Tổ chức và điều hành sản xuất trong xây dựng giao thông Phần 8

Chia sẻ: Danh Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

74
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Có thể nói giao thông công cộng gây ra rất nhiều ảnh hưởng xấu tới môi trường. Ở Việt Nam, xe buýt thải ra nhiều khí độc. Ở Hoa Kỳ, khí thải từ những phương tiện giao thông công cộng chiếm tới 50% tổng lượng khí thải của cả nước.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổ chức và điều hành sản xuất trong xây dựng giao thông Phần 8

ð i cơ gi i ñ c l p c a doanh nghi p xây l p qu n lý toàn b xe máy và ñ m nhi m c vi c s a ch a xe máy thi t b c a doanh nghi p. T p trung xe máy như v y có l i v m t qu n lý, b o dư ng s a ch a, h s s n sàng k thu t cao. Nhưng v n t n t i nh ng như c ñi m n y sinh khi quá trình thi công th công và máy k t h p. B n thân xe máy, thi t b không th ñ c l p hoàn thành m t h ng m c công trình do v y v n c n có s k t h p v i lao ñ ng th công. Do v y ph i ñi u ñ ng l c lư ng lao ñ ng th công ñ n cho ñ i cơ gi i ho c ñi u máy ñ n các ñ i thi công th công dư i hình th c bi t phái hay ph i thu c ñ hoàn thành h ng m c ñó, d n ñ n tình tr ng: + ð i th công không n m v ng k thu t thi công b ng máy, nên khó khăn cho s ph i h p gi a ngư i và máy, h n ch năng su t c a máy. + Kh i lư ng thanh toán gi a thi công th công và thi công b ng máy là khó chia, vi c h ch toán riêng r gi a thi công b ng máy và thì công th công cũng g p nh ng khó khăn do có nh ng kh i lương thanh toán b trùng l p gi a hai l c lư ng này. - ð i cơ gi i - th công h n h p: ð i cơ gi i th công h n h p ph n nào kh c ph c ñư c các t n t i trên. M i ñ i cơ gi i th công h n h p ñư c trang b m t s xe máy ph i thu c v i m t s công nhân th công c ñ nh tuỳ theo nhi m v s n xu t. V i hình th c t ch c như th này ñ i không ñư c giao nhi m v s a ch a xe máy mà ch ch u trách nhi m b o dư ng xe máy hàng ngày ho c sau m t ca làm vi c. Trách nhi m s a ch a xe máy do phòng qu n lý máy và xư ng s a ch a c a doanh nghi p ñ m nhi m. ð i cũng ñư c b trí cán b k thu t có trình ñ khai thác và s d ng máy ñ t ch c thi công. ð i cơ gi i - th công h n h p thư ng là m t ñơn v nh n khoán s n ph m, h ch toán kinh t n i b , thu nh p c th ñi u khi n máy và lao ñ ng th công ñ u ph thu c vào k t qu s n xu t nên h ñ u có trách nhi m ñ n k t qu s n xu t c a ñ i. Các công ty xây d ng giao thông hư ng t i s phát tri n và b n v ng nên t ch c các ñ i cơ gi i - th công h n h p mang tính ch t chuyên nghi p như ñ i thi công n n ñư ng g m máy làm n n như máy xúc, máy i, máy ñ m ñ t, ô tô v n chuy n c ng v i th ñư ng, ñ i thi công m t ñư ng g m có máy thi công m t như máy r i bê tông nh a, máy r i, máy san c p ph i, máy lu, ô tô và th ñư ng v.v… Khi t ch c ñ i cơ gi i - th công h n h p v n ñ ñ t ra là ph i xác ñ nh t l cơ c u thích h p gi a ngư i và máy, gi a các lo i máy v i nhau ñ phát huy h t công su t c a máy, ñ ng th i không lãng phí nhân l c. Khi b trí l c lư ng th công ph i h p v i máy là ph i l y yêu c u c a máy làm chính, ngư i ph c v máy ph i ñ v s lư ng và k p v th i gian theo yêu c u c a máy, có khi ph i làm theo ca, theo kíp ñ phù h p v i máy. ð ñ m b o tính ñ ng b và hoàn ch nh khi t ch c các ñơn v cơ gi i ph i nghiên c u gi i quy t v n ñ t l h p lý v thành ph n các lo i xe máy. Vi c quy t ñ nh t l , thành ph n các lo i xe máy trong m t ñ i cơ gi i ñ c l p ho c ñ i cơ gi i th công h n h p là ph i xu t phát t nhi m v s n xu t ho c ñón ñ u xu th c a th trư ng xây d ng. Thông thư ng v khoa h c t ch c qu n lý theo các xu hư ng sau: + Căn c yêu c u nhi m v ñ t ch c l c lư ng th c hi n. + T ch c l c lư ng ñ ñáp ng nhu c u th trư ng. TC&ðHSX • 167
+ K t h p c hai hình th c trên. M t ñi u c n lưu ý là m t ñơn v xe máy ñư c hình thành không không ch ñ hoàn thành m t ñ i tư ng xây d ng c th mà còn ph i s d ng ñ xây d ng nhi u công trình khác, do v y cơ c u ñ i máy ph i n ñ nh thì m i thu n ti n cho công tác qu n lý khai thác lâu dài. Tuy nhiên vi c các doanh nghi p xây d ng giao thông thành l p các ñ i xe máy s ph i ñ i m t v i m t lo i hình kinh doanh d ch v m i ñó là “kinh doanh d ch v cho thuê xe máy thi t b công trình” do các công ty cho thuê xe máy thi t b công trình th c hi n. Vì v y các doanh nghi p xây d ng giao thông cũng c n cân nh c gi a vi c trang b , ñ u tư xe máy thi t b v i vi c thuê máy. 8.1.2. N I DUNG T CH C QU N LÝ KHAI THÁC XE MÁY THI CÔNG TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG 1. Nghiên c u các hình th c t ch c qu n lý xe máy thi công phù h p v i ñ c ñi m xây d ng giao thông ñ d b trí công tác, d ñi u ñ ng và d ph i h p gi a các lo i xe máy cũng như gi a cơ gi i v i th công. 2. T ch c ñ i cơ gi i c a doanh nghi p xây d ng giao thông có t l cơ c u các lo i xe máy h p lý v a b o ñ m tính n ñ nh, v a b o ñ m tính năng ñ ng. 3. T ch c khai thác t t năng l c c a xe máy v các m t: S lư ng máy, th i gian làm vi c c a máy, công su t máy, năng su t máy, chi phí s d ng máy. 4. Nghiên c u và t ch c th c hi n t t các ch ñ v n hành máy, các ñ nh m c kinh t k thu t c a máy nh m phát huy t i ña kh năng c a máy và b o ñ m an toàn cho ngư i cũng như cho máy. 5. T ch c vi c b o qu n máy, cung c p nhiên li u, thi t b ph tùng thay th , b o dư ng k thu t và s a ch a k p th i theo ñ nh kỳ nh m b o ñ m cho máy luôn luôn tr ng thái có h s s n sàng k thu t cao. 8.2. T CH C CƠ C U ð I XE MÁY THI CÔNG 8.2.1. T CH C ð I S N XU T ð i s n xu t là m t hình Doanh nghi p th c phân công và h p tác lao XDGT ñ ng gi a t p th nh ng ngư i lao ñ ng ñ có th ho t ñ ng xây d ng m t cách tương ñ i ñ c l p ði ð i s n xu t ð i s n xu t ho c ñ c l p khi xây d ng c th SX m t công trình ho c m t h ng m c công trình giao thông. ð i s n xu t thư ng là t p h p nh ng T T ngư i có cùng ngành ngh (ñ i sn sn chuyên môn hóa) ho c nh ng xu t xu t ngư i có ngh nghi p khác nhau 1 2 (ñ i t ng h p) ñ nh m thi công xây d ng (s n xu t) m t s n ph m Hình 8.1. ð i s n xu t c a doanh xây l p hoàn ch nh ho c th c hi n nghi p xây d ng ñư c m t lo i công tác xây l p nào ñó c a ho t ñ ng xây d ng. ð i xây d ng ñư c coi là m t c p qu n lý trong qu n 168 • TC&ðHSX
lý doanh nghi p, ñ ng th i ñ i cũng là m t ñ i tư ng b qu n lý c a doanh nghi p. ð i xây d ng là m t b ph n c a doanh nghi p là ñơn v tr c ti p hoàn thành nhi m v s n xu t xây d ng c a doanh nghi p ñ ng th i cũng là m t nhân t quan tr ng trong ñ m b o ti n ñ và ch t lư ng công trình xây d ng. 8.2.2. T CH C ð I XE MÁY THI CÔNG Khái ni m: ð i xe máy thi công ñ c l p tr c thu c doanh nghi p xây d ng giao thông là m t ñ i s n xu t doanh nghi p xây d ng giao thông. ð i xe máy thi công ch qu n lý ñ i ngũ th lái máy, th s a ch a và toàn b các máy móc thi t b thi công do doanh nghi p giao cho ñ i. Quy n qu n lý và trách nhi m c a ñ i máy thi công: ð i máy thi công tr c thu c doanh nghi p xây d ng ñư c quy n qu n lý theo s phân công c a Giám ñ c doanh nghi p. Nhưng có th giao cho ñ i máy thi công nh ng quy n sau: - Quy n qu n lý tài s n: ñ i ñư c quy n qu n lý t t c các lo i xe máy, thi t b thi công v s lư ng và ch t lư ng. Qu n lý vi c s a ch a b o dư ng các xe máy thi t b thi công. - Qu n lý nhiên li u: qu n lý các ñ nh m c s d ng nhiên li u mà công ty giao cho ñ i. Có th ñ i nh n m c nhiên li u ñư c tính toán theo kh i lư ng công tác b ng v t ch t ho c b ng ti n ñ ñ i t lo mua nhiên li u. N u ñ i thi công nh ng nơi xa ngu n cung c p nhiên li u thì ñ i ph i b trí kho d tr nhiên li u cho máy, ñ m b o cho máy ñ nhiên li u ñ ho t ñ ng bình thư ng. - Qu n lý nhân l c: ð i qu n lý các lái xe, lái máy, các th s a ch a ñ ng th i ñi u hành l c lư ng này làm vi c cùng v i máy. Trong trư ng h p thi u nhân l c thì ñ i có th thuê lao ñ ng ngoài theo hình th c h p ñ ng theo vi c. ð i ph i ch u trách nhi m v an toàn lao ñ ng và thu nh p c a ngư i lao ñ ng. - Qu n lý tài chính: ñ i có th ñư c công ty giao qu n lý và th c hi n m t h p ñ ng thi công trên cơ s l y thu bù chi và có lãi. ð i ñư c công ty ñ m b o v n lưu ñ ng ho c cho vay v n lưu ñ ng, cho m tài kho n chuyên chi, ñ ng th i có trách nhi m n p các kho n ñã th a thu n theo h p ñ ng giao khoán v công ty. - Qu n lý k thu t: ñ i có trách nhi m trư c công ty v ch t lư ng công vi c do ñ i th c hi n. Có trách nhi m hư ng d n k thu t thi công b ng máy cho các b ph n ph i thu c. 8.2.3. ð C ðI M, YÊU C U KHI T CH C ð I MÁY ð c ñi m khi t ch c ñ i máy thi công Xu t phát t ñ c ñi m c a s n ph m xây d ng là g n li n v i ñ t ñai, ñ a phương nơi xây d ng công trình do ñó quá trình quá trình cơ gi i hóa xây d ng cũng mang tính ch t cá bi t riêng và m c ñ khác nhau ñ i v i t ng công trình. Quá trình s n xu t ph i thư ng xuyên cơ ñ ng nên d n ñ n vi c ñi u ñ ng máy móc s phát sinh chi phí. Chính vì lý do này nên ta xét ñ n vi c t ch c m t ñ i máy ñ ñi thi công các công trư ng khác nhau thì có l i hay không có l i v kinh t . Các tr m b o dư ng s a ch a xe máy các vùng sâu, vùng xa không có thì vi c thi công cơ gi i các vùng ñó có ñ m b o cho máy móc ho t ñ ng ñư c m t cách bình thư ng hay không. TC&ðHSX • 169
Yêu c u khi t ch c ñ i máy thi công + T ch c ñ i máy thi công ph i phù h p v i v i quá trình s n xu t kinh doanh và ñ nh hư ng chi n lư c phát tri n s n xu t c a doanh nghi p. + Ph i phù h p v i ti n b k thu t trong xây d ng. + Ph i b trí ch ng lo i, cơ c u máy h p lý. + Ph i tính ñ n hao mòn vô hình, tính ñ n ph tùng, chi ti t thay th và các d ch v sau khi ñ u tư máy. 8.2.4. MÔ HÌNH CƠ C U T CH C ð I MÁY THI CÔNG Khi t ch c ð i máy thi công ñ c l p tr c thu c doanh nghi p có th th c hi n theo cơ c u sau. ð i trư ng B ph n Các t s n xu t Văn phòng ñ i (t xe máy) K thu t T xe v n t i Th. kê - K. toán T x. máy c. trình B o v -Y t T s a ch a Hình 8.2. Mô hình t ch c ñ i máy thi công ñ c l p Khi t ch c ð i máy thi công tr c thu c theo hình th c h n h p theo sơ ñ hình 8.3. 8.3. T CH C ðI U PH I MÁY THI CÔNG 8.3.1. CÔNG TH C CHUNG ð SO SÁNH PHƯƠNG ÁN B TRÍ MÁY Khi b trí, ñi u ph i xe máy thi công ñ n công trư ng xây d ng thư ng d a vào công th c sau:   Vij .Tcij F = H d ∑∑ + Vi .Tc  + G qt + M qt → min (8.1) (1 + H q )t ij     Trong ñó: F: là chi phí qui d n. 170 • TC&ðHSX
Vij: là giá tr c a tài s n th i ñưa vào năm th j c a quá trình thi công. Tcij : là th i gian tham gia thi công c a máy i tính t năm th j ñ n h t quá trình thi công. Vi: là v n lưu ñ ng ch liên quan ñ n vi c ph c v máy thi công. Tc: là th i gian thi công. Tij: là th i gian tính t khi b t ñ u thi công ñ n năm th j. Gqt: là ph n chi phí tr c ti p do máy th c hi n qui v cùng m t th i ñi m tính toán. Mqt: là t ng chi phí b ra ñ làm các công vi c ph c v cho vi c di chuy n, b o dư ng, s a ch a máy. Hñ: là h s hi u qu kinh t c a v n s n xu t. Hq: là h s tính chuy n chi phí v th i ñi m tính toán. i: là th t tài s n (máy thi công). j: là th t năm thi công. ð i trư ng B ph n T s n xu t Các t xe máy văn phòng ñ i th công T SX s 1 K thu t T xe v n t i T SX s 2 Th. kê - K toán T x.máy c.trình T SX s … B o v -Y t T s a ch a Hình 8.3. Mô hình t ch c ñ i máy thi công h n h p 8.3.2. XÁC ð NH NHU C U XE MÁY S lư ng m i lo i xe máy s d ng cho năm k ho ch ñư c tính như sau: Trư ng h p ñ i v i nh ng lo i kh i lư ng công tác hoàn thành b i m t lo i máy chuyên dùng: M = Q/P (8.2) Trong ñó: M - S lư ng máy yêu c u; Q - Kh i lư ng công tác năm; P - Năng su t năm c a máy. TC&ðHSX • 171
