Tình hình bệnh tay chân miệng điều trị tại khoa nhi bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk năm 2011

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TÌNH HÌNH BỆNH TAY CHÂN MIỆNG ĐIỀU TRỊ TẠI KHOA NHI<br /> BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH ĐẮKLẮK NĂM 2011<br /> Hoàng Ngọc Anh Tuấn*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Mô tả đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng và cận lâm sàng, biến chứng và kết quả điều trị.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu mô tả loạt ca.<br /> Kết quả: Có 745 trẻ mắc bệnh tay chân miệng (TCM) nhập viện điều trị, bệnh xuất hiện nhiều ở trẻ dưới 3<br /> tuổi (91,7%) và nam (62,3%) có tỷ lệ mắc nhiều hơn nữ (37,7%), nhập viện từ tháng 8 – 11 chiếm tỷ lệ cao<br /> (74,6%), tất cả các huyện, thị, thành phố đều có bệnh nhân mắc TCM (15/15); ghi nhận các dấu hiệu khi trẻ<br /> mắc phát hiện trước vào viện sốt (96,78%), nổi phỏng nước (95,57%), giật mình (44,16%), loét miệng<br /> (21,21%), các biểu hiện nôn, tiêu chảy (10 – 11%), co giật chỉ chiếm (3,22%) và thời gian khởi phát < 3 ngày<br /> (84,83%). Khi vào viện các dấu hiệu thăm khám phát hiện theo thứ tự nổi phỏng nước (99,1%), sốt (93,4%),<br /> giật mình (58,4%), loét miệng (24%), tiêu chảy (17,9%). Về phân độ, độ 1 và 2a chiếm (91,7%), độ 2b và 3<br /> chiếm (8,7%); Thời gian xuất hiện biến chứng sau khi vào viện gặp nhiều vào 3 ngày đều, ngày 1 (35,5%), ngày<br /> 2 (33,9%), ngày 3 (24,2%); các dấu hiệu biến chứng giật mình (100%), sốt cao (95,2%), li bì (51,6%), mạch ><br /> 150 l/phút (21%), yếu liệt chi (3,2%). Về cận lâm sàng số lượng bạch cầu làm lần đầu tiên khi vào viện ><br /> 15.000 mm3 (16,1%), phân lập virus (25,8%) dương tính với Enterovirus trong đó EV 71 (16,1%) và không phát<br /> hiện trường hợp nào do Coxsakie virus, Điều trị Immunoglobulin 62/745 (8,32%). Kết quả điều trị ra viện<br /> (97,4%), chuyển viện (2,3%), tử vong (0,3%), ngày điều trị trung bình 6,59 ± 3,34.<br /> Kết luận: Bệnh tay chân miệng tăng đột biến trong những năm gần đây. Bệnh không chỉ đe dọa đến sức<br /> khỏe của trẻ, mà còn là gánh nặng cho gia đình và xã hội. Do đó, cần phát hiện sớm và điều trị kịp thời nhằm<br /> giảm tỉ lệ mắc bệnh và các trường hợp biến chứng nặng.<br /> Từ khóa: bệnh tay chân miệng, enterovirus 71.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE CHARACTERISTICS OF HAND-FOOT-MOUTH DISEASE IN CHILDREN<br /> AT ĐAKLAK PROVINCIAL HOSPITAL<br /> Hoang Ngoc Anh Tuan* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 2 - 2012: 29 - 37<br /> Objectives: To describe epidemiological, clinical and lab findings, complications and treatment results of the<br /> hand-foot-mouth disease.