Thực trạng ở Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế và quản lý đấu thầu: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn sách Quản lý đấu thầu - Thực trạng ở Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế: Phần 1 cung cấp cho người đọc những kiến thức như: sự cần thiết khách quan của đấu thầu trong nền kinh tế thị trường và vai trò của chính phủ trong việc quản lý nhà nước về đấu thầu; thực trạng công tác đấu thầu ở Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế trong quản lý đấu thầu. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thực trạng ở Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế và quản lý đấu thầu: Phần 1

QUAN LÝ ĐÂU THAU THỤC TRẠNG ử VIỆT NAM VÀ XINH NGHIỆM QUỐC TẺ
T S . N G Ô M IN H H Ả I Q LÝ ĐÃUĨHẪU ììầH THỰC TRẠNG ở VIỆT N A M VÀ KỈNH NGKIỆra QUỐC TẾ NHÀ XUẤT BẢN GIAO THÔNG VẬN TẢI
LỜI NÓI ĐẦU C ơ c h ế k in h tê' k in h t ế thị trư ờn g xuất h iệ n c ù n g với cô n g CIIỘC cái cá c h k in h tê ở V iệ t N am đ ã đư ợc trên 10 nă m . N h ờ đó n é n k in h tế V iệ t N a m d ã th u d ư ợc nhữ ng th à n h tự u birớc dấu q u a n trọ n g , tố c đ ộ tâ n g trư ờ n g dược d u y trì ờ m ứ c đ ộ tư ơ ng đối c a o tro n g m ộ t lliời g ia n d à i. H oạt đ ộ n g đ â u th ầ u inớ i đư ợc áp d ụ n g rộ n g rãi tro n g th ờ i g ia n vài n ă m q u a , n h ư n g d ã đ ó n g g óp m ộ t p hần k h ô n g n h ỏ v à o nh ữ n g th à n h tích này. T u y vậy, đấu th ầ u là m ộ t lĩn h vự c tư ơ n g d ố i m ới đ ối với V iệt N am , tro n g qu á trìn h thự c h iệ n k h ô n g trá n h k h ỏ i nh ữ ng lú n g tú n g , th ậm c h í sai lầ m g à y th ất th o á t tà i lự c c ủ a N hà nư ớc, đ òi h ói N h à nư ớc phái c ó s ự n g h iê n c ứ u , c ậ p n h ậ t, đ ổ i m ới plurơng thứ c ph ù h ợ p trong q u àn lý và đ iề u h à n h c õ n g tá c đ à u th áu nói chung. Đ ạ i h ộ i d ạ n g lầ n th ứ IX đ ã th ò n g qu a m ột sô' vãn k iệ n q uan trọ n g và đ ể ra c á c m ụ c tiê u p h át triể n k in h tế, x ã h ội tro n g nhữ ng n ăm d ầ u c ù a th iê n n iê n k ỷ m ớ i, th ụ c h iệ n " c h iế n lư ợ c đ ấ y m ạ n h c ó n g n g h iệ p h o á , h iệ n (lại h o á th e o đ ịn lì lu ró iig X H C N , x â y (lự n g n é n t ả n g d è đ ế n n ă m 2 0 2 0 n ư ớ c ta c ơ b á n th à n h m ộ t Iiư ớ c c ô n g n g h iệ p '" " . 1 Vùn kiện Đại liọi IX . "I'lnron” luriViiịỉ. nhiệm vụ k í hoạch phái triển kinh 10. xã hội 5 mìm 2001-2005"
Đ c đ ạ t dược m ụ c tic u n à y , N h à nirức c ần x ây d ự n g VÌI thục hiện m ộ t hệ ih ố n g b iện p h áp cơ clic ch ín h sách n h ằm phát huy nội lực cúa d á n tộ c V iệt N am clone tliừi phũ liựp với c á c cam kci q u ố c lố c ủ a nước ta tro n e quá trình hội n h ậ p k in h lẽ th e giới. C ó n g v iệc n à y đ ò i hói q u á trình cái c ác h k in h tế V iệl N am phai c ó n h ữ n g đ ổ i m ới c ơ hán vé c h a t, th ay d ổi phư ơng thức tlicu h àn h n cn k in h 1C n h ằm d á p ứnu \ớ i nhữ ng th á ch ihírc m ớ i. thích ứ ng m ộ t c á c h lin h h o ạ t nh ữ n g b iên d ộ n g CĨIÍI m õi trư ờng trong nước cũ n g n h ư m õ i trư ờ n g q u ố c té. Đ á u ih ắu là p h ạm trù k in h tế tó n tại m ột cá ch khách quan tro n g n én k in h lê' thị trư ờn g , dòi hỏi N hà n ư ớ c pliãi n ám b á t và v ận d ụ n g c ó h iệ u q u à tro n g q u á trìn h q u án lý và đ iề u hãnh I1CI1 kinli tế q u ố c d â n . T ro n g c ơ c h ế k in h tế thị trư ờ n g , hoạt đ ộ n s dấu th ầu là m ộ t m ắt x íc h v ỏ cù n g q u a n trọ n g tro n g toàn b ộ qu á trinh m u a sum c ủ a C h ín h p h ú nói c h u n g và Irong việc Ihực h iện các d ự á n d ấ u tư nói ricn n . V ì vậy . n s h ic n cứ u h o àn thiện chínli sách vé đ ấ u th ầ u là v iệc làm hết sức cần lliiết nhằm th ú c đ ấ y qu á trình có n g n g h iệ p lio á, h iệ n đ ạ i h o á ớ n ư ớc ta. T ro n g thời g ian q u a đ ã c ó m ộ i số c ó n g trìn h ngliiêií cứ u %ói c á c h ìn h thứ c k h á c n h a u (dề tài, d ự án ) vé việc kliào sát. đ ánh g iá . x â y dự n g c ơ c h ế c h ín h sách v ề d ấ u th ầ u ớ V iệ t N am . Đ á n a c h ú ý n h át là c á c d ự á n x â y t k m s Q uy c h è Đ â u th ầ u và P háp lệ n h Đ ấ u th ầ u d o B ộ K ế h o ạ c h và Đ ầ u hr clnì trì (h iện đ a n " thự c h iệ n ). N goài ra c ò n c ó m ộ t s ố lu ận án, c h u y ê n d ể n c h iê n cứ u vé c õ n g tác drill th ấu ờ m ộ t s ố ng an li và đ ịa phư ơng. T u y n h iê n c h ư a c ó đ c tài n à o n g h iên cứ u m ộ t các h loàn d iệ n và tổ n g th ê với m ụ c tiê u đ á n h g iá m ộ t c á c h k h á c h q u an tìn h h ìn h