- Trư ng h p ñ i v i nh ng kh i lư ng công tác ph i dùng nhi u lo i máy k t h p làm m t lo i công vi c: Căn c vào cơ c u t h p máy ñư c qui ñ nh trong ñ nh m c d toán xây d ng cơ b n ñ xác ñ nh s lư ng máy c n thi t trong cơ c u ñó. Khi xác ñ nh cơ c u các lo i xe máy trong m t ñ i cơ gi i ph i xu t phát t nhi m v s n xu t, ñ i tư ng thi công, quá trình công ngh mà ñ i ñó ñ m nhi m, ñ ng th i xét xét ñ n ñi u ki n ñ a hình, ñ a ch t, ñi u ki n thiên nhiên nơi thi công. Phương pháp xác ñ nh là ph i d a vào thi t k t ch c thi công ch ñ o và thi t k t ch c thi công chi ti t. Tuy nhiên, m t t h p xe máy ñư c t ch c ra không ph i ch ñ thi công m t ñ i tư ng c th và trong m t th i gian ng n mà s d ng lâu dài có th thi công h t công trình này l i t i công trình khác. Trong khi ñó l i ñòi h i m t t h p xe máy ph i tương ñ i n ñ nh m i ti n cho vi c qu n lý. Vì th cơ c u h p lý c a t h p xe máy là ph i b o ñ m ñư c các quá trình công ngh ph bi n nh t thư ng g p trong xây d ng các công trình giao thông. V i yêu c u trên trong trư ng h p này khi xác ñ nh cơ c u các lo i xe máy ph i căn c vào s li u th ng kê th c t v s d ng xe máy c a m t s ñ i tư ng thi công khác nhau có ñi u ki n thi công khác nhau, ho c có th rút ra t nhi u ñ án thi t k t ch c thi công. 8.3.3. BÀI TOÁN L A CH N B SUNG MÁY THI CÔNG Trong xây d ng các công trình giao thông do nh ng nhu c u d m b o hoàn thành kh i lư ng công tác nên ph i b xung máy thi công. M t khác ñ ñ i m i và tăng năng l c s n xu t cho doanh nghi p xây d ng cũng c n b xung máy thi công. Khi có nhu c u b xung máy thư ng d a trên bài toán th c t sau ñây: - Thành l p bài toán Gi s trên công trư ng xây d ng có m lo i công tác xây l p có th làm b ng máy. Gi s có n lo i máy thi công phù h p v i các công vi c nói trên. V n ñ ñ t ra là ph i ch n lo i máy nào ñ thi công trên công trư ng nào v i s ca máy thích h p ñ có th ñ m nhi m ñư c kh i lư ng công tác ho c v i chi phí công tác xây l p b ng máy là nh nh t. - Trình t ti n hành như sau: Gi s g i Xj là s lư ng máy lo i j c n thi t (j = 1– n). G i Gj là s máy lo i j hi n có. G i Zj là s máy lo i j b xung thêm ñ b o ñ m th c hi n h t kh i lư ng công tác cùng v i s máy hi n có. G i Wj là năng su t máy lo i j ñang xét. G i Cj là giá thành m t ñơn v s n ph m do máy lo i j th c hi n. G i Vj là v n ñ u tư ñ mua s m thêm máy lo i j. G i Vm là t ng giá tr c a các máy hi n có. Ta có hàm m c tiêu sau: f = H q .(Vm + ∑ k j Z j Vj ) + ∑ X j W j C j → min (8.3) Ràng bu c: Xj = Gj + Zj 172 • TC&ðHSX
∑W X = qk j j q j < W j Xj ≤ Q Trong ñó: qk: là kh i lư ng công tác c a t t c các lo i máy d tính ñư c s d ng, là kh i lư ng công tác l n nh t mà t t c các máy có th th c hi n ñư c. qj: là kh i lư ng công tác mà máy j hi n có có th th c hi n ñư c. kj: là h s ñ c trưng cho nh ng chi phí ñ m r ng các cơ s s a ch a nh m ñáp ng cho vi c tăng cư ng và b xung máy móc. Hq: là h s hi u qu v n s n xu t. Vi c gi i bài toán trên hoàn toàn có th s d ng phương pháp toán ñã bi t ho c l p chương trình trên máy vi tính ñ gi i. 8.3.4. BÀI TOÁN ðI U PH I XE MÁY THI CÔNG ð tv nñ Trong lĩnh v c xây d ng giao thông thư ng m t doanh nghi p có nhi u máy móc, nhi u ch ng lo i khác nhau nhưng có th cùng làm ñư c m t lo i công vi c. M t khác cùng m t th i gian doanh nghi p l i thi công trên nhi u công trư ng phân tán nhi u ñ a ñi m khác nhau. Do ñó v n ñ ñ t ra là công trư ng nào dùng máy gì? th i gian s d ng bao lâu? làm th nào ñ ñi u ph i s máy hi n có ñ n công trư ng xây d ng ñ có hi u qu nh t. ð gi i quy t v n ñ này ph i dùng bài toán ñi u ph i xe máy có d ng bài toán v n t i. Mô hình bài toán ñi u ph i xe máy thi công. Có n máy cùng làm m t lo i công vi c trên m công trư ng. G i Cij là giá thành 1 ca máy th i trên công trư ng j. G i Wij là năng su t 1 ca c a máy i trên công trư ng j. V n ñ ñ t ra là ph i xác ñ nh Xij là s ca c a máy i trên công trư ng j là bao nhiêu ñ có hi u qu là l n nh t. Hàm m c tiêu: n m F(x) = ∑ ∑ C ij X ij → min (8. 4) i =1 j=1 n Ràng bu c: F(x) = ∑ Wij X ij = Q j (j =1÷m) (8. 5) i =1 n ∑X (i =1÷n) ≤ Ti (8. 6) ij i =1 Xij ≥ 0 Trong ñó: Qj - là kh i lư ng công tác c n ph i th c hi n b i máy i công trư ng j. Ti - là t ng qũy th i gian làm vi c c a máy i trong năm. TC&ðHSX • 173
Vi c gi i bài toán cũng hoàn toàn dùng các phương pháp toán ñã bi t ho c l p chương trình trên máy vi tính ñ gi i. 8.4. T CH C CÔNG TÁC PH C V XE MÁY THI CÔNG 8.4.1. T CH C TR M NGH VÀ CÔNG TÁC B O DƯ NG XE MÁY THI CÔNG T ch c tr m ngh cho xe máy thi công Trong quá thi công, ñ c bi t là khi thi công trên các công trư ng l n, ph m vi thi công r ng và s d ng nhi u lo i máy thi công c n ph i b trí tr m ngh và b o dư ng nh m góp ph n t o ñi u ki n cho vi c nâng cao năng su t lao ñ ng c a công tác b o dư ng, s a ch a xe máy thi t b , tránh hao mòn do ñi u ki n t nhiên gây ra. Các tr m ngh thư ng ñư c b trí trên công trư ng và các v trí thu n l i cho vi c di chuy n các máy móc, thi t b và cho công tác s a ch a, b o dư ng máy, thi t b . Tr m ngh ñư c b trí mang tính ch t t m th i nhưng ph i b o ñ m thu n ti n cho công tác b o dư ng s a ch a. Yêu c u ñ i v i tr m ngh là chi phí xây d ng nh , v trí tr m ngh ph i h p lý ñ gi m các chi phí cho vi c di chuy n máy móc, thi t b . H n ch và tránh gây tr ng i trên m t b ng thi công. ð ng th i tr m ngh ph i b o ñ m ph c v ñ y ñ cho công tác b o dư ng, s a ch a như nư c, ñi n, d u m v. v, ñ phòng các y u t thiên tai, h a ho n. Công tác b o dư ng k thu t M t s khái ni m liên quan: 1. B o dư ng k thu t: là t ng h p các bi n pháp k thu t nh m duy trì máy luôn luôn tình tr ng k thu t t t khi chu n b s d ng, b o qu n và v n chuy n. 2. H th ng b o dư ng k thu t và s a ch a máy: là t p h p các quy ñ nh và hư ng d n th ng nh t nh m xác ñ nh hình th c t ch c, n i dung và th t th c hi n công tác b o dư ng k thu t và s a ch a máy có k ho ch ñ duy trì kh năng làm vi c, tình tr ng k thu t t t c a máy trong su t th i gian ph c v nh ng ñi u ki n nh t ñ nh. 3. H th ng b o dư ng k thu t và s a ch a theo k ho ch d phòng: là h th ng b o dư ng k thu t và s a ch a ñư c th c hi n theo k ho ch ñ nh trư c nh m phong ng a nh ng hư h ng trong su t quá trình s d ng máy. 4. Trình tr ng k thu t: là t p h p nh ng tr ng thái c a máy ñã thay ñ i trong quá trình s d ng, b o qu n, v n chuy n t i m t th i ñi m nh t ñ nh ñư c ñánh giá b ng nh ng thông s k thu t ghi trong tài li u k thu t c a máy. 5. Chu n ñoán k thu t: là vi c xác ñ nh tình tr ng k thu t c a máy mà không c n tháo r i máy. 6. C m chi ti t: là m t ph n c a máy ñư c l p ráp t m t s chi ti t khác nhau. 7. T ng thành: là m t ph n c a máy ñư c l p ráp t m t s chi ti t, c m chi ti t nh m th c hi n m t ch c năng hoàn ch nh nh t ñ nh c a máy. 8. Ph tùng: là các chi ti t, c m chi ti t v.v. ñư c d tr ñ thay th nh ng ph n tương ng c a máy ñang s d ng nh m duy trì kh năng làm vi c, tình tr ng k thu t t t c a máy. 174 • TC&ðHSX
