Tổ chức không gian cảnh quan khu vui chơi cho trẻ tự kỷ áp dụng cho công viên Cầu Giấy

KHOA H“C & C«NG NGHª<br /> <br /> <br /> Tổ chức không gian cảnh quan khu vui chơi cho trẻ tự kỷ<br /> áp dụng cho công viên Cầu Giấy<br /> Creating recreation area for autistic children applied to Cau Giay park<br /> Nguyễn Lưu Thảo Nguyên, Đàm Thị Hạnh Nguyên,<br /> Lê Thúy Ngân, Nguyễn Mạnh Tài, Vũ Hoàng Yến<br /> <br /> <br /> Tóm tắt 1. Đặt vấn đề<br /> <br /> Tự kỉ là một chứng rối loạn phát triển đặc trưng bởi khiếm khuyết về Tự kỉ là một chứng rối loạn phát triển đặc trưng bởi khiếm<br /> khuyết về giao tiếp ngôn ngữ, phi ngôn ngữ, hành vi, sở<br /> nhiều mặt đặc biệt như: hạn chế giao tiếp ngôn ngữ, phi ngôn ngữ và<br /> thích hạn chế và lập đi lập lại. Tại Việt Nam, theo thống kê<br /> gặp vấn đề về các giác quan ảnh hưởng đến việc tiếp thu kiến thức,<br /> của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, nước ta khoảng<br /> chia sẻ tình cảm và giao tiếp xã hội. Ở Việt Nam hiện nay, số trẻ tự<br /> 200.000 người mắc chứng tự kỷ. Nếu tính theo WHO, con số<br /> kỷ ngày càng tăng. Hội chứng tự kỷ có thể cải thiện lớn nhất ở giai này chừng 500.000. Theo thống kê của bệnh viện Nhi trung<br /> đoạn tuổi thơ. Khi ở độ tuổi này khu vui chơi là không gian thích hợp ương giai đoạn 2000-2007, số lượng trẻ mắc bệnh tự kỷ<br /> chứa đựng môi trường sống mang lại những ảnh hưởng tích cực đến đến khám năm 2007 tăng gấp 50 lần so với thời điểm 7 năm<br /> tình trạng bệnh của trẻ. Chính vì vậy việc tổ chức khu vui chơi cho trẻ trước đó. Những đứa trẻ tự kỷ khi không có sự can thiệp<br /> tự kỷ là vô cùng cần thiết. Công viên Cầu Giấy có đủ điều kiện để áp chữa trị thì tình trạng bệnh sẽ trở nên nghiêm trọng hơn. Trẻ<br /> dụng một mô hình khu vui chơi cho trẻ tự kỷ. Dựa trên các phương tự kỷ cần có những không gian riêng biệt dành cho chúng<br /> pháp điều trị mà nhóm nghiên cứu, mô hình tổ chức không gian kiến khác với những đứa trẻ bình thường khác. Điều này sẽ giúp<br /> trúc cảnh quan của nhóm đưa tập trung cải thiện các giác quan và chúng cảm thấy thoải mái và giải tỏa những căng thẳng của<br /> khả năng giao tiếp xã hội của trẻ. Cải thiện những trí thông minh còn chúng, cải thiện những khiếm khuyết của bản thân và xoa<br /> thiếu sót của trẻ và phát triển những trí thông minh sẵn có của trẻ dịu về mặt cảm xúc. Hiện nay chưa có nghiên cứu khoa học<br /> trong 8 loại hình trí thông minh của con người. nào ở Việt Nam về tổ chức khu vui chơi cho trẻ tự kỷ.<br /> Từ khóa: thiết kế cảnh quan, không gian khu vui chơi, trẻ tự kỷ, công viên Cầu Công viên Cầu Giấy có khuôn viên rộng, sở hữu những<br /> Giấy, thiết kế yếu tố tự nhiên thuận lợi. Công viên có nhiều không gian<br /> chưa được sử dụng. Công viên nằm giữa lòng thành phố Hà<br /> Nội, thuận lợi cho giao thông đi lại. Khu vực công viên Cầu<br /> Abstract Giấy hoàn toàn phù hợp để tạo lập một sân chơi dành cho<br /> Autism is a developmental disorder characterized by troubles in many aspects trẻ tự kỷ.