th ự c h iệ n c ô n g tá c đ ấ u th ầ u tro n g thờ i g ia n q u a đ ê x ây d ự n g m ột c h ín h s á c h tư ơ n g đ ỏ i h o àn c h ín h v à đ ồ n g b ộ c h o cô n g tá c này. M ục ticu c ủ a đ ề tài n à y là n g h iê n cứ u thự c trạ n g c ô n g tác đấu th ầ u ờ V iệ t N am h iệ n n a y , c ũ n g n h ư k in h n g h iệ m đ ấ u th ầ u c ủ a m ộ t s ố tổ c h ứ c và q u ố c g ia trê n th ế g iới d ế từ d ó đổ x u ấ t m ộ t số g iã i p h á p n h àm h o à n th iệ n m ộ t bước c ơ c h ế q u à n lý đấu th ầu p h ụ c v ụ c h o q u á trìn h h ộ i n h ậ p , đ ổ n g thời g ó p p hần lành m ạn h h o á m ô i trư ờ n 2 đ ầ u tu , c h ố n g th ất th o át vòn N h à nước. N ội d u n g đ ể tài g ồ m 3 p h ần : P h ần 1 b a o g ồ m n h ữ n g n ộ i d u n g m a n g tín h lý th u y ế t về cô n g tá c đ ấ u th ầ u và n ộ i d u n g k in h tê c ủ a cô n g tá c đ ấ u th ầ u như : C ác k h á i n iệ m , th u ậ t n g ữ liên q u a n đ ế n có n g tá c đ ấ u th ầ u , p h â n loại đ ấ u th ầ u v à vai Irò q u ả n lý n h à n ư ớc về đ ấ u thâu c ủ a C h ín h phú. Phần 2 m ô tả th ự c trạ n g c ó n g tác dấu th ầ u ờ V iệ t N am hiện n a y , n h ữ n g v ư ớ n g m ắ c th ư ờ n g g ặ p , m ộ t s ố b à i họ c k in h n g h iệ m q u ố c tế, b a o g ồ m c á c n ộ i d u n g sau: - Sự r a dờ i và h ìn h th à n h h ệ th o n g c á c v ă n bà n q u y phạm p h á p lu ậ t về đ ấ u th ầ u ờ V iệ t N am h iệ n nay. - C ơ c ấ u tổ ch ứ c b ộ m á y q u à n lý nh à nư ớc về dấ u th ầ u , q uy trìn h đ ấ u th ầ u c h u n g . - T h ự c trạ n g h o ạ t đ ộ n g đ ấ u th ầ u ờ V iệ t N am , k ế t q u à và n h ữ n g t ổ n tại th ự c tế. - M ộ t s ố vấn đ ề p h á t s in h th ư ờ n g g ặ p tro n g c ó n g tá c đấ u th ầ u . N h ữ n g v ư ớ n g m ắ c c ơ b ả n v à p hổ b iế n tro n g Gông tác đấu th ầ u ở V iệt N am . - K in h n g h iệ m q u ả n lý đ ấ u th ấ u ỡ m ộ t số lổ ch ứ c và q u ố c gia trcn th ế giớ i. 7
P h ần 3 b a o g ồ m c á c ý k iến đ ề x u ấ t nhằm tă n g cư ờng h iệu q u à q u ả n lý tro n g c ô n g tá c đ ấ u th ầu ờ V iệt N am , g ồ m các nội dung c ụ thể n h ư sau : - H o àn th iệ n h ệ th ố n g v ăn b ả n p háp lý về đ ấu thầu (các quy đ ịn h m a n g tín h p h á p lý). - C ái c á c h b ộ m á y q u ả n ]ý n h à nư ớc về dấu thầu. - N â n g c a o n ă n g lự c ch u y ê n m ô n c ủ a đ ội n g ũ c án b ộ đ iều h à n h trực tiế p c ô n g tác đ ấ u thầu. P h ần k ế t lu ận n h ắ c lại n h ữ n g n ội d u n g h ế t sứ c c ơ b à n c ù a đề tài, đ ó là: - T ầ m q u a n trọ n g c ủ a cô n g tá c đấ u thầu tro n g nề n k in h tế thị trư ờn g . N h ữ n g đ ó n g g ó p c ù a v iệ c á p d ụ n g c á c h ìn h thứ c lự a c h ọ n n h à th ầ u tro n g cô n g c u ộ c p h á t triể n k in h t ế x ã h ộ i c ù a đ ấ t nước. - N h ữ n g b à i h ọ c thự c t ế tro n g c ô n g tá c đ ấ u th ầ u ờ V iệ t N am c ũ n g n h ư c ò n g tá c q u ả n lý đ ấ u th ầ u ờ m ộ t sô' tổ ch ứ c v à q u ố c g ia trê n th ế g iớ i đ ể từ đ ó đ ề x u ấ t n h ữ n g b iệ n p h á p th iế t th ự c ch o cô n g v iệ c q u ả n lý đ ấ u th ầ u m u a sắ m c ò n g . Đ ề tà i c ó sử d ụ n g th ô n g tin tro n g c á c b á o c á o về c ò n g tá c đ ấ u th ầ u c ủ a B ộ K ế h o ạ c h và Đ ầ u tư tro n g c á c n ă m từ 1998 đến 2 0 0 2 và bài v iết c ủ a T iế n s ỹ N g u y ễ n V iệ t H ù n g , V ụ trư ờ n g V ụ Q u ả n lý đ ấ u th ầ u , B ộ K ế h o ạ c h và Đ ầ u tư. 8
CHƯƠNG 1 S ự C Ầ N T H IẾT K H Á C H QUAN C Ủ A Đ Ấ U ĨH Ẩ U TRO N G N ẾN K IN H T Ê THỊ TRƯỜNG VÀ VA I TR Ò C Ủ Ạ CH ÍN H PHỦ TRO N G V IỆ C QU ẢN LÝ NHÀ NƯỚC V Ề Đ Ấ U THẦU 1.1. M ột s ô k h á i n iệ m v ề đ á u th ầu v à n ội d u n g c ô n g tác đ á u th áu 1 .1.1. Đ ấ u tliầ u (trư ờ n g lìỌp cu n g > cần) T ro n g n ề n k in h tế h à n g h o á , hầ u n h ự k h ô n g tổ n tạ i sự độc q u y ể n cu n g c ấ p c h o b ấ t kỳ m ộ t loại h àng lioá hay d ịc h v ụ n à o d ó (trừ m ộ t vài loại h à n g h o á đ ặ c b iệ t d ù n g c h o c á c d ịc h v ụ cò n g , c h ẳ n g hạn n h ư p h ò n g th ủ đ ấ t n ư ớ c). C ó nh iều n h à sả n x u ấ t, nh à c u n g c ấ p c h o c ù n g m ộ t lo ại h à n g ho á v à d ịc h vụ. T