày sơ lược về lịch sử các phương pháp dạy học ngoại ngữ. Với nội dung trên, chúng tôi nghĩ, cuốn sách sẽ có ích cho giáo viên ngoại ngữ trẻ, sinh viên các trường chuyên ngữ, học viên sau đại học, nghiên cứu sinh chuyên ngành phương pháp dạy học ngoại ngữ và rộng rãi bạn đọc quan tâm đến dạy và học ngoại ngữ. Tuy đã rất cố gắng, nhưng chắc chắn cuốn sách sẽ không tránh khỏi thiếu sót, tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn đọc. Tác giả xin chân thành cám ơn Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện cho cuốn sách được ra mắt. Tác giả GS.TS. Dng Đ
c Nim