9. B o dư ng k thu t ñ nh kỳ: là vi c b o dư ng k thu t theo m t trình t có k ho ch phù h p v i tiêu chu n “T ch c b o dư ng k thu t và s a ch a máy xây d ng”. 10. B o dư ng k thu t ca: là b o dư ng k thu t cho m t ca làm vi c c a máy. 11. B o dư ng k thu t trong b o qu n: là b o dư ng k thu t trong các khâu chu n b b o qu n, b o qu n và sau b o qu n. 12. C p b o dư ng k thu t: là s phân chia n i dung b o dư ng k thu t theo kh i lư ng và m c ñ ph c t p c a công vi c nh m b o dư ng k thu t theo k ho ch nh t ñ nh. 13. ð nh kỳ b o dư ng k thu t: là s gi làm vi c c a máy gi a hai l n b o dư ng k thu t liên ti p cùng c p. 14. Chu kỳ b o dư ng k thu t: là kho ng th i gian ng n nh t ñ nh tính b ng s gi làm vi c ñư c l p nhi u l n. Trong kho ng th i gian ñó các c p b o dư ng k thu t ñư c th c hi n v i trình t nh t ñ nh. 15. Th i gian m t l n b o dư ng: là th i gian c n thi t cho m t l n b o dư ng k thu t tính b ng ngày làm vi c. N i dung công tác b o dư ng k thu t Công tác b o dư ng k thu t thư ng ñư c ti n hành ngay trên công trư ng v i m c ñích thư ng xuyên duy trì ñư c các tính năng v n có c a xe máy, thi t b ñ ñ m b o ñi u ki n làm vi c bình thư ng c a xe máy, phát hi n và lo i tr nh ng hư h ng nh hàng ngày ñ ng th i h n ch ñư c t c ñ hao mòn các chi ti t máy. N i dung công tác b o dư ng k thu t g m: + R a, lau chùi trong và ngoài xe, r a ngoài các c m máy. + Ki m tra, v n ch t các b ph n, các m i ghép, thay bu lông, các các c b h ng b m t, ki m tra m t ngoài và áp l c hơi c a l p xe. + Ki m tra lau chùi, thay th các b ph n ñi n như ñ ng h , bóng ñèn, dây ñi n v.v. + Bôi trơn, thay d u m các b ph n máy như h p s , c u phanh, gi m sóc, tay lái, bơm m vào các vú m , các vòng bi. + Ki m tra, ñi u ch nh l i các c ly giãn cách c a các chi ti t trong t ng thành c a máy. + B xung thêm nhiên li u ñ y ñ ñ ph c v cho quá trình làm vi c ti p theo c a máy. Do yêu c u v chăm sóc các b ph n, chi ti t, các t ng thành c a máy là khác nhau nên ph i tùy theo ñ c ñi m c u t o và ñi u ki n làm vi c t ng lo i xe máy mà phân chia thành các c p b o dư ng khác nhau. M i c p b o dư ng th c hi n m t s ph n vi c nào ñó tương ng v i m t chu kỳ nh t ñ nh. C p b o dư ng nh nh t là b o dư ng thư ng xuyên qui ñ nh chu kỳ b o dư ng là hàng ngày, t ng ca công tác. Tùy theo ñi u ki n làm vi c các xe máy mà chu kỳ c a các c p b o dư ng ñư c qui ñ nh theo s gi ho t ñ ng c a xe máy, theo chi u dài hành trình ho c theo lư ng tiêu hao nhiên li u th c t c a xe máy. Trong ngành giao thông v n t i ñư c chia như sau: TC&ðHSX • 175
+ Phương ti n v n t i ô tô chia 4 c p: b o dư ng thư ng xuyên, b o dư ng c p I, II, III. + Các lo i máy kéo chia 5 c p: b o dư ng thư ng xuyên, b o dư ng c p I, II, III, IV. + Các lo i máy i, c p chuy n chia 3 c p: b o dư ng thư ng xuyên, b o dư ng c p I, II. B o dư ng thư ng xuyên ñư c ti n hành hàng ngày, các c p b o dư ng khác ñư c căn c vào s gi ho t ñ ng (là máy thi công) ho c chi u dài hành trình (là phương ti n v n chuy n). C th ñư c B giao thông v n t i quy ñ nh trong quy trình b o dư ng và s a ch a xe máy. Công tác t ch c b o dư ng k thu t có th ñư c t ch c th c hi n dư i các hình th c sau: + Ti n hành t ch c b o dư ng t i ch nơi máy làm vi c, theo hình th c này ngư i ta l p các t công nhân b o dư ng. T công nhân có nhi m v b o dư ng xe máy theo các c p b o dư ng. T b o dư ng ñư c trang b các d ng c chuyên dùng ñ ti n hành b o dư ng xe máy ngay t i công trư ng. Hình th c này có ưu ñi m là máy không ph i di chuy n ñ n tr m b o dư ng, ti n l i cho trư ng h p b o dư ng các máy l n, các máy làm vi c ph i cơ ñ ng liên t c vì th ti t ki m ñư c chi phí. Tuy nhiên hình th c này b h n ch v m t k thu t và năng su t công tác b o dư ng, t công tác b o dư ng ph i thư ng xuyên cơ ñ ng theo quá trình làm vi c c a máy. + Ti n hành b o dư ng t i tr m, theo hình th c này xe máy ph i ñưa v tr m ñ b o dư ng. Tr m b o dư ng do doanh nghi p xây d ng thành l p ho c do các ñơn v chuyên nghi p kinh doanh d ch v trong lĩnh v c b o dư ng, s a ch a xe máy. Tr m b o dư ng thư ng ñư c và có ñi u ki n trang b các công c , thi t b d ng c chuyên dùng, có ñ i ngũ th b o dư ng chuyên nghi p, lành ngh do ñó công tác b o dư ng ñ m b o ñư c v n ñ k thu t, ch t lư ng và năng su t lao ñ ng b o dư ng cũng cao hơn. Các máy ñi b o dư ng có m t th i gian không làm vi c t i công trư ng, chi phí cho công tác b o dư ng hình th c này tương ñ i l n, tuy nhiên nó thích h p v i các doanh nghi p xây d ng s d ng nhi u lo i máy và s lư ng máy thi công t p trung trên công trư ng khá l n. Theo hình th c nào thì công tác b o dư ng cũng có th ti n hành theo phương pháp dây chuy n ho c phương pháp t ng h p. 8.4.2. CÔNG TÁC S A CH A XE MÁY THI CÔNG M t s ñ nh nghĩa liên quan công tác s a ch a 1. S a ch a: là t p h p các bi n pháp k thu t nh m duy trì và ph c h i kh năng làm vi c hay tình tr ng k thu t t t c a máy. 2. S a ch a ñ nh kỳ: là vi c s a ch a theo k ho ch ñ nh trư c. 3. S a ch a ñ t xu t: là s a ch a không theo m t k ho ch ñ nh trư c nh m kh c ph c các hư h ng b t thư ng c a máy. 4. S a ch a thư ng xuyên: là s a ch a máy ñư c th c hi n sau m t th i gian s d ng b ng cách thay th , ph c h i và hi u ch nh t ng ph n nh m b o ñ m kh năng làm vi c c a máy gi a hai l n s a ch a l n. 176 • TC&ðHSX
