Tình hình ốm và sử dụng dịch vụ khám chữa bệnh của trẻ em dưới 5 tuổi ở 28 xã

Chia sẻ: Sunshine_6 Sunshine_6 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

89
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu đ-ợc tiến hành tại 28 xã trên 7 vùng sinh thái. 1457 bà mẹ có con dưới 5 tuổi đ-ợc phỏng vấn về các tr-ờng hợp ốm trong 2 tuần trước ngày điều tra (một năm tiến hành điều tra 4 đợt theo mùa) và tình hình sử dụng dịch vụ khám chữa bệnh. Các tác gi. đi đến kết luận sau: 1.Các triệu chứng / bệnh th-ờng gặp ở trẻ em ốm là nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính (NKHHCT), bệnh nhiễm trùng mắt, tiêu chảy, bệnh ngoài da, đau bụng không tiêu chảy… nói chung là...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tình hình ốm và sử dụng dịch vụ khám chữa bệnh của trẻ em dưới 5 tuổi ở 28 xã

TCNCYH 26 (6) - 2003 T×nh h×nh èm vµ sö dông dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh cña trÎ em d−íi 5 tuæi ë 28 x· NguyÔn ThÞ LuyÕn, Tr−¬ng ViÖt Dòng §¹i häc Y Hµ Néi Nghiªn cøu ®−îc tiÕn hµnh t¹i 28 x· trªn 7 vïng sinh th¸i. 1457 bµ mÑ cã con d−íi 5 tuæi ®−îc pháng vÊn vÒ c¸c tr−êng hîp èm trong 2 tuÇn tr−íc ngµy ®iÒu tra (mét n¨m tiÕn hµnh ®iÒu tra 4 ®ît theo mïa) vµ t×nh h×nh sö dông dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh. C¸c t¸c gi¶ ®i ®Õn kÕt luËn sau: 1.C¸c triÖu chøng / bÖnh th−êng gÆp ë trÎ em èm lµ nhiÔm khuÈn h« hÊp cÊp tÝnh (NKHHCT), bÖnh nhiÔm trïng m¾t, tiªu ch¶y, bÖnh ngoµi da, ®au bông kh«ng tiªu ch¶y… nãi chung lµ c¸c bÖnh nhiÔm khuÈn liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn vệ sinh môi trường (VSMT) kÐm. TÇn suÊt m¾c bÖnh ë trÎ em lµ 2 l−ît / n¨m. 2. ChØ cã 56% c¸c tr−êng hîp trÎ èm ®−îc kh¸m vµ ®iÒu trÞ t¹i c¸c c¬ së y tÕ, mét nöa trong sè nµy ®Õn c¸c c¬ së y tÕ t−, cßn l¹i lµ ®Õn c¸c c¬ së y tÕ c«ng céng: tr¹m y tÕ x·, y tÕ th«n…. C¸ch tù mua thuèc vÒ ch÷a vÉn cßn phæ biÕn. 3. C¸c lý do cã liªn quan ®Õn quyÕt ®Þnh chän n¬i kh¸m ch÷a bÖnh gồm: sù tiÖn lîi (gÇn nhµ), quen biÕt, tr×nh ®é chuyªn m«n tèt, th¸i ®é tèt vµ gi¸ c¶. 4. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn viÖc kh«ng sö dông hÖ thèng y tÕ c«ng céng: VÒ phÝa ng−êi cung cÊp dÞch vô y tÕ: thiÕu thuèc, thiÕu lßng tin (tr¹m y tÕ), thiÕu gi−êng, ®−êng xa (bÖnh viÖn)…. VÒ phÝa ng−êi sö dông: nghÒ nghiÖp, v¨n ho¸ cña c¸c bµ mÑ, nh÷ng bµ mÑ lµm nghÒ n«ng nghiÖp vµ cã v¨n ho¸ tõ cÊp II trë lªn cã xu h−íng ®−a con ®Õn c¸c c¬ së y tÕ c«ng céng. C¸c bµ mÑ lµm nghÒ phi n«ng nghiÖp vµ v¨n ho¸ thÊp tõ cÊp I trë xuèng cã xu h−íng sö dông dÞch vô y tÕ t− nh©n ®Ó ch÷a bÖnh cho trÎ. I. §Æt VÊn §Ò theo niªn gi¸m thèng kª n¨m 1999 [2] c¸c Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mÆc dï c¸c bÖnh cã tû lÖ m¾c vµ chÕt cao nhÊt: viªm ch−¬ng tr×nh ch¨m sãc søc khoÎ trÎ em ®· phæi, Øa ch¶y do nhiÔm trïng, suy dinh ®−îc chó träng, tû lÖ chÕt trÎ em vÉn cßn d−ìng …. −íc tÝnh cã kho¶ng 33% chÕt do cao [1]: 46 /1000 n¨m 1992 – 1993, chÕt NKHHCT vµ tiªu ch¶y lµ nguyªn nh©n g©y d−íi 5 tuæi lµ 80 (so víi 1000 trÎ sèng). tö vong gÇn mét nöa trong tæng sè chÕt trÎ Theo mét thèng kª cho thÊy [2]: nguyªn em. ViÖc t×m hiÓu t×nh h×nh èm ®au ë trÎ nh©n chÕt cña 11,6 triệu trÎ em d−íi 5 tuæi em vµ c¸ch xö trÝ khi èm ®au lµ cÇn thiÕt. ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn lµ: suy dinh V× vËy ®Ò tµi thùc hiÖn víi môc tiªu sau: d−ìng 54%, nhiÔm khuÊn h« hÊp cÊp tÝnh 1. T×m hiÓu t×nh h×nh èm vµ sö dông lµ 19%, chu sinh 18%, sëi 7%, sèt rÐt 5%, dÞch vô y tÕ cña trÎ em. cßn l¹i lµ c¸c bÖnh kh¸c. T¹i ViÖt Nam: 122
TCNCYH 26 (6) - 2003 2. X¸c ®Þnh c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: viÖc sö dông dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh cña TiÕn hµnh ®iÒu tra ngang: sö dông bé c¬ së y tÕ nhµ n−íc. c©u hái cña ®¬n vÞ CSSKB§ - Bé Y tÕ ®Ó ii. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p pháng vÊn trùc tiÕp bµ mÑ vÒ c¸c tr−êng nghiªn cøu hîp èm trong 2 tuÇn tr−íc ngµy ®iÒu tra 1. §èi t−îng nghiªn cøu: (mét n¨m tiÕn hµnh ®iÒu tra 4 ®ît theo 10 tØnh (B¾c C¹n, Qu¶ng Ninh, Phó mïa) vµ h×nh sö dông dÞch vô kh¸m ch÷a Thä, Ninh B×nh, Qu¶ng TrÞ, Kh¸nh Hoµ, bÖnh. §¾c L¾c, T©y Ninh, §ång Th¸p, CÇn Th¬) iii. KÕt qu¶ ®¹i diÖn cho c¸c vïng sinh th¸i ®−îc chän 1. T×nh h×nh èm ®au cña trÎ em vµ mét c¸ch cã chñ ®Ých. Mçi tØnh chän ngÉu nh©n d©n nhiªn mét huyÖn. Mçi vïng cã 4 x· ®−îc nghiªn cøu tõ 10 huyÖn nµy. Mçi x· chän ngÉu nhiªn cã hÖ thèng 200 hé gia ®×nh. Tæng sè cã 1457 hé cã trÎ d−íi 5 tuæi. C¸c bµ mÑ lµ ®èi t−îng pháng vÊn. B¶ng 1: Tû lÖ m¾c c¸c chøng, bÖnh (trong 8 tuÇn) BÖnh chøng bÖnh TrÎ em d−íi 5 tuæi Céng ®ång