ro n g c ơ c h ế k in h tế thị trư ờ n g ngư ời tiê u d ù n g (b a o g ồ m cá c n h à đ ầ u tư - sau đ â y g ọ i c h u n g là n g ư ờ i m u a ) lu ô n m o n g m u ố n c ó đ ư ợ c h à n g ho á và d ịc h vụ tố t n h ấ t với c h i p h í th ấ p nh ấ t. V ì v ậy , m ỗ i k h i c ó n hu c ấ u m u a sằ m m ộ t h à n g h o á h a y d ịc h v ụ n à o đ ó , h ọ th ư ờ n g tổ c h ứ c c á c c u ộ c đ á u th ầ u d c c á c n h à thầu (h a o g ồ m c á c n h à cu n g c ấ p h à n g hoa và d ịc h v ụ ) c ạ n h tran h n hau về k ỹ th u ật, cõ n g n s h ệ , c h ấ t lư ợ n g và g iá cá . T ro n g các c u ộ c d ấ u n h ư vậy, nh à thíùi n à o đư a ra đ ư ợ c m ẫ u h à n g h o á v à d ịc h vụ p hù h ợ p vớ i yêu c â u c ủ a ngư ời m u a và với g iá c á (hấp n h à i SC du ợ c n gư ờ i m u a c h ấ p n h ận tra o h ợ p đ ổ n g . K h ô n g phái lúc n à o ngư ời m u a c ũ n s y ê u c ầ u c h ấ t lư ợ n g h à n g h o á và d ịc h vụ lốt nh ấi. T u ỳ th e o nhu 9
c ầ u s ử d ụ n g , n g ư ờ i m u a sẽ đ ư a ra cá c th ố n g tin c ơ ba n vể yêu c ầ u c h ấ t lư ợ n g h à n g h o á , đ iề u k iệ n th an h toán và cá c yê u cầu k h ác c ủ a h ợ p đ ồ n g . N h à th ẩ u c ă n cứ vào n ội d u n g y éu c ầu ehi Iro n g đ ề n g h ị c h à o h à n g đ ể gửi hồ s ơ d ự thầu đến c h o người m u a . T ro n g trư ờ n g h ợ p c ó 2 hoặc nhiều đ ơ n d ự th ầu đ ều c ó ch ấ t lư ợng c h à o h à n g đ á p ứ n g các y ê u c ầu c ủ a ngư ời m u a. thì nhà th ầu n à o (tro n g s ố c á c c h à o h à n g đ á p ứ ng cá c yéu c ầu về chất lư ợn g ) c ó g iá d ự th ầ u th ấ p n h ấ t sẽ đư ợc c họn tra o h ợ p đ ồng- N hư vậy , đ ấ u th ầ u là c u ộ c c h ơ i d o ngư ời m u a tổ c h ứ c và nguờ i chơ i là n h ữ n g n h à th ầ u . N ế u c ó lu ậ t c h ư i lố t (c ô n g b ằ n g và m inh b ạ ch ) sẽ th u h ú t đ ư ơc n h ié u ngư ời ch ơ i, là m c h o tính c ạ n h tra n h cao hơn. T ro n g trư ờ n g h ợ p d ó , ngư ời m u a sẽ c ó n h iề u c ơ h ội c họn m u a đ ư ợc h à n g h o á v à d ịc h v ụ th o ả m ãn yêu c ầ u c ủ a m ìn h với g iá c ả th ấ p n h ấ t c ó thể. T ó m lạ i. Đ tíu th á n lủ p h ạ m trù k in h t ế tổ n tạ i tro n ụ n é n kiiìli tè th ị trư ờn g . T r o n g đ ó , ng ư ờ i m u a d ó n g vai trò t ổ c liứ c đ e cúc Iihà th ầ n (n h ữ n g n g ư ờ i b á n ) cạ n h tra n h n h a u . M a c tiê u của n g ư ờ i m u a là c ó đ ư ợ c h ù n g lìo ú rủ d ịc h vụ th o ả n iữn c ú c y ê u c á u c ù a m ìn h v ề k ỹ th u ậ t, c h ấ t lư ợ n g với c h i p h í th ấ p n h ấ t. M ụ c riêu c ủ a n h à th ầ u là g iù n li d ư ợ c q u y ề n cu n g c ấ p h à n g h o á lioặt (lịch vụ d ó với g iá c ả đ ủ b ù đ ắ p c á c c h i p lii d ầ u và o đ ồ n g tliời đ ù m b ả o m ứ c lợ i n h u ậ n c a o n h ấ t c ó th ể. 1 .1 .2 . Đ ấ u g iá (trư ở n g h ợ p cu n g < c ầ u ) N g ư ợ c với đ ấ u th ầ u , đ ấ u g iá là c u ộ c đ ấ u d o ngư ời bá n đ ứ n g ra tổ ch ứ c. C ó n h ữ n g lo ạ i h à n g h o á n g o ài g iá trị về v ậ t c h ấ t c ò n c h ứ a đ ự n g c á c g iá trị tiề m tà n g k h á c , n h iẻ u k hi k h ô n g th ề đ o đ ế m đ ư ợ c , h o ặ c c ó n h ữ n g lo ại h à n g h o á d o c ó s ố lư ợ n2 ít m à 10
n h u c ầ u c ủ a ngư ời m u a lại lớ n h ơ n n h iề u . T ro n g trư ờ n g hợ p n à y n g ư ờ i b á n p h ải lổ ch ứ c c h o n h ữ n g ngư ờ i c ó n h u c ầ u m u a đ ấ u giá vớ i n h a u . T ạ i thời đ iể m c u ộ c c h ơ i c ó h iệ u lực, n gư ờ i n à o trà giá c a o n h ấ t sẽ m u a đ ư ợc h à n g h o á đó. N h ư v ậ y , Đ â u g iá là p h ạ m trù kin h t ế tồ n tạ i tro n g n ên kinh t ế th ị trư ờ n g . T r o n g d ó , ng ư ờ i b á n đ ó n g v a i tr ò tô ch ứ c đ ê n h ữ n g n g ư ờ i m u a cạ n h tr a n h với n h a u vê g iá m ộ t c á c h c ô n g kliai tại m ộ t tlìờ i đ iể m n liấ t đ ịn h . N g ư ờ i m u a n à o c ó g iá đ ề n g h ị c a o n h ấ t s ẽ là Iigười c h iế n tliắ n g và giànli đ ư ợ c q u y ề n m u a h à n g h o ú đó. ] .1 .3 . N I lù th ầ u (tro n g đ ấ u th ầu) T ấ t c ả c á c tổ ch ứ c , c á n h ã n k h i th a m g ia đ ấ u thầu đ ể giành q u y ề n k ý k ế t v à th ự c h iệ n hợ p đ ổ n g đ ầ u tư , c u n g c ấ p h àn g hoá v à d ịc h vụ (b a o g ồ m c ả d ịc h v ụ tư v ấn , x â y lắ p ...) c h o b ên m ời th ầ u h o ặc c h ủ đ ầ u tư đ ể u g ọ i là n h à th ầ u . T u ỳ th e o tín h c h ấ t c ù a n g u ồ n v