Tính phức tạp của biến đổi kinh tế xã hội qua khảo sát hộ gia đình nông thôn tại một số vùng khó khăn - Nguyễn Thanh Liêm

55 Xã hội học, số 3 - 2009<br /> <br /> TÝnh phøc t¹p cña biÕn ®æi kinh tÕ x· héi<br /> qua kh¶o s¸t hé gia ®×nh n«ng th«n<br /> t¹i mét sè vïng khã kh¨n<br /> <br /> NguyÔn Thanh Liªm * F<br /> 0<br /> P<br /> T<br /> 1<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1. Giíi thiÖu<br /> C¸c b¸o c¸o kinh tÕ x· héi gÇn ®©y ®Òu kh¼ng ®Þnh ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh<br /> tùu lín trong c«ng cuéc xãa ®ãi gi¶m nghÌo, ®¹t ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn cao, cã nh÷ng ph¶n<br /> øng kÞp thêi víi khñng ho¶ng vµ cã cam kÕt tèt tõ ChÝnh phñ cho c«ng cuéc ph¸t triÓn ®Êt<br /> n­íc c¶ vÒ kinh tÕ lÉn x· héi. Kinh nghiÖm lÞch sö cho thÊy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lu«n cã “gi¸”<br /> cña nã vµ cÇn chÊp nhËn mét sè yÕu tè tiªu cùc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Ó ®¹t ®­îc møc<br /> ph¸t triÓn cao h¬n. Gia t¨ng bÊt b×nh ®¼ng kinh tÕ, gia t¨ng bÊt b×nh ®¼ng gi÷a n«ng th«n vµ<br /> ®« thÞ, hay gia t¨ng bÊt b×nh ®¼ng trong tiÕp cËn dÞch vô y tÕ lµ nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh vÉn<br /> th­êng ®­îc nh¾c ®Õn. Tuy r»ng ®©y lµ nh÷ng tÊt yÕu khã tr¸nh khái ®Ó ®¹t ®­îc møc ph¸t<br /> triÓn cao h¬n nh­ng còng cÇn nhËn ra vµ dù b¸o nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña qu¸ tr×nh ph¸t<br /> triÓn, nhÊt lµ nh÷ng t¸c ®éng chØ x¶y ra sau mét thêi gian dµi, nh»m gi¶m thiÓu vµ s½n sµng<br /> øng phã víi nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc nµy mµ vÉn ®¹t ®­îc møc ph¸t triÓn cao h¬n.<br /> Bµi viÕt nµy sö dông sè liÖu tõ cuéc ®iÒu tra nhiÒu vßng “§¸nh gi¸ t¸c ®éng cña §iÖn<br /> khÝ hãa N«ng th«n” nh»m chØ ra tÝnh phøc t¹p cña qu¸ tr×nh biÕn ®æi kinh tÕ x· héi vµ<br /> nh÷ng ¶nh h­ëng cña nã t¹i mét sè vïng n«ng th«n nghÌo t¹i 7 tØnh trªn toµn quèc1. C¸c P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ph©n tÝch trong bµi tËp trung vµo viÖc so s¸nh vµ ph©n tÝch xu h­íng qua ba n¨m kh¶o<br /> s¸t 2002, 2005 vµ 2008. §Ó cã ®­îc nh÷ng so s¸nh chÝnh x¸c vµ h¹n chÕ nh÷ng ¶nh h­ëng<br /> do viÖc ng­êi tr¶ lêi kh«ng tiÕp tôc tham gia nghiªn cøu trong nh÷ng n¨m tiÕp theo, c¸c<br /> ph©n tÝch trong phÇn nµy vµ phÇn tiÕp theo chØ dùa trªn nh÷ng ng­êi cã tham gia pháng<br /> vÊn trong c¶ 3 n¨m.<br /> 2. Nh÷ng biÕn ®æi vÒ nhµ ë vµ ®iÒu kiÖn sèng cña hé gia ®×nh<br /> Nh×n chung cã thÓ thÊy ®iÒu kiÖn sèng cña c¸c hé gia ®×nh ®· cã sù c¶i thiÖn, th«ng<br /> qua sù thay ®æi vÒ kiÓu lo¹i nhµ ë cña c¸c gia ®×nh, nguån n­íc sö dông, lo¹i nhµ vÖ sinh<br /> ®ang sö dông vµ c¸ch xö lý r¸c th¶i cña c¸c hé gia ®×nh.<br /> a. Së h÷u nhµ vµ lo¹i nhµ<br /> Nhµ ë lµ mét trong nh÷ng chØ b¸o quan träng nãi lªn ®êi sèng cña ng­êi d©n; nã<br /> kh«ng chØ cho biÕt t×nh tr¹ng nghÌo khæ mµ cßn cã nh÷ng t¸c ®éng gi¸n tiÕp kh¸c nh­ b¶o<br /> vÖ søc kháe cho ng­êi d©n. C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy ®¹i sè ng­êi d©n t¹i ®Þa bµn<br /> nghiªn cøu së h÷u c¨n nhµ mµ hä ®ang ë.<br /> C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch lo¹i nhµ cho thÊy nh÷ng c¶i thiÖn râ rÖt qua thêi gian vÒ ®iÒu<br /> kiÖn nhµ ë cña ng­êi d©n t¹i c¸c ®Þa bµn kh¶o s¸t. C¸c thay ®æi râ rÖt nhÊt thÓ hiÖn ë tØ lÖ<br /> <br /> *<br /> TS. ViÖn X· héi häc<br /> 1<br /> B¶y tØnh nµy bao gåm Hµ Giang, §iÖn Biªn, Hßa B×nh, Qu¶ng B×nh, Qu¶ng Nam, §¨kl¨k vµ Sãc<br /> Tr¨ng.<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 56 Tính phức tạp của biến đổi kinh tế xã hội qua khảo sát...