Nam N÷ Chung N % N % N % N % 1. NKHH(ARI) 117 36 98 38 215 37 1087 22,3 2. Tiªu ch¶y 19 6 23 9 42 7,5 344 7,1 3. BÖnh ngoµi da 16 5 23 9 39 7 516 10,6 4. BÖnh vÒ m¾t 41 13 27 11 68 12 898 18,5 5. Sèt dÞch 14 4 3 1 17 2,5 73 1,5 6. §au d¹ dµy 2 1 5 2 7 1,5 264 5,4 7. BÖnh kh¸c 117 35 53 30 170 32,5 1658 34,6 Tæng chøng bÖnh 326 255 581 4867 Sè l−ît m¾c bÖnh 272 56 216 44 488 100 4173 Sè ng−êi trong diÖn TD 27135 C¸c chøng bÖnh mµ trÎ em hay m¾c lµ: NKHHCT, bÖnh nhiÔm trïng m¾t, bÖnh ngoµi da, tiªu ch¶y vµ kh«ng kh¸c biÖt gi÷a nam vµ n÷ (p >0,05). ¦íc tÝnh sè l−ît èm trung b×nh mét trÎ m¾c trong n¨m: 3172: 1739 = 1,8 (2 l−ît). Sè l−ît ng−êi èm trong céng ®ång (gåm c¶ ng−êi lín vµ trÎ em): 4173 × 52: 8 = 27125 ¦íc tÝnh sè l−ît èm trung b×nh mét ng−êi d©n trong n¨m: 27125: 27125 = 1 l−ît. 123
TCNCYH 26 (6) - 2003 2. Ch¨m sãc trÎ èm theo t×nh tr¹ng bÖnh B¶ng 2: Sö dông dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh vµ t×nh tr¹ng bÖnh BÖnh/chứng bÖnh TrÎ em d−íi 5 tuæi Céng ®ång NhÑ Võa NÆng Chung ( 9 ngµy) n % n % n % n % n % Kh«ng ch÷a 9 3 2 2 1 1 12 2 115 3 Tù mua thuèc ch÷a 125 39 42 40 28 27 195 37 1733 37 Thuèc d©n gian, l¸ c©y 6 2 3 3 3 3 12 2 168 4 §Õn YTTB 4 1 3 3 3 3 10 2 81 2 Trạm y tế 66 21 17 17 7 7 91 17 606 13 Lang y 2 1 2 2 4 4 8 2 115 3 Y tÕ nh©n 91 28 20 20 29 28 141 27 1133 24 Ngo¹i tró BV 8 2 3 3 11 11 22 4 346 7 Néi tró BV 7 2 10 10 15 14 32 6 288 6 Kh¸c 3 1 11 1 3 3 7 2 69 1 Tæng 321 105 104 530 4654 Khi trÎ èm 37% c¸c tr−êng hîp tù mua §Õn tr¹m y tÕ: 21% khi bÖnh nhÑ, 17% thuèc vÒ ch÷a, 56% ®Õn víi c¸c c¬ së y tÕ khi bÖnh võa vµ 7% khi bÖnh nÆng. trong ®ã 27% ®Õn y tÕ t− nh©n, 17% ®Õn §Õn bÖnh viÖn: 4% khi bÖnh nhÑ, 13% tr¹m y tÕ x·, 10% ®Õn ®iÒu trÞ t¹i bÖnh khi bÖnh võa vµ bÖnh nhÑ. viÖn, 2% ®Õn y tÕ th«n. Sè Ýt c¸c tr−êng Nh− vËy bÖnh cµng nÆng, ®Õn bÖnh hîp ®iÒu trÞ b»ng thuèc d©n gian vµ t¹i c¸c viÖn cµng nhiÒu vµ cµng nhÑ ®Õn tr¹m y tÕ lang y, 2% kh«ng ®iÒu trÞ. C¸ch lùa chän cµng t¨ng. Cã thÓ cho r»ng chÊt l−îng n¬i kh¸m ch÷a bÖnh cho trÎ em nãi riªng dÞch vô quyÕt ®Þnh sù lùa chän vµ chÊt còng t−¬ng tù cho c¶ céng ®ång. l−îng KCB ë tr¹m y tÕ ch−a ®¸p øng nhu - Theo t×nh tr¹ng bÖnh: cÇu ng−êi d©n. §èi víi y tÕ t− nh©n kh«ng Khi trÎ èm nÆng cã 27% tù mua thuèc theo quy luËt vÒ chÊt l−îng mµ bÞ c¸c yÕu vÒ ch÷a, 