ốn, n g ư ờ i ta c ó th ể q u y đ ịn h tư c á c h h ợ p lệ c ú a n h à thầu th e o c á c c h ỉ tiê u c ụ th è k h á c n h au . N h ư n g n h à tháu đ ề u phải đ ả m b ả o d á p ứ n g c á c n g u y ê n tắc tối th iể u c ó tín h p h á p lý. N h à th ầ u c ó th ể th a m g ia d ự th ầ u độ c lậ p h o ặ c liê n d a n h vớ i m ột h o ặ c n h iề u n h à th ầ u k h á c đ ế liê n d a n h d ự thầu. N h ư v ậ y , N h à th ầ n lù c á c l ổ t h ứ c k in li tế , c á n h â n đ ộ c lậ p v é tà i cliin li c ó n â n g lự c p liá p lu ậ t (lân s ự (n ế u là t ổ ch ứ c) lioặc n ă m ’ lự c h à n h v i (lá n s ự (n ế u lù c á Iiliáii) d ể k ỷ k ế t và thự c h iện liọ p (ÍỒIHỊ tlie o c á c q u \ đ in h i lia p liá p luật. 1 .1 .4 . B ê n m ờ i th á u T h e o n g h ĩa th ô n g th ư ờ n g , b ên m ờ i th ấ u là bên đ ứ n g ra tổ c h ứ c d í u th ầ u . C á c c h ủ d ự á n , ch ú đ á u tư h o ặ c đ ại d iệ n c ủ a h ọ tổ
ch ứ c đ â u th ầ u đ ể lự a ch ọ n n h à th ầ u th ụ c hiệ n m ộ t ph ần hoặc to à n b ộ d ự á n . B ên m ờ i th ầ u th ư ờ n g là c h ủ sờ h ữ u vón (n g u ồ n đế c h i tr ả c h o n h à th ầ u th e o g iá trị h ợ p đ ồ n g ) và là m ột bê n đứ ng ra k ý k ế t h ợ p đ ổ n g với n h à th ầ u . T u y n h iên , trong trư ờng hợ p đại d iệ n c ủ a c h ủ d ự á n , c h ủ đ ầ u tư đ ứ n g ra tổ ch ứ c đ ấ u th ầu , thì họ c ó th ể k h ô n g p h ả i là m ộ t b ê n đ ứ n g ra ký k ế t h ợ p đ ồ n g với nhà th ầ u . T ro n g trư ờ n g h ợ p đ ấ u th ầ u đ ể lự a chọn đ ối tá c đầ u tư, bên m ờ i th ầ u c h ỉ đ ó n g vai trò ch ủ d ự án, k hi đ ó n h à thầu trúng thầu sẽ là c h ủ đ ầ u tư. N h ư v ậ y . B é n m ờ i th ầ u là c h ủ d ự Ún, c h ủ (íầu tư lio ặ c d ạ i diện liỢỊ) p liủ p c ủ a c h ù d ự Ún, c h ủ đ ầ u tư d ín ig ra tổ chức đ ấ u thần. 1.1 .5 . H ồ s ơ m ờ i th ầ u T rư ớc k h i tổ ch ứ c đ ấ u th ầ u , b ê n m ờ i thầu ph ả i tậ p h ự p loàn b ộ c á c y ê u c ầ u c ủ a g ó i th ầ u (về c h ấ t lư ợng, sô lư ự ng, k ỹ thuật, c á c đ iề u k iệ n h ợ p đ ổ n g , tài c h ín h , thư ơng m ạ i...) th à n h m ộ t bộ tài liệ u th ố n g n h ấ t v à k h ô n g th a y đ ổ i tro n g su ố t q u á trìn h đâu th ầ u d ể là m c ă n c ứ c h o n h à th ầ u c h u ẩ n bị h ổ s ơ d ự th ầ u , d ổ n g th ờ i là m c ơ sờ đ ổ b ẽ n m ờ i th ầ u đ á n h g iá c á c h ồ sơ d ự th ầ u và x e m x é t, q u y ế t đ ịn h n h à th ầ u trú n g th ầ u . H ổ s ơ m ờ i th ấ u lù tQìni b ộ tà i liệ u (lo b ê n m ờ i th ầ u lậ p , b a o ỵ ổ m l á í yỉ '11 cà u c h o m ộ t g ó i th ầ u d ư ợ c clùng là m c ă n c ử đ ê n h ủ th ím chiiũn b ị h ố s ơ d ự tliầ n và b ê n m ờ i th ầ n đ á n h ỊỊÌÚ h ố s ơ d ợ thần. 1 .1 .6 . H ổ s ơ d ự th ầ u T rê n c ơ s ờ n e h ic n cứ u c á c y ê u c ầ u c ù a bé n m ờ i th ầ u nêu tro n g h ồ s ơ m ờ i th á u , c ũ n g n h ư kcì q u ả k h á o sát thự c đ ịa và các th ô n g till liê n q u a n khííc. n h à ih ầu lậ p b ộ b ổ - o d ự thầu K o g o m 12
to à n b ộ c á c tài liệ u vể k ỹ th u ậ t, tà i c h ín h , th ư ơ n g m ại liên q u an đ ế n g ó i Ih ầu đ ể n ộ p c h o b ê n m ờ i th ầ u trong thời g ia n c ó h iệ u lực (trư ớc th ờ i đ iể m đ ó n g th ầ u ). N h à thầu c ó h ồ s ơ d ự th ầ u h ợ p lệ, đ á p ứ n g c á c y ê u c ầ u c ủ a h ồ s ơ m ờ i th ầ u và c ó g iá đ á n h g iá th ấp n h ấ t sẽ đ ư ợ c x e m x é t, đ ể n g h ị trú n g thầu. H ồ s ơ d ự th ầ u là c á c tà i liệ u d o n h à th ầ u lậ p tlieo y ê n c ầ u c ù a liồ s ơ m ờ i th ầ n . 1 .1 .7 . Đ ấ u th ầ u r ộ n g r ã i Đ ấ u th ầu rộ n g rãi là h ìn h th ứ c lự a c họn n h à thầu ph ổ b iế n được á p d ụ n g c h o m ọ i lĩn h v ự c (lự a ch ọ n đ ối tác, m u a sắ m h à n g h ó á, ch ọ n n h à th ầ u x â y lắp , c h ọ n n h à tư vấn và nh à cu n g c ấ p c á c d ịc h vụ k h á c ). Đ â y là h ìn h th ứ c tậ n d ụ n g triệ t đ ể h ọ c th u y ế t b à n ta y vô h ìn h tro n g c ơ c h ế k in h tế th ị triròng. Đ ể c u ộ c cạ n h tra n h g iữ a các n h à th ầ u đ ư ợc b ìn h đ ẳ n g , c ô n g kh ai, m in h bạ ch , bèn m ờ i thầu phải th ô n g b á o c ô n g k h ai trê n c á c phư ơng tiện th ô n g tin đ ại c h ú n g về c á c đ iề u k iệ n , th ờ i g ia n tổ ch ứ c đ ấu thầu và th am d ự th ầ u . T uỳ th e o tín h ch ấ t v à q u y m ô c ù a gói th ầ u , việc th ô n g b á o ph ải dư ợc thự c h iện trước k h i lổ ch ứ c đ ấ u th ầ u m ộ t thời g ian th íc h h ợ p đ ù để c ậ c n h à th ầ u tiế p n h ậ n đ ù th ô n g tin và k ịp x ử lý cá c th ô n g tin cần th iế t c h o v iệc q u y ế t đ ịn h th a m g ia d ự thầu. D ấ u th a n r ộ n g r ã i lù h ìn h tliứ c kh ô n g h ạ n c h ê s ố lư ợ iìg nlià tln h i rliam g ia . 1.1.8. Đ á n tliầ u h ạ n c h ế Đ ấ u th ầ u h ạ n c h ế là h ìn h th ứ c đ ấ u th ầ u m à b ên m ời th ầ u chỉ c h o p h é p m ộ t s ố lư ợ n g n h ấ t đ ịn h c á c nh à th ầ u th a m d ự th ầ u . Đ â y là h ìn h tln íc d ư ợ c sir d ụ n g k h i c ần tra n h thủ thời g ia n đ á n h g iá 13