<br /> <br /> nhµ ®¬n s¬ gi¶m trong khi tØ lÖ nhµ kiªn cè mét tÇng vµ nhiÒu tÇng ®Òu t¨ng qua c¸c n¨m<br /> kh¶o s¸t. Qua mçi ®ît kh¶o s¸t, tØ lÖ nhµ ®¬n s¬ ®· gi¶m ®i gÇn mét nöa: tØ lÖ nhµ ®¬n s¬<br /> n¨m 2002 lµ 22% ®· gi¶m xuèng cßn 13% vµo n¨m 2005 vµ ®Õn n¨m 2008 chØ cßn lµ 6%.<br /> §©y lµ nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng mõng cña c¸c ch­¬ng tr×nh xãa ®ãi gi¶m nghÌo t¹i ®Þa bµn<br /> c¸c tØnh miÒn nói vµ khã kh¨n. TØ lÖ hé gia ®×nh cã nhµ kiªn cè mét tÇng t¨ng tõ 15% vµo<br /> n¨m 2002 lªn 18% vµo n¨m 2005 vµ lªn 27% vµo n¨m 2008.<br /> Tuy c¸c kÕt qu¶ cho thÊy nh÷ng c¶i thiÖn ®¸ng mõng trong ®iÒu kiÖn nhµ ë cña ng­êi<br /> d©n, cÇn nhËn thÊy r»ng tØ lÖ hé gia ®×nh cã nhµ m¸i l¸ khung gç vµ nhµ b¸n kiªn cè vÉn<br /> cßn cao: h¬n hai phÇn ba d©n sè t¹i ®Þa bµn kh¶o s¸t vÉn sèng trong nhµ thuéc d¹ng b¸n<br /> kiªn cè cho ®Õn ®¬n s¬.<br /> BiÓu 1: Lo¹i nhµ chÝnh ®ang ë cña ng­êi d©n qua thêi gian (%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> b. §iÒu kiÖn sèng: nguån n­íc, nhµ vÖ sinh vµ xö lý r¸c<br /> Nguån cung cÊp n­íc chÝnh cña hé gia ®×nh mÆc dï cã thay ®æi qua c¸c n¨m kh¶o s¸t<br /> nh­ng ®ã lµ nh÷ng thay ®æi nhá vµ kh«ng t¹o ra sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ. Nguån cung cÊp<br /> n­íc chñ yÕu cña c¸c hé gia ®×nh lµ n­íc giÕng khi cã tíi gÇn hai phÇn ba sè hé sö dông<br /> nguån nµy. N¨m 2008, tØ lÖ hé gia ®×nh sö dông n­íc giÕng lµ 65%, trong ®ã giÕng cã<br /> thµnh x©y vµ giÕng khoan lµ 36% vµ giÕng ®µo, kh«ng cã thµnh x©y vµ n­íc m­a lµ 29%.<br /> Qua c¶ ba thêi ®iÓm kh¶o s¸t, tØ lÖ sè hé ®­îc sö dông n­íc m¸y lµ rÊt thÊp; 5% vµo n¨m<br /> 2002, 7% vµo n¨m 2005 vµ thËm chÝ gi¶m xuèng cßn 4% vµo n¨m 2008.<br /> TØ lÖ hé sö dông c¸c nguån n­íc tù nhiªn nh­ n­íc s«ng, hå, ao, suèi t­¬ng ®èi cao: cã<br /> ®Õn mét phÇn n¨m sè hé t¹i c¸c ®iÓm kh¶o s¸t sö dông nguån n­íc nµy. C¸c kÕt qu¶ nµy<br /> cho thÊy ®iÒu kiÖn sèng cña ng­êi d©n t¹i c¸c ®Þa bµn kh¶o s¸t cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n.<br /> RÊt nhiÒu b»ng chøng thùc nghiÖm ®· cho thÊy viÖc sö dông c¸c nguån n­íc nh­ vËy<br /> tiÒm Èn nh÷ng nguy c¬ rÊt lín vÒ bÖnh tËt, ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn søc kháe thÓ chÊt cña<br /> ng­êi d©n.<br /> B¶ng 1: Nguån cung cÊp n­íc chÝnh cña hé gia ®×nh (%)<br /> <br /> 2002 2005 2008<br /> Vßi n­íc m¸y riªng 2 3 3<br /> Vßi n­íc m¸y c«ng céng 4 4 1<br /> GiÕng cã thµnh x©y, giÕng khoan 37 36 36<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Thanh Liêm 57<br /> <br /> GiÕng ®µo, kh«ng thµnh x©y, n­íc m­a 26 27 29<br /> N­íc tù nhiªn: s«ng, hå, ao, suèi 22 20 20<br /> Kh¸c 9 10 11<br /> Tæng céng 100 100 100<br /> n 1,108 1,097 1,103<br /> <br /> <br /> Mét yÕu tè kh¸c thÓ hiÖn ®iÒu kiÖn sèng cña ng­êi d©n vµ cã thÓ t¹o ra nh÷ng ¶nh<br /> h­ëng rÊt lín ®Õn søc kháe ng­êi d©n lµ lo¹i nhµ vÖ sinh. T¹i ®Þa bµn kh¶o s¸t, lo¹i nhµ<br /> vÖ sinh phæ biÕn nhÊt lµ hè xÝ ®¬n gi¶n, vµ tØ lÖ sö dông lo¹i nhµ vÖ sinh nµy cã xu h­íng<br /> t¨ng lªn ®«i chót: tØ lÖ hé gia ®×nh sö dông hè xÝ ®¬n gi¶n vµo n¨m 2002 lµ 66%, t¨ng lªn<br /> 70% vµo n¨m 2005 vµ gi÷ nguyªn ë tØ lÖ ®ã vµo n¨m 2008.<br /> KÕt qu¶ ®¸ng chó ý nhÊt lµ trong khi tû lÖ hé gia ®×nh sö dông c¸c lo¹i nhµ vÖ sinh<br /> kh¸c t¨ng hoÆc gi¶m kh«ng ®¸ng kÓ th× tØ lÖ sö dông hè xÝ tù ho¹i cã xu h­íng t¨ng rÊt râ<br /> rÖt qua c¸c thêi kú kh¶o s¸t; vµo n¨m 2002 míi chØ cã 3% sè hé gia ®×nh sö dông hè xÝ tù<br /> ho¹i nh­ng con sè nµy ®· t¨ng lªn 9% vµo n¨m 2005 vµ tiÕp tôc t¨ng lªn 16% vµo n¨m<br /> 2008. §©y lµ mét kÕt qu¶ ®¸ng mõng, thÓ hiÖn ®iÒu kiÖn sèng ®ang ®­îc c¶i thiÖn theo<br /> h­íng hiÖn ®¹i hãa cña ng­êi d©n. Tuy nhiªn, tØ lÖ sö dông c¸c lo¹i nhµ vÖ sinh hiÖn ®¹i vµ<br /> hîp vÖ sinh vÉn cßn thÊp vµ cßn nhiÒu viÖc ph¶i trong nh»m khuyÕn khÝch ng­êi d©n, ®Æc<br /> biÖt lµ nhãm ®a sè ®ang sö dông hè xÝ ®¬n gi¶n, chuyÓn sang sö dông c¸c lo¹i nhµ vÖ sinh<br /> hîp vÖ sinh h¬n nh­ hè xÝ hai ng¨n hoÆc tù ho¹i.