63% c¸c tr−êng hîp ®Õn c¸c c¬ tè kh¸c chi phèi. së y tÕ trong ®ã 28% ®Õn y tÕ t− nh©n, 7% 3. Chi phÝ trùc tiÕp trung b×nh cho mét ®Õn tr¹m y tÕ th«n. Nh− vËy khi èm nÆng ®ît èm vµ kh¶ n¨ng chi tr¶ cña mét hé c¸c bµ mÑ ®−a con ®Õn c¸c c¬ së y tÕ gia ®×nh. nhiÒu h¬n, nhÊt lµ ®Õn bÖnh viÖn, sè c¸c tr−êng hîp ®Õn tr¹m y tÕ gi¶m h¬n. - §èi víi c¸c c¬ së y tÕ: 124
TCNCYH 26 (6) - 2003 B¶ng 3: Kh¶ n¨ng chi tr¶ cho KCB C¬ së ®iÒu trÞ Chi phÝ TB ± SE Tr¶ ngay Vay B¸n ®å MiÔn gi¶m N % N % N % N % Tù mua thuèc ch÷a 18.672± 1.715 184 95,8 5 2,6 1 0,5 2 1,0 Thuèc d©n gian, l¸ c©y 12.000± 6.932 12 100 1 11,1 §Õn YTTB 23.888±10.808 8 88,9 1 1 Tr¹m y tÕ x· 13.234±1.387 89 98 1 1,0 Lang y 44.250±22.694 8 100 Y tÕ t− nh©n 47.014±6.459 137 98,6 2 1,4 Ngo¹i tró bÖnh viÖn 76.886±16.518 20 91 1 4,5 1 4,5 Néi tró bÖnh viÖn 263.800±84.068 21 67,7 1 3,2 1 3,2 8 25,8 Tæng sè 480 95,0 10 2 3 0,6 12 2,4 Chi phÝ trung b×nh cho mét ®ît èm cña c¸c tr−êng hîp ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn lµ cao nhÊt, sau ®ã lµ y tÕ t− nh©n. §iÒu trÞ t¹i tr¹m y tÕ x· lµ rÎ nhÊt. 95% c¸c tr−êng hîp tr¶ ngay cho ®iÒu trÞ, 2,6% ph¶i ®i vay hoÆc b¸n ®å. ChØ cã 25,8% sè trÎ d−íi 5 tuæi ph¶i n»m ®iÒu trÞ néi tró t¹i bÖnh viÖn ®−îc miÔn gi¶m theo chÕ ®é cña Nhµ n−íc. 4. C¸c yÕu tè liªn quan ®Õn sù lùa chän n¬i KCB cña hé gia ®×nh B¶ng 4: Lý do lùa chän c¸ch xö trÝ khi bÞ èm: Tù mua thuèc vÒ ch÷a §Õn tr¹m y tÕ x· §Õn y tÕ t− nh©n TrÎ em Céng TrÎ em Céng TrÎ em Céng % ®ång % % ®ång % % ®ång % Tù ch÷a ®−îc 38 39 Ốm nÆng 5 2 2 2 0 3 Quen biÕt 15 14 15 15 33 34 Chuyªn m«n tèt 4 5 15 18 20 19 Th¸i ®é tèt 0 3 15 16 11 8 Gi¸ hîp lý 11 11 11 9 4 7 GÇn nhµ 19 18 24 26 29 24 Thêi gian thÝch hîp 3 2 7 6 2 4 §ì tèn kÐm 4 4 11 7 2 1 Céng 100 100 100 100 100 100 C¸c yÕu tè cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh sù lùa chän n¬i KCB lµ quen biÕt, tiÖn lîi (gÇn nhµ) vµ tr×nh ®é chuyªn m«n tèt. 125
TCNCYH 26 (6) - 2003 B¶ng 5: Lý do lµm hé gia ®×nh kh«ng KCB t¹i c¬ së y tÕ c«ng céng (tr¹m y tÕ vµ BV) Tr¹m y tÕ (%) BÖnh viÖn (%) TrÎ Céng TrÎ Céng em ®ång em ®ång 1. BÖnh nhÑ 54 1. BÖnh nhÑ 70 66 2. §i xa 4 7 2. §−êng xa khã ®i 6 7 3. Kh«ng tin t−ëng 7 7 3. Kh«ng ®ñ chi phÝ 3 4 4.ThiÕu thuèc 8 13 4. Kh«ng cã ng−êi ch¨m 1 2 5. Lµm viÖc kh«ng 3 4 5. BËn 2 5 th−êng xuyªn 6. Lý do kh¸c 