h ổ s ơ d ự th ầ u , bờ i vì n g ư ờ i ta đ ã b iế t c h ắc ch ắn rằng ch i có một s ố n h à th ầ u c ụ th ể c ó k h ả n ă n g thự c h iệ n g ói th ầu . V ì vậy bẽn m ờ i th ầ u c h ỉ m ờ i c á c n h à th ầ u đ ư ợc coi là có đ ủ n ă n g lự c tham g ia d ự th ầu . T u y n h iê n , c ầ n c â n n h ắc k ỹ cá c trư òng hợ p phài áp d ụ n g h ìn h th ứ c n à y , vì rằ n g c à n g hạn c h ế sô' lư ợng n h à tháu th a m g ia , tín h c ạ n h tra n h c à n g g iả m , làm c h o tín h h iệ u qu ả cùa c ô n g tá c đ ấ u th ầ u sẽ g iả m theo. Đ ẩ u tliầu h ạ n c l i ế là h ìn h th ứ c lựa cliọn n h à th ầ u th ô n g quư s ự c ạ n h tra n h c ù a m ộ t s ô Iilià th ầ u lìh ấ t đ in h đư ợ c b é n m ờ i thấu c h o p h é p tlia m d ự th ầ u . 1 .1.9. H iệ u q u ả tr o n g đ ấ u th ầ u T h ự c h iện đ ấ u th ầ u n h ằ m tậ n d ụ n g lợi th ế cù a c á c q u y luật k in h t ế k h á c h q u a n tro n g c ơ c h ế k in h t ế th ị trư ờ n g là việc làm m à k h ô n g m ộ t n h à đ ầ u tư n à o d ư ợc p h é p b ỏ q u a. Bời vì, thõng q u a đ ấ u th ầ u , c h ủ đ ầ u tư sẽ c ó n h iề u c ơ h ộ i h ơ n h ế t đ ể c họn đ ư ợ c h à n g h o á v à d ịc h v ụ đ ả m b ả o ch ất lư ợ ng m o n g m u o n với g iá c ả h ợ p lý n h ấ t c ó th ể . M ặ t k h á c , c ũ n g th ô n g q u a đ ấ u th ầ u m à c á c n h à th ầu p h ả i lu ô n tìm tò i, sá n g tạ o đ ể k h ô n g n g ừ n g cả i tiến q u y trìn h , c ô n g n g h ệ sả n x u ấ t, n â n g c a o n ă n g lự c c ạ n h tranh. N h ư v ậ y , đ ấ u th ầ u k h ô n g n h ữ n g đ e m lại lợi ích k in h tế c h o các b ê n th a m g ia , m à c ò n c ó tá c d ụ n g th ú c đ ẩ y x ã h ội p h á t triển, đ ổ n g th ờ i n g à y c à n g h o à n th iệ n về p h áp lý m ộ t sá n ch ơ i cóng b ằ n g , b ìn h đ ắ n g c h o c á c n h à thầu. H iệ u q u à c ủ a đ ấ u th ầ u là d e m lạ i lợi íc h k in h t ế c h o b é n m ói th á u , (ỉồ n g th ờ i klió n g Iigừ ng nâiiỊỊ c a o n ũ n g lự c c ạ n h tra n h cho r ú c n h à th ầ u tr o n g s ự h o à n th iệ n v ề p h á p lý c ù a c á c q u y cÍỊiih tro n g (ĩcút th á u . 14
1 .1 .1 0 . N ộ i (lu n g c ủ a c ô n g tá c đ ấ u thần C õ n g tá c đ ấ u th á u ờ nước ta thực ch ấ t là hoạt đ ộ n g lự a ch ọ n n h à th ầ u (lựa c h ọ n người b á n ) tro n g c õ n g việc m u a sắm trên c ơ sở tu â n th eo 1 q u y đ ịn h c h u n g . Q u y đ ịn h m u a sắ m đư ợc b an hành d ư ớ i d ạ n g v ăn b àn q u y p h ạm p h á p luật th e o cá c h ìn h thứ c khác n h a u , c ó th ể là h ìn h thứ c k iể u n h ư N ghị đ ịn h d o C h ín h phủ ban h à n h n h ư ở n ư ớc ta h o ậc th ô n g thư ờng nhất là ba n h à n h dư ới hình thứ c L u ậ t Đ ấu th ầ u . T rên c ơ s ớ q u y định p h á p lu ậ t, ngư ời m ua (B ên m ờ i th ầu ) tổ chứ c c á c cu ộ c lự a ch ọ n ngư ời b á n (là c á c nhà th ầ u ) p h ù h ợ p n h ất đ á p ứ n g c á c y êu c ầ u c ủ a m ìn h , dư ới sợ giám sát c ù a c á c c ơ q u a n c ó trách n h iệ m liên q uan và c ủ a c ô n g luận. N h ư v ậ y , n ó i m ộ t c á c h tổ n g q u á t, h oạt đ ộ n g đ ấ u th ầ u (cóng tá c lự a ch ọ n n h à th ầu tro n g m u a sắ m cô n g ) đ ư ợ c h ìn h th à n h từ 4 th à n h tố sau: 1.1 .1 0 .1 . H ệ th ố n g v ă n b à n q u y p h ạ m p h á p lu ậ t về đ ấ u thầu M ộ t h ệ th ố n g v ă n b ả n h o à n c h ỉn h c ó th ể sẽ b a o g ồ m từ L uật, P h á p lệ n h , c h o đ ế n N g h ị đ ịn h h ư ớ ng d ẫ n h o ặ c là m ộ t Bộ lu ật th ố n g n h ấ t và c á c m ẫ u c h u ẩ n về đ ấ u th ầ u (b ao g ồ m m ẫ u h ồ sơ m ò i th ầ u , m ẫ u h ợ p đ ồ n g ...)- H ệ th ố n g vă n b à n q u y p h ạm p háp lu ậ t về đ ấ u th ầ u là c ơ s ở p liáp lý đ ể thự c h iệ n h oạt đ ộ n g đấ u th ầ u , n ó q u y đ ịn h c á c đ ố i tư ợ n g p h ả i á p d ụ n g , q u y đ ịn h về q uy trìn h , th ủ tụ c th ự c h iệ n q u á trìn h lự a ch ọ n nh à th ầu . Đ ổ n g thời đ â y c ũ n g là c ơ s ờ đ ể x ử lý c á c s a i p h ạ m tro n g q u á trìn h thự c h iện đ ấ u th ầ u từ p h ía n g ư ờ i m u a đ ế n c á c nh à th ầ u c ũ n g n h ư c á c cá n h ã n v à tổ c h ứ c H ên q u a n . T h ô n g q u a việ c thự c h iệ n th e o c á c q u y đ ịn h p h á p lu ậ t v ề d ấ u th ầ u , cá c m ụ c tiê u c ơ b ả n c ủ a hoạt 15