<br /> B¶ng 2: KiÓu nhµ vÖ sinh cña hé gia ®×nh (%)<br /> <br /> 2002 2005 2008<br /> CÇu tâm, ao th¶ c¸ 5.38 4.39 6.52<br /> S«ng, m­¬ng 4.97 3.51 3.91<br /> Hè xÝ ®¬n gi¶n 66.19 69.59 69.78<br /> Hè xÝ hai ng¨n 14.42 12.38 11.63<br /> Hè xÝ tù ho¹i 3.35 9.06 15.65<br /> Kh¸c 5.69 1.07 1.50<br /> Tæng céng 100 100 100<br /> n 985 1,026 997<br /> <br /> <br /> Xö lý r¸c lµ mét vÊn ®Ò ®ang nhËn ®­îc ngµy cµng nhiÒu sù quan t©m do nh÷ng t¸c<br /> ®éng m«i tr­êng ®ang trë nªn râ nÐt. C¸ch xö lý r¸c kh«ng chØ dÉn ®Õn nh÷ng t¸c ®éng<br /> m«i tr­êng mµ cßn ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi søc kháe ng­êi d©n. H¬n n÷a, nã cßn thÓ hiÖn<br /> møc ®é v¨n minh cña ng­êi d©n vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm víi céng ®ång. C¸c kÕt qu¶ ph©n<br /> tÝch cho thÊy kh«ng cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ gi÷a ba thêi ®iÓm kh¶o s¸t trong c¸ch thøc<br /> xö lý r¸c th¶i cña ng­êi d©n. Trong ba n¨m tiÕn hµnh kh¶o s¸t, h×nh thøc xö lý r¸c phæ<br /> biÕn nhÊt cña c¸c hé gia ®×nh vÉn lµ ®èt ch¸y hoÆc ch«n víi kho¶ng 80% sè hé xö lý r¸c<br /> theo ph­¬ng thøc nµy. ViÖc thu gom r¸c lµ mét kh¸i niÖm xa l¹ ë ®Þa bµn c¸c vïng kh¶o<br /> s¸t do nhiÒu nguyªn nh©n nh­ ®iÒu kiÖn ®i l¹i xa x«i, d©n c­ ph©n t¸n vµ ®iÒu kiÖn kinh<br /> tÕ cßn nghÌo. §iÒu ®¸ng tiÕc lµ cã mét tØ lÖ lín (gÇn nh­ ®a sè) trong sè c¸c hé cßn l¹i<br /> ch­a cã ý thøc tèt vÒ vÖ sinh m«i tr­êng, cã h×nh thøc xö lý r¸c tïy tiÖn vµ kh«ng hîp vÖ<br /> sinh mµ hai h×nh thøc chÝnh lµ vøt lung tung hoÆc ®æ xuèng s«ng, hå, ao. N¨m 2008, cã<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 58 Tính phức tạp của biến đổi kinh tế xã hội qua khảo sát...<br /> <br /> 8% sè hé vøt r¸c lung tung vµ 7% sè hé ®æ xuèng s«ng, hå, ao. Mét ®iÓm rÊt ®¸ng l­u ý ë<br /> ®©y lµ ®æ r¸c xuèng s«ng, hå, ao tuy cßn chiÕm tû lÖ nhá nh­ng cã xu h­íng t¨ng lªn râ<br /> rÖt qua c¸c n¨m kh¶o s¸t.<br /> B¶ng 3: C¸ch xö lý r¸c th¶i chñ yÕu cña hé gia ®×nh (%)<br /> <br /> 2002 2005 2008<br /> Cã ng­êi thu gom 1.90 1.08 0.91<br /> §èt ch¸y hoÆc ch«n 78.70 78.57 81.00<br /> §æ xuèng s«ng, hå, ao 3.61 5.33 6.73<br /> Vøt lung tung 10.65 7.05 8.09<br /> Sö dông lµm ph©n 4.24 7.69 2.82<br /> Kh¸c 0.90 0.27 0.45<br /> Total 100.00 100.00 100.00<br /> n 1,108 1,106 1,100<br /> <br /> 3. T×nh tr¹ng søc kháe<br /> a. T×nh tr¹ng søc kháe so víi 2 n¨m tr­íc<br /> Theo ng­êi tr¶ lêi tù ®¸nh gi¸, søc kháe cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh hä t¹i thêi<br /> ®iÓm pháng vÊn so víi hai n¨m tr­íc ®ã nh×n chung lµ t­¬ng ®èi tèt. Kho¶ng trªn d­íi<br /> mét nöa sè ng­êi tr¶ lêi cho r»ng søc kháe cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh hä nh×n<br /> chung vÉn nh­ cò vµ tõ mét phÇn t­ ®Õn trªn mét phÇn ba sè ng­êi ®­îc hái cho r»ng søc<br /> kháe cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh hä nh×n chung tèt h¬n 2 n¨m tr­íc ®ã. ChØ cã<br /> kho¶ng mét phÇn n¨m sè ng­êi ®­îc hái cho r»ng søc kháe cña c¸c thµnh viªn trong gia<br /> ®×nh hä nh×n chung kÐm h¬n so víi 2 n¨m tr­íc ®ã.