Tổ chức vận chuyển hàng hóa và thương vụ trên đường sắt part 4

Chia sẻ: Ajdka Ajsdkj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

151
lượt xem 49
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'tổ chức vận chuyển hàng hóa và thương vụ trên đường sắt part 4', kinh tế - quản lý, kinh tế học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổ chức vận chuyển hàng hóa và thương vụ trên đường sắt part 4

- Thông tin v chi phí th c hi n h p ñ ng: t ng s cư c phí, các chi phí phát sinh, s ti n thu c a ngư i nh n, kho ng cách tính cư c, b c cư c...; - Các th t c thương v th c hi n (n u có): tác nghi p chuy n t i sang toa, thay ñ i chuyên ch ...; - Các th a thu n khác: d ng c v n t i kèm theo, niêm phong k p chì...; Lưu thông hóa ñơn g i hàng hóa như sau: - Liên 1: lưu t i ga l p ch ng t ñ làm k toán thu và n p ki m thu c p trên; - Liên 2: giao ngư i g i hàng; - Liên 3: lưu t i ga ñ n ñ làm báo cáo hàng ñ n và g i ki m thu c p trên; - Liên 4: ñư ng s t g i cùng các gi y t khác kèm theo toa xe ch hàng và giao cho ngư i nh n hàng sau khi ngư i nh n hàng ñã thanh toán ñ y ñ các kho n cư c phí v n t i và chi phí phát sinh khác. III.2.3.2. Gi y t g i kèm theo hóa ñơn g i hàng hóa: cùng v i hóa ñơn g i hàng hóa, lô hàng c n m t s lo i gi y t khác ñ ch ng minh trong quá trình v n chuy n. 1. Các gi y t kèm theo bao g m: - Gi y t ch ng minh tính ch t c a b n thân hàng hóa: ch ng nh n ñ c tính, xác nh n tính ch t hóa lý...; - Gi y t cho phép lưu hành hàng hóa: gi y ch ng nh n ki m d ch hàng hóa, gi y t xu t nh p kh u hàng hóa, gi y t cho phép chuyên ch hàng hóa...; - Các gi y t khác như gi y xác nh n tr ng lư ng c a hàng hóa... 2. Nguyên t c chung ñ i v i gi y t kèm theo hóa ñơn g i hàng hóa: - Ngư i thuê v n t i có trách nhi m giao cho ñư ng s t t i ga g i hàng ñ y ñ nh ng b n sao h p pháp gi y t liên quan ñ n hàng hóa c n ph i có. Ngư i thuê v n t i ph i hoàn toàn ch u trách nhi m v nh ng h u qu x y ra vì lý do ñ chính xác và ñ y ñ c a nh ng gi y t này; - ðư ng s t có trách nhi m gi gìn ñ y ñ các gi y t kèm theo hóa ñơn g i hàng trong su t quá trình v n t i và giao cho ngư i nh n hàng. N u ñư ng s t làm m t ho c hư h ng gi y t thì ph i l p biên b n g i kèm theo toa xe hàng; - Vi c làm m t, hư h ng, thi u các gi y t ho c n i dung gi y t không chính xác gây thi t h i, ch m tr trong quá trình v n chuy n do bên nào gây ra thì bên ñó ph i b i thư ng cho bên còn l i và ch u trách nhi m trư c pháp lu t. III.2.4. Tác nghi p ñăng ký vào s hàng ñi và l p báo cáo hàng ñi: ñư c th c hi n t i phòng hóa v n c a ga. Tác nghi p này có ý nghĩa quan tr ng ñ th ng kê th c hi n v n chuy n hàng hóa, ñ i ch ng, truy tìm hàng hóa khi c n thi t, ñ ng th i cũng là nh ng s li u báo cáo nhanh ph c v cho vi c ñi u hành qu n lý c a lãnh ñ o c p trên... III.2.4.1. S hàng ñi: ñư c làm theo m u quy ñ nh th ng nh t trên t t c các ga, do nhân viên hóa v n ghi và b o qu n t i phòng hóa v n. S hàng ñi g m 25 c t m c, bao g m các n i dung sau: - S th t c a lô hàng trong s ; - Thông s c a lô hàng: h tên, ñ a ch ngư i thuê v n t i và ngư i nh n hàng, ga ñ n, tên hàng, s lư ng ki n, tr ng lư ng hàng hóa (do ngư i thuê v n t i khai và ñư ng s t xác nh n); - Thông s c a toa xe x p hàng: s hi u toa xe, s tr c, t tr ng và tr ng t i thành, các d ng c g i kèm theo toa xe; - Thông tin nh n hàng: th i gian ñưa hàng ñ n ga, ñ a ñi m x p hàng; 70
- Thông tin x p hàng: th i ñi m ñưa toa ñ n nơi x p hàng (gi báo tin, gi ñ n theo quy ñ nh và th c t ), th i gian x p toa (gi b t ñ u, k t thúc, s gi ñ ng xe); - Thông tin g i hàng: s hi u hóa ñơn g i hàng hóa, ngày tháng, ñoàn t u g i hàng; - Các ghi chú khác. III.2.4.2. Báo cáo hàng ñi: do nhân viên hóa v n ga l p sau m t kho ng th i gian quy ñ nh (tu n ho c tháng), có xác nh n c a trư ng ga trư c khi g i lên c p trên qu n lý ga, m c ñích ñ theo dõi qu n lý tài chính c a vi c th c hi n k ho ch v n chuy n hàng hóa. Báo cáo hàng ñi g m 2 ph n: 1. Ph n do ga ghi: g m 8 c t m c, c th : - Thông tin v lô hàng: ngày g i, s hi u hóa ñơn g i hàng, ga ñ n; - Thông tin tài chính: s ti n ga ñi ph i thu (c a n i b ñư ng s t và c a cơ quan ngoài); - Ghi chú khác. 2. Ph n do phòng ki m thu phân tích: g m 12 c t m c: - Thông tin tài chính: thi u, th a ti n, c ng, cư c; - Phân khai t p phí: ñ ng kho bãi, x p d , c u, d n, ñ ng xe, ph t thay ñ i chuyên ch , thuê áp t i, th t c phí. III.2.5. Th i ñi m ñư ng s t chính th c nh n ch hàng: ñây là m c th i ñi m quan tr ng, ñánh d u th i ñi m ñư ng s t chính th c ch u trách nhi m v n chuy n lô hàng theo ñúng h p ñ ng v n t i và là căn c ñ tính kỳ h n chuyên ch . Th i ñi m ñư ng s t chính th c nh n ch là khi ch hàng x p hàng lên toa xe, hoàn t t các th t c chuyên ch và ñư ng s t giao cho ngư i thuê v n t i liên 2 c a hóa ñơn g i hàng hóa. Toàn b quá trình tác nghi p hàng hóa-thương v nơi g i có th tóm t t như sau: Tªn t¸c nghiÖp TT Ngư i th c hi n 1 Ki m tra t khai hỳa ñơn g i hàng Giao ti p Ng−êi thuª vËn t¶i 2 Mang hàng ñ n ñ a ñi m x p xe Nh©n viªn hãa vËn 3 Ki m tra k ho ch x p xe Nh©n viªn hãa vËn 4 Ki m tra, nh n hàng 5 ðưa hàng vào kho, búi Th kho TÝnh c−íc v t¹p phÝ Nh©n viªn hãa vËn 6 Nh©n viªn hãa vËn 7 Thu ti n và giao gi y t cho ch g i Nh©n viªn hãa vËn 8 L p hóa ñơn g i hàng hỳa ChuÈn bÞ h ng hãa xÕp xe §«n ®èc xÕp dì 9 Phæ biÕn ph−¬ng ¸n xÕp xe §«n ®èc xÕp dì 10 Dån xe v o ®Þa ®iÓm xÕp dì 11 T dn §«n ®èc xÕp dì 12 Ki m tra toa xe x p hàng 13 X p xe ð ix pd §«n ®èc xÕp dì 14 L p phi u x p xe §«n ®èc xÕp dì 15 Ki m tra x p xe §«n ®èc xÕp dì 16 Ni m phong toa xe §«n ®èc xÕp dì 17 Th ng b o l y xe 71
Tñi t/n Tæ dån 18 L y xe C ng III.3. TÁC NGHI P HÀNG HÓA - THƯƠNG V TRÊN ðƯ NG V N CHUY N: Sau khi ñã làm tác nghi p v i lô hàng ga g i, có th phát sinh m t s tác nghi p hàng hóa - thương v do yêu c u c a ngư i thuê v n t i, ngư i nh n hàng ho c t chính ngành ñư ng s t. Nh ng tác nghi p ñó g i chung là tác nghi p hàng hóa-thương v trên ñư ng v n chuy n. Có r t nhi u tác nghi p n m trong n i dung này và ñư c quy ñ nh c th trong Lu t ñư ng s t và QðVVVTHHTðSQG Vi t nam, nhưng tác nghi p chính thư ng g p là: III.3.1. H y b chuyên ch : III.3.1.1. Khái ni m: h y b chuyên ch là tác nghi p phát sinh khi ngư i thuê v n t i yêu c u h y b chuyên ch hàng, k c khi ngư i thuê v n t i ñã giao hàng cho ñư ng s t, hàng ñã x p lên toa nhưng chưa n i vào ñoàn t u xu t phát ga g i. ði u ki n ñ th c hi n tác nghi p: hàng hóa chưa ñư c x p vào ñoàn t u xu t phát ga g i. III.3.1.2. N i dung tác nghi p: 1. Khi ñư ng s t chưa chính th c nh n ch : ngư i thuê v n t i có gi y yêu c u h y b , trong gi y trình b y rõ thông s lô hàng ñã làm t khai g i hàng và nguyên nhân h y b . Sau khi ti p nh n gi y yêu c u, nhân viên hóa v n ga g i h y b gi y t chuyên ch (n u ñã l p), thông báo cho các b ph n liên quan ñình ch d n, x p d (n u ñang ti n hành), l p biên lai thu c a ngư i thuê v n t i các kho n ti n sau: - Th t c phí thay ñ i; - Ti n ph t thay ñ i xe nguyên toa (n u có); - Ti n lưu kho, bãi (n u có), tính t khi ñưa hàng vào ga ñ n ngày h y b ; - Ti n ph t ñ ng xe (n u có) tính t khi ñưa xe vào ñ a ñi m x p hàng cho ñ n khi ngư i thuê v n t i tr l i toa xe r ng cho ðư ng s t, - Ti n d n xe và ñi u ñ ng xe r ng (n u có); - Các chi phí phát sinh khác. 2. Khi ñư ng s t ñã chính th c nh n ch : ngư i thuê v n t i g i gi y yêu c u h y b cho ga g i, trong gi y trình b y rõ thông s lô hàng ñã làm t khai g i hàng và nguyên nhân h y b , kèm theo liên 2 hóa ñơn g i hàng hóa. Sau khi ti p nh n gi y yêu c u, nhân viên hóa v n ga g i h y b gi y t chuyên ch ñã l p, thông báo cho các b ph n có liên quan bi t ñ x lý. ð ng th i làm th t c hoàn l i ti n cư c cho ngư i thuê v n t i sau khi ñã tr các kho n ti n sau: - Th t c phí thay ñ i và ti n ph t thay ñ i xe nguyên toa (n u có); - Ti n lưu kho bãi (n u có); - Ti n b o qu n hàng hóa (n u có), tính t khi ðư ng s t nh n ch ñ n khi giao l i hàng cho ngư i thuê v n t i (n u hàng có áp t i thì ch thu ti n lưu kho, bãi); - Ti n ph t ñ ng xe, d n xe và ñi u ñ ng xe r ng (n u có); - Các chi phí phát sinh khác. 72
III.3.2. Thay ñ i chuyên ch : III.3.2.1. Thay ñ i ngư i nh n hàng: là tác nghi p phát sinh khi ngư i thuê v n t i ho c ngư i nh n hàng (g i t t là ch hàng) có yêu c u thay ñ i ngư i nh n hàng sau khi ñư ng s t ñã nh n ch lô hàng. ði u ki n ñ th c hi n tác nghi p: - ðư ng s t chưa giao hàng cho ngư i nh n hàng ghi trong hóa ñơn g i hàng; - S l n thay ñ i ngư i nh n hàng cho 1 toa xe hàng không quá 2 l n. 1. Tác nghi p thay ñ i ngư i nh n hàng khi lô hàng chưa r i kh i ga ñi: ch hàng ph i có gi y yêu c u g i cho ñư ng s t trình b y rõ thông s c a lô hàng và yêu c u thay ñ i, kèm theo liên 2 hóa ñơn g i hàng. Khi ti p nh n gi y yêu c u, ga ñi ñi u ch nh tên ngư i nh n hàng theo yêu c u và l p biên lai thu các kho n ti n sau: - Th t c phí thay ñ i; - Ti n b o qu n hay lưu kho, bãi tính t lúc ñư ng s t nh n ñư c yêu c u thay ñ i ñ n khi gi i quy t xong; - Ti n d n xe, ph t ñ ng xe (n u có). Ngư i ph i tr thanh toán ñư c quy ñ nh như sau: + Ngư i thuê v n t i ph i tr n u là ngư i yêu c u khi tàu chưa ch y; + N u yêu c u khi tàu ñã ch y thì ngư i nh n hàng ph i thanh toán ga ñ n, dù ngư i yêu c u thay ñ i là ai. 1. Tác nghi p thay ñ i ngư i nh n hàng khi lô hàng ñã r i kh i ga ñi: Ch hàng g i gi y yêu c u cho ñư ng s t kèm theo liên 2 (n u là ngư i thuê v n t i) ho c gi y báo tin hàng ñ n (n u là ngư i nh n hàng), sau khi ti p nh n yêu c u, ga báo cáo lên Công ty, Công ty s ch ñ nh 1 ga làm ga ti n hành thay ñ i ngư i nh n hàng. Sau ñó, trình t và n i dung tác nghi p gi ng như trư ng h p trên. III.3.2.2. Tác nghi p thay ñ i ga ñ n: là tác nghi p phát sinh khi ch hàng yêu c u thay ñ i ga ñ n sau khi ñư ng s t ñã nh n ch lô hàng. ði u ki n ñ thay ñ i: - ðư ng s t ch ch p nh n yêu c u thay ñ i khi chưa giao hàng cho ngư i nh n hàng; - S l n yêu c u thay ñ i ga ñ n không quá 1 l n ñ i v i 1 lô hàng. 1. Tác nghi p thay ñ i ga ñ n khi lô hàng chưa r i kh i ga ñi: Ch hàng ph i ñưa cho ga gi y yêu c u thay ñ i ga ñ n, trong gi y nêu rõ thông s lô hàng, lý do và yêu c u thay ñ i, kèm theo liên 2 c a hóa ñơn g i hàng hóa. Sau khi ti p nh n gi y yêu c u, ga ti n hành g ch tên ph n ga ñ n cũ, ghi tên ga ñ n m i, ñóng d u ga và d u ngày vào c t quy ñ nh trong hóa ñơn g i hàng hóa. ð ng th i ga ñi cũng ti n hành ñi u ch nh ti n cư c và ñư c phép thu c a ch hàng các kho n ti n sau: - Th t c phí thay ñ i và th t c thay ñ i xe nguyên toa; - Ti n x p d , d n xe (n u có); - Ti n b o qu n ho c lưu kho bãi, ti n ñ ng xe, tính t khi ga g i nh n ñư c yêu c u thay ñ i ñ n khi gi i quy t xong. 2. Tác nghi p thay ñ i ga ñ n khi lô hàng ñã r i kh i ga ñi: ch hàng ph i g i kèm theo gi y yêu c u thay ñ i liên 2 c a hóa ñơn g i hàng hóa ho c gi y báo tin hàng ñ n (n u toa xe hàng ñã ñưa hàng ñ n ga ñ n). Sau khi ti p nh n, căn c vào n i dung trong gi y ga báo cáo lên Công ty, Công ty s ch ñ nh m t ga làm ga thay ñ i. T i ñây s th c hi n tác nghi p thay ñ i v i trình t và n i dung như trên khi ñoàn t u ñ n ga. Ti n 73
cư c, các kho n phí và ti n ph t thu như qui ñ nh nhưng ñư ng s t tính riêng cho hai ño n ñư ng: - ðo n th nh t: T ga g i ñ n ga tàu ng ng l i d c ñư ng ñ gi i quy t th t c thay ñ i (ho c ga ñ n cũ, n u tàu ñã ñ n ga ñó); - ðo n th hai: T ga tàu ng ng (ho c ga ñ n cũ, n u tàu ñã t i ñó) ñ n ga ñ n m i. Ti n cư c m i ño n tính theo bi u giá cư c qui ñ nh. Quy ñ nh thanh toán: ngư i yêu c u thay ñ i ph i thanh toán toàn b ti n chênh l ch và các kho n phí, ti n ph t ngay t i ga làm th t c thay ñ i. III.3.3. Ki m tra, ch nh lý và chuy n t i sang toa hàng hóa: ð ñ m b o an toàn ch y t u, an toàn nguyên v n hàng hóa trong quá trình v n chuy n, k p th i phát hi n nh ng sai xót nh m nhanh chóng kh c ph c s a ch a, m i l n toa xe ch hàng hóa ñi qua ga k thu t ñ u ph i ñư c ki m tra k v tr ng thái thương v và k thu t toa xe. N i dung ki m tra tr ng thái thương v d c ñư ng ch y u là ki m tra xem hàng hóa x p trên toa xe không mui có b xê d ch, s t ñ không, gia c có ñ m b o không, tr ng thái xi chì, c a và c a s c a toa xe có mui có b h không... N i dung ki m tra k thu t toa xe ch y u là tình tr ng b ph n ch y, d m ch u l c có b cong không, khe h c a nhíp có phù h p không... N u tr ng thái thương v và k thu t toa xe không t t, có kh năng nh hư ng ñ n an toàn ch y t u và an toàn hàng hóa thì ph i t ch c ch nh lý, s a ch a k p th i, l p các biên b n ghi rõ tình tr ng toa xe và hàng hóa theo quy ñ nh. Các biên b n này ph i lưu t i ga l p và g i theo toa xe chuyên ch hàng hóa ñ n ga nh n n u xét th y toa xe v n có kh năng ch hàng. N u tình tr ng hư h ng c a toa xe l n, không ñ m b o an toàn ch y t u và an toàn hàng hóa thì ph i ti n hành c t xe l i s a ch a. Khi ñó ph i l p biên b n k thu t và báo cáo xin l nh c t xe, ñ ng th i t ch c chuy n t i hàng hóa sang toa xe khác ñ ñ m b o th c hi n ñúng kỳ h n chuyên ch hàng hóa ñã ký trong h p ñ ng g i hàng (ho c theo quy ñ nh c a ngành ñư ng s t). Trong quá trình ti n hành chuy n t i sang toa ph i ki m tra tr ng thái thương v c a hàng hóa, n u phát hi n th y có sai xót thì ph i l p biên b n ph thông ho c thương v tùy theo tình hình c th . Khi phát hi n s c , trư ng tàu và ga ph i ki m tra k , báo v ñi u ñ viên tuy n ñư ng ñ xác ñ nh ga g n nh t có ñ ñi u ki n th c hi n tác nghi p sang toa. T i ga sang toa, vi c chuy n t i sang toa c n ñư c ti n hành nhanh chóng ñ toa xe này có th l p vào ñoàn tàu ngay ti p theo v n chuy n ñ n ga ñ n. Toa xe chuy n t i ph i ñ m b o tiêu chu n k thu t và thương v ñ v n chuy n lo i hàng hóa ñó. Khi hàng hoá c n ph i g i ñi ngay mà ga sang toa ch có toa xe có tr ng t i nh hơn tr ng t i toa xe ph i sang toa thì ph i x p hàng lên toa xe th hai và làm th t c g i bù. Toa xe th hai cũng ph i th c hi n m i th t c như ñ i v i toa xe th nh t. Toàn b n i dung chuy n t i sang toa ph i ñư c ghi vào hóa ñơn g i hàng ô dành cho n i dung này, bao g m: lo i toa xe, s hi u toa xe chuy n t i, lý do chuy n t i, ga và ngày chuy n t i, sau ñó ñóng d u ngày c a ga sang toa, ñ ng th i ghi l i chi phí phát sinh ñ thu c a ngư i nh n hàng t i ga nh n n u vi c chuy n t i là do l i c a ch hàng gây ra. Kỳ h n chuyên ch c a hàng hóa s ñư c kéo dài thêm 1 ngày cho tác nghi p chuy n t i sang toa. III.3.4. Tác nghi p g i bù: 74
Tác nghi p g i bù là g i b sung b ph n hàng hóa c a lô hàng mà ñ i b ph n lô ñã ñư c g i ñi trư c ñó. Nguyên nhân c a tình tr ng này là do sai sót c a ngành ñư ng s t quên hàng ho c không tìm ra hàng hóa khi v n chuy n, ho c do năng l c x p hàng c a các toa xe ti p nh n không ñ ch h t s hàng c n chuy n t i. Khi phát hi n b ph n hàng hóa b sót, ga phát hi n ph i nhanh chóng v n chuy n b ph n hàng hóa này ñ n ga nh n quy ñ nh c a lô hàng nh m ñ m b o kỳ h n chuyên ch hàng hóa chung cho c lô hàng. Khi này hàng hóa ñư c v n chuy n b ng hóa ñơn g i bù, trong ñó ghi rõ các thông s c a lô hàng: ga ñi, ga ñ n, ngư i thuê v n t i và ngư i nh n hàng, tr ng lư ng và lo i hàng hóa..., ñ ng th i cũng ph i ghi rõ các thông s c a b ph n g i bù. N u tác nghi p này x y ra là do l i c a ñư ng s t thì ngành ñư ng s t không ñư c thu thêm b t kỳ kho n ti n nào c a ch hàng Nh ng trư ng h p hàng hóa b m t hóa ñơn g i hàng hóa, hàng hóa không có ngư i nh n hàng ho c ngư i nh n hàng t ch i nh n hàng ph i g i ñ n nơi quy ñ nh ñ x lý cũng ñư c chuyên ch gi ng như hàng hóa g i bù. Trong trư ng h p này, ñư ng s t ñư c quy n thu c a ch hàng ti n cư c v n chuy n và các chi phí phát sinh khác. III.4. TÁC NGHI P HÀNG HÓA - THƯƠNG V NƠI ð N: III.4.1.K ho ch ti p nh n hàng ñ n: Hàng ngày b ph n hóa v n ga thông qua b ph n ch y tàu n m tình hình tàu v và thông qua Trung tâm ñi u hành v n t i ñ bi t thông tin hàng ñ n ga ph c v cho vi c d ki n k ho ch d , ñ a ñi m d hàng hóa. Nh ng thông tin c n bi t là: mác t u, s toa xe trong ñoàn t u, lo i hàng, tr ng lư ng hàng hóa và s hi u toa xe ch hàng ñ n ga, d ki n gi ñ n c a ñoàn t u. Khi ñoàn t u hàng ñ n ga, nhân viên hóa v n tr c ti p ra nh n toa xe hàng và gi y t , hóa ñơn g i hàng trên ñư ng ñón g i c a ga, ki m tra tr ng thái thương v toa xe và hàng hóa, d u hi u, ký hi u c a lo i hàng, s lư ng, s hi u và tình tr ng viên chì, tình tr ng gia c , các c a l n nh , thành sàn toa xe..., ki m tra ñ i chi u hóa ñơn g i hàng, các lo i gi y t kèm theo và các biên b n ñã l p (n u có). N u có d u hi u b t thư ng thì ph i cùng v i trư ng tàu và ngư i áp t i l p biên b n theo qui ñ nh. Sau khi ñã ki m tra xong nhà ga s ký xác nh n v i trư ng tàu ñ ti p nh n hàng hóa và toa xe c a ga mình. Tr c ban hoá v n giao nhân viên thanh toán căn c theo các s li u v hàng hóa và toa xe trong hóa ñơn g i hàng tính toán và th m h ch l i cư c phí, t p phí, xác nh n vào hóa ñơn g i hàng, sau ñó chuy n gi y x p xe cho ñôn ñ c x p d ñ lên phương án d xe, ñ ng th i chu n b làm th t c báo tin hàng ñ n. III.4.2. Báo tin hàng ñ n: ñây là tác nghi p có ý nghĩa r t quan tr ng ñ i v i c ngành ñư ng s t và ngư i nh n hàng, vì nó ñánh d u th i ñi m ch m d t kỳ h n chuyên ch và giúp cho ngư i nh n hàng chu n b k ho ch ti p nh n hàng hóa nhanh chóng, an toàn. Ngay sau khi hàng hóa ñ n ga, nhà ga ph i báo cho ngư i nh n hàng theo ñúng tên, ñ a ch ghi trong hóa ñơn g i hàng. Hình th c báo tin có th b ng ñi n tho i, ñi n tín, fax, thư ñi n t , thư g i qua bưu ñi n ho c c ngư i tr c ti p ñ n báo theo th a thu n trong h p ñ ng. N u báo tin b ng ñi n tho i, nhà ga ph i ghi chép rõ ngày, gi và tên ngư i nh n tin. N i dung báo tin hàng ñ n ph i có ñ tên, ñ a ch ngư i nh n hàng, ngày gi báo tin hàng ñ n, các thông s v lô hàng và s ti n mà ngư i nh n hàng ph i thanh toán ga nh n. 75
Th i ñi m ngư i nh n hàng coi như ñã chính th c nh n ñư c tin báo hàng ñ n là: - Khi tr c ti p nh n ñi n tho i báo tin; - Th i ñi m hoàn thành vi c chuy n thư ñi n t , b n fax báo tin hàng ñ n; - Th i ñi m ghi trên d u bưu ñi n nơi ñ n n u báo tin b ng ñi n tín ho c g i thư qua bưu ñi n; - Th i ñi m ngư i nh n tin ký vào s báo tin n u báo tin tr c ti p. M c th i gian trên cũng ñư c coi như th i ñi m chính th c báo tin hàng ñ n. Ngành ñư ng s t cũng quy ñ nh, ngư i nh n hàng cách xa ga ñ n ph i ch ñ ng b trí ngư i giao d ch ñ nh n tin hàng ñ n và nh n hàng k p th i. III.4.3. Tác nghi p d hàng: Sau khi ñã ti p nh n toa xe và hàng hóa, tr c ban hóa v n lên k ho ch d hàng và thông báo cho b ph n ch y t u ñ ti n hành d n xe vào ñ a ñi m x p d , n u vi c d xe ti n hành ñư ng dùng riêng thì ga d n xe ñ n ñ a ñi m giao nh n ñ giao cho ngư i nh n hàng. T i ñ a ñi m x p d , ñôn ñ c x p d là ngư i ch u trách nhi m ch ñ o, giám sát công tác d xe ñ m b o an toàn nguyên v n hàng hóa, toa xe và các phương ti n khác c a ngành, ñ m b o an toàn cho m i ngư i và th c hi n ñúng th i gian d quy ñ nh ñ i v i lo i hàng, lo i xe t i ñ a ñi m x p d ñó. Th i gian x p d hàng hóa ñư c quy ñ nh c th như sau: Lo i hàng Tr ng lư ng m t ki n ho c ñ c Th i gian (gi ) ñi m riêng Xp D Là m t kh i nh hơn 1 t n 5 5 lư ng không th 6 5 1 ÷ 10 t n phân chia 10 8 10 ÷ 20 t n 12 10 20 ÷ 25 t n qui ñ nh riêng qui ñ nh riêng >25 t n Bao ki n Nh hơn 200 kg (không cân) 4 4 Nh hơn 200 kg (qua cân) 5 5 G súc to T 500 kg tr lên 6 6 Hàng r i R i không bao bì 5 5 Hàng nguy hi m, ð c, cháy, n 10 10 quá kh quá n ng Quá kh , quá n ng 12 12 Hàng l ng X p d toa xe P chuyên dùng 12 12 X p d xe P không chuyên dùng 10 10 N u ñư ng s t d n xe vào ñư ng x p d quá s lư ng yêu c u ho c quá kh năng ti p nh n thông thư ng ñã th a thu n nhưng ngư i nh n hàng v n ñ m b o d ñư c thì th i gian x p d nh ng toa xe vư t m c ñó ñư c tính tăng g p 2 l n so v i quy ñ nh. Trong quá trình d hàng, n u phát hi n th y hàng hóa b m t mát hư h ng thì ph i ti n hành l p biên b n thương v theo ñúng quy ñ nh. ð ñ m b o an toàn cho công tác d n xe, khi ch t ñ ng hàng hóa trên bãi ph i cách xa ñư ng ray theo gi i h n ti p giáp ki n trúc trên sân ga. M i lô hàng ñư c ñánh d u rõ ràng s hi u hóa ñơn g i hàng, tên ngư i nh n hàng, tr ng lư ng, s ki n và th i gian d c a lô hàng ñó ñ ti n cho vi c giao nh n. 76
Sau khi d hàng xong, ngư i nh n hàng (n u toa xe là do ngư i nh n hàng t d ) ho c t x p d ph i ti n hành v sinh toa xe s ch s , t y u r a ñ c, ñóng c a ñ y ñ , ch c ch n. Sau ñó ñôn ñ c x p d xác nh n th i gian d hàng xong vào phi u và báo t d n l y xe. III.4.4. Tác nghi p giao nh n hàng hóa: III.4.4.1. Kỳ h n nh n hàng: Ngay sau khi ñư c nhà ga báo tin hàng ñ n, ngư i nh n hàng ph i ñ n nh n lĩnh hàng và ñưa hàng ra kh i ga trong kỳ h n qui ñ nh. Kỳ h n nh n hàng bao g m th i gian ngư i nh n làm th t c nh n hàng v i ñư ng s t, th i gian d hàng và mang h t hàng ra kh i ga. Th i gian ngư i nh n t i ga và báo cho nhà ga ñ làm th t c nh n hàng ñư c tính t lúc nh n ñư c tin báo c ng v i th i gian ñi b ng phương ti n nhanh nh t t i ga và 2 gi chu n b . Th i gian làm th t c nh n hàng là th i gian th c t tính t lúc ngư i nh n xu t trình gi y t h p l cho ñư ng s t làm th t c nh n hàng cho t i khi ñư ng s t hoàn thành th t c và b t ñ u giao hàng. Ngư i nh n hàng không ñư c quy n t ch i nh n hàng khi nhà ga ñã báo tin hàng ñ n, tr trư ng h p hàng hoá b hư h ng không th s d ng ñư c do l i c a ñư ng s t. Quá kỳ h n nh n hàng, ngư i nh n hàng ph i tr ti n ph t ñ ng xe, ti n lưu kho bãi, b o qu n, di chuy n hàng hóa phát sinh (n u có). Khi hàng hóa b hư h ng, bi n ch t do quá kỳ h n nh n hàng, ngư i nh n hàng ph i t ch u trách nhi m. ð i v i hàng nguy hi m thu c lo i d cháy, d n , ch t ñ c, ch t phóng x ; hài c t, thi hài, khi qúa th i h n mà ngư i nh n hàng chưa nh n ho c chưa ñưa ra h t kh i ga thì ñư ng s t ph i báo v i cơ quan có trách nhi m ñ gi i quy t. III.4.4.2. Giao hàng cho ngư i nh n hàng: ðư ng s t có trách nhi m giao hàng cho ngư i nh n hàng theo ñúng hình th c ñã th a thu n, ngư i nh n hàng cũng ph i nh n hàng ñúng phương th c giao nh n ñó. Hàng hóa có ngư i áp t i ñư c giao theo hình th c nguyên toa. Trong nh ng trư ng h p sau ñây, ga ñ n giao hàng cho ngư i nh n b ng phương th c giao nh n theo s lư ng, tr ng lư ng n u ngư i nh n hàng không ñ ng ý nh n hàng nguyên toa: - D u hi u niêm phong toa xe không còn nguyên v n; - Hàng tươi s ng, mau h ng ñ n quá kỳ h n v n chuy n do l i c a ñư ng s t; - Quy trình làm l nh, b o ôn c a toa xe b vi ph m do l i c a ñư ng s t; - Hàng d v ng m t ngư i nh n hàng ñ i v i nh ng m t hàng ñư ng s t có kh năng d và b o qu n khi mà ñư ng s t ñã báo tin hàng ñ n nhưng ngư i nh n hàng không ñ n nh n trong kỳ h n quy ñ nh. Khi ngư i nh n hàng ñ n nh n hàng ph i xu t trình cho ga gi y báo tin hàng ñ n, ch ng nh n tư cách pháp nhân c a ngư i nh n. Nhân viên hóa v n ph i thu c a ngư i nh n hàng toàn b các kho n ti n ph i thu ga ñ n (ghi trong hóa ñơn g i hàng và phát sinh t i ga ñ n), ký tên, ñóng d u ngày c a ga ñ n và yêu c u ngư i nh n cũng ph i ký tên vào hóa ñơn g i hàng. N u hàng hóa ñư c b o qu n trong kho bãi c a ñư ng s t thì ph i vi t phi u lĩnh hàng cho ngư i nh n hàng ñ n l y. 77
Hàng hóa ñư c xem như giao ñ , nh n ñ , n u m c chênh l ch tr ng lư ng ho c th tích c a hàng hóa gi a ga g i và ga ñ n không vư t quá m c chênh l ch do hai bên th a thu n, n u không có th a thu n thì không ñư c vư t quá ñ nh m c c a cơ quan Nhà nư c có th m quy n quy ñ nh. Khi giao hàng, n u ngư i nh n phát hi n b thi u, th a, hư h ng, bi n ch t ho c nh ng hi n tư ng này ñã ñư c ñư ng s t phát hi n l p biên b n trong quá trình v n chuy n thì ñư ng s t và ngư i nh n hàng có trách nhi m xác ñ nh t n th t th c t c a hàng hoá, l p biên b n thương v ñ làm cơ s cho vi c gi i quy t. Trư ng h p hai bên không th ng nh t ñư c t n th t th c t c a hàng hóa thì có th m i cơ quan giám ñ nh ñ giám ñ nh hàng hóa. M i chi phí phát sinh t vi c giám ñ nh do bên có l i thanh toán. Hàng hoá ñư c coi như ñã giao xong cho ngư i nh n, khi ngư i nh n ñã ký s giao hàng c a ga ñ n và nh n liên 4 c a hóa ñơn g i hàng. III.4.5. Tác nghi p ñăng ký vào s hàng ñ n và l p báo cáo hàng ñ n: III.4.5.1. Tác nghi p ñăng ký vào s hàng ñ n: Tác nghi p này th c hi n t i phòng hóa v n ga và do nhân viên hóa v n th c hi n. S hàng ñ n do ngành ñư ng s t ban hành theo m u quy ñ nh th ng nh t trong t t c các ga và ñư c qu n lý t i phòng hóa v n, bao g m các n i dung sau: - Th t c a lô hàng trong s ; - Ngày tháng và mác t u ch hàng ñ n ga; - Thông s c a toa xe chuyên ch hàng hóa: lo i và s hi u toa, s tr c, d ng c ñi theo toa xe; - S hi u hóa ñơn g i hàng; - Thông s c a lô hàng: tên hàng hóa, s lư ng ki n hàng, tr ng lư ng th c t c a hàng, tên ga g i, h tên, ñ a ch ngư i thuê v n t i và ngư i nh n hàng; - Chi ti t d hàng: ñ a ñi m d , gi ñưa toa ñ n ñ a ñi m d (gi xác báo, gi báo l i, gi quy ñ nh và gi th c t ñưa toa ñ n), th i gian d hàng (gi b t ñ u, gi k t thúc, s gi ñ ng toa); - Chi ti t giao hàng: gi , ngày tháng giao hàng, ch ký và h tên ngư i nh n hàng; - Các ghi chú khác. Yêu c u khi ghi các s li u vào s là ph i rõ ràng, không t y xóa và ghi ñ y ñ t t c các m c quy ñ nh. N u vi t sai ph i g ch b nhưng v n ñ c ñư c ch vi t cũ, sau ñó vi t l i ñè lên. III.4.5.2. Báo cáo hàng ñ n: do nhân viên hóa v n l p nhưng ñư c trư ng ga ký duy t trư c khi g i lên phòng ki m thu c a Công ty. Ch ñ báo cáo là ñ nh kỳ tu n, tháng ho c báo cáo nhanh theo yêu c u c a Công ty. N i dung báo cáo hàng ñ n g m 2 ph n, m t ph n do ga ghi, ph n còn l i do phòng ki m thu c a Công ty ghi sau khi ñã phân tích. Ph n do ga ghi bao g m 9 c t m c, c th : - Thông s c a lô hàng: ngày ñ n, th t ñ n, s hi u hóa ñơn g i hàng, ga ñi, ngư i nh n hàng; - Phân tích tài chính: s ñã thu (n i b ñư ng s t và cơ quan ngoài); - Các ghi chú khác. Ph n do phòng ki m thu Công ty phân tích g m 7 c t m c, c th : - Thi u, c ng; - Cư c; - T p phí: d n xe, ñ ng xe, ñ ng kho bãi... 78
Yêu c u khi l p báo cáo hàng ñ n là ph i chính xác, ñ y ñ các n i dung yêu c u có phân tích rõ ràng v tài chính và ñúng th i gian theo quy ñ nh. Toàn b quá trình tác nghi p hàng hóa thương v nơi ñ n có th tóm t t theo bi u ñ sau: TT Tªn t¸c nghiÖp Ng−êi thùc hiÖn Thêi gian 1 §¨ng ký dì h ng §«n ®èc xÕp dì 2 ChuÈn bÞ dì xe §éi xÕp dì 3 Dån xe v o ®Þa ®iÓm dì Tæ dån 4 KiÓm tra tr¹ng th¸i th−¬ng vô §«n ®èc xÕp dì v trùc ban hãa vËn 5 H−íng dÉn ph−¬ng ph¸p dì §«n ®èc xÕp dì 6 Dì xe §éi xÕp dì 7 §¸nh dÊu h ng hãa §«n ®èc xÕp dì 8 QuÐt dän, ®ãng cöa toa xe §éi xÕp dì 9 Th«ng b¸o tæ dån lÊy xe §«n ®èc xÕp dì 10 §¨ng ký v o sæ h ng ®Õn Nh©n viªn hãa vËn 11 B¸o tin h ng ®Õn Nh©n viªn hãa vËn 12 ThÈm h¹ch v tÝnh to¸n c¸c kho¶n tiÒn Nh©n viªn hãa vËn ph¶i thu 13 Thu tiÒn Nh©n viªn hãa vËn 14 Giao cho chñ nhËn hãa ®¬n göi h ng Nh©n viªn hãa vËn 15 KiÓm tra hãa ®¬n göi h ng §«n ®èc xÕp dì 16 KiÓm tra h ng hãa §«n ®èc xÕp dì v ng−êi nhËn h ng 17 §¨ng ký v o sæ giao h ng §«n ®èc xÕp dì 18 XÕp h ng lªn ph−¬ng tiÖn cña ng−êi §éi xÕp dì nhËn h ng T®Õn t/n 19 KiÓm tra phiÕu lÜnh h ng B¶o vÖ Céng CÂU H I ÔN T P CHƯƠNG III: 1. Khái ni m và phân lo i lô hàng v n chuy n b ng ñư ng s t? 2. H p ñ ng v n t i hàng hóa: khái ni m, n i dung ch y u và nguyên t c l p h p ñ ng v n t i? 3. Các lo i biên b n trong ngành ñư ng s t, ý nghĩa và trư ng h p l p? 4. Tác nghi p hàng hóa - thương v nơi ñi? 5. Tác nghi p hàng hóa - thương v trên ñư ng v n chuy n? 6. Tác nghi p hàng hóa - thương v nơi ñ n? 79
80
Ch−¬ng IV: Tæ chøc c«ng t¸c hãa vËn ë ®−êng dïng riªng §−êng dïng riªng cã vai trß rÊt to lín trong viÖc vËn chuyÓn h ng hãa b»ng ®−êng s¾t. Theo c¸c sè liÖu thèng kª, ë nh÷ng n−íc cã m¹ng ®−êng s¾t lín nh− LB Nga, Trung quèc.., ®−êng dïng riªng ® ph¸t triÓn th nh m¹ng l−íi ho n chØnh v thùc hiÖn trªn 50% tæng khèi l−îng vËn chuyÓn cña to n ng nh. ë ViÖt nam, tuy khèi l−îng t¸c nghiÖp ë c¸c ®−êng dïng riªng ch−a thËt cao nh−ng c¸c ®−êng dïng riªng ® trë th nh bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong hÖ thèng GTVT ®−êng s¾t v cã nh÷ng ®ãng gãp to lín cho khèi l−îng vËn chuyÓn cña ng nh. IV.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n: IV.1.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n: IV.1.1.1. Kh¸i niÖm ®−êng dïng riªng: ®−êng dïng riªng l mét bé phËn ®−êng s¾t tuy kh«ng thuéc quyÒn qu¶n lý cña ng nh ®−êng s¾t, kh«ng thuéc ph¹m vi m¹ng l−íi ®−êng s¾t quèc gia, nh−ng l¹i ®−îc nèi víi ®−êng s¾t quèc gia bëi cïng mét khæ ®−êng ray thèng nhÊt v liªn tôc, ®Ó tiÕn h nh c¸c t¸c nghiÖp cã liªn quan ®Õn viÖc chuyªn chë h ng ho¸ ®i ®Õn hoÆc th«ng qua m¹ng ®−êng s¾t quèc gia nh− xÕp, dì v c¸c t¸c nghiÖp th−¬ng vô kh¸c, chuyªn dïng ®Ó phôc vô vËn chuyÓn mét sè lo¹i h ng hãa cña mét hay nhiÒu chñ h ng. Chñ qu¶n lý cña ®−êng dïng riªng cã thÓ l c¬ quan, xÝ nghiÖp hay ®¬n thuÇn chØ l mét ®Þa ®iÓm xÕp dì, cã thÓ cña c¬ quan ngo i ®−êng s¾t nh−ng còng cã thÓ cña chÝnh ng nh ®−êng s¾t. Quy m« cña ®−êng dïng riªng cã thÓ rÊt to lín, h×nh th nh mét m¹ng l−íi t−¬ng ®èi ho n chØnh nh− ë xÝ nghiÖp tuyÓn than Cöa ¤ng, Nh m¸y ApatÝt L o cai, nh−ng còng cã khi chØ ®¬n thuÇn l mét v i ®−êng xÕp dì. ChÝnh v× ®Æc ®iÓm n y m ë ®−êng dïng riªng tån t¹i hai qu¸ tr×nh vËn t¶i: - Qu¸ tr×nh vËn t¶i néi bé: gi÷a c¸c ph©n x−ëng cña nh m¸y, gi÷a c¸c bé phËn néi bé xÝ nghiÖp. Qu¸ tr×nh n y tu©n thñ c¸c quy ®Þnh c«ng nghÖ kü thuËt riªng cña c¬ quan qu¶n lý; - Qu¸ tr×nh vËn t¶i bªn ngo i: vËn chuyÓn gi÷a ®−êng dïng riªng víi m¹ng l−íi ®−êng s¾t quèc gia. Qu¸ tr×nh n y ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh tháa thuËn víi ®−êng s¾t. IV.1.1.2. Ga c«ng nghiÖp: víi nh÷ng ®−êng dïng riªng lín, ph¹m vi ho¹t ®éng kÐo d i víi nhiÒu ®iÓm göi, nhËn ph©n bè trªn diÖn réng, c¬ quan qu¶n lý ph¶i x©y dùng c¸c ga ®−êng s¾t t¹i c¸c ®Þa ®iÓm ®ã nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ®¶m b¶o an to n vËn chuyÓn v t¨ng n¨ng lùc t¸c nghiÖp cña ®−êng dïng riªng. C¸c ga ®ã ®−îc gäi l ga c«ng nghiÖp. §èi víi nh÷ng ®−êng dïng riªng lín, sè l−îng toa xe h ng xuÊt nhËp nhiÒu th× gi÷a ®−êng s¾t quèc gia v ®−êng dïng riªng cã mét tr¹m giao nhËn. NhiÖm vô cña tr¹m l tiÕp nhËn toa xe v h ng hãa cña ®−êng s¾t b n giao cho ®−êng dïng riªng v ng−îc l¹i. ViÖc x©y dùng tr¹m giao nhËn cho phÐp gi¶m ®−îc t¸c nghiÖp trªn ®−êng s¾t quèc gia, h¹n chÕ ¶nh h−ëng tíi ho¹t ®éng b×nh th−êng cña ®−êng s¾t quèc gia g©y ra do viÖc giao nhËn toa xe v h ng hãa víi ®−êng dïng riªng. IV.1.1.3. Ghi, tr¹m ®−êng nh¸nh v ga giao tiÕp: 80
V× ®−êng dïng riªng nèi víi m¹ng l−íi ®−êng s¾t quèc gia b»ng khæ ®−êng thèng nhÊt liªn tôc nªn gi÷a ®−êng dïng riªng v ®−êng s¾t quèc gia cã ®iÓm nèi rÏ. §iÓm rÏ ®ã thùc hiÖn b»ng ghi ®−êng s¾t gäi l ghi giao rÏ. NÕu ghi rÏ v o ®−êng dïng riªng n»m ë gi÷a khu gian th× gäi l ghi ®−êng nh¸nh. Nh÷ng ghi ®−êng nh¸nh cã ®Æt thiÕt bÞ liªn l¹c ch¹y tÇu th× hÖ thèng c«ng tr×nh ®ã gäi l tr¹m ®−êng nh¸nh. NÕu ghi rÏ v o ®−êng dïng riªng n»m ë trong ph¹m vi ga th× ga th× ga ®ã gäi l ga giao tiÕp. IV.1.2. §iÒu kiÖn nèi tiÕp ®−êng dïng riªng: Nh− ® tr×nh bÇy, do ®−êng dïng riªng nèi tiÕp v o ®−êng s¾t quèc gia nªn ho¹t ®éng cña ®−êng dïng riªng cã ¶nh h−ëng tíi ho¹t ®éng b×nh th−êng cña ®−êng s¾t quèc gia. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o an to n cho qu¸ tr×nh vËn chuyÓn cña ®−êng s¾t quèc gia, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ®−êng dïng riªng v n©ng cao n¨ng lùc t¸c nghiÖp cña ®−êng s¾t quèc gia v ®−êng dïng riªng, khi nèi tiÕp ®−êng dïng riªng ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn sau: 1. Cã luång h ng ®ñ lín. Khèi l−îng luång h ng cho phÐp nèi tiÕp ®−êng dïng riªng ®−îc quy ®Þnh cô thÓ cho tõng khu vùc v tÝnh chÊt phôc vô cña ®−êng dïng riªng. Mét sè ®−êng s¾t quèc gia, nh− ®−êng s¾t LB Nga, cßn quy ®Þnh kÌm theo c¶ ®iÒu kiÖn vÒ n¨ng lùc t¸c nghiÖp cña ga giao tiÕp; 2. Ph¶i ®−îc Bé tr−ëng Bé GTVT cho phÐp nèi, quyÕt ®Þnh n y ®−îc ®−a ra trªn c¬ së lo¹i trõ nh÷ng ®−êng dïng riªng cã khèi l−îng qu¸ nhá hoÆc qu¸ ng¾n. LuËt ®−êng s¾t ViÖt nam quy ®Þnh: “VÞ trÝ kÕt nèi c¸c tuyÕn ®−êng s¾t trong n−íc ph¶i t¹i ga ®−êng s¾t. Bé tr−ëng Bé GTVT quyÕt ®Þnh viÖc kÕt nèi c¸c tuyÕn ®−êng s¾t ®« thÞ, ®−êng s¾t chuyªn dïng v o ®−êng s¾t quèc gia”; 3. Ghi giao rÏ do ®−êng s¾t thiÕt kÕ v thi c«ng b»ng vËt liÖu cña chñ së h÷u ®−êng dïng riªng. Víi nh÷ng ®−êng s¾t cho phÐp nèi ®−êng dïng riªng b»ng ghi ®−êng nh¸nh hoÆc tr¹m ®−êng nh¸nh th× c¸c c«ng tr×nh n y còng ph¶i do ®−êng s¾t thiÕt kÕ v thi c«ng b»ng vËt liÖu cña chñ së h÷u ®−êng dïng riªng; 4. NÕu ®−êng s¾t kÐo d i hoÆc më réng ga m ph¶i di chuyÓn ghi giao rÏ th× ®−êng s¾t chÞu ho n to n tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc n y; 5. Ghi giao rÏ nèi ë ga giao tiÕp ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn: - Kh«ng ®−îc v−ît qua ®−êng chÝnh tuyÕn; - Liªn hÖ dÔ d ng víi c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt kh¸c cña ®−êng s¾t v ®−êng dïng riªng; - H¹n chÕ nèi ë phÝa phßng ®îi h nh kh¸ch; - Kh«ng nèi tËp trung c¸c ®−êng nh¸nh v o mét ®iÓm trªn ®−êng ga; - §¶m b¶o ®iÒu kiÖn khëi ®éng cña ®o n tÇu h ng v cã thiÕt bÞ an to n nÕu ®é dèc vÒ phÝa ga v−ît qu¸ 2,5‰. 6. ViÖc x©y dùng nh÷ng ®−êng nh¸nh míi nèi v o ®−êng nh¸nh ®ang khai th¸c ph¶i ®−îc sù tho¶ thuËn cña chñ ®−êng nh¸nh ®ang khai th¸c v cña ®−êng s¾t. Chñ ®−êng nh¸nh ®ang khai th¸c chÞu tr¸ch nhiÖm lËp ph−¬ng ¸n tr×nh Bé chñ qu¶n v Bé GTVT phª chuÈn theo tr×nh tù qui ®Þnh. C¸c cÊu tróc, thiÕt bÞ cÇu, ®−êng v c«ng tr×nh kü thuËt cña ®−êng nh¸nh b¶o ®¶m phï hîp víi yªu cÇu khai th¸c ®−êng nh¸nh v phï hîp víi nh÷ng tiªu chuÈn kü thuËt qui ®Þnh trong QPKTKT§SVN cïng c¸c v¨n b¶n liªn quan. §Ó tr¸nh nh÷ng luång xe c¾t nhau hoÆc ch¹y ng−îc chiÒu, t¨ng h nh tr×nh ch¹y rçng v nh÷ng hiÖn t−îng ch¹y tÇu kh«ng hîp lý kh¸c, khi quy ho¹ch khu c«ng nghiÖp 81
míi cÇn quy ho¹ch tæng thÓ hÖ thèng ®−êng dïng riªng nh»m phôc vô hîp lý cho c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp trong vïng. IV.2. Hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng: §−êng dïng riªng do c¬ quan së h÷u ®−êng dïng riªng qu¶n lý v khai th¸c nh−ng ®−êng s¾t cã tham gia v o qu¸ tr×nh vËn t¶i, ho¹t ®éng cña ®−êng dïng riªng ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh khai th¸c ®−êng s¾t v ng−îc l¹i, v× vËy ph¶i cã hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng gi÷a ®−êng s¾t v chñ së h÷u ®Ó ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ gi÷a hai bªn. ViÖc tæ chøc khai th¸c ®−êng nh¸nh ph¶i ®¶m b¶o an to n tuyÖt ®èi, phèi hîp nhÞp nh ng, chÆt chÏ víi c«ng t¸c khai th¸c chung trªn m¹ng ®−êng s¾t quèc gia v ph¶i chÊp h nh nghiªm chØnh B§CT, qui t¾c tæ chøc khai th¸c ®−êng dïng riªng v nh÷ng v¨n b¶n luËt lÖ cã liªn quan kh¸c. §Ó khuyÕn khÝch v thóc ®Èy s¶n xuÊt, ®−êng s¾t ph¶i cïng víi chñ së h÷u ®−êng dïng riªng x©y dùng chÕ ®é th−ëng ph¹t gi÷a hai bªn cho tõng c«ng viÖc cô thÓ cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng dùa trªn nh÷ng qui ®Þnh vÒ chÕ ®é hîp ®ång kinh tÕ hiÖn h nh, c¸c quy ph¹m VT§S ViÖt nam v c¸c v¨n b¶n kh¸c cã liªn quan. ChÕ ®é n y ®−îc coi l mét phô b¶n cña hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng. Còng nh− c¸c lo¹i hîp ®ång kh¸c, hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng l nh÷ng v¨n b¶n m néi dung ph¶i mang tÝnh chÊt ph¸p lý b¶o ®¶m cho c¶ hai bªn ký kÕt hîp ®ång c¸c quyÒn lîi c¬ b¶n, gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt nhÞp nh ng, c©n ®èi. Néi dung cña hîp ®ång khai th¸c ®−êng nh¸nh gåm nh÷ng phÇn chñ yÕu sau ®©y: IV.2.1. Thñ tôc ®−a lÊy v giao nhËn toa xe: IV.2.1.1. VÒ biÖn ph¸p ®−a lÊy xe: hîp ®ång c¨n cø v o khèi l−îng t¸c nghiÖp h ng ng y ë ®−êng dïng riªng ®Ó quy ®Þnh theo mét trong c¸c ph−¬ng ph¸p sau: 1. Theo BiÓu ®å ch¹y t u. Khi khèi l−îng ®−a lÊy xe ë ®−êng dïng riªng lín, viÖc ®−a lÊy xe sÏ tiÕn h nh theo B§CT lËp trªn c¬ së B§CT cña ®−êng s¾t quèc gia, qu¸ tr×nh t¸c nghiÖp kü thuËt ga giao tiÕp v quy ®Þnh cô thÓ c¸c vÊn ®Ò sau: - Sè hiÖu c¸c ®o n tÇu lÊy v ®−a toa xe cho ®−êng dïng riªng trong ng y; - Sè l−îng toa xe ®−a v lÊy cho ®−êng dïng riªng mçi ng y; - Thêi gian ®Õn, ®i v ®ç ®äng l m t¸c nghiÖp t¹i ga giao tiÕp cho c¸c ®o n tÇu. §−êng s¾t v chñ së h÷u ®−êng dïng riªng ph¶i tu©n thñ chÆt chÏ B§CT ® lËp. 2. Theo dù b¸o v x¸c b¸o: nÕu khèi l−îng t¸c nghiÖp ®−a lÊy xe h ng ng y ë ®−êng dïng riªng kh«ng lín, hai bªn sÏ quy ®Þnh thêi gian gi¸n c¸ch gi÷a c¸c lÇn ®−a lÊy toa xe v o ®−êng dïng riªng, sau ®ã tr−íc khi tiÕn h nh ®−a lÊy, ®−êng s¾t sÏ x¸c b¸o l¹i cho chñ së h÷u ®−êng dïng riªng biÕt ®Ó phèi hîp tiÕn h nh. Néi dung dù b¸o v x¸c b¸o ph¶i thÓ hiÖn râ: - Sè hiÖu ®o n tÇu ®−a v lÊy xe; - Sè l−îng v sè hiÖu cña toa xe ®−a, lÊy; - Thêi gian ®Õn, ®i v ®ç ®äng l m t¸c nghiÖp cña c¸c ®o n tÇu ë ga giao tiÕp; - §Þa ®iÓm giao nhËn toa xe; - Träng l−îng v lo¹i h ng giao nhËn (nÕu cã). 3. Th«ng b¸o giê ®−a lÊy toa xe: khi khèi l−îng ®−a lÊy h ng ng y rÊt Ýt v biÕn ®éng theo thêi vô, ®−êng s¾t c¨n cø v o t×nh h×nh ch¹y tÇu thùc tÕ ®Ó tiÕn h nh ®−a lÊy xe tõng chuyÕn. ViÖc th«ng b¸o ph¶i ®−îc thùc hiÖn chËm nhÊt l 2 giê tr−íc giê chÝnh thøc ®−a lÊy toa xe. Néi dung th«ng b¸o gièng nh− néi dung dù b¸o v x¸c b¸o. 82
Trong nh÷ng biÖn ph¸p trªn, lùa chän biÖn ph¸p n o ®Ó tiÕn h nh ®−a lÊy xe ph¶i ®−îc hai bªn th¶o luËn nhÊt trÝ råi ghi v o hîp ®ång. IV.2.1.2. Tr¸ch nhiÖm ®−a lÊy toa xe ë ®−êng dïng riªng: 1. Khi chñ ®−êng nh¸nh cã ®Çu m¸y riªng ®Ó phôc vô c«ng t¸c khai th¸c th×: - ViÖc ®−a toa xe tõ ga, tr¹m cña ®−êng s¾t ®Õn ®−êng giao nhËn v ng−îc l¹i do ®Çu m¸y cña ®−êng s¾t ®¶m nhËn; - ViÖc ®−a lÊy toa xe tõ ®−êng giao nhËn tíi c¸c ®Þa ®iÓm xÕp dì v viÖc dån toa xe trong c¸c ®Þa ®iÓm xÕp dì do ®Çu m¸y cña ®−êng dïng riªng ®¶m nhiÖm. 2. Khi chñ së h÷u ®−êng dïng riªng kh«ng cã ®Çu m¸y th× viÖc ®−a lÊy toa xe tõ ga, tr¹m tíi c¸c ®Þa ®iÓm xÕp dì ë ®−êng nh¸nh hoÆc ng−îc l¹i v viÖc dån toa xe ë c¸c ®Þa ®iÓm xÕp dì ®Òu do ®Çu m¸y cña ®−êng s¾t ®¶m nhiÖm. IV.2.1.3. Thñ tôc giao nhËn toa xe v container: BÊt cø dïng h×nh thøc n o vÒ ®−a lÊy toa xe, hai bªn còng ph¶i dù x¸c b¸o cho nhau giê giao nhËn toa xe, thïng chøa h ng ®Ó cã kÕ ho¹ch ®−a lÊy v giao nhËn chÝnh x¸c, kÞp thêi, nhanh chãng. Khi dù x¸c b¸o cã thÓ dïng ®iÖn tho¹i hoÆc cö ng−êi trùc tiÕp ®Õn b¸o hoÆc nhËn. Ph−¬ng ph¸p dù x¸c b¸o do hai bªn b n b¹c nhÊt trÝ v ghi v o trong hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng. Thñ tôc giao nhËn toa xe quy ®Þnh nh− sau: 1. Ph¶i ®−a toa xe ®Õn ®óng giê v ®óng ®Þa ®iÓm giao nhËn ® qui ®Þnh trong hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng; 2. ViÖc giao nhËn toa xe, kiÓm tra tr¹ng th¸i kü thuËt v th−¬ng vô ph¶i ®−îc tiÕn h nh song song cïng mét lóc t¹i ®Þa ®iÓm giao nhËn do c¸c nh©n viªn cña ®−êng s¾t v nh©n viªn do chñ h ng chØ ®Þnh cïng tiÕn h nh. Khi viÕt phiÕu giao toa xe ph¶i viÕt thËt râ r ng v yªu cÇu bªn nhËn ký v o phiÕu. Sau khi ký phiÕu giao nhËn, bªn nhËn chÞu ho n to n tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc b¶o qu¶n toa xe v h ng ho¸ cïng to n bé dông cô vËn chuyÓn kÌm theo nh− b¹t, cäc, xÝch v.v....; 3. Khi toa xe h ng ®Õn ®Þa ®iÓm giao nhËn nÕu cã sù cè x¶y ra nh− niªm phong xi ch× bÞ ®øt hay h ng ho¸ cã hiÖn t−îng h− háng, thiÕu hôt hoÆc cã biªn b¶n th−¬ng vô, biªn b¶n phæ th«ng ® lËp trong qu¸ tr×nh chuyªn chë... th× c«ng viÖc b n giao toa xe vÉn ®−îc tiÕn h nh t¹i ®Þa ®iÓm giao nhËn qui ®Þnh, riªng viÖc kiÓm tra h ng ho¸ ®−îc tiÕn h nh t¹i ®Þa ®iÓm xÕp dì. Trong qu¸ tr×nh dì h ng ph¶i cã mÆt nh©n viªn giao nhËn cña c¶ hai bªn, viÖc kiÓm tra träng l−îng, sè l−îng h ng ho¸ giao t¹i ga theo qui ®Þnh trong c¸c luËt lÖ vËn t¶i h ng ho¸ hiÖn h nh. Sau khi x¸c ®Þnh ®−îc hËu qu¶ cña sù cè, hai bªn ph¶i cïng nhau lËp biªn b¶n th−¬ng vô theo thñ tôc do ng nh ®−êng s¾t qui ®Þnh; 4. Hai bªn cã quyÒn tõ chèi kh«ng nhËn toa xe trong c¸c tr−êng hîp sau ®©y: - Khi ®−êng s¾t cung cÊp toa xe, container kh«ng thÝch hîp víi h ng ho¸ cã yªu cÇu chuyªn chë, hoÆc bÞ h− háng hay viÖc tÈy uÕ, quÐt dän ch−a ®−îc s¹ch sÏ; - Khi chñ h ng kh«ng thùc hiÖn nghiªm chØnh qui t¾c xÕp, gia cè h ng ho¸ v ®iÒu kiÖn tËn dông träng t¶i toa xe, l m h− háng toa xe ¶nh h−ëng tíi an to n trong qu¸ tr×nh chuyªn chë hoÆc tÈy uÕ, quÐt dän ®èi víi toa xe, container ë tr¹ng th¸i rçng ch−a ®−îc s¹ch sÏ. GÆp c¸c tr−êng hîp n y, hai bªn ph¶i tiÕn h nh lËp biªn b¶n ghi râ sù viÖc ®Ó x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm trong viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch chuyªn chë. §Ó rót ng¾n thêi gian ®ç ®äng toa xe, hßm chøa h ng, bªn giao ph¶i khÈn tr−¬ng bæ cøu, gi¶i quyÕt kÞp thêi . §Þa ®iÓm giao nhËn toa xe, container qui ®Þnh nh− sau: - Khi chñ së h÷u ®−êng dïng riªng cã ®Çu m¸y th× ®Þa ®iÓm giao nhËn toa xe l ®−êng giao nhËn ë ga giao tiÕp hoÆc tr¹m ®−êng nh¸nh; 83
- Khi chñ së h÷u ®−êng dïng riªng kh«ng cã ®Çu m¸y th× ®Þa ®iÓm giao nhËn l c¸c ®−êng chøa toa xe cña ga, tr¹m. IV.2.2. Thêi gian quay vßng toa xe ë ®−êng dïng riªng: toa xe l c«ng cô s¶n xuÊt cña ng nh ®−êng s¾t, tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh c«ng nghÖ cã nh÷ng kho¶ng thêi gian ph¶i n»m ë ®−êng dïng riªng, v× vËy trong hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng ph¶i thÓ hiÖn râ quy ®Þnh vÒ thêi gian quay vßng toa xe nh»m qu¶n lý tèt ph−¬ng tiÖn cña ng nh ®−êng s¾t. IV.2.2.1. Quy ®Þnh thêi gian quay vßng toa xe ë ®−êng dïng riªng: Khi x¸c ®Þnh thêi gian ®ç ®äng tiªu chuÈn cña toa xe trªn ®−êng nh¸nh ph¶i dùa trªn c¬ së hîp lý ho¸ t¸c nghiÖp cã liªn quan v tr×nh tù tiÕn h nh c¸c t¸c nghiÖp ®ã, ®ång thêi ph¶i chó ý tíi ®Æc ®iÓm cña ®−êng nh¸nh, c«ng suÊt cña c¸c thiÕt bÞ. Quy ®Þnh cô thÓ vÒ thêi gian quay vßng toa xe ë ®−êng dïng riªng nh− sau: 1. NÕu chñ së h÷u ®−êng dïng riªng cã ®Çu m¸y phôc vô: thêi gian ®ç ®äng toa xe h ng ë ®−êng dïng riªng gäi l thêi gian quay vßng toa xe ë ®−êng dïng riªng. Thêi gian ®ç ®äng tiªu chuÈn cña toa xe bao gåm c¸c yÕu tè sau: - Thêi gian di chuyÓn toa xe tõ ®−êng giao nhËn ®Õn ®Þa ®iÓm xÕp dì v ng−îc l¹i. Thêi gian n y ®−îc tÝnh c¨n cø theo cù ly di chuyÓn thùc tÕ v tèc ®é di chuyÓn b×nh qu©n cña ®o n dån ® quy ®Þnh trong hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng; - Thêi gian dì råi xÕp (®èi víi toa xe t¸c nghiÖp hai lÇn) hoÆc thêi gian xÕp hay dì (®èi víi toa xe t¸c nghiÖp mét lÇn), ®−îc x¸c ®Þnh theo thêi gian xÕp dì quy ®Þnh víi tõng lo¹i toa xe, tõng lo¹i h ng hãa do ng nh ®−êng s¾t ban h nh; - Thêi gian giao nhËn toa xe gi÷a hai bªn, theo quy ®Þnh hiÖn h nh cña ng nh ®−êng s¾t (kh«ng qu¸ 5 phót/toa xe). 2. NÕu phôc vô cho viÖc khai th¸c ®−êng nh¸nh thùc hiÖn b»ng ®Çu m¸y cña ng nh ®−êng s¾t: thêi gian ®ç ®äng toa xe ë ®−êng dïng riªng gäi l thêi gian xÕp dì, v thêi gian xÕp dì tiªu chuÈn cña toa xe gåm c¸c yÕu tè sau: - Thêi gian dån t¹i b i xÕp dì ®Ó phôc vô viÖc xÕp, dì h ng hãa; - Thêi gian dì råi xÕp (®èi víi toa xe t¸c nghiÖp hai lÇn) hoÆc thêi gian xÕp hay dì (®èi víi toa xe t¸c nghiÖp mét lÇn); - Thêi gian giao nhËn toa xe gi÷a hai bªn. ViÖc x¸c ®Þnh v x©y dùng c¸c thêi gian tiªu chuÈn trªn do ®¹i diÖn cña hai bªn cïng tham gia, sau khi nhÊt trÝ ph¶i ghi v o hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng. IV.2.2.2. X¸c ®Þnh thêi ®iÓm ®Ó tÝnh thêi gian ®ç ®äng thùc tÕ cña toa xe, container trªn ®−êng dïng riªng: ®©y l vÊn ®Ò quan träng v× cã liªn quan tíi viÖc x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm v møc ®é ®ç ®äng qu¸ kú h¹n cña toa xe h ng ë ®−êng dïng riªng. 1. NÕu chñ së h÷u ®−êng dïng riªng cã ®Çu m¸y phôc vô: thêi gian ®ç ®äng thùc tÕ cña toa xe ®−îc tÝnh tõ thêi ®iÓm thùc tÕ m ®−êng s¾t ®−a toa xe tíi ®−êng giao nhËn ®Õn thêi ®iÓm thùc tÕ m chñ së h÷u ®−êng dïng riªng tr¶ l¹i t¹i ®−êng giao nhËn nh÷ng toa xe sau khi ® xÕp dì xong h ng ho¸ ë ®−êng dïng riªng. C¸c toa xe n y ph¶i ®¶m b¶o ®ñ ®iÒu kiÖn giao nhËn; 2. NÕu ®Çu m¸y phôc vô khai th¸c ë ®−êng dïng riªng l cña ®−êng s¾t: thêi gian ®ç ®äng thùc tÕ cña toa xe tÝnh tõ thêi ®iÓm toa xe ® ®−îc ®−a v o ®Þa ®iÓm xÕp dì qui ®Þnh ®Õn thêi ®iÓm chñ së h÷u ®−êng dïng riªng b¸o ® xÕp dì xong v c¸c toa xe n y ® ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó giao nhËn. Khi tÝnh thêi gian thùc tÕ ®ç ®äng cña toa xe ë ®−êng dïng riªng cÇn chó ý nh÷ng ®iÓm sau: 84
- NÕu viÖc kÐo d i thêi gian ®ç ®äng cña toa xe h ng kh«ng do chñ së h÷u ®−êng dïng riªng g©y ra m do lçi cña ®−êng s¾t th× khi tÝnh thêi gian ®ç ®äng thùc tÕ ph¶i trõ ®i kho¶ng thêi gian n y; - NÕu ®−êng s¾t ®−a toa xe ®Õn ®Þa ®iÓm giao nhËn hoÆc ®Þa ®iÓm xÕp dì sím h¬n thêi ®iÓm qui ®Þnh th× thêi ®iÓm b¾t ®Çu tÝnh thêi gian ®ç ®äng thùc tÕ vÉn l thêi ®iÓm ® qui ®Þnh trong hîp ®ång. NÕu ®−êng s¾t ®−a toa xe ®Õn c¸c ®Þa ®iÓm nãi trªn chËm h¬n thêi ®iÓm qui ®Þnh th× thêi ®iÓm b¾t ®Çu tÝnh l thêi ®iÓm thùc tÕ ®−a toa xe ®Õn; - NÕu ®−êng giao nhËn hoÆc ®Þa ®iÓm xÕp dì bÞ chiÕm dông do chñ së h÷u ®−êng dïng riªng g©y ra hoÆc do lçi cña chñ h ng m ®−êng s¾t kh«ng thÓ tiÕn h nh ®−îc viÖc ®−a lÊy, giao nhËn toa xe ®óng thêi h¹n qui ®Þnh th× thêi gian ®ç chê ®îi cña toa xe do chñ h ng chÞu tr¸ch nhiÖm. Khi tÝnh thêi gian ®ç ®äng thùc tÕ ph¶i céng c¶ thêi gian ®ç chê ®îi nãi trªn. IV.2.2.3. Ph−¬ng ph¸p thèng kª thêi gian ®ç ®äng toa xe ë ®−êng dïng riªng: tiÕn h nh theo mét trong hai ph−¬ng ph¸p sau ®©y: 1. Ph−¬ng ph¸p thèng kª kh«ng theo sè hiÖu: chØ thèng kª sè l−îng toa xe ®Õn v ®i trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, sau ®ã quy ®æi ra sè giê xe ®ç ®äng. Ph−¬ng ph¸p n y ®−îc ¸p dông khi sè l−îng xe ®i hoÆc ®Õn ®−êng dïng riªng trong mét ng y ®ªm lín, tõ 100 toa xe trë lªn, v kh«ng ¸p dông víi c¸c lo¹i toa xe chuyªn dïng, nh− xe −íp l¹nh, xe thïng... 2. Ph−¬ng ph¸p thèng kª theo sè hiÖu: c¸c toa xe h ng ®Õn v ®i khái ®−êng dïng riªng ®Òu ®−îc ghi cô thÓ sè hiÖu, thêi ®iÓm ®Õn v ®i v o sæ theo dâi, sau ®ã c¨n cø theo thêi gian ®ç ®äng thùc tÕ cña tõng toa xe ®Ó x¸c ®Þnh sè giê xe ®ç ®äng. Ph−¬ng ph¸p n y ®−îc ