L I M ĐUỜ Ở Ầ
Hi n nay trên th gi i đang di n ra cu c ch y đua phát tri n kinh tệ ế ớ ễ ộ ạ ể ế
r t sôi đng, các n c nhanh chóng th c hi n các chính sách kinh t nh mấ ộ ướ ự ệ ế ằ
đa kinh t phát tri n trong đó con ng i là v trí trung tâm. Mu n v y cácư ế ể ườ ị ố ậ
n c không còn con đng nào khác là ph i th c hi n công nghi p hoá - hi nướ ườ ả ự ệ ệ ệ
đa i hoá. Do v y v n đ công nghi p hoá là v n đ chung mang tính toàn c uị ậ ấ ề ệ ấ ề ầ
khi n m i ng i đu ph i quan taam nghiên c u nó.ế ọ ườ ề ả ứ
Th c t l ch s đã ch ng minh r ng, phát tri n kinh t là quy lu t kháchự ế ị ử ứ ằ ể ế ậ
quan c a t n t i và phát tri n xã h i loài ng i và b t c giai đo n nào, ủ ồ ạ ể ộ ườ ấ ứ ở ạ ở
b t k đt n c nào không lo i tr các n c giàu m nh v kinh t suy đnấ ỳ ấ ướ ạ ừ ướ ạ ề ế ế
cùng đu đc b t đu vào quy t đnh phát tri n kinh t nghĩa là ph i b tế ượ ắ ầ ế ị ể ế ả ắ
đu t ph ng th c s n xu t. V n đ khách nhau gi a các n c ch là m cầ ừ ươ ứ ả ấ ấ ề ữ ướ ỉ ở ụ
tiêu, n i dung và cách th c phát tri n, có s khác nhau v t c đ v hi u quộ ứ ể ự ề ố ộ ề ệ ả
và trên th c t ch m t s ít n c công nghi p hoá thành công.ự ế ỉ ộ ố ướ ệ
Nh ta đã bi t m i ph ng th c s n xu t nh t đnh đu có c s v tư ế ỗ ươ ứ ả ấ ấ ị ề ơ ở ậ
ch t k thu t t ng ng. C s v t ch t k thu t c a m t xã h i nh t đnhấ ỹ ậ ươ ứ ơ ở ậ ấ ỹ ậ ủ ộ ộ ấ ị
th ng đc hi u là toàn b v t ch t c a l c l o ng s n xu t cùng v i k tườ ượ ể ộ ậ ấ ủ ự ư ự ả ấ ớ ế
c u c a xã h i đã đt đc trình đ xã h i t ng ng. C s v t ch t kấ ủ ộ ạ ượ ộ ộ ươ ứ ơ ở ậ ấ ỹ
thu t c a m t xã h i t n t i trong ph m vi các quan h s n xu t nh t đnhậ ủ ộ ộ ồ ạ ạ ệ ả ấ ấ ị
nên nó mang d u n và ch u s tác đng c a các quan h s n xu t trong vi cấ ấ ị ự ộ ủ ệ ả ấ ệ
t ch c quá trình công ngh . Trong c c u xã h i vì v y khái ni m c s v tổ ứ ệ ơ ấ ộ ậ ệ ơ ở ậ
ch t k thu t g n bó ch t ch v i các hình th c xã h i c a nó.ấ ỹ ậ ắ ặ ẽ ớ ứ ộ ủ
Đc tr ng c s v t ch t k thu t c a ph ng th c tr c th i côngặ ư ơ ở ậ ấ ỹ ậ ủ ươ ứ ướ ờ
nghi p t b n còn th công l c h u. Còn c s v t ch t k thu t c a n nệ ư ả ủ ạ ậ ơ ở ậ ấ ỹ ậ ủ ề
s n xu t l n, hi n đi ch có th là n n công nghi p hi n đi cân đi phùả ấ ớ ệ ạ ỉ ể ề ệ ệ ạ ố
h p d trên trình đ khoa h c k thu at công ngh ngày càng cao. Đ có cợ ự ộ ọ ỹ ạ ệ ể ơ
s v t ch t và k thu t nh v y các n c đang phát tri n c n ph i ti n hànhở ậ ấ ỹ ậ ư ậ ướ ể ầ ả ế
công nghi p hoá. N c ta thu c vào nhóm đang phát tri n, là m t trong nh ngệ ướ ộ ể ộ ữ
n c nghèo nh t th gi i, nông nghi p l c h u còn ch a thoát kh i xã h iướ ấ ế ớ ệ ạ ậ ư ỏ ộ
truy n th ng đ sang "xã h i văn minh công nghi p". Do đó khách quan ph iề ố ể ộ ệ ả
ti n hành công nghi p hoá - hi n đi hoá là n i dung, ph ng th c là conế ệ ệ ạ ộ ươ ứ
đng phát tri n nhanh có hi u qu . Đi v i n c ta quá trình công nghi pườ ể ệ ả ố ớ ướ ệ
hoá còn g n ch t v i hi n đi hoá, nó làm cho xã h i chuy n t xã h i truy nắ ặ ớ ệ ạ ộ ể ừ ộ ề
th ng sang xã h i hi n đi làm bi n đi căn b n b m t c a xã h i trên t tố ộ ệ ạ ế ổ ả ộ ặ ủ ộ ấ
c các lĩnh v c kinh t , xã h i, chính tr …ả ự ế ộ ị
Hi n nay đt n c ta còn nghèo (thu c nhóm th 3 thì vi c côngệ ấ ướ ộ ứ ệ
nghi p hoá - hi n đi hoá là con đng t t y u. T Đi h i Đng VI c aệ ệ ạ ườ ấ ế ừ ạ ộ ả ủ
Đng xác đnh đây là th i k phát tri n m i - th i k "Đy m nh công nghi pả ị ờ ỳ ể ớ ờ ỳ ẩ ạ ệ
hoá - hi n đi hoá đt n c" đnh h ng phát tri n nh m m c tiêu "xây d ngệ ạ ấ ướ ị ướ ể ằ ụ ự
n c ta thành m t n c công nghi p có c s v t ch t k thu t hi n đi, cướ ộ ướ ệ ơ ở ậ ấ ỹ ậ ệ ạ ơ
c u kinh t h p lý, quan h s n xu t ti n b , phù h p v i trình đ phát tri nấ ế ợ ệ ả ấ ế ộ ợ ớ ộ ể
c a l c l ng s n xu t, đi s ng v t ch t và tinh th n cao, qu c phòng anủ ự ượ ả ấ ờ ố ậ ấ ầ ố
ninh v ng ch c, dân giàu n c m nh, xã h i công b ng văn minh.ữ ắ ướ ạ ộ ằ
Đ góp ph n nghiên c u v công nghi p hoá - hi n đi hoá trong khônể ầ ứ ề ệ ệ ạ
kh bài vi t này em xin đ c p đn ổ ế ề ậ ế "M t s v n đ v th c ti n và lý lu nộ ố ấ ể ề ự ễ ậ
trong s nghi p công nghi p hoá - hi n đi hoá Vi t Nam"ự ệ ệ ệ ạ ở ệ
Do trình đ và th i gian có h n, bài vi t khó tránh kh i nh ng thi u sótộ ờ ạ ế ỏ ữ ế
và h n ch . V y kính mong nh n đc ý ki n c a các th y cô b môn tri tạ ế ậ ậ ượ ế ủ ầ ở ộ ế
h c đ bài vi t c a em đt hi u qu cao h n. Em xin chân thành c m n.ọ ể ế ủ ạ ệ ả ơ ả ơ
B. N I DUNGỘ
I. S C N THI T PH I TI N HÀNH CÔNG NGHI P HOÁ - HI N ĐI HOÁ Ự Ầ Ế Ả Ế Ệ Ệ Ạ
1. Công nghi p hoá là xu h ng mang tính quy lu t c a các n cệ ướ ậ ủ ướ
đi t n n s n xu t nh đi lên m t n n s n xu t l n.ừ ề ả ấ ỏ ộ ề ả ấ ớ
Đ có m t xã h i nh ngày nay không ph i do t nhiên mà có, nó doể ộ ộ ư ả ự
quá trình tích lu v l ng ngay t khi loài ng i xu t hi n thì s n xu t thôỹ ề ượ ừ ườ ấ ệ ả ấ
s , đi s ng không n đnh, c s v t ch t h u nh không có gì nh ng tr iơ ờ ố ổ ị ơ ở ậ ấ ầ ư ư ả
qua s n l c c a con ng i tác đng vào gi i t nhiên, c i bi n nó thôngự ỗ ự ủ ườ ộ ớ ự ả ế
qua lao đng, tr i qua nhi u thăng tr m c a l ch s gi đây con ng i đã t oộ ả ề ầ ủ ị ử ờ ườ ạ
ra đc nh ng thành công đáng k . Thành t đt đc là do quy lu t phátượ ữ ể ự ạ ượ ậ
tri n do t thân v n đng c a con ng i trong toàn xã h i. Ngày nay côngể ự ậ ộ ủ ườ ộ
cu c xây d ng các n c đã c g ng r t nhi u trong cu c c nh tranh ch y đuaộ ự ướ ố ắ ấ ề ộ ạ ạ
v kinh t . Th hi n các chính sách, đng l i v phát tri n kinh t ngày m tề ế ể ệ ườ ố ề ể ế ộ
toàn di n h n, v các m t quan h s n xu t, l c l ng s n xu t, n n văn hoáệ ơ ề ặ ệ ả ấ ự ượ ả ấ ề