<br /> So s¸nh gi÷a c¸c n¨m cã thÓ thÊy søc kháe tù ®¸nh gi¸ cña c¸c thµnh viªn trong hé<br /> gia ®×nh n¨m 2005 d­êng nh­ tèt h¬n so víi n¨m 2002, thÓ hiÖn qua tØ lÖ tù ®¸nh gi¸ søc<br /> kháe tèt h¬n cao h¬n (42% n¨m 2005 so víi 32% n¨m 2002) trong khi tØ lÖ ®¸nh gi¸ søc<br /> kháe kÐm h¬n lµ t­¬ng ®­¬ng (®Òu b»ng 15%). Theo tù ®¸nh gi¸, t×nh tr¹ng søc kháe cña<br /> c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh n¨m 2008 so víi c¸c n¨m kh¶o s¸t tr­íc ®ã lµ kÐm nhÊt thÓ<br /> hiÖn qua tØ lÖ ®¸nh gi¸ søc kháe tèt h¬n cña n¨m 2008 thÊp h¬n h¼n so víi c¸c n¨m tr­íc<br /> (27% n¨m 2008 so víi 32% n¨m 2002 vµ 42% n¨m 2005) trong khi tØ lÖ ®¸nh gi¸ søc kháe<br /> kÐm h¬n cña n¨m 2008 l¹i cao h¬n so víi c¸c n¨m tr­íc (20% n¨m 2008 so víi 15% n¨m<br /> 2002 vµ 2005).<br /> BiÓu 2: Tù ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng søc kháe hiÖn t¹i cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh so víi 2 n¨m<br /> tr­íc thêi ®iÓm kh¶o s¸t (%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Thanh Liêm 59<br /> <br /> b. T×nh tr¹ng èm ®au<br /> T×nh tr¹ng søc kháe cña ng­êi d©n t¹i c¸c ®Þa bµn kh¶o s¸t cßn ®­îc ®¸nh gi¸ dùa<br /> trªn mét chØ b¸o kh¸c lµ tØ lÖ hé gia ®×nh cã ng­êi èm ®Õn møc ph¶i nghØ viÖc hoÆc nghØ<br /> häc trong th¸ng tr­íc thêi ®iÓm kh¶o s¸t. C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch thu ®­îc trong phÇn nµy<br /> còng gièng víi c¸c kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ dùa trªn viÖc tù ®¸nh gi¸ søc kháe trong phÇn tr­íc.<br /> T×nh tr¹ng søc kháe cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh vµo n¨m 2008 kÐm h¬n h¼n so víi<br /> n¨m 2005 thÓ hiÖn qua tØ lÖ hé gia ®×nh cã ng­êi èm ®au trong th¸ng tr­íc thêi ®iÓm<br /> kh¶o s¸t trong n¨m 2008 cao h¬n h¼n so víi n¨m 2005 (48% so víi 31%).<br /> BiÓu 3: TØ lÖ hé gia ®×nh cã nguêi èm ®Õn møc ph¶i nghØ trong th¸ng tr­íc thêi ®iÓm kh¶o s¸t (%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 4. Thêi gian lµm viÖc nhµ vµ vui ch¬i gi¶i trÝ<br /> a. Thêi gian lµm viÖc nhµ<br /> Trong mét sè c«ng viÖc nhµ phæ biÕn gåm nÊu ¨n, kiÕm cñi hay nhiªn liÖu, giÆt quÇn<br /> ¸o, g¸nh n­íc vµ ®Ëp lóa xay thãc nghiÒn ng«, ng­êi d©n dµnh t­¬ng ®èi Ýt thêi gian h¬n<br /> cho viÖc nÊu ¨n. Trung b×nh mét ngµy, ng­êi d©n dµnh 179 phót, 142 phót, vµ 133 phót<br /> cho viÖc nÊu ¨n vµo c¸c n¨m 2002, 2005 vµ 2008. Cã thÓ thÊy thêi gian dµnh cho c«ng viÖc<br /> nÊu ¨n ®· gi¶m t­¬ng ®èi ®¸ng kÓ qua c¸c thêi ®iÓm kh¶o s¸t. Víi c¸c c«ng viÖc nhµ kh¸c,<br /> xu h­íng gi¶m dÇn thêi gian dµnh cho c¸c c«ng viÖc nhµ còng thÓ hiÖn râ tuy kh«ng gi¶m<br /> nhanh nh­ trong viÖc nÊu ¨n. Cïng víi viÖc sö dông ®iÖn t¨ng nh­ ®· thÊy trong phÇn<br /> tr­íc, c¸c kÕt qu¶ nµy gîi ý r»ng ®iÖn cã thÓ lµ mét yÕu tè gãp phÇn lµm gi¶m thêi gian<br /> lµm c¸c c«ng viÖc nhµ cho ng­êi d©n. §iÒu nµy cã thÓ gãp phÇn gióp ng­êi d©n cã ®­îc<br /> nhiÒu thêi gian h¬n cho vui ch¬i gi¶i trÝ, n©ng cao ®êi sèng tinh thÇn, n©ng cao chÊt l­îng<br /> sèng cña hä.<br /> BiÓu 4: Thêi gian lµm mét sè viÖc nhµ phæ biÕn (phót/ngµy)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 60 Tính phức tạp của biến đổi kinh tế xã hội qua khảo sát...<br /> <br /> b. Thêi gian vui ch¬i gi¶i trÝ<br /> §óng víi dù ®o¸n ë trªn, thêi gian trung b×nh dµnh cho gi¶i trÝ cña c¸c thµnh viªn<br /> trong hé gia ®×nh t¨ng qua c¸c thêi ®iÓm kh¶o s¸t. BiÓu 5 cho thÊy râ thêi gian dµnh cho<br /> c¸c ho¹t ®éng gi¶i trÝ nãi chung (xem TV, ®i ch¬i, ®äc s¸ch, ...) t¨ng rÊt nhanh. Vµo n¨m<br /> 2002, trung b×nh mçi hé gia ®×nh sö dông 104 phót mét tuÇn (gÇn 2 tiÕng) cho c¸c ho¹t<br /> ®éng gi¶i trÝ nãi chung nh­ng con sè nµy ®· t¨ng lªn 196 phót mét tuÇn (h¬n 3 tiÕng) vµo<br /> n¨m 2005 vµ t¨ng gÇn gÊp ®«i lªn 379 phót mét tuÇn (h¬n 6 tiÕng) vµo n¨m 2008.