Tổ chức vận chuyển hàng hóa và thương vụ trên đường sắt part 2

Chia sẻ: Ajdka Ajsdkj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

194
lượt xem 54
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'tổ chức vận chuyển hàng hóa và thương vụ trên đường sắt part 2', kinh tế - quản lý, kinh tế học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổ chức vận chuyển hàng hóa và thương vụ trên đường sắt part 2

I.2.2. Trang thi t b k thu t và các ch c danh ph c v công tác hóa v n ga hàng hóa: I.2.2.1. Trang thi t b k thu t ga hàng hóa: ð hoàn thành nhi m v công tác c a nhà ga, ga hàng hóa có các trang thi t b k thu t sau: 1. Trang thi t b ph c v công tác ch y t u: ñ m b o cho ga hoàn thành nhi m v ch y t u an toàn, ñúng th i gian quy ñ nh trong BðCT và Bi u tác nghi p k thu t hàng ngày c a ga. Các trang thi t b này bao g m: - H th ng ñư ng ga, bao g m các ñư ng ñón g i t u, ñư ng t p k t toa xe, ñư ng ch y máy, ñư ng ñi u d n...; - H th ng thông tin tín hi u nhà ga g m có: c t hi u ra vào ga, các c t tín hi u trong ga, thi t b kh ng ch và thông tin liên l c trong ga; - H th ng ghi y t h u ga; - Các phòng ga ph c v công tác ch y t u như Phòng ch huy ch y t u, chòi ghi... 2. Trang thi t b ph c v công tác hành khách: ñ m b o ñón ti n và trung chuy n hành khách, hành lý, bao g i ñư c nhanh chóng, an toàn v i ch t lư ng ph c v t t nh t. Các thi t b này g m có: - Qu ng trư ng ga, phòng ch , trang thi t b trong phòng ch ; - Các ke khách; - Kho hành lý, bao g i và các thi t b x p d hành lý, bao g i; - Phòng bán vé trang thi t b ph c v công tác bán vé: máy tính, phôi vé, két ti n...; - H th ng thi t b ch d n, hư ng d n, gi i ñáp cho hành khách: BðCT, Th l chuyên ch hành khách, Giá cư c v n chuy n hành khách và hành lý-bao g i...; - C ng ki m soát ra vào ga. 3. Trang thi t b ph c v ñ u máy và toa xe: m t s ga hàng hóa có nhi m v tác nghi p ñ u máy, toa xe như gi i th l p t u, ki m tra k thu t ñ u máy, toa xe, thay ban lái máy và ñ u máy, c p nhiên li u và cát cho ñ u máy, c p nư c cho toa xe khách... khi ñó nhà ga ph i có trang thi t b ph c v công tác này này, bao g m: - Tr m ñ u máy toa xe; - Thi t b ki m tra và s a ch a nh ñ u máy, toa xe; - Phòng ngh cho Ban lái máy xu ng ban và ch lên ban; - Các ñư ng d n máy, ch a xe...; - Thi t b c p nhiên li u, cát cho ñ u máy; - Thi t b ki m tra, v sinh, c p nư c cũng như các v t d ng c n thi t cho toa xe. 4. Trang thi t b ph c v công tác hóa v n: nhi m v chính c a ga hàng hóa là làm các tác nghi p hóa v n, vì v y nh ng trang thi t b này có t m quan tr ng ñ c bi t vì nó ñ m b o cho ga hoàn thành nhi m v v n chuy n hàng hóa m t cách an toàn v i ch t lư ng cao nh t nh m tăng uy tín c a ga và c a ngành, thu hút ch hàng ñ n v i ngành ñư ng s t. Các trang thi t b này bao g m: - H th ng ñư ng ga ph c v công tác hóa v n: ñư ng x p d , t p k t toa xe hàng...; - Thi t b c ñ nh ñ b o qu n, phân lo i và t p k t hàng hóa: kho, ke, bãi hàng hóa; - Phương ti n x p d , chuy n t i hàng hóa và thi t b b tr ; - Phòng hóa v n và thi t b nghi p v hóa v n; - Thi t b chuyên dùng ph c v công tác hóa v n ga hàng hóa như: c u cân, khung gi i h n, thi t b v sinh toa xe hàng...; - Thi t b ph c v v n t i ng n ñư ng; - Thi t b ph c v công tác ki m ñ nh ph m c p hàng hóa và ki m tra thương v toa xe hàng. 27
5. Các trang thi t b k thu t khác: ñ m b o cho ga ho t ñ ng bình thư ng, bao g m: - H th ng chi u sáng: cung c p ánh sáng cho ga tác nghi p vào ban ñêm và ph c v công tác ki m tra, giám sát, b o v ga; - H th ng thoát nư c: ñ m b o cho ga không b úng ng p nh m gi cho hàng hóa có ch t lư ng b o qu n t t, ho t ñ ng ñón g i t u, d n d ch trong ga... bình thư ng; - Các phòng làm vi c c a ga; - H th ng tư ng rào b o v và c ng ki m soát ra vào ga; - H th ng thoát hi m, phòng cháy ch a cháy...; - ð u máy d n: ho t ñ ng trong ph m vi ga ho c các ga lân c n ñ ñưa l y toa xe vào ñ a ñi m x p d , gi i th , l p t u, chuy n ñư ng chuy n bãi và các công vi c d n d ch khác; - Các thi t b khác như: h th ng thông tin liên l c n i b , thông tin bưu ñi n, phương ti n ph c v văn hóa và ngh ngơi cho CBCNV... I.2.2.2. B máy t ch c qu n lý c a ga hàng hoá: ð ñ m b o hoàn thành nhi m v ñư c giao và v n hành các trang thi t b k thu t ph c v công tác hóa v n ga, các ga hàng hóa c n ph i có m t b máy nhân s làm công tác hóa v n. Tùy theo ñi u ki n th c t c a t ng ga mà các ga có các ch c danh khác nhau, nhưng nhìn chung các ga hàng hóa ñ u có b máy nhân viên theo mô hình sau: Cơ c u t ch c ñi u hành m t Ban s n xu t: Chñ nhiÖm hãa vËn Trùc ban hãa vËn TKHV NVHT §§XD SCKTTV BQGNHH BQDC BVHT A. ð i hình m t ban hóa v n c a ga hàng hóa bao g m các ch c danh sau: 1. ði u ñ ch y t u ga: là ngư i tr c ti p l p k ho ch l p t u, x p d hàng hóa, ñón ti n hành khách, t ch c công tác d n, ñón ti n t u và các vi c liên quan khác t i ga theo BðCT, theo m nh l nh c a nhân viên ñi u ñ ch y t u tuy n, theo quy trình, quy ph m ch y t u, tham gia gi i quy t tai n n, s c giao thông ñư ng s t theo quy ñ nh; 2. Tr c ban ch y t u ga: là ngư i ñi u hành vi c l p t u, x p d hàng hóa, ñón ti n hành khách, t ch c công tác d n, ñón ti n t u và các vi c khác có liên quan t i nhà ga theo BðCT, các m nh l nh ch huy ch y t u, quy trình, quy ph m ch y t u, tham gia gi i quy t các tai n n, s c giao thông ñư ng s t theo quy ñ nh; 3. Ch nhi m hóa v n: là cán b ch u s lãnh ñ o tr c ti p c a Trư ng ga, có nhi m v : 28
- Chuyên trách công tác v hàng hóa, lãnh ñ o b ph n hàng hóa c a ga, t ch c và ñôn ñ c th c hi n k ho ch v n chuy n hàng hóa, tìm m i bi n pháp hoàn thành và hoàn thành vư t m c các ch tiêu công tác hàng hóa trong m i tình hu ng; - T ch c làm vi c c th cho b máy công tác hàng hóa c a ga ñ hoàn thành nhi m v ñư c giao; - T ch c h c t p và c ng c nghi p v hàng hóa, luôn ki m tra ñôn ñ c công tác c a b ph n hàng hóa, hư ng d n ch ñ o tuân th các quy ñ nh c a ngành và ga trong công tác hàng hóa, xây d ng n i quy l l i làm vi c c a b ph n hàng hóa; - Thu nh n, qu n lý và x lý niêm phong k p chì toa xe hàng, t ch c giao nh n hàng hóa, d ng c , v n ñơn gi y t theo quy ñ nh; - ð xu t và qu n lý x p d hàng hóa, ñ c bi t là hàng nguy hi m, siêu trư ng-siêu tr ng, hàng quá kh gi i h n, b o ñ m an toàn v m i m t; - Tr c ti p hư ng d n và gi i quy t s c v hàng hóa; - Thay m t Trư ng ga quan h giao d ch v i ch hàng và ñ a phương ñ a bàn ñóng ga; - Th c hi n các ch c trách v thi ñua, khen thư ng và k lu t. 4. Tr c ban hoá v n: là cán b ph trách công tác hàng hóa ga trong ban làm vi c. - Ch u trách nhi m trư c ñi u ñ và lãnh ñ o ga trong vi c t ch c th c hi n k ho ch x p d hàng hoá. Quan h ch t ch v i các b ph n liên quan c a ga ñ ñ m b o công tác nh p nhàng ăn kh p, k p th i. ð m b o an toàn v m i m t; - Thay m t ga giao d ch v i ch hàng, khách hàng v công tác hàng hóa. Có nhi m v hư ng d n ch hàng th c hi n theo QðVVVTHHTðSQG, n i quy, quy ñ nh c a ngành, c a ga; - N m v ng tình hình hàng hóa, toa xe, d ng c , phương ti n x p d hi n có, n m v ng nhân l c ñ m b o th c hi n k ho ch có ch t lư ng và năng su t cao; - Ki m tra, giám sát ch ñ o, ñi u hành t t vi c ph i h p ho t ñ ng c a các ch c danh trong ban v i ch hàng ñ ñ m b o hi u su t cao, an toàn trong s n xu t; - Tuân th t t ch ñ lên xu ng ban và th c hi n quy ñ nh trong ban làm vi c; - ðôn ñ c các t hàng hoá th c hi n t t n i quy phòng ch ng cháy, n , bão l t và các quy ñ nh v tr t t an toàn. Th c hi n t t ch ñ ñ ng ph c chính quy theo quy ñ nh. 5. ðôn ñ c x p d : Là nhân viên ph trách khâu k thu t và th i gian x p d hàng hóa t i ga hàng hóa, ch u s lãnh ñ o, phân công công vi c c a Trư ng ga, ch nhi m hóa v n và tr c ban hóa v n. Khi lên ban ñôn ñ c x p d có nhi m v : - Ph bi n phương pháp, ñôn ñ c x p d ñ m b o an toàn, l i d ng t t phương ti n, ñúng gi . Hư ng d n k thu t x p d hàng nguy hi m, hàng quá kh gi i h n, hàng siêu trư ng-siêu tr ng, hàng d v ... ñ m b o an toàn tuy t ñ i; - Theo dõi ñôn ñ c x p d nhanh. Quan h k p th i v i tr c ban hóa v n và các ch c danh khác ñ k p th i gi i quy t d n c p xe, l p gi y t chuyên ch ...; - Thư ng xuyên ki m tra phát hi n các toa xe không t t, tình tr ng niêm phong, xi chì, tình tr ng hàng hóa trên toa xe ñ bàn b c v i tr c ban hóa v n và s c viên nh m ñ xu t phương án gi i quy t có hi u qu , k p th i. Có trách nhi m ñình ch x p d và th c hi n các bi n pháp an toàn trư c khi máy d n vào ho t ñ ng ñư ng x p d . ðón xe x p d k p th i, ñúng v trí theo k ho ch; - Bám sát hi n trư ng, hư ng d n ch hàng, công nhân x p d x p d hàng hoá ñúng k thu t, ñ m b o an toàn m i m t, ñúng th i gian, t n d ng t t dung tích và tr ng t i toa xe, kh năng ch a hàng c a kho bãi, ñôn ñ c th c hi n các bi n pháp phòng ch ng cháy n , bão l t... Tham gia ch ñ o x p d nh ng lô hàng ñ c bi t. Th c hi n ki m tra xi, chì. Gia c sau khi x p hàng xong. Tham gia gi i quy t nhanh các s c tr ng i v hàng hoá, l p biên b n k p th i trong các trư ng h p quy ñ nh. Ch u trách nhi m v nh ng sai sót do ch quan gây ra; 29
- Tham gia v i các t kho bãi ñ hoàn ch nh n i dung b ng bi u, n ch trong ph m vi nhi m v c a mình khi t ch c x p d , xu t nh p hàng hoá; - Th c hi n các ch c trách c a mình trong vi c b o qu n hàng hóa, b trí s p x p nhân l c x p d ... 6. B o qu n giao nh n: Ch u s lãnh ñ o c a tr c ban hóa v n (ho c tr c ban ch y t u, ñi u ñ ch y t u ga), có nhi m v c th : - Hàng ngày ph i có m t ñúng gi quy ñ nh, chu n b t t v hàng hoá, s sách n ch , d ng c làm vi c, v sinh t y u nh ng v trí ñã xu t h t hàng, chu n b giao nh n hàng hoá; - Nh n b o qu n hàng hóa nh p vào và xu t ra kho bãi ñ giao cho ngư i nh n k p th i chu ñáo. Ch u trách nhi m v nh ng sai sót do mình gây ra trong giao nh n, b o qu n; - Khi nh p và xu t hàng ph i ki m ñ m s lư ng, ph m c p hàng hóa, tình tr ng bao gói nhãn mác theo quy ñ nh, b o ñ m không m t mát, hư h ng hàng hóa trong quá trình b o qu n, giao nh n; - N m v ng tình hình hàng xu t nh p ñ b trí s p x p l i d ng t t kho, bãi, d ki m tra hàng hóa. Hư ng d n ch hàng và công nhân x p d th c hi n ñúng n i quy kho và các quy ñ nh c a ngành, ga ñ m b o an toàn v m i m t; - Tuân th ñ y ñ quy trình tác nghi p khi xu t, nh p, x p d , hàng hoá; - Báo cáo thư ng xuyên cho tr c ban hóa v n (ho c tr c ban ch y t u, ñi u ñ ch y t u ga) s lư ng hàng xu t nh p và các s c phát sinh như: khai sai tên, tr ng lư ng hàng hóa...; - Liên h ch t ch v i t h ch toán gi i quy t t t các th t c xu t nh p, tính và thu các kho n lưu kho bãi, b o qu n...; - Ch u trách nhi m v tính sát th c, ñ y ñ , k p th i n i dung ghi chép và b o qu n t t các s sách n ch do mình qu n lý. B. T ch c phòng hoá v n và t h ch toán ga hàng hóa: phòng hóa v n là b ph n c a ga hàng hóa, ch u trách nhi m tr c ti p giao d ch v i ch hàng, làm các th t c v n chuy n và giao tr lô hàng, x lý các tác nghi p thương v ñ i v i lô hàng. Phòng hóa v n ñ t dư i s ch ñ o tr c ti p c a Trư ng ho c Phó ga và thư ng làm vi c theo ch ñ 24/24 gi ñ th c hi n k ho ch s n xu t và m nh l nh, ch th công tác c a ga. Nhi m v c th c a phòng hóa v n ga hàng hóa là: - Xây d ng và ñi u hành phương án x p d hàng hóa ñ m b o an toàn, ñúng th i gian, t n d ng t t phương ti n c a ga, c a ngành; - Nh n các v n ñơn ch ng t v n chuy n hàng hoá, vào s sách và bi u tác nghi p hoá v n, sau ñó tr c ban hoá v n giao k ho ch này cho ñi u ñ ch y tàu, t ch c d n ñưa l y xe vào ñ a ñi m x p d ; - Báo k ho ch cho ñôn ñ c x p d ñón nh n toa xe vào ñúng v trí tác nghi p, phân công nhân l c ñ t ch c x p d ; - Giao toàn b v n ñơn cho t h ch toán ñ th m h ch hàng hóa và chi phí v n chuy n. ð nh viên c a phòng hóa v n g m có: 1. H ch toán hàng hóa: là ch c danh ch u s lãnh ñ o c a Trư ng ga, phó ga, ch nhi m và tr c ban hóa v n, ñ ng th i ch u s lãnh ñ o tr c ti p c a tr c ban ch y t u, có nhi m v : - L p gi y t chuyên ch lô hàng g i ñi, thu nh n, b o qu n gi y t chuyên ch c a lô hàng ñ n. Khi giao nh n gi y t ph i ñăng ký s giao nh n và có ký nh n; - Làm th t c báo tin hàng ñ n k p th i, ñúng quy ñ nh. B o ñ m giao nh n hàng hóa ñ y ñ ñúng quy ñ nh, l p phi u xu t kho cho ngư i nh n hàng h p l ; - Thu chính xác, k p th i cư c phí, t p phí, ph phí. ð m b o th c hi n ñúng quy ñ nh tài chính c a Nhà nư c, ngành ñư ng s t và c a ga; - Ki m tra th t c v i hàng liên v n ñ b o ñ m chuyên ch hàng hóa không b tr ng i. T ho ch toán ga hàng hóa thông thư ng g m 5 ngư i: 30
+ T trư ng theo dõi ch ñ o chung, có th làm thêm công tác ký s hàng, phi u xu t kho; + M t ngư i làm công tác hàng ñi; + M t ngư i làm công tác hàng ñ n; + M t ngư i làm công tác thu ngân; + M t ngư i làm công tác báo cáo t ng h p. N i dung công tác hàng v c a h ch toán viên: Khi có hàng v ti n hành nh n v n ñơn, gi y t chuyên ch t tr c ban hoá v n ñ vào s ñăng ký hàng ñ n, vi t báo cáo hàng ñ n g i lên công ty. N i dung công tác hàng ñi c a h ch toán viên: Th c hi n th t c l p v n ñơn, gi y t chuyên ch ñ i v i lô hàng ñi, tính cư c phí v n chuy n, vào s theo dõi hàng ñi, ñăng ký vào s báo cáo hàng ñi lên công ty. 2. Giao ti p viên: biên ch nh ng ga có tác nghi p chuy n t i sang toa gi a các kh ñư ng, ch c năng nhi m v gi ng ñôn ñ c x p d , ñ c bi t chú ý gi i quy t vi c b trí xe khi chuy n t i cho thu n ti n, ñ xu t và ñôn ñ c th c hi n phương án chuy n t i nh m ñ t năng su t cao, theo dõi báo cáo chính xác hàng hóa g i bù ñ có bi n pháp g i k p th i. 3. S c viên: là ch c danh ch u s lãnh ñ o c a Trư ng ga, ch nhi m ho c tr c ban hóa v n, m t s ga tr c thu c phòng k thu t ga, có nhi m v : - Bám sát th c t ñ n m v ng tình hình hàng hóa không an toàn nguyên v n, l p biên b n k p th i, ñúng quy ñ nh, th hi n rõ nguyên nhân gây ra s c ; - ðăng ký các biên b n thương v và ph thông vào s theo dõi, b o qu n ñ y ñ và h p l s sách gi y t theo quy ñ nh c a ngành và ga, th c hi n ch ñ báo cáo theo quy ñ nh; - ði u tra và báo cáo k p th i chính xác tình hình s c theo yêu c u c a c p trên; - Gi i quy t nhanh chóng các s c hàng hóa thu c ph m vi ph trách, thương lư ng giao ti p v i ch hàng, tìm ki m hàng hóa, xác ñ nh m c ñ thi t h i hàng hóa gây ra b i nguyên nhân khách quan; Xác ñ nh hàng hóa không có gi y t ho c có gi y t nhưng không có hàng hóa; - Tham gia các cu c h p gi i quy t tranh ch p do ch hàng yêu c u. 4. Thư ký hóa v n: b trí ga không có ch nhi m ho c tr c ban hóa v n, có nhi m v : th c hi n k ho ch x p d , ñôn ñ c x p d , b o ñ m x p d hàng hóa ñúng k thu t, l p gi y t chuyên ch , ti p nh n gi y t c a lô hàng ñ n, ñ m b o th t c giao hàng, ñôn ñ c l y hàng nhanh chóng, l p hóa ñơn biên lai thu các kho n ti n chuyên ch và phát sinh, ñăng ký s sách, theo dõi hàng ñi ñ n, th c hi n ch ñ báo cáo theo quy ñ nh; Ngoài ra ga hàng hóa còn có m t s ch c danh khác ph c v cho công tác hóa v n như ñ i công nhân x p d , b o v hàng hóa, b o qu n d ng c hóa v n... Nhi m v c a các ch c danh này do ga quy ñ nh. I.2.2.3. ði u ki n khai trương và bãi b ga hàng hóa: 1. ði u ki n khai trương ga hàng hóa: Khai trương ga hàng hóa ñư c hi u theo 2 n i dung: m m i 1 ga hàng hóa ho c b sung tác nghi p hàng hóa cho ga. Theo Lu t ñư ng s t ban hành năm 2006, vi c m m i 1 ga ñư ng s t s do B trư ng B GTVT quy ñ nh trên cơ s Quy ho ch t ng th phát tri n ñư ng s t ñã ñư c Th tư ng chính ph phê duy t; Trư c khi m ph i ti n hành ñi u tra kinh t t m vùng thu hút, xác ñ nh ñ y ñ các thông s kinh t , dân cư, ñi u ki n ñ a lý giao thông, kh năng t n t i và phát tri n ngu n hàng trong tương lai... c a vùng, sau ñó l p b n lu n ch ng kinh t -k thu t trình lên B trư ng phê duy t sau khi ñã trao ñ i th ng nh t v i T nh, Thành ph tr c thu c trung ương qu n lý ñ a bàn có ga ñ nh m . Vi c m ga có th ñ làm m t s hay t t c tác nghi p v n chuy n hàng hóa tùy theo nhu c u m ga; 31
Khi ti n hành l a ch n v trí m ga hàng hóa trên tuy n ph i ñ m b o các nguyên t c sau: - ð m b o liên h ch t ch v i các c ñi m kinh t . Vì ga hàng hóa trư c h t là ph c v v n chuy n hàng hóa cho vùng thu hút, do ñó v trí ga hàng hóa l a ch n ph i ñ m b o liên h ch t ch v i các c ñi m kinh t c v m t ñ a lý giao thông l n lu ng hàng; - ð m b o h th ng giao thông ng n ñư ng ti n l i t i các ch hàng trong vùng thu hút. ðư ng s t ch chuyên ch hàng hóa t ga t i ga, vi c ñưa l y hàng hóa t kho c a ch hàng ñ n ga do v n chuy n ñư ng ng n ñ m nh n, vì v y, giao thông ng n ñư ng thu n ti n gi a ga hàng hóa và cơ quan ch hàng t o ñi u ki n gi m chi phí và th i gian v n chuy n hàng hóa, nâng cao ch t lư ng b o qu n hàng hóa trong quá trình chuyên ch ; - ð m b o có ñ ngu n hàng v n chuy n. ð u tư xây d ng và chi phí ho t ñ ng ga hàng hóa hàng năm là r t l n, th i gian hoàn v n dài, vì v y, khi l a ch n b trí ga hàng hóa ph i xác ñ nh xem lu ng hàng có ñ l n ñ khai thác hi u qu ga hàng hóa hay không? - Kho ng cách gi a các ga hàng hóa ph i thích h p, vì n u quá g n s làm tăng s l n d ng ñ ñoàn t u, tăng chi phí ñ ñ ng phương ti n, gi m năng l c thông qua c a tuy n, nhưng ngư c l i, n u quá xa s làm tăng chi phí v n chuy n ng n ñư ng; - Ph i h p ch t ch v i các ga k thu t. Ga k thu t ch y u làm các tác nghi p gi i th l p t u, do ñó ga hàng hóa c n ph i h p ch t ch v i ga k thu t ñ gi m b t chi phí và th i gian tác nghi p trung chuy n toa xe hàng; Trong các thành ph , khu ñô th l n thư ng xây d ng khu ñ u m i ñư ng s t, ñó là 1 t p h p các ga có liên h v i nhau v m t lu ng xe, lu ng hàng. Các ga trong khu ñ u m i ñư ng s t ñư c chuyên môn hóa theo hư ng ñư ng, m t hàng tác nghi p. Khi ti n hành l a ch n v trí ga hàng hóa trong khu ñ u m i c n ñ m b o các nguyên t c sau: - Ph i ñ t nh ng ñi m giao lưu hàng hóa. Nh ng ga hàng hóa chuyên dùng nên ñ t nh ng khu công nghi p tương ng, ga hàng hóa t ng h p nên phân b ñ u cho vùng; - Ph i h p t t v i giao thông thành ph , tránh ñ t quá xa ch hàng ho c quá g n tr c giao thông thành ph ; - Liên h ch t ch v i ga l p t u, nên ñ t trên hư ng lu ng hàng tương ñ i l n c a ga l p t u, tránh ph i ñi vòng, giao c t v i ñư ng chính; - Phù h p v i quy ho ch phát tri n c a thành ph , không nên ñ t ga hàng hóa t i nh ng ñ a ñi m có kh năng ph i di d i trong tương lai, ñ c bi t v i nh ng thành ph ñang phát tri n; - ð m b o ñi u ki n v sinh môi trư ng, không ñ t ga hàng hóa có tác nghi p v i hàng nguy hi m, tươi s ng g n khu dân cư, ga tác nghi p hàng bay b i b trí thu n chi u gió, tránh khu dân cư ho c nơi ñông ngư i...; - Có ñi u ki n phát tri n trong tương lai. Quy mô ga hàng hóa ph i phát tri n ñ ñáp ng nhu c u v n chuy n tăng lên, vì v y, ga hàng hóa ph i ñư c b trí ñ a ñi m có qu ñ t nh m m r ng trong tương lai; B trí ga hàng hóa trong khu ñ u m i có th theo các phương án sau: 32
Hình v H.1.1 Hình v H.1.2 Hình v H.1.3 Hình v H.1.4 : Khu công nghi p : ðư ng s t : Ph m vi dân cư : Ga hàng hóa : Ph m vi thành ph - Phương án xuyên qua thành ph . Các ga hàng hóa ñ t trên ñư ng xuyên tâm ho c xuyên qua thành ph ñ ph c v các xí nghi p ho c khu v c tiêu dùng nhưng không ñư c ñ t quá sâu trong thành ph (xem hình H.1.1); - Phương án vòng quanh thành ph . Các ga hàng hóa, ñ c bi t là ga có tác nghi p v i hàng r i ñ ñ ng, ñ t ngoài rìa thành ph t o thành m t ñư ng vòng ăn thông v i các hư ng ñi c a khu ñ u m i. Phương án này t o ñi u ki n thu n l i cho tác nghi p trung chuy n toa xe, gi m m t ñ t p trung phương ti n t i trung tâm thành ph (xem hình H.1.2); - Phương án n i ti p ga hàng hóa. Phương án này phù h p v i khu ñ u m i kéo dài. Trong trư ng h p các khu dân cư, khu công nghi p n m xen k l n nhau thì nên b trí ga hàng hóa t ng h p v i bán kính ph c v l n (xem hình H.1.3); - Phương án phân nhánh. Trong các khu ñô th phân tán thì các ga hàng hóa nên ñ t trên các ñư ng nhánh n i ti p nhau và ăn sâu vào cơ quan ch hàng (xem hình H.1.4). 33
2. ði u ki n bãi b ga hàng hóa: ñư c ñ t ra trong trư ng h p lu ng hàng ñã chuy n sang vùng thu hút khác, phương ti n giao thông khác ho c theo yêu c u c a Nhà nư c ph c v Quy ho ch phát tri n t ng th Qu c gia, ñ a phương; Trư c khi bãi b ga hàng hóa ph i ti n hành l p lu n ch ng kinh t -k thu t nêu rõ lý do bãi b ga ñ trình lên B trư ng B GTVT phê duy t. I.2.2.4. Phân công các ga làm tác nghi p hàng hóa trên tuy n: Vi c b trí nhi u ga làm tác nghi p hàng hóa có th nh hư ng ñ n NLTQ tuy n, chi phí v n chuy n hàng hoá và hi u su t s d ng trang thi t b hoá v n c a ga, vì v y ñ t ra v n ñ là t p trung tác nghi p hàng hóa v m t s ga nh t ñ nh. V i m i phương án phân công ga làm tác nghi p hàng hoá ñ u t n t i 2 m t có l i và b t l i, do ñó khi so sánh phương án c n tuân th các nguyên t c sau: 1. Các nguyên t c khi ñ xu t phương án quy ho ch ga hàng hóa: - Bãi b nh ng ga làm tác nghi p hàng hóa có kh i lư ng quá nh ho c quá g n nhau v các ga lân c n; - Phương án ñ xu t ph i phù h p v i quy ho ch phát tri n chung c a khu v c, ngành GTVT và ñư ng s t; - T n d ng t i ña trang thi t b và cơ s v t ch t k thu t c a ga. T o ñi u ki n tăng cư ng năng l c chuyên ch cho tuy n ñư ng; - T o ñi u ki n thu n l i cho ch hàng, tránh ñ u tư quá l n cho vi c c i t o h th ng giao thông ñư ng ng n t i ga; - ð m b o m i liên h ch t ch v i các ga k thu t, ga l p t u, phù h p v i ñi u ki n ñ a hình, ñ m b o ñi u ki n v sinh môi trư ng và m quan c a vùng quy ho ch; - Có hi u qu kinh t ñ ng trên khía c nh c a toàn n n KTQD. 2. Các chi phí ti t ki m ñư c c a phương án: - Chi phí ti t ki m ñư c do gi m s l n c t móc: C1tk = 365 × ncm × tcm × Ncm × egx (1.11) Trong ñó: . tcm : th i gian bình quân 1 l n d ng c t móc (gi ); . Ncm : s l n c t móc bình quân 1 ngày ñêm t i các ga bãi b ; . egx: ðơn giá 1 gi -xe ñ ñ ng (ñ/gi -xe). - Chi phí ti t ki m ñư c do áp d ng cơ gi i hoá x p d : C2tk = Σ Q.(C1 – C2) (1.12) Trong ñó: . Q: T ng kh i lư ng hàng hoá x p d trong năm t i các ga bãi b (T); . C1 và C2: giá thành x p d 1 T hàng hoá trư c và sau khi cơ gi i hoá (ñ/T). - Ti t ki m do gi m chi phí b o dư ng kho bãi t i các ga bãi b : C3tk = Fkb . ckb + Lx d . cxd (1.13) Trong ñó: . Fkb: di n tích kho bãi t i các ga bãi b (m2); . Lx d: chi u dài ñư ng x p d t i các ga bãi b (m); . ckb và cxd: chi phí b o dư ng bình quân cho 1 m2 kho (ñ/m2) và 1 m chi u dài ñư ng x p d trong 1 năm (ñ/m). - Chi phí ti t ki m do thay ñ i c ly v n chuy n ñư ng ng n: C4tk = ∆L. Qôtô . eôtô (1.14) Trong ñó: . ∆L: chênh l ch quãng ñư ng v n chuy n ñư ng ng n t kho ch g i ñ n ga bãi b và ga t p trung (km); . Qôtô: Kh i lư ng hàng hoá v n chuy n b ng ô tô trong 1 năm (T); . eôtô: giá cư c v n chuy n 1 T-Km b ng ô tô (ñ/T-km). - Chi phí gi -xe ñư ng s t thay ñ i c a phương án: Egx = Qñs . ∆Lñs . egx/Pt . Vl (1.15) Trong ñó: . Qñs: Kh i lư ng hàng hoá v n chuy n b ng ñư ng s t trong 1 năm trên ga bãi b (T); 34
. ∆Lñs: kho ng cách t ga bãi b ñ n ga t p trung (km); . Pt: tr ng t i tĩnh bình quân c a 1 toa xe hàng (T/xe); . Vl : t c ñ l hành ñoàn t u hàng trên quãng ñư ng tính toán (km/h). - Chi phí gi -ñ u máy ñư ng s t thay ñ i c a phương án: Qñs . ∆Lñs Egi -ñm = ___________ . (1 + βpt) . egm (1.16) Qñt . Vl Trong ñó: . Qñt: tr ng lư ng bình quân ñoàn t u hàng (T); . βpt: h s tính ñ n ñ u máy ñ y, ghép trong ñoàn t u; . egm: ñơn giá 1 gi ñ u máy (ñ/gi -ñ u máy). - Chi phí toa xe-km thay ñ i c a phương án: Egxe-km = Qñs . ∆Lñs . exe-km/Pt (1.17) Trong ñó: . exe-km: ñơn giá 1 xe-km (ñ/xe-km). - Chi phí ñ u máy-km thay ñ i c a phương án: Qñs . ∆Lñs Eñm-km = ___________ . (1 + βpt) . eñm-km (1.18) Qñt Trong ñó: . eñm-km: ñơn giá 1 ñ u máy-km ñư ng s t (ñ/ñ u máy-km). - Chi phí gi t lái và gi t ph c v thay ñ i c a phương án: Qñs . ∆Lñs Egi -t lái ph cv =,___________ . (egi -t lái + egi -ph cv ) (1.19) Qñt . Vl Trong ñó: . egi -t lái và egi -ph cv : ñơn giá 1 gi -t lái máy và 1 gi -t ph c v ñoàn t u (ñ/gi -t ). - Chi phí nhiên li u ph c v ch y t u thay ñ i c a phương án: Enl = N . Qt ng . ∆Lñs . bnl . enl/104 (1.20) Trong ñó: . bnl: ñ nh m c tiêu hao nhiên li u cho 10 T-km t ng tr ng ñoàn t u (kg/104 T- 4 km); . Qt ng: t ng tr ng ñoàn t u hàng (T); . N: s ñoàn t u hàng thay ñ i trong năm, N = Qñs/ Qñt; . enl: ñơn giá 1 kg nhiên li u ch y t u (ñ/kg). 2. Các chi phí phát sinh c a phương án: - Chi phí phát sinh do ph i ñ u tư thêm kho bãi t i ga t p trung: α.Qnăm ps C1 = [ ---------- × Tbq × (1 – kct) -- Fhc] . e t (1.21) 365.βλ Trong ñó: . Qnăm: Kh i lư ng hàng hoá tăng lên t i ga t p trung trong 1 năm (T); . Tbq: th i gian b o qu n hàng hoá bình quân (ngày); . kct, α và β: h s chuy n t i tr c ti p, h s b t bình hành lu ng hàng và h s l i d ng di n tích kho ñ x p hàng; . λ: cư ng ñ ch t ñ ng hàng hoá trong kho (T/m2); . Fhc: di n tích hi n có c a kho t i ga t p trung (m2); . eñt: ñơn giá ñ u tư 1 m2 di n tích kho (ñ/m2). - Chi phí phát sinh do ph i kéo dài ñư ng x p d t i ga t p trung: α.Qnăm C2 = ( ---------- × ltx -- Lhc) . exdñt (1.22) ps 365.Pt.X 35
Trong ñó: . X: s l n ñưa l y xe trong ngày; . ltx: chi u dài bình quân 1 toa xe hàng (m); . Lhc: chi u dài ñư ng x p d hi n có ga t p trung (m); . exdñt: ñơn giá kéo dài 1 m ñư ng x p d (ñ/m). - Chi phí phát sinh do kéo dài v n chuy n ñư ng ng n: theo 1.14 - Chi phí phát sinh do ph i ñ u tư mua thêm máy x p d : M = α . Qñs . K / 365 . mca . Qñ nhm c (1.23) Trong ñó: . mca: s ca làm vi c c a máy trong ngày t i bãi hàng; . Qñ nhm c: công su t ñ nh m c c a 1 máy x p d (T/ban); . K: ñơn giá c a 1 máy x p d . Phương án quy ho ch ch có l i v m t kinh t khi: ∑Ctk ≥ ∑E.Cps + Cktps (1.24) Trong ñó: E: hi u qu v n ñ u tư; Các chi phí phát sinh liên quan ñ n v n chuy n ñư ng s t tính theo các công th c t 1.15 ñ n 1.20 I.2.2.5. Phân công tác nghi p hàng hoá cho các ga trong khu ñ u m i ñư ng s t: 1. Nguyên t c ñ xu t phương án: - Có s liên h ch t ch v i các ga ñư ng s t và các phương ti n v n chuy n hàng hoá khác; - Phù h p v i quy ho ch phát tri n ngành, thành ph ; t n d ng t t qu ñ t và trang thi t b k thu t hi n có c a ga; - Cân ñ i tác nghi p gi a các ga, tránh t p trung v 1 ga, t o ñi u ki n tăng nhanh quay vòng phương ti n và thu hút ch hàng; - ð m b o ñi u ki n v sinh môi trư ng, m quan thành ph , an ninh ñ a phương; - ð m b o có hi u qu v m t kinh t . 2. Các chi phí tính toán khi so sánh phương án: - Chi phí ñ u tư, c i t o nâng c p ho c xây m i ñư ng ô tô: Eñt1 = eñg . Lñg + ekh (1.25) Trong ñó: . eñg và ekh: ðơn giá ñ u tư xây d ng 1 km ñư ng (ñ/km) và chi phí liên quan khác (ñ); . Lñg: Chi u dài ñư ng ô tô c n làm m i ho c c i t o nâng c p (km); - Chi phí thay ñ i v n chuy n ñư ng ng n: công th c 1.14; - Chi phí gi - toa xe ñư ng s t thay ñ i c a phương án: công th c 1.15; - Chi phí gi -ñ u máy ñư ng s t thay ñ i c a phương án: công th c 1.16; - Chi phí toa xe-km thay ñ i c a phương án: công th c 1.17; - Chi phí ñ u máy-km thay ñ i c a phương án: công th c 1.18; - Chi phí gi t lái và gi t ph c v thay ñ i c a phương án: công th c 1.19; - Chi phí nhiên li u ph c v ch y t u thay ñ i c a phương án: công th c 1.20; - Chi phí phát sinh do ph i ñ u tư m r ng kho, bãi t i ga t p trung: công th c 1.21; - Chi phí phát sinh do ph i ñ u tư kéo dài ñư ng x p d t i ga t p trung: công th c 1.22; - Chi phí phát sinh do ph i ñ u tư mua thêm máy x p d : công th c 1.23 Khi so sánh phương án tính theo phương pháp t ng chi phí tính ñ i c a phương án là nh nh t và căn c theo th c t chuy n d ch c a lu ng hàng ñ xác ñ nh ñó là chi phí ti t ki m ñư c hay là chi phí phát sinh. 36
I.3. BÃI HÀNG GA HÀNG HÓA: I.3.1. Ch c năng, nhi m v và phân lo i bãi hàng ga hàng hóa: Bãi hàng hoá là b ph n s n xu t c a nhà ga, là nơi giao ti p gi a ngành VTðS v i các phương ti n v n t i khác, là nơi kh i ñ u và k t thúc quá trình v n chuy n hàng hóa b ng ñư ng s t. I.3.1.1. Ch c năng nhi m v c a bãi hàng ga hàng hóa: - B o qu n t m th i hàng hóa ñ a phương và trung chuy n m t cách an toàn, nguyên v n; - Th c hi n x p, d và chuy n t i hàng hóa ñ m b o các yêu c u c a tác nghi p; - ð m b o cho các phương ti n x p d , chuy n t i tác nghi p an toàn, ñ t hi u qu cao; - ð m b o cho toa xe hàng ñ và di chuy n an toàn trong quá trình tác nghi p; - Th c hi n các th t c thương v ñ i v i hàng hóa chuyên ch m t cách chính xác phù h p v i các quy ñ nh c a ngành và ga; - Th c hi n tác nghi p ñ i v i nh ng lô hàng ñ c bi t; - Ti n hành các d ch v v n t i nh m mang l i doanh thu cho ngành và nâng cao uy tín c a ga nói riêng cũng như c a ngành ñư ng s t nói chung. I.3.1.2. Phân lo i bãi hàng ga hàng hóa: có hai cách phân lo i ch y u: 1. Phân lo i theo tính ch t, k t c u ñư ng ga: Bãi hàng ñư c phân thành: - Bãi hàng hóa c t: là bãi hàng hóa ch có 1 ñ u n i thông v i y t h u ga (xem hình H.1.5). Lo i hình này có ưu ñi m là di n tích chi m ñ t nh , ñư ng ôtô và ñư ng ga ng n, ít giao c t. M t khác, khi kh i lư ng tác nghi p tăng có th d dàng c i t o tăng năng l c ga. Tuy nhiên nó có như c ñi m là tác nghi p d n xe khó khăn và t p trung vào 1 phía c a nhà ga d n ñ n h s chi m d ng y t h u không ñ u, gi m năng l c c a ga và bãi; Bãi hàng hóa c t ñư c s d ng r ng rãi trong ngành ñư ng s t, nh t là v i nh ng ga có kh i lư ng tác nghi p không l n và di n tích ñ t b h n ch . Hình v H. 1.6: Bãi hàng hóa thông qua - Bãi hàng thông qua: là bãi hàng có 2 ñ u n i thông v i 2 y t h u ga (xem hình H.1.6). Lo i này có ưu ñi m là năng l c tác nghi p l n vì có th d n xe ñ ng th i c hai ñ u, do ñó th c hi n ñư c tác nghi p dây chuy n và song trùng. Tuy nhiên như c ñi m c a lo i hình này là giao c t gi a quá trình chuy n d ch c a ôtô và toa xe l n, chi phí ñ u tư xây d ng và khai thác cao, 37
khó có ñi u ki n phát tri n trong tương lai. Vì v y bãi hàng này ch thích h p v i nh ng ga có kh i lư ng tác nghi p l n, n ñ nh khi ñi u ki n ñ a hình cho phép; Hình v H. 1.5: Bãi hàng hóa c t Chú thích: 1. Phòng hóa v n; 2. Nhà ngh c a công nhân; 3. Phòng b o v ; 4. Cân ô tô; 5. Kho kín; 6. Ke hàng hóa; 7. Bãi hàng ch t ñ ng; 8. Bãi hàng n ng; 9. Bãi hàng r i; 10. Chu ng súc v t s ng; 11. Kho hàng nguy hi m; 12. C u cân toa xe; 13. Kho xăng d u; 14. Ke c p nư c ñá; 15. Ke cao; 16. Ke trung chuy n hàng l ; - Bãi hàng hóa h n h p: là bãi hàng k t h p c hai lo i hình trên, trong ñó các ñư ng x p d c t dùng ñ tác nghi p v i hàng bao ki n và hàng n ng, còn b ph n thông su t s d ng ñ tác nghi p v i hàng r i. 2. Phân lo i theo tính ch t tác nghi p: - Bãi hàng chuyên dùng: dùng ñ tác nghi p v i m t ho c m t s m t hàng cùng tính ch t. Bãi hàng này có ưu ñi m là công tác qu n lý ñơn thu n, hi u su t s d ng thi t b c a bãi cao, có ñi u ki n ñ cơ gi i hóa x p d , ch t lư ng hàng hóa trong quá trình tác nghi p t t. Như c ñi m là chi phí ñ u tư xây d ng và khai thác cao, thích h p v i nh ng bãi hàng có kh i lư ng tác nghi p l n theo m t hàng nào ñó; - Bãi hàng t ng h p: dùng ñ tác nghi p v i nhi u lo i hàng, ñây là lo i hình ñư c s d ng ph bi n trong ngành ñư ng s t. Bãi hàng lo i này có như c ñi m là lu ng hàng phân tán, khó th c hi n cơ gi i hóa x p d , hi u su t s d ng thi t b bãi hàng th p. Vì v y ñ nâng cao hi u qu khai thác bãi c n chuyên môn hóa bãi theo t ng khu v c, m i khu v c ch tác nghi p v i m t lo i hàng, ví d : kho hàng bao ki n, bãi hàng n ng, bãi hàng r i và hàng r i ñ ñ ng... 38
I.3.2. Kho, ke bãi bãi hàng ga hàng hóa: ñ th c hi n ñư c ch c năng và nhi m v c a bãi, trên bãi hàng ph i trang b ñ y ñ thi t b ph c v công tác b o qu n, phân lo i, t p k t, x p d và chuy n t i hàng hóa; I.3.2.1. Kho ñư ng s t: 1. Khái ni m và công d ng: kho là thi t b c ñ nh c a ngành ñư ng s t dùng ñ b o qu n t m th i, t p k t, phân lo i và tác nghi p v i các lo i hàng b nh hư ng c a ñi u ki n th i ti t khí h u ho c hàng có giá tr cao; Công d ng c a kho ñư ng s t: - B o qu n t m th i hàng hóa m t cách an toàn nguyên v n; - T p k t hàng l , hàng ch trung chuy n; - Phân lo i hàng hóa và ti n hành tác nghi p x p d , ch nh lý hàng hóa trong kho; - Th c hi n các d ch v kèm theo như bao gói và s a ch a bao gói hàng hóa, d ch v hàng hóa thu n túy; - Th c hi n nghi p v theo dõi, th ng kê, tìm ki m, ghi chép và b o qu n s sách, báo cáo hàng hóa theo quy ñ nh c a ngành và ga; - Th c hi n nghi p v giao nh n hàng hóa; - T o ñi u ki n thu n l i cho phương ti n máy móc và công nhân x p d ho t ñ ng. 2. Phân lo i kho ñư ng s t: a. Phân lo i theo c u trúc kho: - Kho kín: là kho có ke kho, tư ng và mái che, dùng ñ tác nghi p v i các lo i hàng b nh hư ng c a ñi u ki n th i ti t khí h u ho c hàng có giá tr cao. Ke kho thông thư ng cao 1,1 m so v i m t ñ nh ray. Ưu ñi m c a kho là ch t lư ng b o qu n hàng hóa t t, có th tác nghi p v i nh ng lo i hàng ñòi h i ñi u ki n b o qu n ñ c bi t như hàng nguy hi m, hàng mau h ng d th i nát..., tuy nhiên chi phí ñ u tư xây d ng và khai thác kho kín l n, k t c u kho h n ch t m ho t ñ ng c a phương ti n x p d ; Căn c theo hình d ng c a b ph n ke kho, kho kín ñư c chia thành: + Kho hình ch nh t: ñư c xây d ng trên ke kho (th m kho) hình ch nh t, có th m 2 phía: m t phía dành cho ñư ng s t và phía ñ i di n dành cho phương ti n v n t i khác ñưa l y hàng. Kho hình ch nh t tương ñ i ñơn gi n và ph bi n vì có ưu ñi m là chi m ñ t không l n, b trí g n, thu n ti n cho vi c cơ gi i hoá trong b c d hàng lên xe và ngư c l i. Như c ñi m là tác nghi p ñưa l y xe b kéo dài, c n tr quá trình x p d , gi m năng l c tác nghi p c a kho, vì v y thư ng ch thi t k chi u dài kho t 60, 70m ñ n 110m, n u dài hơn ph i b trí ñư ng x p d là ñư ng ñôi có l tuy n gi a; + Kho hình b c thang: là h th ng kho n i ti p nhau x p trên n n kho theo ki u b c thang. Ưu ñi m: d n d ch toa xe ti n l i, quá trình x p d không b gián ño n, phương ti n x p d có th ho t ñ ng trên m t ph m vi tương ñ i r ng gi a các kho v i nhau, NLTQ kho l n. Tuy nhiên lo i kho này chi m ñ t khá l n nên ch thích h p nh ng nơi có qu ñ t r ng rãi; + Kho hình răng cưa: ke kho phía dành cho ñư ng ô tô ñư c thi t k bình thư ng nhưng phía dành cho ñư ng s t ñư c thi t k theo ki u răng cưa cho các nhánh ñư ng s t x p d ñi vào. Lo i hình này kh c ph c ñư c như c ñi m c a hai lo i hình trên, năng l c x p d hàng hóa r t l n vì tác nghi p ñưa l y xe không b giao c t, thích h p v i các lo i hàng t hành; + Kho hình răng lư c: Ke kho phía ñư ng s t ñư c thi t k dành cho ñư ng ñôi. Lo i kho này r t phù h p ñ chuy n t i hàng hóa và trung chuy n hàng l , tuy nhiên h n ch là di n tích chi m ñ t r t l n, ñư ng x p d ng n, ke h p, vì v y ít g p trong th c t ; + Kho hình máy bay (lo i ch U và ch E): là kho có ñư ng x p d (1 ho c c 2) ch y th ng vào trong kho. Kho lo i này ñư c xây d ng do yêu c u b o qu n hàng hóa tránh tác ñ ng c a môi trư ng và b o m t hàng hóa tránh b theo dõi phát hi n trong quá trình x p d ; 39
- Kho thoáng: là các kho có k t c u g m ke kho và mái che, không có tư ng kho, dùng ñ tác nghi p v i các lo i hàng b nh hư ng c a ñi u ki n th i ti t ho c trung chuy n hàng l ; Kho thoáng có th thi t k theo ki u 1 mái ho c 2 mái che tùy theo chi u r ng c a kho. ð tránh cho hàng hóa b gi m ph m c p khi ñang x p d , mái che kho ñư c kéo dài ñ che ñ n tim ñư ng li n k , ñ ng th i ph i thi t k cho nư c không h t vào hàng hóa khi ñang tác nghi p. b. Phân theo lo i hàng hóa tác nghi p: - Kho dùng chung (kho t ng h p): là kho dùng ñ tác nghi p v i nhi u lo i m t hàng, c a nhi u ch hàng. Lo i kho này r t thông d ng trong ngành ñư ng s t vì ñư ng s t ch b o qu n t m th i hàng hóa và th c hi n v i nhi u lo i hàng. Kho dùng chung có ưu ñi m là hi u su t s d ng thi t b cao, chi phí th p, không ñòi h i ph i có thi t b chuyên dùng trong kho, nhưng có như c ñi m là ph c t p trong khâu s p x p, phân lo i và tìm ki m hàng hóa, khó áp d ng cơ gi i hóa x p d , ch t lư ng b o qu n hàng hóa không cao; - Kho chuyên dùng (kho ñ c bi t): là kho ñư c xây d ng ñ tác nghi p v i m t s m t hàng có yêu c u ñ c bi t trong quá trình b o qu n và tác nghi p. Kho có ưu ñi m là ch t lư ng b o qu n hàng hóa r t t t, năng su t tác nghi p và hi u su t khai thác thi t b l n. Tuy nhiên, kho ñòi h i chi phí l n vì ph i có các thi t b chuyên dùng, nhân viên kho ph i có nghi p v chuyên môn v lo i hàng hóa b o qu n, vì v y lo i kho này ch y u ñư c xây d ng trong cơ quan ch hàng ho c nh ng nơi có ngu n hàng l n và n ñ nh. Tùy theo lo i hàng hóa tác nghi p trong kho, kho chuyên dùng ñư c chia thành: + Kho b o ôn: tác nghi p v i hàng mau h ng d th i nát; + Kho hàng l ng nguy hi m (kho xăng d u); + Kho hàng phóng x ; + Kho hàng nguy hi m thông thư ng... c. Phân lo i theo tính ch t tác nghi p hàng hóa: - Kho hàng ñ n: nh n và b o qu n t m th i hàng hoá d t toa xe xu ng, sau m t th i gian nh t ñ nh giao tr cho ch hàng, ñư c xây d ng nh ng ga d ho c chuyên môn hóa trong h th ng kho hàng hóa c a ga; - Kho hàng ñi: nh n và b o qu n t m th i hàng hoá t phương ti n c a ch hàng g i ñ n, sau m t th i gian qui ñ nh x p lên toa xe ñ v n chuy n ñ n ga khác; - Kho hàng trung chuy n: nh n và b o qu n t m th i hàng hóa t toa xe này d xu ng ñ sau ñó x p lên các toa xe khác g i ñi, thư ng ñư c xây d ng t i các ga trung chuy n hàng hóa. I.3.2.2. Ke ñư ng s t: 1. Khái ni m và công d ng c a ke ñư ng s t: Ke là thi t b c ñ nh c a ngành ñư ng s t, dùng ñ phân lo i, x p d và b o qu n t m th i các lo i hàng. Công d ng c a ke ñư ng s t: - T p k t, phân lo i hàng hóa; - B o qu n t m th i, phân lo i và t p k t hàng l trên ke; - Dùng ñ tác nghi p v i hàng t hành; - Nâng cao năng l c x p d hàng hóa. 2. Phân lo i ke: a. Căn c vào ñ cao c a ke: ke ñư ng s t ñư c phân thành: - Ke thông d ng: m t ke cao hơn so v i m t ñ nh ray 1,1m (b ng chi u cao sàn phương ti n). Ke lo i này ñư c áp d ng ch y u trong ngành ñư ng s t (xem hình H.1.7); 40
- Ke cao: sàn ke cao hơn thành toa xe nh m l i d ng kh năng t ch y c a hàng r i ñ ti t ki m th i gian và công s c khi x p hàng. Ke lo i này ñư c thi t k thành hình ph u, d a trên c t bê-tông v ng ch c (xem hình H.1.8). b. Căn c vào phương pháp b trí v i ñư ng x p d : - Ke d c: n m song song v i ñư ng x p d , hàng hóa ñư c chuy n ngang t toa xe sang ke và ngư c l i (xem hình H.1.9); - Ke bu: ñư ng x p d n m n i ti p v i ke, m t ñ u ke ti p n i v i ñư ng s t cao 1,1m, ñ u kia thi t k d c tho i d n xu ng m t ñ t. Ke lo i này ñư c áp d ng khi tác nghi p v i hàng t hành nh m gi m nh công tác x p d . Khi tác nghi p, hàng hóa t di chuy n t m t ñ t lên ke, sau ñó vào toa xe và ngư c l i (xem hình H.1.10); - Ke h n h p: ph i h p c 2 lo i hình trên, ph n ke d c dùng ñ tác nghi p v i hàng hóa thông thư ng, ph n ke bu dùng ñ tác nghi p v i hàng t hành (xem hình H.1.11). Hình v H.1.7: Ke thư ng Hình v H.1.8: Ke cao Hình v H.1.9: Ke d c Hình v H.1.10: Ke bu Hình v H.1.11: Ke h n h p I.3.2.3. Bãi hàng: 1. Khái ni m và công d ng c a bãi hàng: Bãi là thi t b c ñ nh ñơn gi n nh t c a ngành ñư ng s t, dùng ñ b o qu n, x p d , tác nghi p v i các lo i hàng không b nh hư ng c a ñi u ki n th i ti t khí h u và giá tr không cao, thư ng là hàng r i ñ ñ ng, hàng hòm t p trung và hàng n ng; 41
Bãi hàng ñư c thi t k có b m t ph ng và r ng, có ñ ch u l c nh t ñ nh ñ cho hàng hóa t p trung và máy x p d di chuy n khi tác nghi p, có h th ng thoát nư c nh m ñ m b o cho m t bãi n ñ nh và hàng hóa không b hư h ng. 2. Phân lo i bãi hàng: a. Căn c theo ñ cao c a n n bãi: - Bãi b ng: cao ñ c a b m t bãi b ng v i m t ñ t t nhiên. Lo i hình này ñư c áp d ng ch y u trong ngành ñư ng s t, thu n ti n cho phương ti n v n chuy n và x p d di chuy n trong quá trình tác nghi p, chi phí thi t k th p, thi công ñơn gi n; - Bãi trũng: b m t bãi ñư c chia thành t ng ô có ñ cao th p hơn m t ñ t t nhiên. Lo i hình này ñư c xây d ng nh ng nơi tác nghi p v i hàng r i ñ ñ ng (than, qu ng...) nh m gi n ñ nh chân ñ ng hàng, nâng cao s c ch a c a bãi; Trong th c t còn có bãi b ng có xây tư ng bao xung quanh ñ b o qu n hàng r i ñ ñ ng. Lo i này ít g p vì chi phí cao và ph i dùng phương ti n x p d chuyên dùng ñ tác nghi p. b. Căn c vào c u trúc b m t bãi: - Bãi thô sơ: s d ng ngay m t ñ t t nhiên làm b m t bãi. Bãi này không ñư c gia c b m t mà ch san ph ng và ñ m n n vì v y ñ n ñ nh th p, cư ng ñ ch t ñ ng nh , ch t lư ng b o qu n hàng hóa th p, phương ti n cơ gi i khó ho t ñ ng nhưng chi phí nh , d thi công, vì v y thư ng ñư c dùng làm bãi t m t p k t nguyên v t li u... - Bãi có trang b : b m t bãi ñư c gia c ch u l c (r i ñá răm, bê-tông, tr i nh a...). Bãi lo i này có ñ n ñ nh cao, thu n ti n ñ t p trung hàng hóa và cho phương ti n x p d ho t ñ ng, b m t b ng ph ng thoát nư c t t, s c ch a l n. Tuy nhiên chi phí ñ u tư và khai thác l n nên ch ñư c xây d ng nh ng ga hàng hóa có kh i lư ng l n và n ñ nh. I.3.2.4. Thông s k thu t c a kho, ke, bãi hàng hóa: ð ñ m b o th c hi n t t ch c năng nhi m v , kho, ke, bãi hàng hóa ph i th a mãn nh ng yêu c u v năng l c b o qu n, ñ b n b m t... g i chung là thông s k thu t c a kho, ke, bãi hàng. Các thông s ch y u là: 1. Thông s kích thư c: th hi n kích thư c hình d ng bên ngoài c a kho, ke, bãi hàng hóa, bao g m: chi u dài (Lkho), chi u r ng (Bkho), chi u cao (chi u cao c a n n so v i m t ñ t và chi u cao c a tư ng); 2. Cư ng ñ ch t ñ ng: là s t n hàng l n nh t ch a ñư c trên 1m2 di n tích n n kho, ke, bãi, (T/m2); Thông s này th hi n kh năng ch u l c c a b m t kho, ke, bãi và ph thu c các y u t : - Trang b b m t kho, ke, bãi; - Phương ti n và phương pháp x p d ; - Quy ñ nh b o qu n hàng hóa trong kho, trên ke và bãi; - Lo i hàng hóa tác nghi p. 3. H s l i d ng di n tích kho, ke, bãi ñ x p hàng: ñ c trưng cho vi c quy ñ nh kho ng di n tích th c t ch a hàng trong toàn b di n tích s d ng c a kho-bãi, vì ngoài ph n di n tích này ra kho-bãi c n ph i có kho ng di n tích dành cho phương ti n x p d ho t ñ ng, làm công tác ki m tra, xu t nh p hàng hóa... H s này ph thu c: - Lo i hình kho, ke, bãi; - Quy ñ nh b o qu n hàng hóa trong kho, trên ke, bãi; - Lo i phương ti n và phương pháp x p d ; - Các quy ñ nh c a ga có liên quan và ñ c tính hàng hóa tác nghi p. 4. Di n tích kho, ke, bãi: a. Di n tích hi n có c a kho, ke, bãi: là di n tích th c t c a kho, ke, bãi, xác ñ nh theo công th c: Fhc = Lkho x Bkho [m2]; (1.26) 42
b. Di n tích yêu c u c a kho, ke, bãi: là di n tích c n có c a kho, ke, bãi ñ ñáp ng nhi m v b o qu n hàng hóa c a ga v i trang thi t b k thu t và quy ñ nh b o qu n hi n t i c a kho; Di n tích yêu c u xác ñ nh theo công th c: Eyc Fyc = --------- [m2] ; (1.27) õ. Trong ñó: . Eyc: s c ch a yêu c u c a kho (T); . : Cư ng ñ ch t ñ ng c a hàng hóa b o qu n trong kho, tính theo giá tr th p nh t gi a kh năng ch t ñ ng c a kho và kh năng x p ch ng c a hàng hóa (T/m2); . õ: h s l i d ng di n tích kho ñ x p hàng. 5. S c ch a kho, ke, bãi: a. Khái ni m: s c ch a kho, ke, bãi là kh i lư ng hàng hóa l n nh t mà kho, ke, bãi có th b o qu n ñư c t i m t th i ñi m, ñơn v tính là T n; b. Các y u t nh hư ng ñ n s c ch a kho, ke, bãi: + Di n tích kho, ke, bãi hàng; + Cư ng ñ ch t ñ ng c a kho, ke, bãi; + Lo i hàng hóa b o qu n trong kho và trên ke, bãi hàng; + Quy ñ nh b o qu n hàng hóa và phương pháp, phương ti n x p d s d ng trong kho, trên ke, bãi. c. S c ch a hi n có c a kho, ke, bãi: là s c ch a ng v i tình tr ng kho, phương pháp và phương ti n x p d hi n t i ñang s d ng t i kho, ke, bãi. Công th c tính: Ehc = Fhc . õ . [T]; (1.28) d. S c ch a yêu c u c a kho, ke, bãi: là s c ch a c n có tính trong m t ñơn v th i gian (thư ng là 1 ngày) ñ ñ m b o nhu c u b o qu n hàng hóa t i kho, ke, bãi v i lo i hàng hóa, phương pháp b o qu n và phương ti n x p d , quy ñ nh quy ho ch hàng trong kho. Công th c tính s c ch a yêu c u trong trư ng h p xu t nh p kho ñi u hòa: .Qnăm Eyc = ke x ---------- x Tbq x (1 – kct) [T]; (1.29) 365 Trong ñó: . ke: h s có tính ñ n nh hư ng c a vi c xu t nh p kho không cân ñ i, ke>1; . : h s b t bình hành lu ng hàng, >1; .Tbq: th i gian b o qu n hàng hóa bình quân trong kho, trên ke, bãi (ngày); . kct: h s chuy n t i tr c ti p hàng hóa, kct ≤ 1. I.3.3. ðư ng x p d : là b ph n quan tr ng c a bãi hàng ga hàng hóa, có nhi m v cho toa xe hàng và ñ u máy d n ñ an toàn, di chuy n thu n ti n trong quá trình làm tác nghi p. ðư ng x p d ñư c xây d ng bên c nh kho, bãi và ke hàng. ð i v i ñư ng x p d quan tr ng nh t là ph i xác ñ nh ñư c chính xác chi u dài c a ñư ng vì n u chi u dài quá nh s không ch a ñư c ñoàn d n, gây ách t c giao thông, gi m năng l c tác nghi p c a ga, ngư c l i n u quá l n s làm tăng di n tích chi m ñ t, tăng ñ u tư... I.3.3.1. Khái ni m chi u dài ñư ng x p d : chi u dài ñư ng x p d là chi u dài dùng ñư c c a ñư ng ñ m b o cho c c m xe và ñ u máy d n ñ làm tác nghi p an toàn. Chi u dài ñư ng x p d ph thu c vào các y u t sau: - Kh i lư ng và ñ n ñ nh c a công tác x p d ; - ð c ñi m c a toa xe hàng chuyên ch và ñ u máy d n tác nghi p trong ga; - Ch ñ làm vi c c a máy d n; - Kh năng b o qu n c a kho, ke, bãi hàng; - Ch ñ làm vi c c a bãi hàng và năng l c x p d c a bãi. 43
I.3.3.2. Phương pháp xác ñ nh chi u dài ñư ng x p d : có nhi u phương pháp xác ñ nh chi u dài ñư ng x p d khác nhau tùy theo m c ñích tính toán. 1. Xác ñ nh theo kh năng b o qu n c a kho, ke, bãi hàng hóa: ñư ng x p d thư ng b trí song song v i chi u dài kho, ke, bãi ñ thu n l i cho công tác x p d và chuy n t i, chính vì v y, khi quy ho ch bãi hàng thư ng xác ñ nh chi u dài ñư ng x p d theo công th c sau: α.Qnăm Lxd = ke x ------------------ x Tbq x (1 – kct) + ∆l [m]; (1.30) 365.õ. .Bkh Trong ñó: . Bkho: chi u r ng kho (m), tính theo tiêu chu n thi t k công trình ñư ng s t; . ∆l: chi u dài d tr (m), tính b ng chi u dài toa xe hàng dài nh t tác nghi p ga. 2. Xác ñ nh chi u dài ñư ng x p d theo kh năng ph c v c a ñ u máy d n: Lxd = Lc m + Lñm + ∆l [m]; (1.31) Trong ñó: . Lñm: chi u dài ñ u máy d n dùng ñưa l y toa xe vào ñ a ñi m x p d (m); . Lc m: chi u dài c m xe 1 l n ñưa l y (m), xác ñ nh trong các trư ng h p sau: a. Trư ng h p 1: Khi ga hàng hóa ñã quy ñ nh s l n ñưa l y xe vào ñ a ñi m x p d trong m t ngày ñêm, khi ñó chi u dài c m xe s b ng: α.Qngày Lc = ------------- . Ltx [m]; (1.32) m Pt . X Trong ñó: . Qngày: kh i lư ng hàng hóa tác nghi p bình quân trong m t ngày ñêm (T); . Ltx: chi u dài bình quân m t toa xe hàng (m); . Pt: tr ng t i tĩnh bình quân c a m t toa xe hàng (T); . X: s l n d n xe vào ñư ng x p d trong m t ngày ñêm. b. Trư ng h p 2: Khi ga hàng hóa chưa quy ñ nh s l n ñưa l y xe vào ñ a ñi m x p d trong m t ngày ñêm. Khi này ph i xác ñ nh s l n ñưa l y xe h p lý trên cơ s t ng chi phí v n doanh có liên quan là nh nh t. Các chi phí này bao g m: - Chi phí ñ ñ ng toa xe làm tác nghi p hàng hóa: α . Nngày2. Pt C1 = 365 . ---------------- . agx [ñ/năm]; (1.33) M . Qmáy . X Trong ñó: . Nngày: s toa xe làm tác nghi p hàng hóa bình quân 1 ngày ñêm, (xe); V i: Nngày = Qngày / Pt; . agx: ñơn giá 1 gi -xe ñ ñ ng (ñ/gi -xe); . M: s máy x p d ho t ñ ng t i ñ a ñi m x p d ; . Qmáy: năng su t tác nghi p c a 1 máy x p d (T/h). - Chi phí cho ñ u máy d n liên quan ñ n vi c ñưa l y toa xe vào ñ a ñi m x p d : C2 = 365 . td n . X . agd [ñ/năm]; (1.34) Trong ñó: . td n: th i gian bình quân 1 l n d n ñưa l y (gi ); . agd: ñơn giá 1 gi -ñ u máy d n (ñ/gi -ñ u máy). - Chi phí ñ ñ ng liên quan ñ n s l n ñưa l y toa xe. Chi phí này gây ra do nh hư ng c a vi c ñưa l y xe vào ñ a ñi m x p d nh hư ng ñ n các tác nghi p khác c a ga, d n ñ n tăng chi phí ñ ñ ng toa xe. Chi phí này tính theo kinh nghi m: C3 = 365 . kkn . Nngày . X . agx [ñ/năm]; (1.35) Trong ñó: . kkn: h s kinh nghi m, thư ng kkn ≤ 1 S l n ñưa l y h p lý là s l n sao cho: C1 + C2 + C3 → Min 44
Thay giá tr và ñ o hàm hàm s f(C) = C1 + C2 + C3 , sau ñó cho b ng 0, xác ñ nh ñư c s l n ñưa l y h p lý theo công th c sau: . Nngày2. Pt . agx Xhl = √ ---------------------------------------- (1.36) M.Qmáy.( td n.agd+ kkn . Nngày . agx) Thay Xhl vào công th c 1.32 s tính ñư c chi u dài c m xe 1 l n ñưa l y. c. Trư ng h p 3: khi các toa xe x p d r t khác nhau v ch ng lo i. Do các toa xe ñ n làm tác nghi p t i ñ a ñi m x p d r t khác nhau v ch ng lo i nên vi c áp d ng chi u dài bình quân và tr ng t i tĩnh bình quân c a toa xe trong công th c 1.32 s cho k t qu không chính xác, khi ñó chi u dài c m xe b ng: Nngày Lcum = ------- . ∑ αi . li [m]; (1.37) X Trong ñó: . Nngày: s toa xe hàng ñ n làm tác nghi p trong m t ngày ñêm; . li: chi u dài c a toa xe hàng lo i i (m); . αi: t l lo i xe i trong t ng s I.3.4. H th ng ñư ng ôtô: I.3.4.1. Ch c năng nhi m v c a h th ng ñư ng ô tô trong bãi hàng ga hàng hóa: - ð m b o cho phương ti n v n chuy n ñư ng ng n di chuy n thu n chi u và an toàn nh m nâng cao năng l c ñưa rút hàng; - ð m b o cho ô tô ñ làm tác nghi p x p, d , chuy n t i an toàn, không c n tr giao thông c a các phương ti n khác; - ð m b o cho phương ti n và máy x p d di chuy n khi c n thi t; - Ph c v nhu c u giao thông n i b khác. ð i v i ñư ng ô tô, v n ñ quan tr ng nh t là ph i xác ñ nh ñư c chi u r ng c a ñư ng, vì khác v i ñư ng s t, phương ti n ô tô có tính cơ ñ ng cao vì v y các xe ô tô ñ n l y và ñưa hàng có th t ñi u ch nh v trí khi tác nghi p, ñ ng th i vi c b trí ñư ng ô tô ph thu c vào yêu c u giao thông và phương pháp ki m soát hàng ra, vào ga. I.3.4.2. Phương pháp xác ñ nh chi u r ng ñư ng ô tô trong bãi hàng ga hàng hóa: 1. Khái ni m chi u r ng ñư ng ô tô: là chi u r ng c a ñư ng (tính t mép th m kho, ke, bãi cho t i tư ng b o v ho c ranh gi i v i công trình khác) ñ cho phương ti n ô tô ñ làm tác nghi p và di chuy n an toàn. Chi u r ng ñư ng ô tô trong bãi ph thu c: - Ch ñ giao thông trong bãi hàng (m t chi u hay hai chi u); - Lo i phương ti n ô tô v n chuy n hàng hóa và các phương ti n di chuy n khác; - V trí b trí ñư ng ô tô và trang thi t b khác; - Quy ñ nh giao thông trong bãi; - Cách ñ u xe ôtô khi tác nghi p x p d hàng hóa. 2. Phương pháp xác ñ nh chi u r ng ñư ng ô tô: Chi u r ng c a ñư ng ñư c xác ñ nh theo công th c: Bô tô = Bv n + Bquay + ∑B≠ [m]; (1.38) Trong ñó: . Bv n: chi u r ng c a ñư ng dành cho ô tô di chuy n trong quá trình ñưa l y hàng (m); . Bquay: chi u r ng c a ñư ng ñ ô tô ñ làm tác nghi p và quay ñ u an toàn (m); 45
. ∑B≠: chi u r ng dành cho các yêu c u khác, như b trí h th ng chi u sáng, thoát nư c... (m). a. Công th c tính Bv n: Bv n = n.bô tô + (n – 1).a [m]; (1.39) Trong ñó: . n: s làn xe trên ñư ng; . bô tô: chi u r ng bình quân c a 1 xe ô tô (m); . a: kho ng cách an toàn gi a 2 xe ô tô khi di chuy n (m). b. Công th c tính Bquay: Bquay ph thu c vào lo i ô tô và hình th c ñ xe khi làm tác nghi p. Có hai hình th c ñ xe thông d ng nh t khi làm tác nghi p x p d và chuy n t i hàng hóa: - Trư ng h p 1: ô tô ñ song song v i kho, ke, bãi. Hình th c này ñư c áp d ng khi làm tác nghi p x p d hàng hóa qua thành xe (xem hình H.12), khi ñó kho ng cách này ñư c tính theo công th c: Rngoài - Rtrong + a Bquay = bô tô + 2Rtrong . -------------------------- + m [m]; (1.40) Rngoài + a Trong ñó: . Rngoài: bán kính quay phía ngoài c a ch n bùn ô tô (m); . Rtrong: bán kính quay phía trong b ng ñư ng vòng c a ô tô (m); . m: kho ng cách an toàn quy ñ nh gi a thành ô tô và th m kho, ke (m); Hình v H.1.12: Ô tô ñ song song v i n n kho 46