<br /> such as verbal and nonverbal communication, learning, emotions sharing Nhận thức tính cấp thiết của vấn đề, mục tiêu của nhóm<br /> and social interaction. The number of Vietnamese children known to have hướng đến là nghiên cứu tìm ra mô hình giải pháp thiết kế<br /> autism has increased in recent years. Early childhood years are crucial in the không gian kiến trúc cảnh quan sân chơi cho trẻ tự kỷ áp<br /> development of children with autism. In this stage of a child, playgrounds dụng vào công viên Cầu Giấy. Từ mô hình đó có thể nhân<br /> are important spaces to bring positive impacts in treating autism. Cau Giay rộng ra nhiều khu vực.<br /> Park is eligible to apply a playground model for autistic children. According 2. Đánh giá thực trạng<br /> to therapy treatments that our team has researched, our architectural and<br /> Hiện nay ở Việt Nam vẫn chưa có một khu vui chơi cho<br /> landscape model focuses on improving children’s intelligence, senses and<br /> trẻ tự kỷ nào ngoài cộng đồng. Hầu hết các không gian vui<br /> social skills is presented. The model emphasizes the improvement of senses<br /> chơi đều tồn tại dưới dạng nhỏ lẻ trong các trường học<br /> and social communication skill of children and focuses to develop the available chuyên biệt dành cho trẻ tự kỷ.<br /> and unavailable intelligence of a child in the eight intelligences of the human<br /> beings. Công viên Cầu Giấy hiện nay đang là công viên có diện<br /> tích rộng không gian dùng vào chức năng nghỉ ngơi, vui<br /> Key words: landscape design, recreation area, autistic children, Cau Giay Park, chơi giải trí cho khu vực quận Cầu Giấy – thành phố Hà Nội.<br /> creating Nhưng chưa có không gian dành cho trẻ tự kỷ.<br /> <br /> 3. Mô hình tổ chức không gian vui chơi cho trẻ tự kỷ<br /> Dựa trên yêu cầu đảm bảo an toàn cho trẻ tự kỷ về cả<br /> thân thể và cảm xúc kết hợp với việc hỗ trợ, điều trị thông<br /> qua các trò chơi, trên cơ sở cải thiện bằng việc tác động vào<br /> các giác quan, điều hòa cảm giác, phát triển trí thông minh<br /> Email: nguyenanh25061997@gmail.com đa diện cho trẻ tự kỷ.<br /> ĐT: 0983693675 Do trẻ tự kỷ gặp vấn đề sai lệch thông tin đầu vào và đầu<br /> ra của 5 giác quan, nhóm nghiên cứu đề xuất giải pháp lấy<br /> ý tưởng từ việc tác động đến năm giác quan của trẻ. Song<br /> Ngày nhận bài: 20/6/2018 song với đó là tác động vào 8 trí thông minh của con người.<br /> Ngày sửa bài: 27/6/2018 Phát triển những trí thông minh là thế mạnh của trẻ và cải<br /> Ngày duyệt đăng: 29/6/2018 thiện những trí thông minh bị khiếm khuyết.<br /> <br /> <br /> <br /> 78 T„P CHŠ KHOA H“C KI¦N TR”C - XŸY D¼NG<br />  Qua quá trình nghiên cứu và tham vấn ý kiến chuyên gia,<br /> nhóm nghiên cứu thấy rằng chu trình chơi dành cho trẻ tự kỷ<br /> nên là: động – chuyển tiếp – tĩnh.