đ ộ n g đ ấ u th ầ u là sự c ạ n h tra n h cô n g bằn g , cô n g khai, m in h bạch v à h iệ u q u ả k in h tế sẽ c ó c ơ h ộ i c ao n hất đ e đ ạt được. 1 .1 .10.2. Đ ơ n vị thự c h iện m u a sắ m (B ên m ời th ầu ) và c á c cơ q u a n liê n q u a n c ù a C h ín h phù: C ác đ ơ n vị thự c h iệ n việc m u a sắm là cá c đơ n vị được Chính p h ủ g ia o c h o trá c h n h iệ m thự c h iệ n cô n g việc c ủ a B ẽn m ời thầu tro n g v iệ c s ử d ụ n g c á c n g u ồ n tiề n c ủ a N h à nước sao ch o đạt đư ợc c á c y ê u c ầ u đ ặ t ra với c h i p hí th ấ p nh ấ t. C á c đơ n vị này là đ ố i tư ợ n g đ ầ u tiê n , trự c tiế p c ầ n th ô n g h iể u và q u án triệ t các quy đ ịn h p h á p lu ật về đ ấ u th ầ u . H ọ c ầ n p hài c ó đ ù n ã n g lực và trách n h iệ m trư ớ c c ô n g v iệ c đ ư ợc g ia o . Bời vì c á c dơ n vị này tham gia v à o tấ t c à c á c k h âu c ủ a q u á trìn h d ấu th ầ u , b ắt đầu (ừ k hi xây d ự n g k ế h o ạch đ ấ u th ầu m u a s ắ m , xây d ự n g c ác ycu cẩ u trong h ồ s ơ m ờ i th ầ u (b a o g ồ m c ả tiê u c h u ẩ n đ án h g iá h ồ sơ d ự tháu), đ á n h g iá h ồ s ơ d ự th ầ u và trìn h d u y ệ t k ế t q u ả lự a ch ọ n nh à thầu. T iế p đ ó , d ơ n vị th ự c h iệ n m u a sá m c ò n c ó trá c h nh iệm thương th à o h o à n th iệ n h ợ p đ ồ n g với n h à th ầ u trú n g th ầ u . Sự thành cõng c ủ a m ộ t cu ộ c đ ấ u th ầ u đ ứ n g về p h ía ngư ời m u a là ph ụ thuộc vào c h á t lư ợ n g c ù a đ ơ n vị th ự c h iệ n m u a sắm . T ín h k h á ch quan (k h ô n g th iê n v ị) c ủ a đ ơ n vị n à y (nói đ ú n g h ơ n là cá c th à n h viên c ủ a đ ơ n vị m u a s ắ m ) c ũ n g là 1 y ế u tố c ấ u th àn h c h ấ t lư ợiig của đ ơ n vị m u a sắm . 1.1 .1 0 .3 . C ác n h à th ầu : N ế u c á c đ ơ n vị th ự c h iện m u a sắ m là đ ố i tư ợ n g đá u tiên c h iế m m ộ t vị trí q u a n trọ n g tro n g h oạt đ ộ n g đ ấu th ầ u thì cá c nhà th ầ u đ ư ợ c c o i là d ố i U rợna q u a n trọ n g th ứ 2. T h iế u sự tham nia c ủ a t á c n h à th ầu th ì SC kliõiii! c ó cá c cu ộ c d ấ u th ầu . Sự c ạ n h 16
tra n h c ủ a c á c n h à th ầ u tro n g c á c c u ộ c dấu thầu là y ế u tố q uan trọ n g n h ấ t m a n g lại h iệ u q u á k in h tế c h o ch ủ th ể thự c h iệ n m u a sắ m , đ ồ n g ihời là đ ộ n g lự c p h á t triể n c ủ a toàn x ã h ộ i. T u ỳ tìtng lĩn h vực m u a sắ m m à s ự c ạ n h tra n h c ủ a các n h à th ầ u c ó nhữ ng đ ặ c đ iể m ricn g . 1.1 .1 0 .4 . C ộ n g đ ổ n g x ã hội: H o ạt đ ộ n g đ ấ u th ầ u k h ô n g c h ỉ d àn h c h o cá c dơ n vị m u a sắm và c á c n h à th ầ u , m à bờ i vì n ó liê n q u an tới việ c sử d ụ n g các n g u ồ n tiề n c ủ a N h à n ư ớc, c ủ a to àn x ã h ộ i, n ó lạ i p hải tu â n thủ c á c q u y đ ịn h p h á p lu ậ t về đ ấ u th ầu nên n ó k h ô n g th ê tá c h rời sự g iá m s á t c u ả c ộ n g đ ồ n g x ã hội. Á p lực c ủ a c ộ n g đ ổ n g x ã hội có tác d ụ n g làm c h o cá c đối lư ợng th am g ia tro n g c á c h o ạt đ ộ n g dâu thầu phải thự c h iệ n theo đ ú n g nh ữ n g đ iề u đ ã q u y đ ịn h . V ới hệ th ố n g c ác ph ư ơ n g tiện th ô n g tin đ ạ i c h ú n g n h ư : C á c tờ b á o c ủ a T ru n g ương, đ ịa phương, các tạ p c h í ch u y ê n n g à n h , c á c c h ư ơ ng trìn h phát th an h , truyền hìn h ... lu ô n p h ản ả n h đ ầ y đ ủ các thác m ắ c, khiếu nại c ủ a c ô n g d ân tro n g h o ạ t đ ộ n g đ ấ u th ầ u . Đ iều đ ó có tá c d ụ n g rất lớn tro n g việc h ư ớng các cô n g v iệ c d iễ n ra tro n g qu ậ trình đấu thầu đirợc thể h iệ n m ộ t c á c h rõ ràn g , m in h b ạ c h và th e o đ ú n g q u y đ ịnh. T ro n g m ộ t sô’ trư ờ n g h ợ p , thự c tế d o c ô n g lu â n n ê u ra c h ín h là c ơ sờ đê’ h o à n th iệ n c á c q u y đ ịn h p h á p luật về đ á u .lh ầ u . V ì vậy, việ c h o à n th iệ n , s ử a đ ổ i, b ổ su n g , íriâng c ẩ p n iộ t q u y đ ịh li p háp lu át về đ ấ u th ầ u lu ô n lu ô n là y ê u CỊŨ khứcii tỊỊ.wn 'ííù o h ĩíih đ á 112. ti 1.2. S ự c ầ n th iế t k h á c h q u a n n ia đán Thau ĩr o n g n en kinh tẽ th ị trirừnịí 17