15 15 6. ThiÕu gi−êng ®/trÞ 12 7. Ch÷a ë y tÕ t− gÇn 3 13 8. Ch÷a ë x· tiÖn h¬n 3 3 Tæng sè 100 100 100 100 C¸c lý do lµm c¸c bµ mÑ ®· kh«ng sö dông dÞch vô y tÕ c«ng céng gåm: - Tr¹m y tÕ: thiÕu thuèc, thiÕu lßng tin. - BÖnh viÖn: thiÕu gi−êng ®iÒu trÞ, ®−êng xa. 5. C¸c yÕu tè liªn quan ®Õn viÖc sö dông c¸c c¬ së y tÕ c«ng céng B¶ng 6: Mèi liªn quan nghÒ nghiÖp vµ sö dông y tÕ c«ng céng. C¬ së y tÕ Tæng sè Y tÕ c«ng céng Y tÕ t− nh©n N«ng nghiÖp 91 (42,3%) 215 Phi n«ng nghiÖp 43 (58,9%) 73 Tæng sè 154 134 288 OR = 1,95 (1,1 < OR < 3,45); p < 0,05. Nh÷ng bµ mÑ lµm nghÒ n«ng cã xu h−íng ®−a con ®Õn c¸c c¬ së y tÕ c«ng vµ c¸c bµ mÑ lµm nghÒ phi n«ng nghiÖp th−êng ®Õn c¬ së y tÕ t− nh©n. B¶ng 7: Mèi liªn quan gi÷a møc thu nhËp vµ sö dông y tÕ c«ng. Nhãm thu nhËp C¬ së y tÕ Tæng sè Y tÕ c«ng céng Y tÕ t− nh©n Tõ TB trë suèng 49 (36,6%) 85 (63,4%) 134 Trªn TB 52 (33,8%) 102 (66,2%) 154 Tæng sè 101 187 288 OR = 1,1 (0,68 < OR < 1,89); p < 0,05. 126
TCNCYH 26 (6) - 2003 Kh«ng cã sù kh¸c biÖt vÒ sö dông c¸c dÞch vô y tÕ gi÷a c¸c bµ mÑ cã thu nhËp kh¸c nhau. B¶ng 8: V¨n ho¸ mÑ vµ sö dông dÞch vô y tÕ c«ng NghÒ nghiÖp C¬ së y tÕ Tæng sè Y tÕ c«ng céng Y tÕ t− nh©n V¨n ho¸ thÊp 72 (53,7%) 62 (46,3%) 134 Kh«ng thÊp 107 (69,5%) 47 (30,5%) 154 Tæng sè 179 109 288 OR = 0,5 (0,31 < OR < 0,85); p < 0,01. vµ c¸c bÖnh cã liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn vÖ sinh kÐm…. C¸c bµ mÑ cã v¨n ho¸ kh«ng thÊp hay ®Õn c¬ së y tÕ c«ng hơn c¸c bµ mÑ v¨n ¦íc tÝnh mçi n¨m mét trÎ d−íi 5 tuæi èm ho¸ thÊp. 2 lÇn, cao h¬n so víi sè liÖu chung cña quÇn thÓ nghiªn cøu: 1 lÇn / n¨m. iv. Bµn LuËn ViÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh bÖnh tËt cña Khi trÎ èm, 37% c¸c tr−êng hîp tù mua céng ®ång cÇn ph¶i th«ng qua kh¸m bÖnh thuèc vÒ ch÷a, 56% ®Õn víi c¸c c¬ së y tÕ, theo mïa. §iÒu nµy gÇn nh− kh«ng thùc trong ®ã 27% ®Õn y tÕ t− nh©n, 17% ®Õn hiÖn ®−îc v× chi phÝ kh¸ tèn kÐm. §Ó kh¾c tr¹m y tÕ x·, 10% ®Õn ®iÒu trÞ t¹i bÖnh phôc ®iÒu nµy chóng t«i ¸p dông c¸c viÖn, 2% ®Õn y tÕ th«n. Sè Ýt c¸c tr−êng ph−¬ng ph¸p th«ng th−êng ë n−íc ngoµi lµ hîp ®iÒu trÞ b»ng thuèc d©n gian vµ dïng y pháng vÊn hé gia ®×nh vÒ t×nh h×nh èm ®au häc cæ truyÒn, 2% kh«ng ®iÒu trÞ. C¸ch lùa trong 2 tuÇn tr−íc ®iÒu tra, 4 ®ît trong n¨m chän n¬i kh¸m ch÷a bÖnh cho trÎ em nãi ®Ó cã sè liÖu ®¹i diÖn h¬n cho c¶ n¨m so riªng còng t−¬ng tù nh− trong quÇn thÓ víi c¸ch ®iÒu tra mét lÇn. C¸ch ®iÒu tra nghiªn cøu chung. nµy kh«ng ®−a ra sè liÖu vÒ m« h×nh bÖnh Khi trÎ èm nÆng kÐo dµi trªn 9 ngµy,vÉn tËt nh− c¸ch kh¸m l©m sµng, nh−ng còng cã 27% tù mua thuèc vÒ ch÷a, 28% ®Õn y ®−a ra mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh èm tÕ t− nh©n, trong khi ®ã chØ cã 7% ®Õn tr¹m vµ nhu cÇu ®−îc KCB cña céng ®ång, ®Æc y tÕ, 25% ®· ®Õn ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn, 3% biÖt lµ thu ®−îc th«ng tin vÒ viÖc sö dông ®Õn y tÕ th«n. Nh− vËy khi èm nÆng c¸c bµ còng nh− c¸ch øng xö víi c¸c dÞch vô mÑ cÇn ®Õn sù hç trî cña thÇy thuèc nhiÒu KCB. h¬n, nhÊt lµ ®Õn y tÕ t− vµ bÖnh viÖn, sè KÕt qu¶ ë b¶ng 1 cho thÊy: ë trÎ em c¸c tr−êng hîp èm nÆng ®Õn tr¹m y tÕ l¹i m¾c NKHHCT lµ cao nhÊt chiÕm 37% rÊt Ýt. Cã thÓ thÊy møc ®é ®¸p øng nhu cÇu trong tæng sè c¸c bÖnh / chøng bÖnh, sau KCB cho trÎ em cña TYTX cßn kh¸ h¹n ®ã lµ c¸c bÖnh nhiÔm trïng vÒ m¾t (9,2%), chÕ so víi y tÕ t− nh©n. bÖnh tiªu ch¶y (7%) vµ c¸c bÖnh ngoµi da. KÕt qu¶ nµy còng cã nhiÒu ®iÓm phï KÕt qu¶ nµy còng t−¬ng tù nh− tû lÖ m¾c hîp víi nghiªn cøu sö dông c¸c dÞch vô y bÖnh ë céng ®ång (c¶ ng−êi lín vµ trÎ em) tÕ vµ c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng cña nhiÒu t¸c vµ lµ ®Æc tr−ng cho t×nh h×nh bÖnh tËt ë gi¶ kh¸c [4, 5, 7]. Cho dï chi phÝ trùc tiÕp c¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn: bÖnh nhiÔm trïng trung b×nh cho mét ®ît èm khi c¸c bµ mÑ 127
TCNCYH 26 (6) - 2003 mang con ®Õn tr¹m y tÕ lµ thÊp nhÊt, sau thÊp. ViÖc kh«ng kh¸m bÖnh vµ tù mua ®ã lµ c¸ch tù mua thuèc vÒ ch÷a. §iÒu trÞ thuèc vÒ ch÷a cho trÎ em chøa ®ùng nguy t¹i bÖnh viÖn chi tr¶ lµ cao nhÊt, sau ®ã lµ c¬ sö dông thuèc kh«ng an toµn, kh«ng ®Õn y tÕ t− nh©n…. hiÖu qu¶. CÇn cã ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc VÒ kh¶ n¨ng chi tr¶ cho ®iÒu trÞ, 95% cho bµ mÑ c¸ch ch÷a bÖnh cho trÎ t¹i nhµ. c¸c tr−êng hîp cã kh¶ n¨ng tr¶ ngay, 2% v. KÕt LuËn ph¶i ®i vay; 0,4% ph¶i b¸n ®å ®¹c ®Ó lÊy - C¸c triÖu chøng / bÖnh th−êng gÆp ë tiÒn ®iÒu trÞ vµ 2,5% tr−êng hîp ®−îc miÔn trÎ em èm lµ: NKHHCT, bÖnh nhiÔm trïng gi¶m. §iÒu nµy cho thÊy chÝnh s¸ch miÔn m¾t, tiªu ch¶y, bÖnh ngoµi da, ®au bông phÝ KCB cho trÎ em ch−a thùc hiÖn ®Çy ®ñ. kh«ng tiªu ch¶y… nãi chung lµ c¸c bÖnh Khi ®Õn c¸c c¬ së y tÕ t− nh©n møc chi nhiÔm khuÈn liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn phÝ KCB trung b×nh t¹i ®©y l¹i cao, chØ thÊp VSMT kÐm. TÇn suÊt m¾c bÖnh ë trÎ em lµ h¬n ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn, n¬i mµ ngoµi 2 l−ît / n¨m. tiÒn thuèc ng−êi d©n ph¶i chi tr¶ cho mét - ChØ cã 56% c¸c tr−êng hîp trÎ èm sè dÞch vô kh¸c: xÐt nghiÖm, gi−êng…§iÒu ®−îc kh¸m vµ ®iÒu trÞ t¹i c¸c c¬ së y tÕ, nµy cã thÓ hiÓu chi phÝ ®iÒu trÞ ch−a ph¶i lµ mét nöa trong sè nµy lµ ®Õn c¸c c¬ së y tÕ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó ng−êi d©n lùa chän t−, cßn l¹i lµ ®Õn c¸c c¬ së y tÕ c«ng céng: n¬i KCB. tr¹m y tÕ x·, bÖnh viÖn, y tÕ th«n….c¸ch T×m hiÓu vÒ lý do lùa chän n¬i kh¸m xö lý mua thuèc vÒ ch÷a vẫn cßn phæ biÕn. ch÷a bÖnh, c¸c lý do lùa chọn n¬i KCB cho - C¸c lý do liªn quan ®Õn quyÕt ®Þnh trÎ em vµ cho c¶ céng ®ång t−¬ng tù nhau viÖc chän n¬i kh¸m ch÷a bÖnh gåm: sù vµ c¸c lý do ®−îc kÓ ra lµ: sù tiÖn lîi (gÇn tiÖn lîi (gÇn nhµ), quen biÕt, tr×nh ®é nhµ), quen biÕt, chuyªn m«n, th¸i ®é tèt. chuyªn m«n tèt, th¸i ®é phôc vô, gi¸ c¶. §iÒu nµy còng phï hîp víi kÕt qu¶ nghiªn C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn viÖc kh«ng sö cøu tr−íc ®©y cña NguyÔn §øc An, dông y tÕ c«ng céng thuéc vÒ hai phÝa: O.Kayode, Tr−¬ng ViÖt Dòng vµ céng sù - VÒ phÝa ng−êi cung cÊp dÞch vô y tÕ: (1995) [5]. thiÕu thuèc, thiÕu lßng tin (tr¹m y tÕ), thiÕu T×m hiÓu vÒ sö dông dÞch vô y tÕ theo gi−êng bÖnh, ®−êng xa (bÖnh viÖn)….. t×nh tr¹ng bÖnh cã thÓ thÊy chÊt l−îng dÞch - VÒ phÝa ng−êi sö dông: nghÒ nghiÖp, vô quyÕt ®Þnh sù lùa chän mét khi bÖnh v¨n ho¸ cña c¸c bµ mÑ, nh÷ng bµ mÑ lµm kh¸ nÆng ®Õn bÖnh viÖn nhiÒu h¬n, ®Õn nghÒ n«ng nghiÖp vµ cã v¨n ho¸ tõ cÊp II tr¹m y tÕ Ýt h¬n vµ ng−îc l¹i. §èi víi nh÷ng trë lªn cã xu h−íng ®−a con tíi c¸c c¬ së y tr−êng hîp ®Õn y tÕ t− vµ tù mua thuèc tÕ c«ng céng. C¸c bµ mÑ lµm nghÒ phi ®iÒu trÞ kh«ng theo quy luËt nµy, tû lÖ ®Õn y n«ng nghiÖp (chñ yÕu) vµ v¨n ho¸ tõ cÊp I tÕ t− vµ tù mua thuèc kh«ng kh¸c nhau ®èi trë xuèng cã xu h−íng sö dông c¸c dÞch vô víi tr−êng hîp èm nÆng vµ èm nhÑ. y tÕ t− nh©n. C¸c lý do khiÕn c¸c bµ mÑ kh«ng ®em Tµi LiÖu Tham Kh¶o con ®Õn kh¸m bÖnh t¹i tr¹m y tÕ vµ bÖnh 1. F. Favereau & Associes: Health viÖn lµ do t×nh tr¹ng bÖnh (nhÑ), ®−êng xa. Care Hand book. Vol. 6.1.Vietnam 1995 – Riªng ë tr¹m y tÕ c¸c lý do ®−îc kÓ ®Õn 1996. p.12-33 cßn lµ: thiÕu thuèc, chÊt l−îng ®iÒu trÞ 128