<br /> Tuy nhiªn, kh«ng nhÊt thiÕt lµ thêi gian dµnh cho ho¹t ®éng gi¶i trÝ t¨ng lªn th× thêi<br /> gian dµnh cho tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng gi¶i trÝ ®Òu t¨ng; khi cã nhiÒu thêi gian h¬n, ng­êi sö<br /> dông cã thÓ dµnh nhiÒu h¬n cho mét ho¹t ®éng nµy vµ Ýt thêi gian h¬n cho mét ho¹t ®éng<br /> kh¸c. Ngoµi vÊn ®Ò thêi gian cßn cã c¸c yÕu tè kh¸c ¶nh h­ëng tíi viÖc sö dông thêi gian<br /> cho tõng ho¹t ®éng gi¶i trÝ, vÝ dô tÝnh cã s½n vµ kh¶ n¨ng lùa chän cña ng­êi sö dông. Cã<br /> thÓ thÊy rÊt râ trong tr­êng hîp nµy lµ khi cã nhiÒu thêi gian cho viÖc gi¶i trÝ h¬n ng­êi<br /> d©n t¹i c¸c ®Þa bµn kh¶o s¸t ®· dµnh nhiÒu thêi gian h¬n cho viÖc xem TV nh­ng thêi<br /> l­îng nghe ®µi l¹i gi¶m. Ng­êi d©n cã thÓ thÝch c¶ xem TV lÉn nghe ®µi nh­ng hä l¹i<br /> thÝch xem TV h¬n vµ tØ lÖ xem TV trong n¨m 2002 thÊp cã thÓ do hä kh«ng cã TV hoÆc cã<br /> TV nh­ng kh«ng cã ®iÖn ®Ó sö dông vµ hä ph¶i lùa chän ®µi nh­ mét ph­¬ng tiÖn thay<br /> thÕ. Khi ®iÖn khÝ hãa diÔn ra nhanh vµ kinh tÕ ph¸t triÓn, ng­êi d©n cã ®iÒu kiÖn mua TV<br /> vµ cã ®iÖn ®Ó xem TV; ®iÒu ®ã cã thÓ lµ nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn nh÷ng kÕt qu¶<br /> nh­ ®· thÊy.<br /> BiÓu 5: Thêi gian trung b×nh dµnh cho gi¶i trÝ (phót/tuÇn)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 5. T×nh tr¹ng vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña hé gia ®×nh<br /> a. Møc sèng<br /> Theo ®¸nh gi¸ vµ ph©n lo¹i cña c¸c nhµ l·nh ®¹o ®Þa ph­¬ng, tØ lÖ hé nghÌo ®· gi¶m<br /> xuèng theo thêi gian nh­ng tØ lÖ hé kh¸ gi¶ còng gi¶m xuèng theo. N¨m 2002 cã 34% sè<br /> hé trong diÖn kh¶o s¸t thuéc d¹ng hé nghÌo. TØ lÖ hé nghÌo ®· gi¶m xuèng cßn 28% vµo<br /> n¨m 2005 vµ cßn 26% vµo n¨m 2008. Tuy nhiªn, còng theo nh÷ng ®¸nh gi¸ cïng nguån,<br /> tØ lÖ hé kh¸ gi¶ còng gi¶m tõ 31% vµo n¨m 2002 xuèng 27% vµo n¨m 2005 vµ 14% vµo<br /> n¨m 2008. §©y lµ mét kÕt qu¶ ®¸ng ng¹c nhiªn khi c¸c ph©n tÝch hiÖn cã ®Òu cho thÊy xu<br /> h­íng ph¸t triÓn tÝch cùc cña nÒn kinh tÕ.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Thanh Liêm 61<br /> <br /> BiÓu 6: Ph©n h¹ng giµu nghÌo cña hé gia ®×nh theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ l·nh ®¹o ®Þa ph­¬ng (%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> b. Sè ng­êi cã thu nhËp trong hé<br /> MÆc dï quy m« hé gia ®×nh trong giai ®o¹n tõ 2002 ®Õn 2008 cã sù gi¶m nhÑ, sè<br /> ng­êi cã thu nhËp trong hé gia ®×nh l¹i cã xu h­íng t¨ng lªn. N¨m 2002, nÕu nh­ trung<br /> b×nh mçi hé gia ®×nh chØ cã 2,17 ng­êi cã thu nhËp, th× con sè nµy vµo n¨m 2005 lµ 2,75<br /> ng­êi, vµ ®Õn n¨m 2008 lµ gÇn 3 ng­êi. KÕt qu¶ nµy ®ång nghÜa r»ng tØ lÖ phô thuéc<br /> trong hé gia ®×nh cã xu h­íng gi¶m ®i. §iÒu nµy cã thÓ ®­îc t¹o ra do sù thay ®æi c¬ cÊu<br /> d©n sè hoÆc do t¸c ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµm cho mét sè ng­êi buéc ph¶i tham<br /> gia lùc l­îng lao ®éng, mét sè kh¸c cã ®éng c¬ lín h¬n ®Ó tham gia vµ mét sè cã ®­îc c¬<br /> héi ®Ó tham gia lùc l­îng lao ®éng. Nghiªn cøu nµy kh«ng nh»m ®i s©u vµo ph©n tÝch<br /> nguyªn nh©n nh­ng dï víi nguyªn nh©n g× ®i n÷a, c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch còng cho thÊy<br /> mét tÝn hiÖu tèt cho c«ng cuéc xãa ®ãi gi¶m nghÌo.<br /> B¶ng 4: Tæng sè ng­êi cã thu nhËp trong hé gia ®×nh (ng­êi)<br /> 2002 2005 2008<br /> Trung b×nh 2.17 2.75 2.99<br /> SD 1.21 1.17 1.32<br /> Trung vÞ 2 2 3<br /> Ghi chó: t(02-05)=-0.8 (P(T|t|)=0.00)<br /> c. Thu nhËp vµ chi tiªu cña hé gia ®×nh<br /> Qua 6 n¨m kh¶o s¸t, thu nhËp cña ng­êi d©n t¹i c¸c ®iÓm kh¶o s¸t t¨ng ®¸ng kÓ,<br /> nhÊt lµ trong giai ®o¹n tõ 2005 ®Õn 2008; tæng thu nhËp b»ng tiÒn mÆt cña c¸c hé gia<br /> ®×nh cã t¨ng ®«i chót tõ 2002 ®Õn 2005 nh­ng sù kh¸c biÖt nµy lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Tæng<br /> thu nhËp trung b×nh b»ng tiÒn mÆt cña hé gia ®×nh lµ 19,414,000 ®ång vµo n¨m 2002<br /> t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ lªn 21,671,000 ®ång vµo n¨m 2005 vµ t¨ng râ rÖt h¬n gÊp ®«i lªn<br /> 46,788,000 ®ång n¨m 2008.