<br /> Khới đầu chu trình, trẻ có nhiều năng lượng nên cần có<br /> những hoạt động sôi nổi giúp chúng giải tỏa năng lượng,<br /> cả trẻ tăng động hay những đứa quá nhạy cảm thì đều cần<br /> khởi động như vậy. Sau đó chuyển đến một không gian với<br /> những hoạt động nhẹ nhàng hơn để làm dịu chúng lại. Với Hình 1. Chu trình chơi dành cho trẻ tự kỷ<br /> những đứa trẻ nhạy cảm việc chuyển quá nhanh sang môi<br /> trường nghỉ ngơi khiến sẽ chúng khó thích nghi, do vậy cần<br /> có khu vực chuyển tiếp như một không gian đệm hỗ trợ. Với Dạng dải<br /> những đứa trẻ tăng động, việc tạo ra một môi trường chuyển<br /> tiếp với những hoạt động nhẹ sẽ giúp trẻ giảm bớt sự phấn<br /> kích. Cuối cùng là cho chúng được nghỉ ngơi hoàn toàn.<br /> Với những đứa trẻ tăng động đây không phải là môi trường<br /> chúng thích nhưng do đã trải qua quá trình hoạt động chúng<br /> đã mất một phần năng lượng và khi đó chúng cũng cần nghỉ<br /> ngơi. Còn với những đứa trẻ quá nhạy cảm việc trải qua hai<br /> môi trường trước đó khiến chúng cần được xoa dịu để có thể<br /> lấy được lại cân bằng. Do vậy trong không gian vui chơi cần<br /> có ba khu vực chính này. (Hình 1)<br /> Khu vực động: Là khu vực sử dụng những thiết bị chơi<br /> kích thích trẻ vận động giải tỏa năng lượng.<br /> Trò chơi tương tác xã hội buộc trẻ nếu muốn chơi những<br /> trò ấy phải liên hệ với các trẻ khác để cùng chơi, từ đó thúc Dạng tròn<br /> đẩy trí thông minh giao tiếp và trí thông minh ngôn. Các trò<br /> chơi vận động rung, lắc, trườn, bò… giúp cải thiện sức khỏe<br /> cho trẻ tác động đến trí thông minh vận động và tác động đến<br /> tiền đình của trẻ, giúp cải thiện tình trạng bệnh của trẻ. Việc<br /> đưa thiên nhiên vào khu vực động: đường dạo bằng sỏi đá,<br /> hồ cát, cây cối… giúp trẻ phát triển trí thông minh tự nhiên.<br /> Những dụng cụ chơi có phát ra những âm thanh cải thiện trí<br /> thông minh âm nhạc của trẻ. Ngoài những thiết bị chơi cố<br /> định, khu vực động còn có những khối gỗ nhỏ để phụ huynh<br /> có thể hướng dẫn trẻ chơi bằng cách xếp thành những hình<br /> thù khác nhau cải thiện trí thông minh thị giác của trẻ. Nếu<br /> để trẻ tự chơi không có sự can thiệp trẻ sẽ xếp lần lượt từng<br /> khối gỗ theo trí thông minh logic của chúng.<br /> Vật liệu có bề mặt đa dạng: sần sùi, nhẵn, mịn… giúp<br /> cải thiện xúc giác. Những loại cây sử dụng trong khu vực<br /> động nên mang mùi hương nhẹ kích thích khứu giác. Khu<br /> vực động sử dụng đa dạng màu sắc tạo nên sự sinh động,<br /> kích thích trẻ với những hoạt động chơi tác động đến phần Dạng xoắn ốc<br /> thị giác. Những màu sắc không quá sặc sỡ tránh gây những<br /> phản ứng tiêu cực cho trẻ quá nhạy cảm về màu sắc. Các<br /> trò chơi khi chơi phát ra những âm lanh đặc trưng tác động<br /> đến phần thính giác. Các trò chơi vận động tác động đến<br /> tiền đình của trẻ, giúp cải thiện tình trạng bệnh của trẻ tự kỷ.<br /> Khu vực chuyển tiếp: làm dịu trẻ bằng thiên nhiên và<br /> những hoạt động nhẹ nhàng mang tính giáo dục trẻ.<br /> Trẻ tham gia vào việc trồng cây: trồng cây theo hàng lối<br /> giúp trẻ cải thiện trí thông minh về logic – toán học. Việc<br /> tiếp xúc với cây cối, bùn đất, nước, cát, gỗ và các yếu tố về<br /> tự nhiên giúp trẻ cải thiện trí thông minh thiên nhiên. Công<br /> việc trồng cây cần nhiều vận động kết hợp với nhau giúp cải<br /> thiện trí thông minh vận động. Đồng thời khi những đứa trẻ<br /> cùng kết hợp với nhau cùng làm vườn sẽ giúp trẻ phát triển<br /> trí thông minh giao tiếp và ngôn ngữ. Âm thanh tự nhiên như<br /> tiếng gió thổi qua cây, tiếng nước chảy,… giúp thúc đẩy trí<br /> thông minh âm nhạc của trẻ tự kỷ. Việc được tham gia vào<br /> một nông trại thu nhỏ, với những sự vật với hình thù đa dạng Hình 2. 3 dạng mô hình<br /> sẽ giúp trẻ có nhiều hình dung về cuộc sống cải thiện trí<br /> thông minh thị giác.<br /> <br /> <br /> S¬ 31 - 2018 79<br />  KHOA H“C & C«NG NGHª<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3. Sơ đồ ranh giới vị trí khu đất nghiên cứu<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 4. Mặt bằng kiến trúc cảnh quan khu vực Hình 5. Phối cảnh minh họa<br /> nghiên cứu<br /> <br /> Việc sử dụng vật liệu tự nhiên với bề mặt đa dạng giúp trứng để trẻ có thể ngồi trong đó mang lại cảm giác an toàn.<br /> trẻ cải thiện rất lớn về mặt xúc giác. Màu sắc tự nhiên, nhẹ Các khu vực ngồi được bao bọc xunh quanh như kiểu<br /> nhàng làm dịu trẻ về mặt thị giác của trẻ sau khi thị giác của quả trứng, hốc cây tạo cho trẻ cảm giác an toàn, từ đó chúng<br /> trẻ đã được kích thích ở khu động. Các loại cây trong khu có thể ngồi bình yên và cảm nhận được bản thân, phát triển<br /> vườn của khu chuyển tiếp có những mùi rất đặc trưng, dùng trí thông minh về nội tâm. Những âm thanh của thiên nhiên<br /> thiên nhiên để tác động đến khứu giác của trẻ. Âm thanh của không gây kích động cho trẻ mà trái lại còn giúp chúng thư<br /> các loài cây tạo ra tiếng động như: tre, trúc, cọ… kết hợp với giãn cải thiện trí thông minh âm nhạc.Bề mặt tự nhiên mịn<br /> tiếng chim kích thích mạnh đến thính giác của trẻ. Những loại không gây cảm giác khó chịu cho những đứa trẻ quá nhạy<br /> trong trong vườn cảm giác của khu chuyển tiếp cho phép trẻ cảm. Những khu vực tĩnh riêng biệt mô phỏng sinh học như<br /> có thể nếm và cảm nhận những hương vị khác nhau đem lại quả trứng bao bọc lấy trẻ, giúp trẻ những hình dung liên<br /> nhwungx kích thích về vị giác cho trẻ. Các vận động đơn giản tưởng giúp phát triển trí thông minh thị giác.<br /> trong việc trồng cây tác động đến tiền đình của trẻ.<br /> Vật liệu có bề mặt mịn không làm trẻ tự kỷ cảm thấy khó<br /> Khu vực tĩnh: Là khu vực nghỉ ngơi, là nơi để trẻ được chịu, cho trẻ cảm thấy thoải mái nhất. Những loại cây sử<br /> ở một mình, xoa dịu cảm xúc của trẻ sau một chu trình chơi dụng trong khu vực động nên mang mùi hương nhẹ kích<br /> điều trị của trẻ. Khu tĩnh tạo những không gian hình quả thích khứu giác, làm thư giãn trẻ. Khu vực tĩnh sử dụng màu<br /> <br /> <br /> <br /> 80 T„P CHŠ KHOA H“C KI¦N TR”C - XŸY D¼NG<br /> Hình 6. Mặt bằng và phối cảnh khu vực động<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 7. Mặt bằng và phối cảnh khu vực chuyển tiếp<br /> <br /> sắc nhẹ nhàng, giữ lại màu của thiên nhiên cho trẻ cảm thấy người tình nguyện viên của khu vui chơi. Họ có thể kiếm soát<br /> thoải mái, giúp thị giác trẻ được nghỉ ngơi.. Các loại cây phát được người vào trong khu vui chơi, vì các tình nguyện viên<br /> ra phát ra những âm lanh đặc trưng tác động đến phần thính hay những đứa trẻ khác khi muốn chơi ở khu vực này cần<br /> giác. Các trò chơi vận động tác động đến tiền đình của trẻ, phải có ý thức giúp đỡ trẻ tự kỷ hòa nhập với cộng đồng.<br /> giúp cải thiện tình trạng bệnh của trẻ tự kỷ. Ba không gian chơi mang đặc trưng riêng của từng khu<br /> Ba khu vực đều được kết nối với một đường dạo cho vực, mỗi khu vực đều được thiết kế dựa trên phương pháp<br /> phép khi trẻ cảm thấy quá tải thì có thể nhanh chóng thoát ra điều trị cho trẻ tự kỷ và cho trẻ những trải nghiệm cảm xúc<br /> ngoài hay đến được không gian chúng thích để xoa dịu trẻ. khác nhau.<br /> <br /> 4. Áp dụng mô hình cho công viên Cầu Giấy Cả công viên đều được bao quanh bằng đường dạo lớn<br /> và có kết nối với tất cả các khu vực của sân chơi. Để khi trẻ<br /> Công viên Cầu Giấy có diện tích khá rộng, có nhiều ưu cảm thấy quá tải ở khu vực nào có thể thoát đến được nơi<br /> điểm: vị trí tại trung tâm Hà Nội, mặt nước nhân tạo rộng, đa chúng muốn hoặc ra ngoài.<br /> dạng các loại địa hình,… Nhưng không gian của công viên<br /> chưa được tận dụng triệt để, đa phần chỉ là đường dạo nhàm Ngoài ra để giúp những đứa trẻ quá nhạy cảm với cảm<br /> chán, khu vui chơi bé so với tổng thế,… Khu vực nhóm lựa giác nên bao quanh khu vực sân chơi là một lớp cây xanh,<br /> chọn nằm đối xứng với khu động của công viên qua cổng tạo bóng râm cho khu vực kết hợp để che chắn âm thanh<br /> chính. cho khu vực.<br /> <br /> Dựa trên hình dáng của khu đất nhóm lựa chọn mô hình Mặt bằng kiến trúc cảnh quan khu vực nghiên cứu<br /> dạng xoắn ốc để áp dụng vào khu đất. Khu động: được chia thành các cụm trò chơi khác nhau<br /> Trẻ tự kỷ sau khi đi qua cổng sẽ vào sảnh, ở sảnh trẻ có kết hợp giữa trò chơi tương tác xã hội và trò chơi điều hòa<br /> thể quan sát các khu vực của khu vui chơi tạo tâm lí an toàn cảm giác.<br /> cho trẻ. Ở sảnh đặt đài quan sát và khu vực nhà chờ cho phụ Khu chuyển tiếp:<br /> huynh. Phụ huynh của trẻ sẽ có thể trở thành chính những<br /> <br /> <br /> S¬ 31 - 2018 81<br />  KHOA H“C & C«NG NGHª<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 8. Mặt bằng và phối cảnh khu vực tĩnh<br /> <br /> Được chia làm 4 khu vực: Khu vực nông trại trồng rau, 5. Kết luận<br /> khu vực đầm lầy, khu vực nuôi chim bồ câu, khu vực tổ chức Trẻ mắc chứng tự kỷ thuộc cộng đồng những người dễ<br /> sự kiện. tổn thương trong xã hội. Trẻ tự kỷ rất khác biệt với những<br /> Khu tĩnh: Khu vực tĩnh chia làm 2 khu vực: khu vực bán đứa trẻ khác, nếu không có sự trợ giúp thì cấp độ bệnh của<br /> tĩnh và khu vực tĩnh hoàn toàn theo từng cấp độ nhạy cảm và trẻ tự kỷ sẽ càng ngày càng tăng.<br /> phản ứng của trẻ qua 2 môi trường trước đó. Đề tài đã đề xuất mô hình khu vui chơi trị liệu hỗ trợ quá<br /> Đề xuất về mặt cây xanh: trình điều trị chứng tự kỷ, giúp trẻ tự kỷ cải thiện được những<br /> Dựa trên liệu pháp vườn trị liệu, lựa chọn những loại thực khiếm khuyết của bản thân và dễ dàng hơn trong việc hòa<br /> vật tác động tất cả các giác quan của trẻ nhưng tuyệt đối an nhập cộng đồng, tạo ra sự kết nối giữa trẻ tự kỷ và thiên<br /> toàn. Các loại cây mô hình nhóm đưa ra dễ sống và thích nhiên, cây cối, động vật… giảm thiểu những phản ứng tiêu<br /> nghi với điều kiện khí hậu ở Việt Nam. cực của chúng. Giáo dục trẻ tự kỷ từ rất sớm bằng những<br /> công việc đơn giản sẽ giúp hướng nghiệp chúng trong tương<br /> Đề xuất vật liệu:<br /> lai.<br /> Với từng khu vực đưa ra những lựa chọn vật liệu khác<br /> Các mô hình có thể áp dụng cho các khu đất khác nhau<br /> nhau cải thiện các giác quan của trẻ; Có nhiều bề mặt khác<br /> và có thể nhân rộng mô hình tại các công viên khác, tạo<br /> nhau, ưu tiên các vật liệu tự nhiên để không gây phản ứng<br /> những khu vui chơi hoà nhập trẻ tự kỷ chơi và các trẻ em<br /> tiêu cực của trẻ với bề mặt vật liệu.<br /> bình thường./.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> T¿i lièu tham khÀo 7. Nguyễn Duy Phương, Giải pháp tổ chức không gian vui chơi của<br /> trẻ em trong khu đô thị mới tại địa bàn thành phố Hà Nội, Luận<br /> 1. Nguyễn Phương Anh, Chính sách hỗ trợ trẻ tự kỷ ở Việt Nam, văn Thạc sỹ Kiến trúc, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, 2011.<br /> Báo mới, 2017.<br /> 8. Nguyễn Nam Phương, Cảnh báo gia tăng trẻ mắc hội chứng tự<br /> 2. Phạm Thị Hạnh, Giải pháp quy hoạch cải tạo và chỉnh trang kỷ, VnExpress Sức khỏe, Hà Nội, 2016.<br /> không gian vui chơi giải trí tại khu tập thể Kim Liên- Trung Tự,<br /> Hà Nội, Luận văn Thạc sỹ Quy hoạch vùng và Đô thị, Trường 9. Renee Davies, Welcoming Chilren With Autism On Your<br /> Đại học Kiến trúc Hà Nội, 2014. Playground, Aricles – Resources, 2011.<br /> 3. JC Boush, Cindy Burk, Jim Dziatkowwicz, Carrie Fannin, Blake 10. Saf Shailsh, Designing sensory gardens autism, USA, 2017.<br /> Hobson, Christophen Joseph, Mara Kaplan, Inclusive Play 11. Sở xây dựng Bắc Ninh, Không gian công cộng những góc nhìn lí<br /> Design Guide LowRes, USA, 2016. thuyết, Bắc Ninh, 2017.<br /> 4. Micah Lipscomb, Alexander Stewart, Analysis Therapeutic 12. Đỗ Trần Tín, Khai thác yếu tố cây xanh, mặt nước trong tổ chức<br /> Gardens For Children With Autism Spectrum Disorders, Canada, không gian công cộng các khu đô thị mới tại Hà Nội, Luận án<br /> 2014. Tiến sĩ Quy hoạch, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, 2012<br /> 5. Natasha, Special needs book review, Gardening for children with 13. Vanissa Quirk, An interview with magda mostafa pioneer in<br /> autism spectrum disorders and special educational needs, 2012. autism design, Arch daily, 2013.<br /> 6. Naomi Sachs, Tara Vincenta, Outdoor environment for chirldren<br /> with autism and special needs, University of Minnesota, 2005.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 82 T„P CHŠ KHOA H“C KI¦N TR”C - XŸY D¼NG<br />