và con ng i c a xã h i đó. Công nghi p hoá chính là con đng và b c điườ ủ ộ ệ ườ ướ
t t y u đ t o ra c s v t ch t k thu t cho n n s n xu t hi n đi.ấ ế ể ạ ơ ở ậ ấ ỹ ậ ề ả ấ ệ ạ
Có ti n hành công nghi p hoá chúng ta m i xây d ng đc c s v tế ệ ớ ự ượ ơ ở ậ
ch t - k thu t cho ch nghĩa xã h i n c ta.ấ ỹ ậ ủ ộ ở ướ
- M i ti n hành tái s n xu t m r ng nâng cao đi s ng v t ch t vàớ ế ả ấ ở ộ ờ ố ậ ấ
tinh th n c a nhân dân, m i tích lu v l ng m i đ xây d ng thành côngầ ủ ớ ỹ ề ượ ớ ể ự
n n s n xu t l n xã h i ch nghĩa.ề ả ấ ớ ộ ủ
- M i tăng c ng phát tri n l c l ng giai c p công nhân.ớ ườ ể ự ượ ấ
- M i c ng c qu c phòng gi v ng an nhinh chính tr , tr t t an toànớ ủ ố ố ữ ữ ị ậ ự
xã h i.ộ
- M i góp ph n xây d ng và phát tri n n n văn háo dân t c, xây d ngớ ầ ự ể ề ộ ự
con ng i m i Vi t Nam.ườ ớ ở ệ
Nh v y công nghi p hoá là xu h ng mang tính quy lu t c các n cư ậ ệ ướ ậ ả ướ
đi t m t n n s n xu t nh sang n n s n xu t l n.ừ ộ ề ả ấ ỏ ề ả ấ ớ
2. Tính t t y u ph i ti n hành đng th i công nghi p hoá - hi nấ ế ả ế ồ ờ ệ ệ
đi hoá c a n oc ta.ạ ủ ứ
Sau chi n tranh th gi i l n th hai, nhi u n c dù th ng hay b i đuế ế ớ ầ ứ ề ướ ắ ạ ề
tr thành n c ki t qu đã tr thành m t trong nh ng nguyên nhân cho b cở ướ ệ ệ ở ộ ữ ướ
kh i đng c a cu c khoa h c công ngh hi n đi. Có th chia cu c cáchở ộ ủ ộ ọ ệ ệ ạ ể ộ
m ng khoa h c k thu t hi n đi thành hai giai đo n.ạ ọ ỹ ậ ệ ạ ạ
- Giai đo n th nh t b t đàu t nh ng năm 40 đn gi a nh ng năm 70.ạ ứ ấ ắ ư ữ ế ữ ữ
Giai đo n này s d ng khoa h c k thu t đ hi n đi hoá các công c s nạ ử ụ ọ ỹ ậ ể ệ ạ ụ ả
xu t, phát tri n kinh t theo h ng m r ng và tăng thêm các y u t s nấ ể ế ướ ở ộ ế ố ả
xu t. Th c ch t đây là giai đo n b t đu phát tri n c a l c l ng s n xu tấ ự ấ ạ ắ ầ ể ủ ự ượ ả ấ
c v con ng i và công c s n xu t.ả ề ườ ụ ả ấ
Bình quân tăng tr ng kinh t hàng năm các n c kinh t phát tri n làưở ế ở ướ ế ể
5,6%. T c đ tăng tr ng này đc gi nguyên trong vòng 20 năm k t nămố ộ ưở ượ ữ ể ừ
1950 đn 1970.ế
- Giai đo n hai b t đu vào nh ng năm 70 tr đi và cho đn nay v nạ ắ ầ ữ ở ế ẫ
đang ti p t c r t m nh m . Giai đo n này là th c hi n cu c cách m ng v iế ụ ấ ạ ẽ ạ ự ệ ộ ạ ớ
qui mô l n và toàn di n trên l c l ng s n xu t trên c s áp d ng các thànhớ ệ ự ượ ả ấ ơ ở ụ
t u khoa h c - k thu t, đi m i toàn b b máy s n xu t hi n hành trên cự ọ ỹ ậ ổ ớ ộ ộ ả ấ ệ ơ
s s d ng nh ng ph ng ti n k thu t v công ngh m i khác h n vở ử ụ ữ ươ ệ ỹ ậ ề ệ ớ ẳ ề
nguyên t c thay th hàng lo t các thi t b l c h u b ng các thi t b hi n điắ ế ạ ế ị ạ ậ ằ ế ị ệ ạ
làm cho năng su t và ch t l ng s n ph m lên cao.ấ ấ ượ ả ẩ
Đây là giai đo n bi n đi h n v ch t c a l c l ng s n xu t cácạ ế ổ ẳ ề ấ ủ ự ượ ả ấ ở