N íỊiiy từ n ú m 1776 A d a m S m ith (lã Iiói lâ n g "hòn t(i\- vỏ liìn li" s ẽ x á c đ ịn h v iệ c sà n x u ấ t c á i ỊỊÌ, Iiliư th ê IIÙO. clio ai. "B àn ta x vô liìiili" Iiliư A d a m S m ith Iiói cliínli là h iể u thị đặc (tiẽni phươHiỊ th ứ c lio ạ t (ÍỘIIÌỊ c ù a th ị trường. T rên đ ấ t n ư ớc c ó n c n k in h t ế th ị trư ờng h o àn h à o , khổng có m ộ t c á n h â n , tổ ch ứ c c ụ thổ n à o qu y ết đ ịn h được việc phái sàn x u ất b a o n h iê u sả n p h ẩm h àn g h o ắ c ụ th ể nào đ ó , m à ch ín h thị trư ờn g sẽ q u y ế t đ ịn h đ iề u đ ó . C h ẳ n g hạn m ặ t h à n g ổ lò, hàn g triệ u c á n h â n p h á t d i tín h iệu về ước m u ố n c ó m ộ t c h iếc ó tó cùa h ọ q u a c á c c u ộ c v iế n g th ă m c á c g ia n trư n g bày v à việc m u a ò tô c ủ a h ọ s ẽ b ậ t đ è n x a n h c h o c á c nh à sản xu ất, n h ũ n g ngư ời thấy đ ư ợc tiềm n ă n g th u d ư ợc lợi n h u ận nh iều hơ n. L àm n hư vâ y họ sẽ tă n g đ ư ợ c sả n lư ợ n g ô tô . N ế u k h á ch h àn g k h ô n g cò n tiế p tục m u a ò tô th ì sẽ k h ô n g c ó lợi n h u ậ n nữa. C ác n h à sà n x u ấ t sẽ p h àn ứng b ằ n g c á c h g iả m sả n lư ợng, s a thải cò n g n h á n và thậm c h í sẽ đ ó n g c ử a x í n g h iệp . M ối liê n h ệ tư ơng h ỗ g iữ a k hách hàng và n h à sản x u ấ t rú t c ụ c sẽ q u y ế t đ ịn h vấn đ ề sản x uất bao nhiêu ố tô. N ế u k h á c h h à n g y ê u cầu th êm ó lô, h ỗ n h ọ p sản lư ợ ng sẽ g ồ m n h iề u ỏ tô và ít h à n g h o á k h ác hom. N ếu sản x uất ó tô giám x u ố n g , c á c c ô n g n h â n sản x u ấ t ò tó bị sa thải s ẽ chu y ển san g sản x u ấ t h àn g h o á và d ịc h vụ k h á c . T in h h u ố n g đ ó sẽ thay d ổi hỏn h ợ p s ả n lư ợ n g th e o h ư ớ n g ng ư ợc lại. Bàn ta y v ô h ìn h c ủ a A d a m S m ith n g ày na y đư ợc g ọi là c ơ c h ế thị trư ờn g . C ơ c h ế thị trư ờn g k h ô n g đ òi hỏi b ất k ỳ m ộ i sự tiếp x ú c trự c tiế p n à o g iữ a k h á c h h à n g và n h à sà n xu ấ t. Sự licp xúc g iữ a liọ là g iá n tiế p ih ô n c q u a a iá c à thị trư ờng và việc bá n hàn c . Bới vì đ ặ c trư n g c ơ b à n c ù a c ơ c h ế lliị trư ờ n g là tín h iệu s iá ca. 18
M ộl k hi b ạ n m u ố n gì v à n ế u b ạ n c ó thu n hập vừa đ ù , bạn có thể m u a n ó . N ế u c ó d ù d â n c ư cù n g h ành đ ộ n g n h ư v ậ y , tổ n g sản p h ẩ m b á n la s ẽ tă n g lén và c ó lẽ g iá c ả cũ n g tâng th e o . C ác nhà sá n x u ấ t k h i Iihận th ấ y v iệc m u a bán và g iá c ả táng lẽn , s ẽ m uốn k h a i th á c licm n ă n g lợi n h u ậ n n à y . Đ ê làm đư ợc đ iể u này, h ọ sẽ c ố g ắ n g g ià n h d ư ợc p h ẩn lớ n h ơ n c á c n g u ồ n lực sẵn c ó và sử đ ụ n g c h ú n g đ c sả n x u ấ t c á c h à n g h o á m à x ã hội m o n g m uốn. H o à n to à n k h ô n g c ầ n c ó s ự tiế p x ú c trực tiế p g iữ a k h á ch h à n g và n h à sá n x u ấ t. V iệc b á n h à n g và g iá c à thị trư ờ n g s ẽ p hát tín hiệu và đ ịn h h ư ớ n g c h o thị trư ờ n g , g iố n g n hư m ộ t b à n tay v ô h ình. C ơ c h ế thị trư ờ n g cũ n g g iải q u y ế t vân đ ề sả n x u ấ t c h o ai. Thị 1rư ờ n g sẽ p h â n p h ố i h iệu q u ả h àn g h o á tới ngư ời c h à o g iá c a o n h ấ t. C á c c á n h â n sẵ n s à n g và c ó n ăn g lự c trả tiề n n h iều nh ấ t c h o m ộ t h à n g h o á sẽ c ó xu h ư ớ n g th a m g ia v ào m ộ t n ền k in h tế thị trư ờ n g th u ầ n n hất. T ín h tố i ưu c ủ a kết q u ả trê n th ị truờ ng là m ộ t lý lẽ rất thuyết p h ụ c c h o v iệ c th ả n ổ i th ị trư ờn g . T h ự c c h ấ t h ọ c th u y ế t th ả nối ihị trư ờ n g c ô n g n h ậ n rằ n g c á c th ị trư ờ n g riê n g rẽ k h ô n g ch i hoạt d ộ n g h iệ u q u à , m à c ò n g iú p m ỗ i ngư ời c ó th ể dạt được sự hài lò n g ló i đ a . T ro n g k h u n g c à n h n à y ,'s ự c a n th iệ p c ủ a C hính pliii đ ư ợ c x e m n h ư m ộ t s ự đ e d o ạ c h o việ c d ạ t đu ợ c h ổn h ợ p sàn lư ơ n 0 đ ú n g và n h ữ n g m ụ c đ ícli k in h tê kh á c. T ín h h iệ u q u á rõ là n " c ủ a c ơ c h ế th ị trư ờn g tro n g việc p hân phối s ố n g u ồ n lực h iế m h o i c ó võ p h ù n h ậ n sự c a n th iệ p c ù a C h ín h phù. K ể lừ khi A d a m S m ith p h át triế n k h ái n iệ m th ả nổi thị trư ờng (n ăm 1776), h o c th u y ế t n à y đ ã c ó ản h h ư ờ n g sâ u sắc đ ế n c ác h h o ạ t đ ộ n g cùa n ề n k in h tế v à đ ế n n h ữ n g q u y ết đ ịn h c ủ a C h ín h phủ. 19