5. S a ch a l n: là s a ch a nh m khôi ph c tình tr ng k thu t t t cho máy như ho c g n như máy m i b ng cách tháo r i toàn b ñ thay th ho c ph c h i các chi ti t, c m chi ti t, t ng thành k c ph n cơ s c a máy như b , khung là vi c th nghi m và hi u ch nh t ng ph n và toàn b máy. 6. C p s a ch a: là s phân chia n i dung s a ch a theo kh i lư ng và m c ñ ph c t p c a công vi c nh m s a ch a máy theo m t k ho ch nh t ñ nh. 7. Chu kỳ s a ch a: là kho ng th i gian ng n nh t tính b ng s gi máy làm vi c l p l i nhi u l n. Trong kho ng th i gian ñó các c p b o dư ng k thu t và s a ch a máy ñư c th c hi n v i trình t nh t ñ nh. 8. Th i gian m t l n s a ch a: là th i gian c n thi t cho m t l n s a ch a máy tính b ng ngày làm vi c. Các c p s a ch a Khác v i công tác b o dư ng, m c ñích và nhi m v c a công tác s a ch a xe máy là nh m ph c h i l i các tính năng c a m i chi ti t, m i t ng thành c a máy khi các b ph n ñó b mài mòn, b hư h ng sau m t th i gian s d ng ho c b hư h ng ñ t xu t trong khi làm vi c. Tu i th k thu t c a m i chi ti t là khác nhau, khi các chi ti t làm vi c ñ n ñ mài mòn gi i h n cho phép thì yêu c u ph i ph c h i các chi ti t, các c m máy các th i ñi m khác nhau. Do ñó công tác s a ch a cũng ñư c phân thành các c p s a ch a khác nhau, tương ng v i các chu kỳ s a ch a qui ñ nh khác nhau. Các c p s a ch a ñư c chia thành 3 c p: + S a ch a thư ng xuyên: Không quy ñ nh chu kỳ mà ti n hành khi c n thi t, n i dung là thay th các chi ti t cá bi t b mòn và s a ch a nh ng tr c tr c mà quá trình b o dư ng phát hi n ra. + S a ch a v a: S a ch a v a có chu kỳ b ng 1/2 chu kỳ s a ch a l n. N i dung s a ch a v a là thay th và s a ch a m t s c m máy nào ñó, thông thư ng n i dung chính là thay th ho c s a ch a ñ ng cơ c a máy và s a ch a thư ng xuyên các c m máy. + S a ch a l n: S a ch a l n là nh m ph c h i và s a ch a toàn b các c m máy nh m khôi ph c l i tình tr ng c a máy g n như m i. Toàn b máy và chi ti t máy ñư c tháo r i ra, ki m tra c n th n s a ch a và thay th các chi ti t b mòn, h ng r i l p l i, ñi u ch nh, ch y th . - Chu kỳ s a ch a xe máy là tùy thu c vào t ng lo i xe máy mà B GTVT có quy ñ nh c th . Công th c ñ xác ñ nh s l n s a ch a như sau: + S l n s a ch a l n: Th i gian làm vi c d tính c a c ñ i máy K= –1 Chu kỳ s a ch a l n + ð i v i các c p s a ch a c p th p hơn thì s l n s a ch a ñư c tính: TC&ðHSX • 177
Th i gian làm vi c d tính c a c ñ i máy Kt = –K Chu kỳ s a ch a c p th p hơn Trong ñó: K: là s l n s a ch a c p cao hơn. Kt là s l n s a ch a c p th p hơn. Có th mô t chu kỳ chu s a ch a và s l n s a ch a c a các c p s a ch a theo sơ ñ sau: L v v L v v L v v Trong ñó: L: là s a ch a l n. v: là s a ch a v a. Các hình th c và phương pháp s a ch a - Hình th c s a ch a ñ t xu t Trong quá trình làm vi c, máy móc thi công có th b h ng ñ t xu t. Trong trư ng h p này ñ ñ m b o hoàn thành kh i lư ng công tác thì c n ph i s a ch a ngay các máy b h ng. Máy h ng b ph n nào thì kh c ph c s a ch a b ph n ñó ñ ñ m b o có máy ph c v s n xu t. Hình th c này mang tính t c th i, khi doanh nghi p không có các máy khác thay th và yêu c u hoàn thành kh i lư ng công tác là c p bách. Theo hình th c này doanh nghi p cũng c n d phòng m t s chi ti t, ph tùng khi s c có máy h ng thì có ngay các ph tùng và chi ti t c n thi t ñ thay th s a ch a k p th i. - Hình th c s a ch a theo ñ nh kỳ k ho ch. Căn c vào ñ b n c a các chi ti t máy và th i gian làm vi c c a máy, ngư i ta xác ñ nh chu kỳ s a ch a cho t ng c p s a ch a. T ñó ñ nh ra ñư c th i ñi m và th i gian s a ch a c n thi t ñ s a ch a máy các c p. Vi c s a ch a máy ñư c ti n hành theo k ho ch ñ nh trư c. Hình th c này giúp doanh nghi p xây d ng ch ñ ng b trí k ho ch s n xu t khi có thi công b ng máy. M t khác doanh nghi p cũng chu n b trư c ñư c ngu n kinh phí dùng cho s a ch a. - Phương pháp s a ch a xe máy: Có th t ch c s a ch a xe máy theo m t trong hai phương pháp sau ñây: + Phương pháp s a ch a ñơn chi c: Theo phương pháp này máy ph i ñưa v xư ng, tháo r i t ng chi ti t ñ s a ch a, ph i t n d ng các chi ti t còn s d ng ñư c, máy ph i n m xư ng lâu. Phương pháp này phù h p v i cơ s s a ch a nh , ít ph tùng ít v n. + Phương pháp thay th t ng thành: Máy ñư c tháo các c m t ng thành ho c các c m chi ti t có hư h ng và ñư c thay th các c m t ng thành, c m chi ti t m i ñ máy có th ho t ñ ng ñư c ngay. Các c m t ng thành ho c các c m chi ti t h ng ñư c ñưa v các phân xư ng s a ch a, sau ñó l p l i thành các c m d tr dùng cho máy khác. Phương pháp này có ưu như c ñi m là máy có th không ph i ñưa v xư ng, th i gian ch s a ch a ng n. Sau khi thay th c m t ng thành là máy có th làm vi c ñư c ngay, ch t lư ng công tác s a ch a cũng ñư c ñ m b o. Tuy nhiên phương pháp này 178 • TC&ðHSX
ch thích h p v i các cơ s s a ch a có nhi u máy cùng lo i v i nhau, có nhi u ph tùng thay th ph i d tr nhi u và v n dành cho cơ s s a ch a ph i nhi u. 8.5. M T S CH TIÊU ðÁNH GIÁ VÀ PHƯƠNG HƯ NG NÂNG CAO HI U QU S D NG XE MÁY THI CÔNG 8.5.1. M T S CH TIÊU V S D NG XE MÁY THI CÔNG Khi ñánh giá vi c s d ng máy thi công có th dùng m t s ch tiêu sau ñây ñ ñánh giá hi u qu c a các bi n pháp v t ch c qu n lý khai thác xe máy thi công. Ch tiêu H s s n sàng k thu t Kss. Kss = Nss / Nds (8.7) Kss là h s ñánh giá m c ñ s n sàng công tác c a m t ñ i máy m t th i ñi m nào ñó. H s s n sàng k thu t ñư c xác ñ nh b ng t s gi a s lư ng máy tình tr ng t t s n sàng làm vi c Nss v i t ng s máy trong danh sách c a ñơn v Nds. Mu n ñánh giá trình ñ s n sàng c a m t ñ i máy trong m t th i kỳ (tháng, quý, năm) thì dùng t s gi a t ng s ngày máy t t ∑Nss v i t ng s ngày máy có trong danh sách ∑Nds. Kss = ∑Nss / ∑Nds (8.8) H s s n sàng k thu t nói lên trình ñ t ch c qu n lý và khai thác xe máy. N u máy ñư c qu n lý t t, có k ho ch b o qu n s a ch a chu ñáo, v n hành ñúng quy trình b o ñ m an toàn, ít hư h ng, s a ch a k p th i thì h s Kss s cao. Ch tiêu h s s d ng th i gian k ho ch c a máy Ksd Ch tiêu này thư ng xác ñ nh riêng cho t ng lo i máy. Ksd = Ttt / Tkh (8. 9) Trong ñó: Ksd là h s s d ng th i gian c a máy. Ttt- S ngày máy th c t làm vi c. Tkh- S ngày máy làm vi c theo k ho ch. Ch tiêu h s hoàn thành ñ nh m c c a máy Kñm. Kñm = Qtt / Qñm (8.10) Trong ñó: Kñm - là h s hoàn thành ñ nh m c c a máy. Qtt- Kh i lư ng công tác th c t hoàn thành c a 1 máy ho c c a t h p máy. Qñm- Kh i lư ng công tác ñ nh m c cho 1 máy ho c c a t h p máy hàng năm. Ch tiêu h s s d ng th i gian trong ca Kst Kst = t / T (8.11) Trong ñó: Kst - là h s s d ng th i gian trong ca. t - Th i gian th c t máy làm vi c trong ca. T- Th i gian ñ nh m c m t ca. TC&ðHSX • 179