TCNCYH 26 (6) - 2003 2. Bé Y tÕ, Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m 1999, 2000, 2001. 3. Bé Y tÕ (1996): Ch−¬ng tr×nh phßng chèngviªm phæi trÎ em. Tµi liÖu huÊn luyÖn dïng cho tuyÕn tØnh, huþÖn. Hµ Néi, 4. Bïi Thanh T©m: Mèi quan hÖ cung cÇu vÒ c¸c dÞch vô y tÕ ë mét sè huyÖn ®ång b»ng trong thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng. T¹p chÝ Ho¹t ®éng khoa häc th¸ng 12/1994. Tr.27-34 5. UNICEF-BYT, NguyÔn §øc An. O.Kayode, Tr−¬ng ViÖt Dòng vµ céng sù (1996): A study on factors infuencing Health services utlization by households. B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu cña Dù ¸n CSSKB§, BYT; Hµ Néi. 6. Vô Tæ chøc c¸n bé – Bé Y TÕ: B¸o c¸o ®iÒu tra 20 x· ë huyÖn Tø Léc, n¨m 1999. 7. Tr−¬ng ViÖt Dòng, NguyÔn Thanh T©m, Gill Tipping & M. Segall (1995): ChÊt l−îng dÞch vô y tÕ c«ng vµ quyÕt ®Þnh cña gia ®×nh trong y tÕ t¹i 4 x· n«ng th«n tØnh Qu¶ng Ninh, ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n Y häc Hµ Néi, 1995. Summary Health status and health services utilization of children under 5 in 28 communes The study was conducted at 28 communes sampled from 7 geographical areas. 1457 children under five were monitored 4 times per year for 2 years. The authors showed that: 1. The common disease/symtoms in children were as follows: Acute respiratory infections, eyes infections, diarrhoea, skin infections.... It seems to be related with poor environmental conditions. The average episode of illness in children under 5 is estimated 2 times per year. 2. Only 56% of cases used CHSs, Hospitals, VHWs... Self medication is still common. 3. The determinants for health service utilization are: Convenient, habit, skill of health workers, attitude of health workers, price. 4. The barriers preventing utilization of public facilities are: Lacking of drugs, unbelief, lacking of beds, long distance...and occupation, educational background of mothers. Farmer and high educated mothers have tendentions of using public health services. Whereas the non-farmer and low educated mothers more frequently used private health services. 129