<br /> Method: The study was conducted in Pediatric Department, ĐăkLăk provincial hospital from January to<br /> December, 2011. We reviewed the medical records of 745 children with HFMD. Results: Of 745 cases with<br /> HFMD, 464 (62.3%) were male. Most (91.7%) of cases occurred in children under 3 years old. Morbidity highly<br /> increased from August to November (74.6%) and distributed in all districts. The average time of onset was 3<br /> days. The primary clinical symptoms were fever (96.78%), papule rashes (95.57%), myoclonus jerk (44.16%),<br /> oral ulcers (21.21%). After hospitalization, the signs were papule rashes(99.1%), fever (93.4%), myoclonus jerk<br /> (58.4%), oral ulcers (24%), diarrhea (17.9%). The severity of HFMD was mainly grade 1 and 2a<br /> (91.7%).Complications occured within the first 3 days after hospitalization. The signs associated with<br /> *Khoa Nhi – Bệnh viện đa khoa Tỉnh ĐắkLắk<br /> Tác giả liên lạc: BS Hoàng Ngọc Anh Tuấn, ĐT: 0905142523 – 3912049,Email: bstuanbe@yahoo.com.vn<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> 29<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> complications were myoclonus jerk (100%), high fever (95.2%), rapid pulse >150/min (21%), limb weakness<br /> (3.2%), leucocytosis >15,000/mm3 (16.1%). Viral culture were performed in 62 patients and 25.8% of them were<br /> positive. Of the cases with positive viral culture, EV71 accounted for 10/62 (16.1%), Coxsackievirus in 0/62<br /> (0%). Patients treated by immunoglobulin were 62/745 (8.32%). Results of treatment were discharge (97.4%),<br /> transfer to higher level (2.3%), deaths (0.3%). The mean duration of treatment was 6.59 ± 3.34 days.<br /> Conclusions:With significant increasing in the number of cases in recent years, HFMD not only threats the<br /> health of children but also causes tremendous loss and burden to both families and society. Therefore, we need to<br /> early identify and effectively treat the severe cases in order to reduce the number of deaths or sequalae.<br /> Key Words: hand-foot-mouth disease, enterovirus 71.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Bệnh tay chân miệng (TCM) ở trẻ em đã được<br /> mô tả ở nhiều nơi trên thế giới. Bệnh do các siêu<br /> vi thuộc giống Human enterovirus họ<br /> Picornaviridae như Coxsakie virus A4, A5, A9, A 10,<br /> A 16, A 24, B2, B3, B4, B5; Echovirus 18, 25 và<br /> Enterovirus 71. Là bệnh truyền nhiễm lây từ người<br /> sang người, dễ gây thành dịch do vi rút đường<br /> ruột gây ra. Hai nhóm tác nhân gây bệnh thường<br /> gặp là (Coxsackie virus A16 và Enterovirus 71<br /> (EV71). Gặp rải rác quanh năm ở hầu hết các địa<br /> phương. Tại các tỉnh phía Nam, bệnh có xu<br /> hướng tăng cao vào hai thời điểm từ tháng 3 - 5<br /> và từ tháng 9 - 12 hàng năm. Bệnh thường gặp ở<br /> trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt tập trung ở nhóm tuổi<br /> dưới 3 tuổi.<br /> Hiện nay Việt Nam chưa có đủ dữ liệu nghiên<br /> cứu về bệnh TCM ở trẻ em, chỉ có một số báo cáo<br /> của Bệnh viện Nhi đồng I và Viện Pasteur Thành<br /> phố Hồ Chí Minh. Với tỉnh Đắk Lắk đây là một<br /> vấn đề còn quá mới chưa có ai đề cập, vì trước đây<br /> Bệnh TCM số bệnh nhân mắc chiếm tỷ lệ rất thấp<br /> so với trẻ em nhập viện như năm 2008 (0,28%),<br /> năm 2009 (0,19%), năm 2010 (0,23%), năm 2011<br /> (8,53%); đối với vùng Tây Nguyên Đắk Lắk là<br /> tỉnh có số mắc cao nhất, có 02 bệnh nhân tử vong.<br /> Nhằm đánh giá tình hình mắc bệnh TCM, mô tả<br /> đặc điểm dịch tễ học và dấu hiệu lâm sàng bệnh<br /> TCM, xác định yếu tố tiên lượng và xác định tác<br /> nhân gây bệnh, để từ đó giúp các Bác sỹ hoàn<br /> thiện hơn trong chẩn đoán điều trị và tiên lượng<br /> bệnh. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề<br /> tài “Tình hình bệnh tay chân miệng điều trị tại<br /> <br /> 30<br /> <br /> khoa Nhi bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk năm<br /> 2011” với các mục tiêu sau:<br /> 1. Mô tả đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng và cận<br /> lâm sàng, biến chứng và kết quả điều trị Bệnh tay<br /> chân miệng.<br /> 2. Xác định tỷ lệ thời gian xuất hiện với các<br /> dấu hiệu biến chứng.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNGPHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Gồm 745 bệnh án Bệnh TCM điều trị tại khoa<br /> Nhi năm 2011.<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> - Chẩn đoán bệnh TCM theo tiêu chuẩn lâm<br /> sàng của Bộ y tế bao gồm:<br /> + Sốt (> 37,50 C).<br /> + Loét miệng: vết loét đỏ hay phỏng nước<br /> đường kính 2-3 mm ở niêm mạc miệng, lợi, lưỡi,<br /> gây đau miệng, bỏ ăn, bỏ bú, tăng tiết nước bọt.<br /> + Phát ban dạng phỏng nước: Ở lòng bàn<br /> tay, lòng bàn chân, gối, mông.<br /> - Chẩn đoán bệnh TCM xác định khi có kết<br /> quả xét nghiệm RT-PCR hoặc phân lập có vi rút<br /> gây bệnh.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Bệnh nhân có bệnh lý nền mạn tính.<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Hồi cứu mô tả loạt ca.<br /> <br /> Phương pháp thu thập số liệu<br /> Dựa trên bệnh án lưu trữ.<br /> Mỗi bệnh nhi thuộc đối tượng nghiên cứu có<br /> một phiếu điều tra riêng.<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> Các chỉ số nghiên cứu<br /> <br /> Phân bố theo tuổi<br /> Bảng 2: Tuổi mắc bệnh<br /> <br /> Đánh giá các chỉ số sau:<br /> - Dịch tễ lâm sàng: tuổi, giới tính, dân tộc, địa<br /> điểm mắc bệnh, thời gian mắc bệnh theo tháng.<br /> - Chỉ số lâm sàng: thời gian phát hiện bệnh,<br /> các dấu hiệu thường gặp ban đầu trước khi vào<br /> viện, triệu chứng lâm sàng khi vào viện, phân bố<br /> theo độ, thời gian xuất hiện biến chứng sau khi<br /> vào viện, các dấu hiệu biến chứng, biến chứng<br /> thường gặp, tỷ lệ thời gian xuất hiện và các dấu<br /> hiệu biến chứng, kết quả điều trị.<br /> - Chỉ số cận lâm sàng: tìm hiểu thay đổi bạch<br /> cầu xét nghiệm lần đầu và tác nhân gây bệnh<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Theo phương pháp thống kê y học thông<br /> thường với sự hỗ trợ của phần mềm Medcalc,<br /> SPSS 11.5 và Microsoft Excel 2003.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng và cận lâm<br /> sàng, biến chứng và kết quả điều trị Bệnh<br /> tay chân miệng<br /> Phân bố theo giới<br /> Bảng 1: Tỷ lệ mắc bệnh theo giới<br /> Giới<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Tổng số<br /> <br /> n<br /> 464<br /> 281<br /> 745<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 62,3<br /> 37,7<br /> 100<br /> <br /> 2 = 44,462 p6 - ≤36<br /> >36 - ≤60<br /> >60<br /> Tổng số<br /> 2<br /> <br /> <br /> <br /> n<br /> 13<br /> 683<br /> 38<br /> 11<br /> 745<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 1,7<br /> 91,7<br /> 5,1<br /> 1,5<br /> 100<br /> <br /> = 1768,9 p