H s s d ng th i gian trong ca có nh hư ng quan tr ng và tr c ti p ñ n năng su t th c t c a máy. Ch tiêu h s l i d ng tr ng t i KT H s l i d ng tr ng t i KT là t s gi a tr ng lư ng hàng hóa th c t chuy n ch v i t i tr ng quy ñ nh c a phương ti n. Ch tiêu h s l i d ng hành trình KL. H s l i d ng hành trình KL là t s gi a chi u dài hành trình có hàng v i t ng s chi u dài hành trình mà các phương ti n v n chuy n c a ñoàn xe ñã th c hi n. Ch tiêu giá thành ca máy Cm Cm = Ckh + Csc + Cnl + Ctl + Ccpk (8. 12) Ch tiêu giá thành ca máy ñư c xác ñ nh b ng t ng các chi phí cho m t ca máy g m chi phí kh u hao, chi phí s a ch a, chi phí nhiên li u, chi phí ti n lương th ñi u khi n và chi phí khác. 8.5.2. PHƯƠNG HƯ NG NÂNG CAO HI U QU S D NG XE MÁY THI CÔNG Trong công tác xây d ng giao thông n u m c ñ thi công cơ gi i càng cao thì t tr ng ph n chi phí máy thi công chi m trong giá thành xây d ng công trình càng l n. Vi c nâng cao hi u qu s d ng máy thi công s góp ph n giúp cho doanh nghi p h ñư c giá thành công trình, ñ ng th i rút ng n ñư c th i gian thi công và ñ m b o ch t lư ng công trình. Các phương hư ng ch y u ñ nâng cao hi u qu s d ng xe, máy thi công c a doanh nghi p xây d ng giao thông c n quan tâm ñ n nh ng hư ng sau: - C i ti n th i gian làm vi c c a máy: tăng s ca làm vi c c a máy trong năm b ng cách gi m th i gian máy làm vi c không tr n ca, kh c ph c các th i gian t n th t, th i gian ng ng ngh do th i ti t, th i gian di chuy n, s a ch a b o dư ng máy không h p lý. Gi m các th i gian máy ng ng trong ca công tác vì nh ng lý do ch quan c a ngư i t ch c s n xu t. - C i ti n s d ng máy: d a vào các thông s k thu t c a máy ñ khai thác t ñó làm tăng kh i lư ng công tác trong ca mà chưa c n tăng th i gian làm vi c c a máy. Có th khai thác năng su t c a máy thi công, b trí sơ ñ công tác h p lý, làm gi m t i ña các lý do máy ng ng vì k thu t thi công. B trí m t b ng thi công h p lý ñ tăng t c ñ v n hành c a xe máy thi công, s d ng máy ñúng theo tính năng tác d ng c a nó, nâng cao trình ñ c a công nhân ñi u khi n máy. Khi thi công b ng t h p máy c n ch n máy ch ñ o phù h p v i công vi c, các máy ph c v thi công cùng v i máy ch ñ o ph i tính toán sao cho h s s d ng th i gian càng g n 1 càng t t. - Các phương hư ng khác: s d ng t t s ca máy, s gi máy làm vi c theo quy ñ nh. Huy ñ ng t i ña s lư ng xe máy vào s n xu t xây d ng. Tăng năng su t gi máy, ca máy. Ti t ki m chi phí ñ gi m giá ca máy, b ng nh ng bi n pháp c th sau: + ð m b o ñ kh i lư ng cho máy làm vi c liên t c quanh năm. + Thanh lý nh ng máy hư h ng, l c h u không phù h p v i nhi m v s n xu t. + T ch c công tác b o dư ng, s a ch a xe máy k p th i. + Thi t k công ngh , t ch c dây chuy n và ñi u ph i xe máy h p lý trong quá trình thi công. 180 • TC&ðHSX
+ ð m b o ñ i ngũ công nhân v n hành xe máy có trình ñ và tay ngh gi i, có ý th c t t v s d ng xe máy. + Qu n lý ch t ch vi c c p phát nhiên li u, ph tùng s a ch a và thay th . + Phát ñ ng phong trào thi ñua qu n lý và s d ng xe máy t t, có các hình th c thư ng ph t thích ñáng. Câu h i chương 8 1. Các hình th c t ch c qu n lý xe máy thi công trong xây d ng giao thông? 2. N i dung t ch c qu n lý và khai thác xe máy thi công trong doanh nghi p xây d ng giao thông? 3. T ch c ñ i máy thi công trong doanh nghi p xây d ng? 4. M t s ch tiêu ñánh giá và phương hư ng nâng cao hi u qu s d ng xe máy thi công? TC&ðHSX • 181
CHƯƠNG 9 T CH C LAO ð NG VÀ B O H LAO ð NG TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG B t kỳ lĩnh v c t ch c s n xu t nào ngoài vi c s d ng ti t ki m v t tư k thu t còn ph i tìm m i bi n pháp ti t ki m lao ñ ng nh m nâng cao hi u qu c a s n xu t kinh doanh. Lao ñ ng là y u t quan tr ng có tính ch t quy t ñ nh ñ n k t qu c a quá trình s n xu t t o nên s n ph m. S d ng lao ñ ng m t cách h p lý có ý nghĩa quy t ñ nh ñ n k t qu c a quá trình s n xu t v s lư ng và ch t lư ng s n ph m. T ch c và qu n lý t t lao ñ ng, không nh ng s làm h giá thành s n ph m mà còn có ý nghĩa ti t ki m l c lư ng lao ñ ng cho xã h i. Tính ña d ng c a công tác xây d ng giao thông ñòi h i ph i s d ng l c lư ng lao ñ ng l n, g m nhi u ngh nghi p, chuyên môn khác nhau nên hình th c t ch c l c lư ng lao ñ ng cũng khác nhau ñ i v i t ng trư ng h p khác nhau v lo i hình s n ph m, yêu c u k thu t, ñ a hình khu v c xây d ng và yêu c u v ti n ñ xây d ng. Do ñ c ñi m c a s n ph m xây d ng là ñơn chi c, quá trình s n xu t không n ñ nh theo th i gian, cơ c u công tác cũng luôn thay ñ i nên vi c b trí lao ñ ng cũng luôn b thay ñ i. Nh ng ñ c ñi m này nh hư ng r t l n ñ n vi c t ch c lao ñ ng trong t ch c xây d ng. Vì tính ch t ph c t p c a nó, m t khác trong ph m vi c a môn h c nên trong ph n này ch nêu m t s khía c nh v t ch c lao ñ ng tr c ti p ph c v cho công tác t ch c thi công m t công trình như: Công tác t ch c t ñ i lao ñ ng trong xây d ng giao thông, công tác an toàn lao ñ ng và b o h lao ñ ng. 9.1. T CH C T ð I LAO ð NG 9.1.1. CÁC HÌNH TH C T CH C T ð I LAO ð NG TRONG XÂY D NG Hi n nay nư c ta, trong xây d ng giao thông, chúng ta thư ng g p hai hình th c t ch c t ñ i s n xu t. T ñ i chuyên nghi p và t ñ i h n h p. Hai hình th c này ñư c hình thành trên cơ s c a s phân công và h p tác lao ñ ng trong s n xu t. Phân công lao ñ ng là s s p x p m t hay nhi u công nhân th c hi n m t s công vi c nh t ñ nh phù h p v i chuyên môn c a h . S phân công lao ñ ng theo chuyên môn hóa quá sâu có m t h n ch nh t ñ nh, ñó là: Khó s p x p b trí ñ y ñ công vi c cho t ng công nhân ho c nhóm công nhân theo ngành ngh chuyên môn trong su t quá trình thi công. Do ñó làm tăng th i gian di chuy n và th i gian ng ng ngh , ñôi khi còn tăng thêm c chi phí cho vi c trang b l i m t ph n ch làm vi c. H p tác lao ñ ng là s k t h p ch t ch gi a m t ho c nhi u công nhân có chuyên môn khác nhau ñ th c hi n m t nhi m v s n xu t nh t ñ nh ñ nh n m t k t qu 181 TC&ðHSX •
