Thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển cây xanh đô thị thành phố Cần Thơ

Chia sẻ: Trinhthamhodang1214 Trinhthamhodang1214 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

62
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết nhằm đóng góp một vài ý kiến để Cần Thơ là một thành phố sinh thái điển hình của vùng đồng bằng Sông Cửu Long bằng việc xây dựng và phát triển hệ thống cây xanh đô thị. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển cây xanh đô thị thành phố Cần Thơ

ÑA NGAØNH THÖÏC TRAÏNG VAØ ÑEÀ XUAÁT GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN CAÂY XANH ÑOÂ THÒ THAØNH PHOÁ CAÀN THÔ PGS.TS.KTS. LÖU ÑÖùC CÖôØNG Vieän tröôûng Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân quoác gia (VIUP) Caây xanh ñoâ thò laø thaønh toá quan troïng trong caáu truùc ñoâ thò. Khoâng chæ laø laù phoåi xanh, laø maùy ñieàu hoøa khoâng khí, laø thieát bò loïc buïi, giaûm tieáng oàn vaø khí thaûi… caây xanh coøn gaén boù thaân thieát vôùi con ngöôøi, vôùi moâi tröôøng soáng vaø vôùi söï phaùt trieån cuûa ñoâ thò. Vaäy caây xanh ñoâ thò TP Caàn Thô coù nhöõng noåi baät, khoù khaên gì trong quaù trình phaùt trieån ñoâ thò vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu. Lôøi noùi ñaàu Caàn Thô laø thaønh phoá naèm treân bôø phaûi soâng Haäu. Sau hôn 120 naêm phaùt trieån, nôi ñaây ñang laø trung taâm quan troïng nhaát cuûa vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long veà kinh teá, vaên hoùa, khoa hoïc vaø kyõ thuaät. Thaønh phoá Caàn Thô coøn laø moät trong 4 tænh thuoäc vuøng kinh teá troïng ñieåm cuûa vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaø laø vuøng kinh teá troïng ñieåm thöù tö cuûa Vieät Nam. Heä thoáng caây xanh ñoâ thò laø boä phaän caáu thaønh chöùc naêng khoâng theå thieáu trong thaønh phoá Caàn Thô, ñoàng thôøi laø yeáu toá caûi thieän moâi tröôøng nhö ñieàu hoøa khí haäu, haïn cheá söï phaù hoaïi cuûa thieân nhieân, laøm phong phuù ñôøi soáng vaên hoùa, myõ quan thaønh phoá vaø mang laïi lôïi ích kinh teá roõ reät. Moâi tröôøng ñang trôû thaønh vaán ñeà thôøi ñaïi. Phaùt trieån kinh teá vaø baûo veä moâi tröôøng phuø hôïp vôùi chieán löôïc quoác gia cuõng laø chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi thaønh phoá Caàn Thô. Ñeå thaønh phoá Caàn Thô sôùm trôû thaønh phoá Xanh - Saïch - Ñeïp vôùi söùc huùt phaùt trieån maïnh meõ veà kinh teá xaõ hoäi, dòch vuï thöông maïi, ñaëc bieät laø dòch vuï du lòch treân cô sôû khai thaùc nhöõng lôïi theá veà tieàm naêng ña daïng, phong phuù laø caûnh quan thieân nhieân sinh thaùi ñaëc thuø soâng nöôùc thì vieäc ñaåy nhanh toác ñoä xaây döïng phaùt trieån ñoâ thò theo quy hoaïch ñöôïc duyeät ñaùp öùng söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi laø vieäc laøm caàn thieát. Maëc duø trong thôøi gian qua, thaønh phoá ñaõ trieån khai caùc döï aùn, ñaàu tö xaây döïng nhieàu cô sôû haï taàng, khu ñoâ thò môùi quan troïng vaø 130 SË 95+96 . 2018
ß a n g µ n h caáp thieát theo quy hoaïch chung, nhöng chöa coù ñieàu kieän trieån khai Hieän nay, Caàn Thô laø moät trung taâm noâng nghieäp quan troïng, trong döï aùn quy hoaïch toång theå heä thoáng caây xanh ñoâ thò vaø döï aùn ñaàu tö ñoù cuoäc soáng ñoâ thò vaø noâng thoân ñan xen vaø phuï thuoäc laãn nhau. xaây döïng caùc khu coâng vieân caây xanh. Caùc vöôøn caây aên traùi laø yeáu toá thieát yeáu ñoái vôùi neàn kinh teá vaø dieän maïo rieâng cuûa thaønh phoá. Thaønh phoá Caàn Thô caàn coù moät nghieân cöùu toång theå veà heä thoáng caây xanh ñoâ thò nhaèm coù cô sôû quaûn lyù söû duïng ñaát ñai hôïp lyù vaø laäp Caàn Thô coù moät heä thoáng ñöôøng thuûy keùo daøi vaø roäng, theo maët töï keá hoaïch ñaàu tö ñoàng boä, goùp phaàn taïo neân moät khoâng gian kieán nhieân cuõng nhö do nhaân taïo, coù giaù trò lòch söû trong vieäc phaân boá laõnh truùc ñoâ thò hoaøn chænh, maãu möïc laø raát caàn thieát vaø caáp baùch. Baøi vieát thoå. Nhaân toá nöôùc ñaõ taïo hình vuøng chaâu thoå, cuõng nhö ñoùng vai troø tham luaän cuõng nhaèm ñoùng goùp moät vaøi yù ñeå Caàn Thô laø moät Thaønh quan troïng trong giao thoâng, thuûy lôïi vaø thoaùt nöôùc. Canh taùc noâng phoá sinh thaùi ñieån hình cuûa vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. nghieäp ñoøi hoûi moät heä thoáng thuûy lôïi toát, ñieàu naøy phuï thuoäc raát nhieàu vaøo keânh raïch vaø ñeâ ñieàu. Ñeâ keø cho pheùp cung caáp moät dieän tích ñaát Ñaùnh giaù chung TP Caàn Thô lôùn hôn daønh cho muøa maøng vaø caây aên quaû. Caùc ñieåm daân cö cuõng Vò trí ñòa lyù ñöôïc phaân taùn cho pheùp noâng daân tieáp caän vôùi ruoäng ñoàng nhieàu hôn. Thaønh phoá Caàn Thô naèm treân bôø phaûi soâng Haäu coù toïa ñoä ñòa lyù Nhö vaäy, tính naêng ñoäng vaø phöùc taïp trong caûnh quan cuûa ñoàng baèng 105013’38” - 105050’35” kinh ñoä Ñoâng vaø 9055’08” - 10019’38” vó soâng Cöûu Long ñaõ ñöôïc taïo ra bôûi moät moâ hình phaân taùn coù kieåm soaùt ñoä Baéc, traûi daøi treân 55 km doïc bôø Taây soâng Haäu. Phía baéc giaùp tænh vôùi caùc ñieåm nuùt maø Caàn Thô luoân luoân laø quan troïng nhaát. An Giang, phía ñoâng giaùp tænh Ñoàng Thaùp vaø tænh