<br /> Sù kh¸c biÖt thÓ hiÖn râ nÐt, kÓ c¶ trong giai ®o¹n 2002 ®Õn 2005 khi nh×n vµo trung<br /> vÞ thu nhËp cña hé gia ®×nh: trung vÞ thu nhËp t¨ng gÊp ®«i qua mçi lÇn kh¶o s¸t so víi<br /> lÇn kh¶o s¸t tr­íc, tõ 6,300,000 ®ång n¨m 2002 lªn 11,200,000 ®ång n¨m 2005 vµ<br /> 24,000,000 ®ång n¨m 2008.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 62 Tính phức tạp của biến đổi kinh tế xã hội qua khảo sát...<br /> <br /> BiÓu 7: Tæng thu nhËp b»ng tiÒn mÆt vµ tæng chi tiªu cña hé gia ®×nh trong mét n¨m (ngh×n ®ång)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> C¸c kÕt qu¶ thu ®­îc cho thÊy tæng chi tiªu cña hé gia ®×nh thÊp h¬n h¼n tæng thu<br /> nhËp b»ng tiÒn mÆt vµ chi tiªu cña hé gia ®×nh cã nh÷ng biÕn ®æi qua thêi gian t­¬ng tù<br /> nh­ cña thu nhËp. Tæng chi tiªu trung b×nh mét n¨m cña c¸c hé gia ®×nh kh¶o s¸t vµo<br /> n¨m 2002 vµ 2005 lµ t­¬ng ®­¬ng nhau vµ lÇn l­ît b»ng 11,865,000 ®ång vµ 11,677,000<br /> ®ång. Tuy nhiªn, tæng chi tiªu trung b×nh vµo n¨m 2008 t¨ng rÊt nhanh, gÊp 3 møc ®·<br /> thÊy trong n¨m 2002 vµ 2005 vµ b»ng 34,304,000 ®ång. T­¬ng tù ®· thÊy trong kh¸c biÖt<br /> gi÷a trung b×nh vµ trung vÞ cña thu nhËp, trung vÞ chi tiªu cña c¸c hé gia ®×nh vµo n¨m<br /> 2005 cao h¬n h¼n so víi n¨m 2002 (9,085,000 ®ång so víi 5,804,000 ®ång) mÆc dï trung<br /> b×nh tæng chi tiªu lµ t­¬ng ®­¬ng nhau, vµ cña 2008 cao h¬n h¼n so víi 2005 (19,424,000<br /> ®ång so víi 9,085,000 ®ång).<br /> C¸c kÕt qu¶ trªn cho thÊy so víi c¸c n¨m tr­íc th× n¨m 2008 lµ mét n¨m thu nhiÒu<br /> chi l¾m. Thu nhËp cña c¸c hé gia ®×nh t¨ng râ rµng trong giai ®o¹n tõ 2005 ®Õn 2008 so<br /> víi giai ®o¹n ba n¨m tr­íc ®ã (2002 ®Õn 2005) nh­ng møc chi tiªu còng t¨ng theo vµ<br /> thËm chÝ t¨ng nhanh h¬n møc t¨ng cña thu nhËp.<br /> d. Thu nhËp vµ chi tiªu b×nh qu©n ®Çu ng­êi<br /> B×nh qu©n ®Çu ng­êi, mçi thµnh viªn cña hé gia ®×nh cã tæng thu nhËp trung b×nh lµ<br /> gÇn 4,000,000 ®ång mét n¨m vµo n¨m 2002, t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ lªn 4,416,000 ®ång mét<br /> n¨m vµo 2002 vµ t¨ng râ rÖt lªn 10,231,000 ®ång mét n¨m vµo n¨m 2008. Sù biÕn ®æi qua<br /> c¸c thêi ®iÓm kh¶o s¸t nµy còng t­¬ng tù nh­ sù biÕn ®æi cña thu nhËp b×nh qu©n hé gia<br /> ®×nh. Tuy nhiªn, khi nh×n vµo trung vÞ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi cã thÓ thÊy trung<br /> vÞ thu nhËp b×nh qu©n t¨ng kho¶ng gÊp ®«i sau mçi ®ît kh¶o s¸t. Do quy m« hé gia ®×nh<br /> qua c¸c thêi ®iÓm kh¶o s¸t cã sù thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ, c¸c kÕt qu¶ nµy lµ rÊt hîp lý.<br /> Chi tiªu b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña hé gia ®×nh còng t¨ng dÇn qua c¸c thêi ®iÓm kh¶o s¸t ë<br /> nh÷ng møc ®é t­¬ng tù.