chung. S h p tác lao ñ ng ñư c phát tri n và t n t i song song v i s phân công lao ñ ng. Dư i ñây, chúng ta l n lư t nghiên c u hai hình th c thông thư ng trong xây d ng giao thông. a. Hình th c t ch c ñ i chuyên nghi p Hình th c này ñư c phân ra các lo i: - Chuyên môn hóa theo s n ph m: Là hình th c thành l p các ñ i chuyên nghi p chuyên s n xu t, xây d ng m t lo i s n ph m hoàn ch nh. Ví d : ð i xây d ng ñư ng b , ñ i xây d ng c u, ñ i xây d ng các công trình thoát nư c. Ưu ñi m c a hình th c này: ðã th hi n tính chuyên môn hóa và tính h p tác hóa trong s n xu t, nhưng có như c ñi m là tính chuyên nghi p không cao. Hình th c này ñang ñư c áp d ng r ng rãi nư c ta hi n nay, ñ c bi t trong ñi u ki n s n xu t v i quy mô nh . - Chuyên môn hóa theo công ngh : Là hình th c t ch c ñ i chuyên môn th c hi n m t công ngh nào ñó. Như ñ i chuyên thi công n n ñư ng, ñ i thi công m t ñư ng, ñ i thi công móng c c, ñ i hoàn thi n... Ưu ñi m c a hình th c này là th hi n tính chuyên môn hóa cao nên năng su t lao ñ ng và ch t lư ng s n ph m c a hình th c này tăng lên rõ r t so v i hình th c chuyên môn theo s n ph m. Nhưng khi quy mô s n xu t nh thì áp d ng hình th c này kém hi u qu , chi phí di chuy n l n. nư c ta hi n nay, trong ñi u ki n l c lư ng s n xu t còn y u, kém, quy mô xây d ng không l n, trình ñ s n xu t c a xã h i còn th p thì hình th c này ít ñư c áp d ng, ho c ch ñư c áp d ng t m th i ñ i v i m t vài công trình có quy mô xây d ng l n, công ngh xây d ng ph c t p, th i gian thi công dài. - Chuyên môn hóa theo ngh chuyên môn: Là hình th c t ch c t , ñ i theo ngh chuyên môn nh t ñ nh mà h ñư c ñào t o. Hình th c này ít ñư c áp d ng trong hình th c ñ i, mà ch áp d ng m c t , như t n , t m c, t s t, t bê tông... N u quy mô xây d ng ñ l n sao cho có th b trí công vi c ñ y ñ cho các ngh chuyên môn trong su t quá trình s n xu t thì hình th c t ch c t , ñ i chuyên môn theo ngh s ñ t ñư c năng su t cao, góp ph n rút ng n th i h n công trình. b. Hình th c T , ñ i h n h p Là hình th c t ch c t , ñ i bao g m m t s nhóm chuyên nghi p khác nhau theo ngh chuyên môn ho c theo công ngh xây d ng, các nhóm chuyên nghi p này cùng th c hi n nhi m v s n xu t chung c a ñ i ho c c a công ty. Hình th c t ch c theo t ñ i h n h p s d ng thích h p ñ i v i các công trình có quy mô xây d ng nh , kh i lư ng công tác không l n vì gi m ñư c chi di chuy n và không gián ño n thi công. Nhưng vì có nhi u ngh chuyên môn khác nhau trong m t ñơn v , nên vi c b trí và ñi u ñ ng nhân l c cũng ph c t p, ña d ng. ðòi h i cán b lãnh ñ o ñ i ph i có trình ñ t ch c nh t ñ nh, ph i n m ñư c các yêu c u k thu t ñ i v i t ng lo i công vi c ñ 182 • TC&ðHSX
s p x p lao ñ ng m t cách h p lý, phù h p v i kh năng c a t ng ngư i trong ñơn v nh m ñáp ng yêu c u v ch t lư ng công tác, ñáp ng ti n ñ thi công. Vi c thay ñ i thành ph n lao ñ ng (s lư ng và c p b c th ) theo s thay ñ i kh i lư ng công vi c và yêu c u k thu t trong ph m vi m t công trình s mang l i hi u qu c a s n xu t và nâng cao ch t lư ng s n ph m. Nhưng cũng chính vì s thay ñ i s lư ng công nhân trong các t ñ i l i gây s tr ng i nh t ñ nh. Ví d như phá v s h p tác lao ñ ng nh p nhàng và ăn ý theo thói quen và cá tính, vi c qu n lý con ngư i và b i dư ng tay ngh không ñư c liên t c. Nh ng nguyên nhân trên l i là nh ng nhân t làm gi m năng su t lao ñ ng chung trên công trư ng và vi c qu n lý lao ñ ng d b l ng l o, do ñó ngư i ta thư ng c ñ nh thành ph n t ñ i. 9.1.2. THÀNH L P T , ð I S N XU T TRONG XÂY D NG GIAO THÔNG Yêu c u khi thành l p t ñ i trong xây d ng ð nâng cao hi u qu c a s n xu t và ch t lư ng s n ph m xây d ng, vi c thành l p t , ñ i xây d ng c n ñáp ng nh ng yêu c u ch y u sau: - S lư ng và ch t lư ng lao ñ ng, trình ñ chuyên môn c a ngư i lao ñ ng trong t , ñ i s n xu t ph i ñáp ng yêu c u v k thu t và công ngh thi công công trình xây d ng nh m ñ m b o cho vi c xây d ng công trình ñúng th i h n v i ch t lư ng t t theo yêu c u c a h sơ thi t k . - S lư ng, thành ph n và k t c u lao ñ ng trong t , ñ i xây d ng ph i ñ m b o tính n ñ nh, h n ch m c ñ xáo tr n v t ch c trong t , ñ i, gây lãng phí lao ñ ng. - Vi c thành l p t , ñ i xây d ng ph i d a trên cơ s kh i lư ng công tác, th i gian thi công, quá trình công ngh t o nên s n ph m. - Khi ti n hành thi công cơ gi i hóa, vi c b trí lao ñ ng ph i trên cơ s t n d ng t i ña năng l c, công su t máy móc, thi t b thi công. - T n d ng t i ña l c lư ng lao ñ ng có b c th cao là bi n pháp nâng cao năng su t lao ñ ng và ch t lư ng s n ph m. - Th c hành ti t ki m s c lao ñ ng là m c tiêu ch y u trong công tác t ch c lao ñ ng. ðây cũng là y u t d n ñ n h giá thành s n ph m và ti t ki m lao ñ ng cho xã h i. Tính toán thành ph n lao ñ ng trong t , ñ i s n xu t xây d ng - Thành ph n và s lư ng công nhân theo ngh nghi p c a các t ñ i s n xu t chuyên môn hóa và ñ i s n xu t h n h p ñư c xác ñ nh trên cơ s kh i lư ng, cơ c u công tác, th i gian th c hi n công vi c và ñ nh m c hao phí lao ñ ng ho c ñ nh m c năng su t lao ñ ng. S lư ng công nhân lo i (i) trong t ho c ñ i ñư c xác ñ nh theo công th c t ng quát sau: Ni = ∑ Qi. di / T. k1.k2 Trong ñó: Ni: S lư ng công nhân lo i (i) trong t , ñ i (ngư i). Qi: Kh i lư ng công tác mà công nhân lo i (i) ph i th c hi n trong th i gian thi công (s n ph m). T: Th i gian c n hoàn thành toàn b kh i lư ng công tác. di: ð nh m c hao phí th i gian lao ñ ng c a công nhân lo i (i) cho m t ñơn v kh i lư ng công tác (ca/s n ph m). 183 TC&ðHSX •
k1: H s tăng năng su t lao ñ ng c a công nhân. k2: S ca làm vi c c a m t ngư i trong m t ngày. B ng cách tính toán tương t , chúng ta xác ñ nh ñư c thành ph n và s lư ng công nhân trong t , ñ i theo t ng ngh và lo i b c th . D a trên yêu c u, nguyên t c thành l p t , ñ i c a công ty, chúng ta ti n hành thành l p t , ñ i lao ñ ng trong công ty. 9.2. CÔNG TÁC AN TOÀN LAO ð NG VÀ B O H LAO ð NG Trong quá trình thi công, ñơn v thi công ph i không ng ng c i thi n ñi u ki n lao ñ ng và b o ñ m an toàn lao ñ ng trong quá trình s n xu t. An toàn lao ñ ng là công tác b o v tính m ng và tài s n s n xu t, b o ñ m cho công nhân có th làm vi c trong ñi u ki n an toàn, v sinh. B o h lao ñ ng là công tác phòng ng a nh ng tai n n lao ñ ng có th x y ra gây ra t n thương, ch t ngư i hay b tàn ph , phòng ng a nh ng b nh ngh nghi p có th x y ra c a quá trình thi công ho c làm cho s c kho c a công nhân có th b gi m sút nhanh chóng, ho c công nhân b nhi m ñ c, nhi m trùng sinh b nh t t. Khi công nhân làm vi c trong gi ng chìm hơi ép, l n sâu, làm vi c các kho xăng, máy nghi n ñá, ti p xúc v i b i silic và b i vôi khi thi công móng ñư ng ñ t gia c vôi, xi măng... làm vi c tr c ti p v i nh a ñư ng ñ u b nh hư ng nhi u ñ n s c kh e. 9.2.1. NHI M V CÔNG TÁC AN TOÀN VÀ B O H LAO ð NG C A T CH C XÂY D NG ð ñ m b o an toàn lao ñ ng và b o h lao ñ ng trên các công trư ng, ñơn v xây d ng ph i th c hi n nh ng nhi m v sau: a. Căn c vào yêu c u an toàn k thu t, an toàn lao ñ ng, nghiên c u h sơ thi t k công trình và h sơ thi t k t ch c thi công. Có nh ng ki n ngh b sung ho c s a ñ i bi n pháp thi công trong thi t k t ch c thi công khi phát hi n có hi n tư ng không ñ m b o an toàn trong quá trình thi công. b. Xây d ng các quy ñ nh, n i quy thao tác, quy t c an toàn k thu t, phù h p v i ñi u ki n thi công trên công trư ng ñ phòng ng a hi n tư ng b t an toàn có th x y ra. C i ti n bi n pháp thi công, bi n pháp t ch c lao ñ ng ñ nâng cao m c ñ an toàn trong thi công. c. Theo dõi vi c th c hi n ch ñ b o h lao ñ ng, n i quy an toàn, ki m tra tính ch t an toàn và ñi u ki n làm vi c c a máy móc, thi t b và phương ti n c a v n t i trên công trư ng. ðôn ñ c th c hi n t t n i quy an toàn s n xu t. d. Nghiên c u phân tích các tai n n lao ñ ng, b nh ngh nghi p và ñ ra các bi n pháp b o ñ m an toàn k thu t, an toàn lao ñ ng và b o h lao ñ ng. e. Tuyên truy n, giáo d c công tác b o h lao ñ ng, t ch c th c hi n nh ng bi n pháp t ch c k thu t có liên quan ñ n b o h lao ñ ng. Làm t t công tác v sinh s n xu t, công tác trang b phòng h lao ñ ng, luôn luôn tìm cách c i thi n ñi u ki n làm vi c, cơ gi i hóa các công vi c n ng nh c nh hư ng ñ n s c kho c a công nhân. 9.2.2. CÁC BI N PHÁP ð M B O AN TOÀN VÀ B O H LAO ð NG TRÊN CÔNG TRƯ NG 184 • TC&ðHSX
ð th c hi n nh ng nhi m v v an toàn lao ñ ng ñã nêu trên ñây, c n áp d ng các bi n pháp sau ñây: a. Các bi n pháp ñ m b o an toàn v m t k thu t, công ngh như: Th c hi n cơ gi i hóa quá trình thi công xây d ng cũng như cơ gi i hóa quá trình s n xu t v t li u xây d ng, cơ gi i hóa quá trình x p d t i các bãi v t li u, các xí nghi p s n xu t ph nh m gi m b t quá trình s n xu t n ng nh c và quá trình s n xu t kém an toàn cho ngư i và máy móc thi t b . b. Các bi n pháp k thu t v an toàn nơi làm vi c và v sinh s n xu t: Các bi n pháp k thu t v an toàn lao ñ ng như: th t dây an toàn khi làm vi c trên cao, nơi nguy hi m, khi làm vi c công nhân ph i m c qu n áo phòng h , ñ i mũ b o hi m,... Các bi n pháp ñ m b o an toàn nơi làm vi c như: ð m b o ñ ánh sáng nơi làm vi c, có rào che, ch n ñ ngăn ng a tai n n lao ñ ng, không cho công nhân làm vi c trong ph m vi không an toàn khi thi công cơ gi i… gi gìn v sinh khu v c làm vi c. c. Các bi n pháp v t ch c như: - Quy ñ nh ch ñ làm vi c và ngh ngơi, cung c p ñ y ñ d ng c phòng h cho công nhân, th c hi n ch ñ lao ñ ng h p lý, không ñ cho công nhân làm thêm gi , thêm ca quá nhi u, t ch c hu n luy n bi n pháp an toàn s n xu t trư c khi ti n hành thi công công trình. - Quy ñ nh ch ñ trách nhi m cho t ch c, các cá nhân trong vi c ñ m b o an toàn lao ñ ng. C th : + Ch huy trư ng công trư ng có nhi m v lãnh ñ o công trư ng th c hi n các công tác v an toàn k thu t. + ð i trư ng thi công trư ng b ph n ph trách vi c an toàn cho ngư i, máy móc thi t b , vi c trang b phòng h và các ñi u ki n v sinh k thu t và t ch c công tác an toàn lao ñ ng thu c ph m vi c a mình ph trách. + T trư ng s n xu t ch u trách nhi m công tác an toàn lao ñ ng và v sinh s n xu t trong ph m vi ñơn v c a mình. - Th c hi n ch ñ khen thư ng ñ i v i t ch c, cá nhân th c hi n t t nh ng quy ñ nh v an toàn và b o h lao ñ ng, nghiêm kh c x ph t khi h vi ph m quy ñ nh v an toàn và b o h lao ñ ng trong ñơn v . 9.2.3. T CH C CÔNG TÁC AN TOÀN VÀ B O H LAO ð NG TRONG DOANH NGHI P XÂY D NG ð t ch c t t công tác ñ m b o an toàn lao ñ ng và b o h lao ñ ng trong doanh nghi p xây d ng, doanh nghi p ph i xây d ng quy ch ho t ñ ng, trong ñó ph i quy ñ nh rõ ch ñ trách nhi m c a t ng thành viên trong doanh nghi p. C th : Giám ñ c doanh nghi p là ngư i ch u hoàn toàn trách nhi m trư c pháp lu t v công tác an toàn và b o h lao ñ ng trong doanh nghi p. ð th c hi n nhi m v này, giám ñ c ph i c Ban ch huy công trư ng ho c cán b ph trách công tác t ch c thi công và công tác an toàn và b o h lao ñ ng trên công trư ng. Trư ng ban ch huy công trư ng là ngư i ch u trách nhi m trư c giám ñ c doanh nghi p v công tác an toàn lao ñ ng và b o h lao ñ ng trên công trư ng thu c ph m vi 185 TC&ðHSX •