n c t b n ch nghĩa thì đây là th i k mâu thu n c a l c l ng s n xu tướ ư ả ủ ờ ỳ ẫ ủ ự ượ ả ấ
và quan h s n xu t lên cao t o đi u ki n cho s ra đi c a ph ng th c s nệ ả ấ ạ ề ệ ự ờ ủ ươ ứ ả
xu t m i.ấ ớ
Quá trình di n ra không đng đu các n c do nhi u nguyên nhân dễ ồ ề ở ướ ề ễ
d n đn s chênh l ch v kinh t .ẫ ế ự ệ ề ế
Trên th gi i hình thành 3 nhóm n c đó là các c ng qu c v kinh t ,ế ớ ướ ườ ố ề ế
các n c t và đang phát tri n. S phân chia này cũng hình thành nên các mâuướ ể ự
thu n c b n c a xã h i, v n đ c b n c a các n c đang phát tri n làẫ ơ ả ủ ộ ấ ề ơ ả ủ ướ ể
đng l i đu tranh hoà bình gi i quy t mâu thu n thông qua làm cu c cáchườ ố ấ ả ế ẫ ộ
m ng v kinh t .ạ ề ế
Vi t Nam là m t n c có n n kinh t nh , l c h u v khoa h c kệ ộ ướ ề ế ỏ ạ ậ ề ọ ỹ
thu t, l c l ng s n xu t còn non n t ch a phù h p v i quan h s n xu tậ ự ượ ả ấ ớ ư ợ ớ ệ ả ấ
c a xã h i ch nghĩa. Đ có c s k thu t c a n n s n xu t l n, không cònủ ộ ủ ể ơ ở ỹ ậ ủ ề ả ấ ớ
con đng nào khác là công nghi p hoá, c khí hoá cân đi và hi n đi trênườ ệ ơ ố ệ ạ
trình đ khoa h c k thu t phát tri n cao.ộ ọ ỹ ậ ể
Mu n v y công nghi p hoá, hi n đi hoá là phát tri n tu n t và phátố ậ ệ ệ ạ ể ầ ự
tri n nh y v t, cùng m t lúc th c hi n hai cu c cách m ng đó là chuy n laoể ẩ ọ ộ ự ệ ộ ạ ể
đng thô x sang lao đng b ng máy móc và chuy n lao đng máy móc sangộ ơ ộ ằ ể ộ
lao đng t đng háo có s ch đo c a Nhà n c theo đnh h ng XHCN.ộ ự ộ ự ỉ ạ ủ ướ ị ướ
II. M T S V N Đ TH C TI N LÝ LU N TRONG QUÁ TRÌNH TH C HI NỘ Ố Ấ Ề Ự Ễ Ậ Ự Ệ
CÔNG NGHI P HOÁ.Ệ
1. Lý lu n chungậ.
Theo quan ni m c a các nhà sáng l p ch nghĩa Mác, l ch s s n xu tệ ủ ậ ủ ị ử ả ấ
v t ch t c a nhân lo i đã hình thành m i quan h khách quan, ph bi n: M tậ ấ ủ ạ ố ệ ổ ế ộ
m t, con ng i ph i quan h v i gi i t nhiên nh m bi n đi gi i t nhiênặ ườ ả ệ ớ ớ ự ằ ế ổ ớ ự
đó, quan h này đc bi u hi n l c l ng s n xu t, m t khác, con ng iệ ượ ể ệ ở ự ượ ả ấ ặ ườ
ph i quan h v i nhau đ ti n hành s n xu t, quan h này đc bi u hi n ả ệ ớ ể ế ả ấ ệ ượ ể ệ ở
quan h e s n xu t. L c l ng s n xu t và quan h s n xu t là hai m t điẹ ả ấ ự ượ ả ấ ệ ả ấ ặ ố
l p bi n ch ng c a m t th th ng nh t không th tách r i - ph ng th c s nậ ệ ứ ủ ộ ể ố ấ ể ờ ươ ứ ả
xu t. M i ph ng th c s n xu t đc tr ng cho m t hình thái kinh t - xã h iấ ỗ ươ ứ ả ấ ặ ư ộ ế ộ
nh t đnh, và l ch s xã h i loài ng i là l ch s phát tri n k ti p nhau c aấ ị ị ử ộ ườ ị ử ể ế ế ủ
các ph ng th c s n xu t, ph ng th c s n xu t cũ l c h u t t y u đcươ ứ ả ấ ươ ứ ả ấ ạ ậ ấ ế ượ
thay th b ng ph ng th c s n xu t m i, ti n b h n. Trong m i ph ngế ằ ươ ứ ả ấ ớ ế ộ ơ ỗ ươ
th c s n xu t thì l c l ng s n xu t đóng vai trò quy t đnh. L c l ng s nứ ả ấ ự ượ ả ấ ế ị ự ượ ả