C ơ c h ế th ị trư ờ n g sẽ h o ạ t đ ộ n g lốt n hất trong h oàn cà n h khi c ó s ự c o lại c ủ a lợi n h u ậ n và g iá cà. V iệc tồn tại lợi n h u ận kinh tẽ c h i ra ra n g ngư ời tiêu d im s đ án h g iá ca o m ột sàn phẩm nào dó v à sẽ sẵ n lò n g trá m ộ t g iá iư ơ iis đ ối c a o đê c ó th ứ sàn phẩm đó. G iá v à lợi n h u ậ n c a o gử i th ô n g tin n à y đ ế n các nhà d o an h nehiộp h á o lợ i n h ất và h ọ sẽ n h a n h c h ó n g tlio ả m ãn n hu c á u cù a neười tiê u d ù n g . N h ư v ậ y , lợi n h u ậ n c a o ờ m ột ng àn h cụ the chi ra rằng ngư ời tiê u d ù n g m u ố n c ó m ộ t s ự th a y đ ổ i tro n g tý trọ n s sán lư ợ n g (n h iề u th ê m sàn p h ẩ m c ù a n g à n h đ ó). V iệc lợi nhuận co lại m ộ t c á c h tư ơ n g đ ố i c h ỉ ra lằ n g nh ữ n g ngu ồ n lực đ ang dược bô' tr í lạ i đổ c h o ra m ộ t tỷ trọ n s m o n g m u ố n . T rong m ột thị trư ờ n g c ạ n h tra n h , n g ư ờ i tiê u d ù n g sẽ đư ợc m ột số h à n a hoá n h iề u h ơ n vớ i g iá h ạ h ơ n . K h i sứ c é p c ạ n h tra n h lê n g iá c à đ ạt đ in h đ iểm , sàn phẩm dirợc là m ra với m ứ c c h i p h í sà n x uất tlìấp n h ấ t, d ó là m ột khía c ạ n h k h á c c ù a h iệ u q u á k in h tế. Đ iều nà y có th ể được chứ na m in h th ô n g q u a q u á trìn h c h u y ể n từ c à n b ằ n g n gắn h ạ n sang cân b ằ n g d à i h ạ n . M ộ t k h i c à n b ằ n g d ài h ạn đư ợc xác lập, x ã hội sẽ n h ậ n đ ư ợ c n h iề u n h ấ t từ n h ũ n g n g u ồ n lự c (k h a n h iếm ) sẵn có. V ớ i c â n b ằ n g dài hạn , tất cả cá c lợi n h u ận k in h tế b ị thú tiêu. Đ iề u đ ó k h ô n g c ó n g h ĩa là c á c n h à sán x uất sẽ trắn g tay. LÝ do th ứ n h ấ t là tìn h trạ n g lợi n h u ậ n b a n s kh ô n g hiếm khi xáy ra bơi VI c á c sá n p h ẩ m m ới đ ư ợc đira v à o thị trư ờn2 m ột cá ch liên tiếp, nhu c ầ u ngư ời tiêu d ù n a th ay đ ổ i và các q u y trình sả n xuất lũru hiệu h o n d ư ợc phát h iện. T h ự c tế, qu á trình cạnh [ranh tạ o ra m ót ;ịp lực 1ỚI1 c h o việc đổi m ỏi sàn phàm và CỎI12 nuliệ. T ro n s lliị truiiivj cạn h tran h c â u cliũm lĩcõ n "trâu c h ậ m uống nước đ ụ c " tliậl 1:! \.'v
d án g . C h ả n g h ạ n , tro n g th ị trư ờn g m á y tính, nhữ ng h ãng đầu tiên n h ậ n b iết và đ á p ứ ng c á i lợi tiềm n ăn g c ủ a việc sản x uất m á y tính ch ín h là n h ữ n g ngư ời k iế m đ ư ợc nhiều lợi nhuận nhất. T h ứ tự c á c s ự k iệ n th ư ờ n g x ả y ra trong thị trư ờ n g cạ n h tranh bao gồm : - G iá c ả và lợ i n h u ậ n c a o đ á n h tín h iệu về n h u c ầ u c ó m ộ t sản lư ợ n g lớ n h ơ n từ p h ía n g ư ờ i tiê u d ùng. - L ợi n h u ậ n k in h t ế h ấ p d ẫ n th êm cá c n h à c u n g cấp. - M ộ t c â n b ằ n g m ớ i đ ạ t đ ư ợ c trong đ ó sả n lư ợng c ủ a sản p h ẩ m c ó n h u c ầ u g ia tă n g v à g iá g iảm đi. C h i p h í sản x u ấ t tru n g b ìn h n ằ m tạ i đ iể m tố i th iể u (h a y gầ n đ ó ), sả n p h ẩm đư ợ c sản x u ấ t và tiê u th ụ n h iề u h ơ n v à lợ i n h u ậ n k in h t ế tiế n g ầ n đến không. - T ro n g s u ố t q u á trìn h , c á c n h à sả n x u ấ t lu ô n p h ả i đ ố i p h ó với á p lự c c ủ a v iệc su y g iả m lợ i n h u ậ n b ằn g c á c h g iảm c h i p h í sản x u ấ t đ ổ i m ớ i sả n p h ẩ m và đ ổ i m ớ i cô n g ng h ệ. M ộ t d iề u c ố t y ế u c ầ n lư u ý về q u á trìn h c ạ n h tra n h là m ố i đe d ọ a tiề m tà n g c ủ a v iệ c m ỡ r ộ n g sản xu ấ t c ủ a n h ữ n g h ã n g đ ã có m á t và s ự th a m g ia c ù a c á c h ã n g m ớ i là m c h o c á c h ã n g tro n g thị trư ờ n g lu ô n p h ải c ả n h g iá c . T h ậ m c h í n h ữ n g h ãn g th à n h đ ạ t c ũ n " k h ô n g th ể tự m ã n . Đ ể tiế p tụ c th a m g ia trò c h ơ i, cá c h ãn g c a n h tra n h p h à i th ư ờ n g x u y ê n c ải tiến c ô n g n g h ệ, sản p h ẩ m và g iả m c h i phí. T u y n h iê n , k h ô n s th ể đ ể c h o c ơ c h ế thị trư ờ n g ra m ọ i q u y ế t d in h . M ót I ro n s n h ữ n g đ iề u m à K arl M arx lư u ý là nh ữ n g ngư ời •’i'iu sẽ n ắ m p h ầ n lớ n sá n p h ẩ m x ã h ội k hi c ơ c h ế thi trư ờ n g x ử 21