Ti thể
Ti thể là bào quan được gọi là hô hấp của tế bào. Là
những thể hình túi như quả
bí đao nhỏ, có nhiều và rải rác khắp bào tương, đặc
biệt tập trung nhiều ở nơi hoạt động
mạnh trong tế bào. Tế bào gan động vật có vú có tới
1000-1500 ti thể.
6.8.1.Cấu trúc và thành phần hóa học của ti thể.
Túi ti thể được
chia thành hai
màng chia ti thể
ra thành hai
phần tách biệt.
Khoảng gian
màng và lòng ti
thể.
Màng ti
thể ngoài: cũng
là màng sinh
chất: tỉ lệ P/L
bằng hoặc hơn
1. Tuy tỉ lệ này
gần giống như
tỉ lệ của màng
nhưng thành
phần bên trong
có khác, cholesterol thấp, bằng 1/6 so với màng hồng
cầu, (photphatidyl cholin cao gấp
hai lần rưỡi so với màng tế bào).
Đặc biệt màng ti thể nói chung phải tiếp thu phần lớn
protein ti thể sản xuất từ
bào tương để xây dựng ti thể và để hoạt động nên cấu
tạo của màng đặc biệt là màng ti
thể ngoài có những phức hợp protein làm nhiệm vụ
vận tải đặc hiệu protein vào ti thể,
khi ở bào tương chúng mang một chuỗi axit amin ở
phía đầu -N của sợi protein để làm
tín hiệu dẫn đường. Sợi protein này hoặc nhờ tín hiệu
dẫn trực tiếp đến màng ti thể
trong hoặc ngoài để tích hợp vào màng lipid kép hoặc
đi vào khoảng gian màng hoặc
lòng ti thể; cách thứ hai là vẫn nhờ tín hiệu dẫn
đường nhưng phải qua ổ thu nhận
(receptor) đặc hiệu trên màng ti thể ngoài. Khi tín
hiệu dẫn đường đã xong việc thì nó sẽ
rời ra khỏi protein nhờ thủy phân rồi giáng cấp trong
lòng ti thể.
- Khoảng gian màng : xen kẽ giữa hai màng, môi
trường gian màng tương tự và
cân bằng với bào tương ( khoảng gian màng chứa
cytochrom và b2. Cytochrom
peroxydase, các enzyme sử dụng ATP từ lòng ti thể
đi ra để phosphoryl hóa các
nucleotid nhưng không phải là adenin).
- Màng ti thể trong: màng ti thể trong trừ một số
trường hợp nhỏ thành hình ống
xòe kín lòng ti thể, còn thì đều gấp thành nếp xen vào
lòng ti thể, các nếp gấp gọi là
mào. Sự tăng số lượng mào nhằm tạo thêm diện tích
làm việc của màng trong.
Màng trong cũng là một màng sinh chất nhưng P/L
rất cao (=3), cholesterol
thấp, bằng một nửa so với màng ti thể ngoài, chứa
một phospholipid gọi là cariolipid
với khả năng chặn ion H+ lại. Protein màng trong có
3 nhóm:
- Nhóm vận tải các chất đặc hiệu chuyển hóa qua lại
màng trong.
- Phức hợp enzyme ATP synthetase để tổng hợp
ATP.
- Nhóm thực hiện các phản ứng oxy hóa của chuỗi hô
hấp tức là nhận và
chuyền điện tử là H+ và oxy hóa H+.
` - Lòng ti thể: Lòng ti thể chứa nhiều loại khác nhau,
phần lớn là enzyme-protein
do ti thể tự tổng hợp lấy nhờ ADN của mình và
protein từ bào tương vào. Trong số các
enzyme có enzyme oxy hóa pyruvat và các axit béo
từ ngoài bào tương vào thành acetyl
CoA, các enzyme của chu trình Kreb, chuyển axit
citric (2C) thành CO2 (1C) và NADH.
CO2 sẽ đi ra khỏi ti thể, còn NADH sẽ đến màng ti
thể trong để gặp chuỗi hô hấp. Lòng
ti thể còn chứa ADN riêng của ti thể.