Vónh Long, phía taây giaùp tænh Kieân Giang, phía nam giaùp tænh Haäu Giang. Khaùc bieät veà ñòa hình ñoâi khi chæ laø vaøi cm ñaõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán yeáu toá caûnh quan cuûa moät vuøng nhö thaønh phoá Caàn Thô. Nhöõng söï Thaønh phoá Caàn Thô coù toång dieän tích töï nhieân laø 1.409,0 km2, chieám thay ñoåi naøy coù quan heä maät thieát ñeán möùc ñoä ngaäp luït vaø laø yeáu toá 3,49% dieän tích toaøn vuøng. Quy moâ daân soá khoaûng 1.2 trieäu ngöôøi, noøng coát ñeå xaùc ñònh tính chaát söû duïng cuûa töøng loaïi ñaát. Ñieàu naøy maät ñoä daân soá: 860 ngöôøi/km2. Caàn Thô cuõng laø thaønh phoá hieän ñaïi theå hieän roõ söï logic cuûa phaân boá noâng nghieäp ñòa phöông: ñaát truõng vaø lôùn nhaát cuûa caû vuøng haï löu soâng Meâ Koâng. troàng luùa nöôùc, ñaát töï nhieân cao hôn thì taän duïng ñeå troàng nhöõng loaïi caây deã bò toån thöông hôn (caây aên quaû). Treân goùc nhìn vi moâ, ñòa hình raát hay bò caùc yeáu toá nhaân taïo taùc ñoäng theo logic ñaøo vaø ñaép. Soá löôïng ñaát ñöôïc ñaøo ñeå laøm hoá hoaëc möông thuûy lôïi (ví duï trong vöôøn caây aên traùi) sau ñoù coù theå söû duïng ñeå ñaép vaø laøm ñeâ chaén. Trong töông lai, noâng saûn vaãn naém theá maïnh trong söï phaùt trieån cuûa vuøng. Do vaäy, treân goùc nhìn kinh teá, seõ khoâng ngaïc nhieân khi noùi raèng coâng cuoäc cô giôùi hoùa vaø toái öu hoùa noâng nghieäp seõ laø moät thaùch thöùc trong vieäc toå chöùc khoâng gian cuûa ñoà aùn. Caùc tieán boä veà noâng nghieäp cuûa Caàn Thô seõ aûnh höôûng ñeán caûnh quan, vì vaäy caàn phaûi coù nhöõng söï löïa choïn coù caân nhaéc trong vieäc phaân boá vaø thieát keá quy hoaïch ñaát nuoâi troàng thuûy saûn/luùa/caây aên traùi. Caûnh quan saûn xuaát - Caûnh quan noâng nghieäp cuûa Caàn Thô coù söï khaùc bieät nhoû veà cao ñoä neàn. Caùnh ñoàng luùa treân ñaát thaáp xen keõ vôùi caùc vöôøn caây aên traùi treân neàn ñaát cao vaø caùc ao hoà nuoâi toâm caù. Thoâng qua nguyeân taéc ñaøo ñaép, ñòa hình ñöôïc vaän duïng moät caùch chính xaùc. Söï môû roäng cuûa maïng löôùi keânh raïch caû töï nhieân vaø nhaân taïo laø caáu truùc khoâng gian cô baûn taïo neân ranh giôùi noâng nghieäp vaø vuøng ñoâ thò hoùa. Caây aên traùi ñöôïc phaân boå theo daûi ñaát töï nhieân ven soâng, trong khi vuøng ñaát thaáp thì ñeå troàng luùa nöôùc vaø nuoâi troàng thuûy saûn. Caùc vaán ñeà ngaäp luït, xaâm maën & bieán ñoåi khí haäu Hình 1. 1: Baûn ñoà vò trí vaø moái lieân heä vuøng Vieät Nam laø moät nöôùc naèm trong 5 quoác gia bò aûnh höôûng naëng neà Ñaëc ñieåm caûnh quan cuûa bieán ñoåi khí haäu do nöôùc bieån taêng nhanh vaø baát thöôøng veà thôøi Trong suoát quaù trình lòch söû hình thaønh, caùc soâng, keânh, raïch coù tieát. Ñieàu naøy cuõng aûnh höôûng ñeán ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Taïi yù nghóa lôùn veà maët quoác phoøng, giao thoâng vaø thuûy lôïi. Soâng Haäu, ñaây, bieán ñoåi khí haäu ñaõ aûnh höôûng leân cheá ñoä thuûy vaên, thuûy trieàu soâng Caàn Thô coù vai troø chuû ñaïo, daãn daét caûnh quan cuûa thaønh phoá. treân caùc soâng keânh lôùn cuûa toaøn vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long noùi Ngoaøi ra, vaøo thôøi Phaùp thuoäc, Phaùp ñaõ cho ñaøo raát nhieàu keânh ñaøo chung vaø ñòa baøn thaønh phoá Caàn Thô noùi rieâng. khaùc nhau. Heä thoáng keânh ñaøo naøy ñaõ bieán ñoåi khu vöïc ñeå trôû thaønh moät vuøng noâng nghieäp coù hieäu quaû kinh teá cao, vôùi maïng löôùi giao Phaàn lôùn dieän tích treân ñòa baøn thaønh phoá chòu aûnh höôûng cuûa cheá thöông töø nhöõng trang traïi noâng thoân ñeán caùc trung taâm thöông maïi. ñoä baùn nhaät trieàu khoâng ñeàu cuûa bieån Ñoâng. Vôùi maät ñoä soâng raïch SË 95+96 . 2018 131
Caùc khu vöïc coâng vieân caây xanh taäp trung: Hieän taïi caùc coâng vieân taäp trung taïi khu vöïc trung taâm quaän Ninh Kieàu. Vôùi quy moâ nhoû töø 2-3 ha trong ñoù coâng vieân chính cuûa thaønh phoá taïi beán Ninh Kieàu dieän tích khoaûng 2 ha vaø coâng vieân Löu Höõu Phöôùc khoaûng 3 ha. Caây xanh ñöôøng phoá ñaõ ñöôïc thaønh phoá quan taâm troàng taïi caùc ñöôøng chính. Taïi quaän Ninh Kieàu, chæ tieâu caây xanh cuûa thaønh phoá khoaûng 7-8 m2/ ngöôøi, nhu caàu cho ñoâ thò nhö Caàn Thô caàn ôû möùc chæ tieâu 12-15 m2/ ngöôøi. Caây xanh gaén vôùi caùc di saûn vaên hoùa, lòch söû nhö töôïng ñaøi Baùc Hoà treân beán Ninh Kieàu, nhaø baûo taøng thaønh phoá, nhaø baûo taøng quaân khu 9, ñình Bình Thuûy, chuøa Khaùnh Quang, chuøa OÂng, chuøa Nam Nhaõ, Hoäi Linh Coå Töï, chuøa Munir Ansaây, Long Quang Coå Töï, moä thuû khoa Buøi Höõu Nghóa. v.v… Hình 1. 2: Sô ñoà ñaùnh giaù hieän traïng söû duïng ñaát caây xanh thaønh phoá Caàn Thô Caây xanh - caûnh quan töï nhieân - khoâng gian trung bình laø 1,80 km/km2, toång chieàu daøi Ñaát caây xanh - caûnh quan môû: Caùc khu vöïc caûnh quan ñeïp gaén vôùi doøng chaûy laø 3.405 km, doøng chaûy chính Quyõ ñaát phaùt trieån caây xanh caûnh quan - thieân nhieân soâng, raïch chaèng chòt nhö coàn laø soâng Haäu chaûy qua ñòa baøn thaønh phoá, khoâng gian môû cuûa thaønh phoá töông ñoái lôùn. Caùi Kheá, Coàn Khöông, Coàn AÁu, Coàn Sôn, cuø naèm trong khu vöïc trung chuyeån giöõa Tuy nhieân thaønh phoá Caàn Thô chöa coù caùc lao Taân Loäc, vöôøn coø Baèng Laêng, laøng hoa nguoàn vaø trieàu, löu löôïng nöôùc trong coâng vieân trung taâm lôùn, töông xöùng vôùi taàm Thôùi Nhöït, beán Ninh Kieàu, chôï noåi Caùi Raêng, thôøi kyø ñænh luõ öùng vôùi taàn suaát 50% vaøo voùc cuûa ñoâ thò trung taâm vuøng. chôï noåi Phong Ñieàn… khoaûng 12.800m3/s. Ngoaøi ra, caùc keânh raïch quan troïng khaùc laø: caùc keânh raïch Baûng 1. 1: Hieän traïng söû duïng ñaát thaønh phoá Caàn thô chuyeån nöôùc töø soâng haäu veà bieån Taây vaø baùn ñaûo Caø Mau (keânh Caùi Saén, keânh Thoát Noát, keânh OÂ Moân – Thò Ñoäi, raïch Soi – Vaøm Coáng, keânh Xaø No), caùc keânh song song vôùi soâng Haäu vaø caùc soâng raïch töï nhieân aûnh höôûng trieàu. Vaøo muøa luõ thaùng 7 ñeán thaùng 11, thaønh phoá chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa doøng luõ töø soâng Haäu vaø töù giaùc Long Xuyeân, nhöng aûnh höôûng trieàu vaãn roõ neùt, tuøy vaøo bieán ñoäng haøng naêm cuûa luõ, khu vöïc ngaäp saâu (>100cm) coù dieän tích töø 9.700 – 35.600 ha, khu vöïc ngaäp trung bình (50-100 cm) khoaûng 87.800 – 88.400 ha. (Nguoàn: QH thuûy lôïi toång hôïp ñoàng baèng soâng Cöûu Long cuûa phaân vieän KSQHTL Nam Boä). Thöïc traïng caây xanh ñoâ thò Caàn Thô Hieän traïng söû duïng ñaát caây xanh Ñaát ñai töï nhieân thaønh phoá Caàn Thô (naêm 2010) khoaûng 140.895 ha (khoâng keå maët nöôùc soâng Haäu). Trong ñoù ñaát caây xanh – TDTT laø 591,80 ha, bình quaân khoaûng 6-8m2/ngöôøi, chieám 9,4% ñaát daân duïng. (Nguoàn: Ñieàu chænh quy hoaïch chung thaønh phoá Caàn Thô ñeán naêm 2030 vaø taàm nhìn ñeán naêm 2030) 132 SË 95+96 . 2018
ß a n g µ n h Ñaát caây xanh giao thoâng vaø ñaàu moái haï taàng kyõ thuaät Hieän traïng quaûn lyù caây xanh thaønh phoá Caàn Thô Dieän tích ñaát ñaàu moái giao thoâng khoaûng 2.910,86 ha goàm ñaát giao Thaønh phoá Caàn Thô ñaõ ban haønh quyeát ñònh 15/2012/QÑ_UBND thoâng chính khoaûng 447 ha, giao thoâng ñoái ngoaïi khoaûng 1.542 veà quaûn lyù coâng vieân vaø caây xanh ñoâ thò treân ñòa baøn vaøo ngaøy ha. Caûng haøng khoâng Caàn Thô khoaûng 903ha, heä thoáng beán caûng 28/06/2012. Quy ñònh naøy laø cô sôû phaùp lyù ñeå xöû lyù caùc vi phaïm lieân khoaûng 49ha. quan ñeán coâng vieân, caây xanh. Thaønh phoá giao toå chöùc, ñôn vò, caù nhaân coù traùch nhieäm quaûn lyù, baûo veä, chaêm soùc caây xanh trong khuoân Dieän tích ñaát coâng trình ñaàu moái kyõ thuaät khaùc (ñieän, nöôùc, nghóa vieân truï sôû cô quan, tröôùc nhaø daân; thoâng baùo kòp thôøi cho caùc cô quan trang, nghóa ñòa) khoaûng 407 ha. Trong ñoù ñaát nghóa trang, nghóa chöùc naêng giaûi quyeát khi phaùt hieän caây xanh coù daáu hieäu khaùc thöôøng ñòa chieám phaàn lôùn, khoaûng 315,31ha phaân boá ôû haàu heát caùc quaän, nhö coù nguy cô gaõy ñoå hoaëc bò ñe doïa tröôùc nhöõng haønh vi gaây aûnh huyeän trong thaønh phoá, nhöng taäp trung dieän tích lôùn ôû caùc huyeän höôûng ñeán söï taêng tröôûng, phaùt trieån. Ñoái vôùi caùc caây coå thuï, caây caàn Vónh Thaïnh, Côø Ñoû vaø quaän Thoát Noát. ñöôïc baûo toàn vaø chaêm soùc ñaëc bieät ñeàu ñöôïc thoáng keâ, phaân loaïi, ñaùnh soá, treo bieån teân töøng caây vaø laäp hoà sô ñeå phuïc vuï coâng taùc quaûn Dieän tích ñaát khoaûng 6.837 ha, chieám tyû troïng lôùn trong nhoùm lyù. Caùc haønh vi nhö ñoán haï, di dôøi traùi pheùp, khaéc, loät voû thaân caây, chaët, ñaát chuyeân duøng taäp trung dieän tích lôùn nhaát ôû quaän Thoát Noát beû caønh, haùi laù, hoa, traùi caây, töï yù leo treøo, giaêng daây, ñoùng ñinh, treo (2.103,44ha). baûng quaûng caùo traùi pheùp, ñoå raùc thaûi, chaát ñoäc haïi vaøo goác caây xanh hoaëc coù haønh vi khaùc coù theå gaây cheát hoaëc aûnh höôûng ñeán söï taêng Ñaùnh giaù chung veà hieän traïng söû duïng ñaát caây xanh thaønh phoá tröôûng cuûa caây xanh ñeàu bò nghieâm caám. Caàn Thô Ñaát noâng nghieäp chieám tyû leä raát cao (81,85% dieän tích töï nhieân), cao Thaønh phoá cuõng quy ñònh chæ coù UBND caáp thaønh phoá vaø caáp quaän, nhaát trong cô caáu ñaát cuûa thaønh phoá. Laø tieàm naêng, lôïi theá cô baûn huyeän môùi coù thaåm quyeàn caáp pheùp ñoán haï, di dôøi caây xanh ñoâ thò. ñeå phaùt trieån noâng nghieäp, du lòch xanh, du lòch sinh thaùi, nhöng maët Caùc haønh vi vi phaïm quy ñònh veà quaûn lyù caây xanh, tuøy tính chaát, traùi cuûa vaán ñeà cho thaáy vieäc chuyeån ñoåi muïc ñích söû duïng ñaát ñai möùc ñoä ñeàu bò xöû lyù nghieâm theo phaùp luaät. UBND thaønh phoá Caàn chöa töông xöùng vôùi yù nghóa vaø yeâu caàu veà söû duïng ñaát ñeå phaùt trieån Thô chæ ñaïo cô quan chöùc naêng troàng môùi nhieàu caây xanh nhö sao, kinh teá cuûa moät ñoâ thò haït nhaân trung taâm vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu daàu, baèng laêng, lim xeït treân haàu heát caùc tuyeán ñöôøng noäi, ngoaïi oâ, Long. Raát caàn quan taâm trong khai thaùc, chuyeån ñoåi hôïp lyù quyõ ñaát ven bôø soâng Haäu, soâng Caàn Thô, caùc raïch Caùi Kheá, Khai Luoâng… cuûa thaønh phoá trong caùc quy hoaïch. UBND caùc quaän, huyeän troàng caây xanh taïi caùc trung taâm quaän, caùc thò traán goùp phaàn taêng myõ quan ñoâ thò, laønh maïnh hoùa moâi tröôøng taïi nhöõng khu vöïc naøy. Hieän taïi, nhaân daân taïi caùc khu vöïc naøy ñeàu ñöôïc tuyeân truyeàn, naâng cao yù thöùc baûo veä caây xanh toát neân soá caây cheát khoâng ñaùng keå. Ñaëc bieät, treân caùc tuyeán ñöôøng Nguyeãn Traõi, Lyù Töï Troïng, 3 Thaùng 2, Hoøa Bình, 30 Thaùng 4, Traàn Phuù thuoäc quaän trung taâm Ninh Kieàu ñeàu ñöôïc phuû kín caây xanh töø 10 - 100 naêm tuoåi, taïo neân veû ñeïp rieâng cuûa moät thaønh phoá treû gaén vôùi caûnh quan soâng nöôùc ñoäc ñaùo. Ñeà xuaát giaûi phaùp phaùt trieån caây xanh ñoâ thò TP Caàn Thô Hình 1. 3: Sô ñoà ñaùnh giaù hieän traïng söû duïng ñaát caây xanh 1. Taàm nhìn cho quy hoaïch heä thoáng caây xanh thaønh phoá Caàn Thô thaønh phoá Caàn Thô Ñeà xuaát ñieàu chænh so vôùi Quy hoaïch ñaõ duyeät naêm 2006: khoâng chæ Ñaát caây xanh töông ñoái cao, bình quaân khoaûng 6-8m2/ngöôøi, chieám xem vuøng caûnh quan xanh naèm giöõa trung taâm ñoâ thò hieän höõu vaø 9,4 % ñaát daân duïng. Tuy nhieân, caây xanh taäp trung vaø coâng vieân lôùn caùc trung taâm môùi doïc soâng Haäu nhö laø “ñaát döï tröõ” (ñeå cuoái cuøng cuûa thaønh phoá coøn ít vaø chieám tyû leä thaáp, taäp trung chuû yeáu taïi khu cuõng bò ñoâ thò hoùa) maø caáu truùc caûnh quan phaûi ñöôïc coi nhö moät vöïc trung taâm cuõ. Laø ñoâ thò trung taâm vuøng, Caàn Thô caàn hình thaønh coâng vieân trung taâm lôùn phuïc vuï cho toaøn vuøng. Ñaát cho phaùt trieån du lòch: tuy dieän tích ñaát coù tieàm naêng phaùt trieån du lòch lôùn, ñaëc bieät laø ñaát vöôøn caây traùi maët nöôùc, soâng hoà, caây xanh caûnh quan cuõng chieám tyû troïng lôùn trong cô caáu söû duïng ñaát nhöng ñaát du lòch haàu nhö chöa ñöôïc khai thaùc, hieän vaãn nghieâng veà khu vöïc phaùt trieån noâng nghieäp vaø thuûy saûn laø chính. Ñaát soâng vaø maët nöôùc, keânh raïch lôùn laø ñaëc ñieåm ñaëc thuø cuûa thaønh phoá. Ñeå toå chöùc khoâng gian caûnh quan ñoâ thò cuõng nhö thuaän lôïi veà nguoàn caáp, thoaùt nöôùc phuïc vuï phaùt trieån ñoâ thò, thaønh phoá caàn coù giaûi phaùp ñoái vôùi bieán ñoåi khí haäu ñeå phaùt trieån beàn vöõng. SË 95+96 . 2018 133
Moät soá hình aûnh hieän traïng veà caây xanh thaønh phoá Caàn Thô vaø ñöôïc löïa choïn moät caùch chieán löôïc. Ñoàng thôøi, baèng caùch boå sung nhöõng chi tieát môùi vaøo caûnh quan hieän taïi, caùc khu phaùt trieån môùi coù theå ñöôïc höôùng daãn chieán löôïc ñaøo/ ñaép, baûo veä caùc heä sinh thaùi nhaïy caûm.Treân quan ñieåm cuûa ñoà aùn Ñieàu chænh quy hoaïch chung Thaønh phoá Caàn Thô ñeán naêm 2030, taàm nhìn ñeán naêm 2050 thì quy hoaïch heä thoáng caây xanh thaønh phoá Caàn Thô nhaèm phaùt trieån beàn vöõng, naâng cao chaát löôïng ñoâ thò vaø baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi töï nhieân Caây xanh coâng vieân Tao Ñaøn Caây xanh coâng vieân Ñoà Chieåu bao goàm ñaát, nöôùc, moâi tröôøng soáng vaø thöïc thi nhöõng ñieàu maø vuøng ñaát yeâu caàu, giaûm thieåu taùc ñoäng tieâu cöïc tôùi moâi tröôøng döïa treân nhöõng ñaëc tröng cuûa khu ñaát vaø ñieàu kieän phuø hôïp cho pheùp. Vôùi vai troø quan troïng cuûa mình thì trong quy hoaïch toång theå heä thoáng caây xanh thaønh phoá Caàn thô cuõng coù boán taàm nhìn: Caây xanh treân ñöôøng Nguyeãn Traõi Khu daân cö môùi Ngaân Thuaän, Q. Bình Thuûy q Taàm nhìn veà hình aûnh thaønh phoá Caàn Thô - moät ñoâ thò soâng nöôùc Caàn Thô ñöôïc nhaän dieän nhôø moái quan heä ñaëc tröng vôùi soâng Haäu (vaø caùc nhaùnh daãn ra bieån) vôùi voâ soá keânh raïch thuûy lôïi vaø caùc cuø lao giöõa soâng. Ñònh höôùng Caàn Thô “ thaønh phoá soâng nöôùc” ñöôïc xaây döïng bôûi söï naém baét nguyeân lyù cô baûn veà caûnh quan soâng nöôùc cuûa thaønh phoá. Thoâng qua quaù trình boài vaø lôû cuûa soâng Haäu cuõng nhö caùc nhaùnh cuûa noù ñaõ taïo ra moät neàn ñòa hình Caây xanh maët nöôùc ñöôøng Hoaøng Vaên Thuï Caây xanh ñöôøng Traàn Phuù vôùi ba caáp ñoä (ñaát thaáp, trung vaø cao), laø moät minh chöùng quan troïng cho caùch thöùc toå chöùc khoâng gian cuûa thaønh phoá. Theo ñeà xuaát trong quy hoaïch chung toång theå Caàn Thô pheâ duyeät naêm 2006, söï phaùt trieån töông lai cuûa Caàn Thô ñöôïc ñònh höôùng nhö moät trung taâm vuøng chaïy doïc phía Nam bôø soâng Haäu. Ñaây laø cô hoäi tuyeät vôøi ñeå Caàn Thô cô caáu laïi moái quan heä soâng nöôùc voán Hình aûnh caây xanh taïi UBND caùc quaän, huyeän Tp. Caàn Thô coù cuûa mình, ñeå quay laïi phía soâng Haäu (nhö moät heä quaû cuûa phaân boá caùc KÑT nhö OÂ boä phaän ñoâ thò, taïo döïng moät heä thoáng caây vôùi maët nöôùc vaø daûi caûnh quan xanh (saûn Moân, Bình Thuûy, Ninh Kieàu…). Cuøng vôùi ñònh xanh ñaùp öùng nhu caàu caûi taïo moâi tröôøng, xuaát hay laø sinh thaùi) vôùi quy moâ phuø hôïp. höôùng phaùt trieån ñoâ thò thì quy hoaïch toång theå naâng cao chaát löôïng soáng cuûa cö daân ñoâ thò, Ñònh höôùng quaù trình ñoâ thò hoùa ñeå gaén keát söï heä thoáng caây xanh Caàn Thô cuõng nhaèm phaùt naâng cao giaù trò caûnh quan ñoâ thò. phaùt trieån vaø neàn caûnh quan hieän coù. trieån vuøng laõnh thoå nhö moät ñoâ thò caây xanh vaø maët nöôùc, coù nghóa laø moät ñoâ thò chaát löôïng Ñeà xuaát moâ hình phaùt trieån môùi: Thay vì moät Caàn Thô caàn coù moät khoâng gian môû ñeå laøm cao coù khoâng gian ñoâ thò neùn ñan xen vôùi maët thaønh phoá doïc theo bôø soâng Haäu, Caàn Thô “boä phoåi xanh” cho ñoâ thò hoùa. Caûnh quan nöôùc vaø daûi caûnh quan xanh (saûn xuaát hay laø neân ñöôïc phaùt trieån thaønh chuoãi caùc khu ñoâ thieân nhieân ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu tieát taùc sinh thaùi) vôùi quy moâ phuø hôïp. thò vôùi baûn saéc rieâng töøng khu. Baèng caùch ñoäng cuûa ñoâ thò hoùa, ñöôïc xem nhö laø moät phaùt trieån vuøng laõnh thoå nhö moät ñoâ thò caây yeáu toá caáu truùc trong ñoâ thò hoùa. Caûnh quan Caùc khu vöïc doïc bôø soâng Haäu coù ñòa hình xanh vaø maët nöôùc, coù nghóa laø moät ñoâ thò chaát thieân nhieân ñöôïc duy trì vaø taêng cöôøng veà maët trung bình (khoâng ñuû cao ñeå ñoâ thò hoùa) thì coù löôïng cao, coù khoâng gian ñoâ thò neùn ñan xen khoâng gian, moâi tröôøng ôû nhöõng vò trí deã thaáy tieàm naêng to lôùn nhö caûnh quan doøng soâng 134 SË 95+96 . 2018
ß a n g µ n h cho ñoâ thò hoùa taïi caùc quaän trung taâm thaønh phoá. Quan heä coäng sinh naøy cuõng coù theå thaáy trong moái töông taùc giöõa khu ñoâ thò OÂ Moân ñöôïc boá trí laïi vaø caûnh quan doïc soâng Haäu - ñeå cuøng nhau taïo ra moät heä thoáng ñoâ thò/thieân nhieân trong moät ñònh höôùng song haønh. Tính lieân tuïc cuûa caûnh quan khoâng chæ quan troïng ôû quy moâ toaøn thaønh phoá maø coøn quan troïng trong söï keát hôïp ñoâ thò vaø thieân nhieân moät caùch beàn vöõng treân quy moâ nhoû hôn cuûa caùc trung taâm khu ñoâ thò. Ñeà xuaát chieán löôïc sinh thaùi nhaán maïnh moät maïng löôùi keát noái caây xanh/maët nöôùc chaïy xuyeân vaøo Hình 4. 1: Sô ñoà caáu truùc caùc maûng xanh cuûa thaønh phoá Caàn Thô ñoâ thò. Vöôøn caây aên traùi coù moät vai troø quan xanh, moät loaïi hình caûnh quan seõ laø moät yeáu phuï thuoäc chuû yeáu vaøo moät heä thoáng giao troïng trong chieán löôïc naøy, vôùi muøi thôm, toá boå sung trong maïng löôùi caây xanh, maët thoâng treân ñaát lieàn (ñöôøng boä vaø ñöôøng saét) hoa traùi vaø taùc ñoäng tích cöïc cuûa chuùng ñeán nöôùc roäng lôùn hôn. Ñieàu naøy coù theå ñoùng goùp boå sung bôûi giao thoâng thuûy treân caùc nhaùnh caû ngaønh noâng nghieäp. Ñoàng thôøi muøa caây ñaùng keå vaøo neùt ñaëc tröng cuûa Caàn Thô nhö soâng vuoâng goùc vaø keânh raïch. Khu ñoâ thò aên traùi gaén lieàn vôùi saûn xuaát muøa vuï cuõng laø moät thaønh phoá soâng nöôùc baèng caùch taïo ra môùi ñöôïc toå chöùc bôûi truïc ñoâ thò - truïc xöông nhö caùc heä thoáng chaên nuoâi trang traïi khaùc. moät caûnh quan môû roäng lôùn naèm ñan xen vôùi soáng vaø ñöôøng cao toác/xe löûa khoâng gaén caùc loõi ñoâ thò doïc soâng Haäu. tröïc tieáp vôùi trung taâm khu ñoâ thò OÂ Moân. Cuûng coá tính chaát xanh cuûa Caàn Thô - Trong ñeà xuaát ñieàu chænh quy hoaïch toång q Taàm nhìn veà hình aûnh Caàn Thô - moät q Taàm nhìn veà hình aûnh Caàn Thô - moät theå, Caàn Thô ñöôïc quy hoaïch nhö moät thaønh phoá löu thoâng thaønh phoá vöôøn caây aên traùi thaønh phoá vöôøn caây aên traùi roõ neùt thoâng qua Vôùi vai troø laø baûn leà quan troïng trong haønh Yeáu toá baûn saéc noåi baät cuûa Caàn Thô laø maïng tuyeán ñöôøng cao toác/ñöôøng saét ñöôïc vaïch lang kinh teá vaø caùc truïc giao thoâng khu vöïc löôùi ña daïng caùc loaïi caây aên traùi gaén lieàn laïi, chaïy voøng quanh khu vöïc vöôøn caây aên töø phía Ñoâng Baéc/Taây Nam noái ngang soâng vôùi maïng löôùi ñöôøng thuûy vaø ñòa hình caûnh traùi hieän coù ôû phía taây nam trung taâm thaønh Haäu vaø bieån Ñoâng ñeán bieân giôùi Campuchia, quan. Ñaây cuõng laø moät yeáu toá quan troïng phoá. Thöù hai, vieäc boá trí laïi OÂ Moân laø moät cô Caàn Thô caàn moät heä thoáng giao thoâng linh cho caû kinh teá Caàn Thô. Vì vaäy ñeå chieán hoäi taïo ra caûnh quan vöôøn caây aên traùi môùi hoaït vôùi boä maët caây xanh caûnh quan ñöôøng löôïc phaùt trieån trôû neân coù hieäu quaû, thieát keá (phuø hôïp vaø coâng ngheä cao) doïc theo soâng phoá taïo caùc daïng tuyeán, ñieåm nhaán. Hình caùc trung taâm khu ñoâ thò döïa treân nguyeân Haäu - moät maûng khoâng gian caây xanh môùi daïng tuyeán cuûa Caàn Thô nhö moät thaønh lyù caûnh quan laø heát söùc caàn thieát. Söï phuï boå sung vaøo trung taâm khu ñoâ thò môùi. phoá soâng nöôùc, vôùi chuoãi caùc trung taâm thuoäc laãn nhau giöõa caùc vuøng ñaát toân neàn vaø khu ñoâ thò, seõ caøng ñöôïc nhaán maïnh hôn caùc keânh thuûy lôïi toû ra phuø hôïp vôùi ñòa hình q Taàm nhìn veà hình aûnh Caàn Thô - moät khi vieäc tieáp caän giao thoâng ñöôïc caûi thieän. trung bình ôû Caàn Thô - khoâng ñuû cao ñoä ñeå thaønh phoá quaûn lyù maïng löôùi nöôùc Ñeà xuaát “truïc xöông soáng” vôùi quy moâ toaøn daønh ñoâ thò hoùa. Maïng löôùi caây xanh aên traùi Quaûn lyù nöôùc laø moät trong soá nhöõng thaønh thaønh phoá, gaén keát caùc khu ñoâ thò vôùi nhau chính laø nhaân toá giaù trò trong vieäc toå chöùc phaàn coát loõi trong söï phaùt trieån cuûa Caàn Thô taïo neân moät Caàn Thô môùi. Boå sung cho caáu caûnh quan vaø taùi caáu truùc khu vöïc. nhö ñaõ neâu roõ trong ñeà xuaát ñieàu chænh quy truùc caûnh quan lieân tuïc laøm khung cho ñoâ hoaïch Caàn Thô coù theå trôû thaønh moät thaønh thò hoùa, truïc xöông soáng seõ goùp theâm moät Ñònh höôùng Caàn Thô nhö moät ñoâ thò vöôøn phoá maët nöôùc thoâng qua söï keát hôïp giöõa ñaëc tröng cho ñoâ thò daïng tuyeán. Truïc xöông caây aên traùi theå hieän roõ ôû hai khía caïnh: caûnh quan, haï taàng vaø ñoâ thò hoùa. Ñònh soáng khoâng chæ laø moät truïc giao thoâng maø - Boá trí laïi khu ñoâ thò OÂ Moân - taïo ra caùc cô höôùng naøy cuõng aûnh höôûng ñeán vaán ñeà coøn laø moät caáu truùc caûnh quan. hoäi cuûa moät vuøng caûnh quan vöôøn caây aên choïn loaïi caây troàng phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm ñoâ traùi môùi (hôïp lyù hoùa vaø coâng ngheä cao) doïc thò nöôùc cuûa Caàn Thô Söï chuyeån dòch vò trí cuûa khu ñoâ thò OÂ Moân soâng Haäu. trong ñieàu chænh quy hoaïch seõ hoã trôï cho - Ñieàu chænh höôùng tuyeán truïc ñöôøng cao Vôùi taàm nhìn nhö moät thaønh phoá cuûa quaûn höôùng tuyeán cuûa truïc chính ñoâ thò. Khi truïc toác, ñöôøng saét chaïy voøng quanh maûng xanh lyù nöôùc tích hôïp, nhöõng ñònh höôùng veà ñoâ ñoâ thò naøy xuyeân qua caùc khu vöïc caûnh lôùn cuûa vöôøn caây aên traùi phía taây nam trung thò soâng, ñoâ thò vaän ñoäng, ñoâ thò vöôøn caây quan giöõa thaønh phoá hieän höõu vaø Thoát taâm thaønh phoá (huyeän Phong Ñieàn). aên traùi… ñaõ daàn xaùc ñònh caáu truùc caûnh quan Noát (bao goàm caû OÂ Moân môùi) noù ñöôïc taïo cuûa ñoâ thò Caàn Thô. Caùc caáu truùc coâng vieân thaønh bôûi taäp hôïp caùc nhòp ñieäu chuyeån Vò trí vöôøn caây aên traùi lôùn ôû phía taây nam tuyeán tính keát hôïp giöõa caùc loõi ñoâ thò vaø caùc ñoäng khaùc nhau (caùc laøn xe cao toác vaø giao thaønh phoá seõ cung caáp buoàng phoåi xanh cho caûnh quan (noâng nghieäp) môû coù theå ñöôïc thoâng khu vöïc toác ñoä chaäm hôn, giao thoâng Caàn Thô - moät yeáu toá coù theå laøm beàn chaët hình dung nhö moät coâng vieân linh hoaït thu coâng coäng…) vaø söï lieân tuïc trong khi vaãn moái quan heä giöõa noâng thoân vaø ñoâ thò. Caùc huùt voán ñaàu tö cuûa caû chöông trình, phaân coù caùc ñoaïn vôùi baûn saéc rieâng. OÂ Moân seõ vöôøn caây aên traùi naøy chính laø phaàn boå sung hoùa theo muøa vaø ñòa ñieåm. taïo ra caùc khoâng SË 95+96 . 2018 135
gian phuïc vuï cho caùc chöông trình coäng ñoàng trong muøa khoâ vaø Cô caáu phaân vuøng chöùc naêng thaønh phoá bao goàm: duøng ñeå xaû luõ trong muøa möa. - Vuøng phaùt trieån ñoâ thò chieám khoaûng 20% dieän tích töï nhieân. Hình 4. 1: Sô ñoà caáu truùc caùc maûng xanh cuûa thaønh phoá Caàn Thô - Vuøng caûnh quan, coâng vieân chuyeân ñeà, khoâng gian môû khoaûng 10,15% dieän tích töï nhieân. - Vuøng baûo toàn caây xanh, vöôøn caây aên traùi khoaûng 14,54% dieän tích töï nhieân. - Vuøng noâng nghieäp chieám 55,43% dieän tích töï nhieân. a. Ñònh höôùng phaùt trieån caây xanh vuøng ñoâ thò noäi thaønh Vuøng phaùt trieån ñoâ thò noäi thaønh dieän tích 26.250 ha goàm caùc khu ñoâ thò: Khu ñoâ thò trung taâm truyeàn thoáng laø trung taâm baûo toàn sinh thaùi caûnh quan vöôøn caây aên traùi, baûo toàn vaên hoùa vaø lòch söû truyeàn thoáng. Caùc khu ôû chænh trang, coâng vieân caây xanh phuïc vuï khu ôû môùi, caùc khu nhaø vöôøn. Khu ñoâ thò OÂ Moân laø ñoâ thò môùi cuûa thaønh phoá Caàn Thô, trung taâm coâng nghieäp, noâng nghieäp vaø coâng ngheä cao. Caùc khu ôû môùi neùn taäp (Nguoàn: Ñieàu chænh quy hoaïch chung thaønh phoá Caàn Thô ñeán naêm 2030 vaø taàm nhìn ñeán naêm 2030 ) trung, caùc khu ôû nhaø vöôøn. Khu ñoâ thò Thoát Noát: laø khu coâng nghieäp taäp trung, noâng nghieäp coâng ngheä cao, du lòch sinh thaùi. Trung taâm phaân phoái noâng saûn thaønh phoá Caàn Thô vaø vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Caùc khu ôû chænh trang vaø khu ôû sinh thaùi. b. Ñònh höôùng phaùt trieån ñaát noâng nghieäp Toång dieän tích khoaûng: 100.500 ha, goàm: Ñaát noâng nghieäp (troàng luùa) dieän tích 73.000 ha (caùc huyeän ngoaïi thaønh); ñaát noâng nghieäp coâng ngheä cao khoaûng 15.000 ha taïi phía ñoâng ñöôøng cao toác môùi, gaén vôùi caùc khu ñoâ thò vaø trong coâng vieân soâng Haäu. Ñaát baûo toàn vöôøn caây aên traùi khoaûng 25.395 ha. Caùc khu vöïc noâng nghieäp doïc bôø soâng Haäu coù ñòa hình trung bình coù tieàm naêng caûnh Hình 4. 2: Sô ñoà phaân boá caùc khu ñoâ thò quan soâng nöôùc, boå sung vaøo maïng löôùi caây xanh, taïo caûnh quan YÙ töôûng cho quy hoaïch heä thoáng caây xanh thaønh khoâng gian môû roäng lôùn naèm ñan xen vôùi caùc loõi ñoâ thò doïc soâng Haäu phoá Caàn Thô (Höng Phuù, Ninh Kieàu, Traø Noùc, Thoát Noát). Hình 4. 4: Sô ñoà phaân vuøng phaùt trieån c. Ñònh höôùng phaùt trieån vuøng caây xanh caûnh quan, coâng vieân chuyeân ñeà vaø khoâng gian môû Dieän tích 10.000 ha, goàm: Coâng vieân soâng Haäu laø coâng vieân chuyeân ñeà caáp vuøng, bao goàm nghieân cöùu khoa hoïc, noâng nghieäp coâng ngheä cao, dieän tích maët nöôùc, theå duïc theå thao vaø vui chôi giaûi trí cho toaøn vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long, dieän tích khoaûng 3.700 ha. Coâng vieân tuyeán doïc “truïc xöông soáng ñoâ thò” laø ngöôõng cöûa giöõa khu vöïc phaùt trieån ñoâ thò vaø caûnh quan khoâng gian môû, dieän tích khoaûng 4.000 ha. Daûi cuø lao doïc soâng Haäu khoaûng 2.400 ha laø nôi taäp trung caùc khu dòch vuï du lòch sinh thaùi vaø giaûi trí, theå thao, saân goân… (Nguoàn: Ñieàu chænh quy hoaïch chung thaønh phoá Caàn Thô ñeán naêm Khu vöôøn caây aên traùi ôû Phong Ñieàn, OÂ Moân vaø Thoát Noát ñöôïc lieân keát 2030 vaø taàm nhìn ñeán naêm 2030 ) vôùi coâng vieân tuyeán ñoâ thò vaø coâng vieân soâng Haäu. 136 SË 95+96 . 2018
ß a n g µ n h Hình 4.5: Sô ñoà khoâng gian vuøng noâng nghieäp Hình 4. 6: Sô ñoà höôùng daãn thieát keá ñoâ thò veà coâng vieân caây xanh – khoâng gian môû Toå chöùc maïng löôùi caây xanh caûnh quan sinh thaùi vaø saûn xuaát lieàn keà. Maïng löôùi caây xanh ñoâ thò chuû yeáu goàm vuøng phaùt trieån thaønh khu coâng vieân noâng nghieäp coâng ngheä cao vaø gaén lieàn vôùi vieäc phaùt trieån Coâng vieân laø chieán löôïc thieát keá nhaèm ngaên chaën söï xaâm laán tôùi nhöõng caùc phöông phaùp noâng nghieäp, nuoâi troàng thuûy saûn coâng ngheä môùi. caûnh quan coù khaû naêng saûn xuaát vaø ñaûm baûo khoâng gian môû ñoâ thò. Toå chöùc nhaán maïnh tôùi thuoäc tính caûnh quan phong phuù cuûa thaønh phoá. Söï phaùt trieån ñöôïc naâng cao thaønh moät thaønh phoá caây xanh Chöùc naêng chính laø nôi hoäi tuï caùc hoaït ñoäng vaø taïo döïng moät khoâng maët nöôùc, mang laïi nhöõng khoâng gian ñoâ thò neùn chaát löôïng cao vaø gian caûnh quan. Laø moät khu coâng vieân coâng coäng naêng ñoäng, thieát ñan xen vôùi caùc yeáu toá maët nöôùc hoaëc vôùi caùc khoâng gian xanh (saûn thöïc vôùi caùc hoaït ñoäng nhö caùc saân goân, khu baõi coû, vöôøn hoa, khu xuaát hay sinh thaùi) vôùi quy moâ thích hôïp. nghæ ngôi coâng coäng, saân chôi nöôùc cho treû em vaø nhieàu saân chôi giaûi trí khaùc. Heä thoáng caây xanh doïc tuyeán giao thoâng chính “truïc xöông soáng ñoâ thò”, caùc maûng xanh coâng vieân trong caùc khu ñoâ thò. Coâng vieân chuyeân ñeà soâng Haäu Heä thoáng caây xanh caûnh quan vöôøn caây aên traùi ôû Phong Ñieàn doïc Coâng vieân nhö moät phöông tieän ñeå giöõ gìn, phaùt trieån vaø quaûn lyù ñaát ñai soâng Caàn Thô, quaän OÂ Moân - Thoát Noát vôùi caùc hoaït ñoäng du lòch vaø vôùi chöùc naêng laø moät khu noâng nghieäp coâng ngheä cao thì noù laø coâng sinh thaùi, cung caáp traùi caây baûo toàn söï ña daïng sinh hoïc laø neùt ñaëc cuï thieát keá nhaèm duy trì khoâng gian môû doïc beân bôø soâng, nôi seõ chòu tröng cuûa thaønh phoá. nhöõng aùp löïc lôùn töø quaù trình ñoâ thò hoùa. Ñaây cuõng laø moät phaàn quan troïng trong taàm nhìn cuûa Caàn Thô nhö moät thaønh phoá soâng. Caùc maûng xanh caûnh quan cuûa caùc cuø lao treân soâng Haäu, phaùt trieån du lòch sinh thaùi, caùc dòch vuï du lòch treân soâng. Duy trì caùc maûng Toaøn boä 3.700 ha naèm doïc bôø soâng vaø ñoàng baèng soâng Haäu ñöôïc xanh vöôøn caây aên traùi vaø baûo toàn neùt ñoäc ñaùo treân soâng. phuø sa boài ñaép bao goàm caùc khu ñaát ngaäp nöôùc, vöôøn caây aên traùi, caùc caùnh ñoàng thöû nghieäm roäng lôùn aùp duïng caùc kyõ thuaät canh taùc Tuyeán coâng vieân chuyeân ñeà môùi veà luùa vaø rau maøu. Khu coâng vieân coøn laø nôi giôùi thieäu, trieån laõm Ñaây laø khoâng gian môû, khoâng chæ ñaûm baûo caùc khoâng gian xaõ hoäi vaø caùc thaønh töïu noâng nghieäp vaø thuûy saûn hieän ñaïi cho toaøn boä ñoàng vui chôi giaûi trí maø coøn laø ngöôõng cöûa giöõa caùc khu ñoâ thò, caûnh quan baèng soâng Cöûu Long. SË 95+96 . 2018 137
Phaùt huy caùc di saûn vaên hoùa vaø töï nhieân cuûa thoâng, trong khi coù nhöõng ñieåm hôû taïo ra Tuyeán giao thoâng cho pheùp xe chaïy nhanh khu coâng vieân maø khoâng laøm aûnh höôûng tôùi khoaûng troáng ôû phía ñoâng (saân goân trong thuoäc trung taâm ñoâ thò vôùi loaït caây xanh ñòa hoaït ñoäng noâng nghieäp. khu tuyeán coâng vieân). ÔÛ bôø phía taây, moät phöông phaùt trieån nhanh ñöôïc troàng thaúng loaït caùc loaïi caây aên traùi ñöôïc troàng thaúng haøng, coøn caùc tuyeán giao thoâng coâng coäng Caùc vöôøn caây aên traùi phía taây nam Caàn Thô haøng doïc truïc ñoâ thò (nhaán maïnh taàm nhìn chæ ñöôïc troàng veà moät phía ñeå taïo khaû naêng ñöôïc môû roäng vaø laø moät phaàn khoâng theå cuûa thaønh phoá Caàn Thô nhö moät thaønh phoá tieáp caän cho ngöôøi ñi boä deã daøng hôn. Taïi thieáu trong coâng vieân soâng Haäu vaø lónh vöïc vöôøn caây aên traùi). Möông thoaùt nöôùc (khu baõi ñoã xe vaø khu vöïc giao thoâng noäi boä (xe noâng nghieäp coâng ngheä cao. vöïc thoaùt nöôùc möa vaø thuûy lôïi) laø saâu hôn oâ toâ, xe ga vaø xe ñaïp) ñöôïc chæ ñònh troàng caû trong khu vöïc ñoâ thò vaø vì theá coù khaû naêng caây xaø cöø (moät loaïi caây ñieån hình cuûa khu Maïng löôùi coâng vieân coâng coäng taâp trung chöùa nhieàu nöôùc vaøo muøa möa. Maët caét ñi vöïc ñoàng baèng chaâu thoå) vaø caây hoaøng haäu vaøo caùc khu xöû lyù nöôùc ñöôïc ñeà xuaát gaén vôùi qua ñoâ thò OÂ Moân cho thaáy tính chaát baát ñoái ñöôïc troàng taïi khu vöïc ñi boä coâng coäng (taïo maïng löôùi ñöôøng thuûy. Moãi coâng vieân goàm xöùng cuûa caùc tuyeán giao thoâng. nhieàu boùng maùt). coù moät heä thoáng laøm saïch nöôùc, caùc coâng trình coâng coäng, caùc khu giaûi trí vaø vöôøn caây aên traùi. Moãi coâng vieân caàn coù ñaëc thuø khaùc nhau, vaø hoøa troän giöõa caùc coâng trình ñòa phöông vaø vuøng, ñaët taïi ngoaïi vi hoaëc trong coâng vieân. Nhöõng vöôøn caây aên traùi môùi (cam, quyùt, chuoái, xoaøi, bô) coù theå ñöôïc troàng gaàn caùc khu khoâng gian coâng coäng, taïo boùng maùt, ñoàng thôøi ñaåy maïnh kinh teá noâng nghieäp, caûn trôû vieäc phaùt trieån ñoâ thò töï phaùt. d. Truïc caây xanh chuû ñaïo Truïc chính ñoâ thò theo höôùng nam- baéc: töø khu ñoâ thò coâng nghieäp Caùi Raêng ñeán khu ñoâ thò coâng nghieäp Thoát Noát. Kieåm soaùt khoâng gian coâng coäng vaø coâng trình ñieåm nhaán, kieåm soaùt caùc maët caét khoâng gian qua caùc khu ñoâ thò, kieåm soaùt taàng cao, maät ñoä xaây döïng, khoaûng luøi vaø hình thöùc kieán truùc. Truïc xöông soáng vuøng thaønh phoá Caàn Thô Hình 4. 6: Sô ñoà höôùng daãn thieát keá ñoâ thò veà coâng vieân caây xanh – khoâng gian môû ñi xuyeân qua nhòp ñieäu cuûa caùc tuyeán ñöôøng thuûy, nhöõng vöôøn caây aên traùi vaø nhöõng khoâng gian xanh cuøng caùc khu vöïc khaùc taïo neân moät vuøng ñoâ thò ñöôïc toå chöùc theo daïng tuyeán ñang trong quaù trình phaùt trieån. Moät boä phaän caáu thaønh quan troïng cuûa truïc xöông soáng laø quy hoaïch troàng caây xanh - ñöôïc laáy caûm höùng töø chöông trình “ thaønh phoá vöôøn” naêm 1963 cuûa Singapore veà troàng caây xanh, hoa coû coù muøi thôm vaø caây buïi nhaèm taïo söï caân baèng vôùi söï khoâ khan töø caùc coâng trình haï taàng môùi vaø phaùt trieån ñoâ thò. q Truïc ñoâ thò phía Baéc Ñoaïn giao thoâng ñi qua khu vöïc caûnh quan phía baéc giöõa Thoát Noát vaø OÂ Moân, caùc laøn ñöôøng giao thoâng coâng coäng (ôû giöõa truïc ñoâ thò) ñöôïc naâng leân cao hôn bình thöôøng ñeå coù ñöôïc caùi nhìn deã daøng hôn tôùi vuøng caûnh quan ñoâ thò. Nhöõng loaïi caây phaùt trieån nhanh ñöôïc troàng thaúng haøng doïc caùc tuyeán giao 138 SË 95+96 . 2018
ß a n g µ n h q Truïc ñoâ thò phía Nam Ñoaïn truïc ñoâ thò phía nam ñi qua khu vöïc caûnh Treân ñaây laø nhöõng ñoùng goùp veà noäi dung veà thöïc quan (giöõa OÂ Moân vaø Caàn Thô hieän höõu), keát hôïp traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp phaùt trieån caây xanh ñoâ troàng caùc loaïi caây theo nhöõng cuïm lôùn. Tuyeán thò thaønh phoá Caàn Thô nhaèm xaây döïng hình aûnh giao thoâng coâng coäng tieáp giaùp vaø coù höôùng nhìn toång theå heä thoáng caây xanh ñoâ thò Caàn Thô töø ñoù ra khu vöïc vöôøn caây aên traùi ôû phía taây. Trong khi coù gôïi yù giaûi phaùp quy hoaïch, quaûn lyù ñaàu tö phuø ñoù, caùc laøn xe oâ toâ coù moät “böùc töôøng” caây troàng hôïp cho Thaønh phoá phaùt trieån beàn vöõng vaø thích baûn ñòa vaø coù theå nhìn thaáy tuyeán coâng vieân phía öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu. ñoâng. Möông thoaùt nöôùc töï nhieân naèm beân caïnh chuoãi saân chôi theå thao cuûa tuyeán coâng vieân vaø caùc khu vöïc naøy ñöôïc xem nhö laø nhöõng vuøng truõng thoaùt nöôùc vaøo muøa möa. Maët caét phía baéc cuûa truïc ñoâ thò hieän höõu laø moät caáu truùc ñoái xöùng TAØI LIEÄU THAM KHAÛO: ñöôïc ñeà xuaát vôùi caùc laøn ñöôøng giao thoâng coâng 1) Voõ Vaên Chi (2004). Töø ñieån thöïc vaät thoâng duïng, NXB. coäng ôû trung taâm. Naèm doïc caùc laøn giao thoâng toác Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät, Haø Noäi. 2) Ñaëng Vaên Haø (2015). Hieän traïng caây xanh thaønh phoá Haø ñoä cao coù caùc keânh thoaùt nöôùc möa vaø möông Noäi vaø ñeà xuaát giaûi phaùp khaéc phuïc caây ñoå gaãy sau möa baõo thoaùt nöôùc töï nhieân hoaëc caùc beà maët thu nöôùc haøng naêm. Taïp Chí Noâng nghieäp & Phaùt trieån Noâng thoân, soá 21-2015, tr. 118 - 125. (nhö khu vöïc baõi soûi/saân coû ñaäu xe). Caùc loaïi caây 3) Ñaëng Vaên Haø, Traàn Thò Lôïi (2016). Hieän traïng vaø giaûi xanh boùng coù taùn lôùn ñöôïc xem nhö laø ñaëc tröng phaùp baûo toàn caây Muoãm coå thuï Mangifera foetida Lour taïi Ñeàn Traàn - Nam Ñònh. Taïp chí Noâng nghieäp & Phaùt trieån cuûa ñoâ thò OÂ Moân. Neàn ñòa hình nhaân taïo chæ coù Noâng thoân, Soá 7-2016: tr. 29 - 137. moät beân cuûa truïc ñoâ thò ñeå daønh cho caùc khoâng 4) Voõ Vaên Chi (2004). Töø ñieån thöïc vaät thoâng duïng, NXB gian coâng coäng, trong khi phía beân kia laø caùc Khoa hoïc vaø kyõ thuaät, Haø Noäi. 5) Ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch chung thaønh phoá Caàn Thô coâng trình xaây treân coät (khoâng coù neàn xaây döïng). ñeán naêm 2030 vaø taàm nhìn ñeán naêm 2030. 6) Ñaëng Vaên Haø, Chu Maïnh Huøng (2016). Giaùo trình Thieát keá caûnh quan caây xanh. Nxb. Noâng nghieäp Haø Noäi. Truïc loõi ñoâ thò ñöôïc xem nhö laø caáu truùc chính 7) Nguyeãn Thò Yeán, Ñaëng Vaên Haø (2015). Baøi giaûng Kyõ thuaät ñònh höôùng cho ñoâ thò hoùa. Ñoaïn chieán löôïc quan troàng caây goã ñoâ thò. Tröôøng Ñaïi hoïc Laâm nghieäp. 8) Konijnendijk, et al., (2005). Urban Forests and Trees. troïng nhaát cuûa truïc loõi ñoâ thò seõ ñöôïc ñaàu tö sôùm Springer, Heidelberg. nhaát vôùi chieàu daøi 20km töø phía baéc OÂ Moân tôùi 9) Ahern, Jack (1995). Greenways as a planning strategy. phía baéc trung taâm Caàn Thô. Volum: 12, pp 30 – 35. SË 95+96 . 2018 139