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Thanh Liêm 63<br /> <br /> BiÓu 8: Tæng thu nhËp vµ chi tiªu b×nh qu©n ®Çu ng­êi trong n¨m (ngh×n ®ång)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> e. TiÕt kiÖm vµ vay m­în<br /> MÆc dï thu nhËp t¨ng ®Òu ®Æn qua c¸c thêi ®iÓm kh¶o s¸t, tØ lÖ hé gia ®×nh cã tiÕt<br /> kiÖm qua giai ®oan ®ã l¹i gi¶m xuèng. §©y còng lµ mét kÕt qu¶ tÊt yÕu khi møc chi tiªu<br /> cña hé gia ®×nh cã xu h­íng t¨ng nhanh h¬n thu nh­ ®· thÊy trong phÇn trªn. TØ lÖ hé cã<br /> tiÕt kiÖm gi¶m dÇn tõ 24% xuèng 7% xuèng 5% qua c¸c n¨m 2002, 2005 vµ 2008. Khi tiÕt<br /> kiÖm gi¶m do ng­êi d©n t¨ng ®Çu t­ s¶n xuÊt hay quay vßng vèn th× ®©y lµ mét kÕt qu¶<br /> rÊt ®¸ng mõng. Tuy nhiªn, víi thùc tr¹ng t¹i c¸c ®Þa bµn ®iÒu tra n¬i cã mét tØ lÖ lín lµ<br /> ng­êi d©n téc vµ ®a sè lµ sèng t¹i c¸c vïng s©u vïng xa, cã Ýt c¬ héi lµm ¨n ph¸t triÓn s¶n<br /> xuÊt, tØ lÖ tiÕt kiÖm gi¶m lµ mét nçi lo cho an sinh x· héi t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng nµy.<br /> BiÓu 9: TØ lÖ hé gia ®×nh cã göi tiÕt kiÖm qua c¸c thêi ®iÓm kh¶o s¸t (%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TØ lÖ hé cã vay m­în tiÒn trong hai n¨m tr­íc thêi ®iÓm kh¶o s¸t hÇu nh­ kh«ng<br /> thay ®æi qua c¸c thêi ®iÓm kh¶o s¸t. Trªn d­íi 60% sè hé ®­îc hái cã vay m­în tiÒn trong<br /> hai n¨m tr­íc thêi ®iÓm kh¶o s¸t.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 64 Tính phức tạp của biến đổi kinh tế xã hội qua khảo sát...<br /> <br /> BiÓu 10: TØ lÖ hé gia ®×nh cã vay m­în tiÒn trong hai n¨m tr­íc thêi ®iÓm kh¶o s¸t (%)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tuy tØ lÖ vay m­în cao nh­ng ®iÒu ®¸ng mõng lµ cã mét tØ lÖ hé gia ®×nh trong c¸c hé<br /> cã vay m­în tiÒn cho r»ng sè tiÒn vay m­în ®ã ®· gãp phÇn lµm t¨ng thu nhËp cña hé gia<br /> ®×nh. Trªn hai phÇn ba sè ng­êi ®­îc hái ë c¶ ba thêi ®iÓm kh¶o s¸t ®· cã nhËn ®Þnh tÝch<br /> cùc nh­ vËy.<br /> 6. KÕt luËn<br /> Hé gia ®×nh n«ng th«n t¹i c¸c vïng khã kh¨n ®­îc kh¶o s¸t qua ba thêi ®iÓm 2002,<br /> 2005 vµ 2008 ®· tr¶i qua nh÷ng biÕn ®æi kinh tÕ x· héi phøc t¹p theo c¶ chiÒu h­íng tÝch<br /> cùc vµ tiªu cùc; ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi d©n ®ang dÇn tèt h¬n nh­ng vÉn<br /> ë møc thÊp vµ tiÒm Èn nh÷ng nguy c¬ bÊt æn lín h¬n.<br /> Theo h­íng tÝch cùc, tØ lÖ hé nghÌo t¹i c¸c ®Þa bµn kh¶o s¸t theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ<br /> l·nh ®¹o ®Þa ph­¬ng ®· gi¶m tõ 34% trong n¨m 2002 xuèng cßn 26% trong n¨m 2008.<br /> Thu nhËp hé gia ®×nh còng nh­ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®Òu t¨ng lªn râ rÖt qua<br /> c¸c n¨m. Râ nhÊt cã thÓ thÊy trung vÞ thu nhËp hé gia ®×nh t¨ng kho¶ng gÊp ®«i qua mçi<br /> lÇn kh¶o s¸t. Bªn c¹nh ®ã, sè ng­êi cã thu nhËp trong hé còng cã xu h­íng t¨ng lªn mÆc<br /> dï quy m« hé gia ®×nh cã xu h­íng gi¶m nhÑ.<br /> VÉn theo h­íng tÝch cùc, ®iÒu kiÖn nhµ ë vµ ®iÒu kiÖn sèng cña ng­êi d©n ®­îc c¶i<br /> thiÖn râ rÖt. TØ lÖ nhµ ®¬n s¬ gi¶m qua c¸c n¨m kh¶o s¸t trong khi tØ lÖ nhµ kiªn cè mét<br /> tÇng vµ nhiÒu tÇng t¨ng ®Òu qua thêi gian. TØ lÖ hé gia ®×nh sö dông hè xÝ tù ho¹i cã xu<br /> h­íng t¨ng râ rÖt qua c¸c n¨m kh¶o s¸t.<br /> Mét trong nh÷ng biÕn ®æi tÝch cùc vµ râ rµng kh¸c qua c¸c n¨m kh¶o s¸t lµ sù gi¶i<br /> phãng cña ng­êi d©n khái c¸c c«ng viÖc nhµ vµ ng­êi d©n ®ang ngµy cµng cã nhiÒu thêi<br /> gian h¬n cho c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i gi¶i trÝ. Trong c¸c c«ng viÖc nhµ, thêi gian dµnh cho<br /> nÊu ¨n cã xu h­íng gi¶m râ nhÊt. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh nh­ ®· thÊy vµ qu¸<br /> tr×nh ®iÖn khÝ hãa diÔn ra nhanh t¹i c¸c vïng kh¶o s¸t trong ®Çu nh÷ng n¨m 2000 ®· t¹o<br /> ra nh÷ng ®ãng gãp quan träng vµo xu h­íng nµy. Ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®iÖn khÝ hãa<br /> nhanh còng ®· t¹o ra nh­ng ®ãng gãp quan träng vµo viÖc gia t¨ng thêi gian cho c¸c ho¹t<br /> ®éng gi¶i trÝ, nhÊt lµ xem TV vµ ng­êi d©n ®ang dÇn thay thÕ TV cho ®µi. §©y còng lµ<br /> mét ph¸t triÓn tÝch cùc vµ cã lîi cho c«ng t¸c truyÒn th«ng ®¹i chóng nÕu ®­îc sö dông<br /> ®óng. Tuy nhiªn, mét sè hé gia ®×nh t¹i c¸c vïng kh¶o s¸t ®· bµy tá lo ng¹i r»ng viÖc xem<br /> TV nhiÒu h¬n cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc häc tËp cña con c¸i hä.<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Thanh Liêm 65<br /> <br /> Bªn c¹nh nh÷ng biÕn ®æi rÊt tÝch cùc ®ã lµ nh÷ng biÕn ®æi theo chiÒu h­íng tiªu cùc<br /> vµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®­îc quan t©m nhiÒu h¬n. C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy nh÷ng<br /> biÕn ®æi cµng gÇn ®©y cµng cã xu h­íng phøc t¹p h¬n vµ theo xu h­íng lîi bÊt cËp h¹i;<br /> nh÷ng biÕn ®æi tÝch cùc l¹i tiÒm Èn nh÷ng biÕn ®æi tiªu cùc ®i theo nã vµ ®iÒu nµy ®ßi hái<br /> viÖc ®¸nh gi¸ kh¸ch quan vµ kü l­ìng h¬n. Tr­íc hÕt, tuy tØ lÖ nghÌo ®ãi gi¶m nh­ng<br /> ®ång thêi víi nã, tØ lÖ hé kh¸ gi¶ còng gi¶m qua c¸c thêi ®iÓm kh¶o s¸t. H¬n n÷a, trong<br /> khi thu nhËp cña hé gia ®×nh vµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi t¨ng râ rÖt, chi tiªu cña<br /> hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n còng t¨ng lªn râ rÖt, ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n gÇn ®©y - tõ 2005<br /> ®Õn 2008. §iÒu ®¸ng l­u ý lµ møc chi tiªu cã xu h­íng t¨ng nhanh h¬n møc ®é t¨ng cña<br /> thu nhËp vµ v× vËy còng kh«ng cã g× l¹ khi c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy tØ lÖ hé gia ®×nh<br /> cã tiÕt kiÖm gi¶m dÇn qua c¸c thêi ®iÓm kh¶o s¸t. Tuy ®a sè ng­êi cã vay m­în cho r»ng<br /> viÖc hä vay m­în ®· gãp phÇn lµm t¨ng thu nhËp hé gia ®×nh, tØ lÖ hé cã vay m­în lµ<br /> t­¬ng ®èi cao (gÇn hai phÇn ba sè hé kh¶o s¸t) – tiÒm Èn nh÷ng nguy c¬ bÊt æn ®Þnh.<br /> C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch còng cho thÊy tuy ®iÒu kiÖn ë vµ ®iÒu kiÖn sèng cña ng­êi d©n<br /> t¹i c¸c ®Þa bµn kh¶o s¸t ®· cã nh÷ng b­íc c¶i thiÖn râ rµng, ®a sè hä vÉn sèng trong<br /> nh÷ng ng«i nhµ b¸n kiªn cè ®Õn ®¬n s¬, ®a sè hä vÉn ®ang sö dông n­íc giÕng vµ tØ lÖ hé<br /> sö dông c¸c nguån n­íc tù nhiªn nh­ n­íc s«ng hå ao vÉn cßn rÊt cao, vµ lo¹i nhµ vÖ sinh<br /> phæ biÕn nhÊt vÉn lµ lo¹i hè xÝ ®¬n gi¶n. §iÒu kiÖn sèng nh­ vËy tiÒm Èn nh÷ng nguy c¬<br /> lín vÒ bÖnh tËt, lan truyÒn dÞch bÖnh, ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn søc kháe cña ng­êi d©n.<br /> So víi n¨m 2002, c¸c kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ chñ quan (theo tù ®¸nh gi¸ cña ng­êi d©n) vµ<br /> kh¸ch quan (theo t×nh tr¹ng èm ®au trong th¸ng tr­íc thêi ®iÓm kh¶o s¸t) ®Òu cho thÊy<br /> t×nh tr¹ng søc kháe cña ng­êi d©n lµ tèt h¬n trong n¨m 2005 vµ tåi h¬n trong n¨m 2008.<br /> Cã lÏ, nh÷ng biÕn ®æi tÝch cùc cña nÒn kinh tÕ vµ trùc tiÕp h¬n lµ kinh tÕ hé gia ®×nh ®·<br /> dÉn ®Õn nh÷ng biÕn ®æi tÝch cùc vÒ mÆt søc kháe trong giai ®o¹n ®Çu cña ph¸t triÓn kinh<br /> tÕ nh­ng nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc nµy ®· kh«ng cßn ®­îc gi÷ v÷ng khi nh÷ng t¸c ®éng<br /> tiªu cùc cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn b¾t ®Çu n¶y sinh vµ lÊn ¸t. Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ mét<br /> nhËn ®Þnh mang tÝnh chñ quan vµ cÇn ®­îc lµm s¸ng tá trong c¸c nghiªn cøu s©u h¬n sau<br /> nµy.<br /> C¸c kÕt qu¶ tõ ph©n tÝch nµy cho thÊy c¸c t¸c ®éng kinh tÕ x· héi ®ang ngµy cµng<br /> phøc t¹p vµ ®a chiÒu, ®ßi hái viÖc nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ cÈn träng tõ nhiÒu chiÒu. H¬n<br /> n÷a, c¸c kÕt qu¶ trªn còng gîi ý r»ng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cÇn l­u ý tíi c¸c giai ®o¹n<br /> ph¸t triÓn vµ hÖ qu¶ dµi h¹n cña chÝnh s¸ch./.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />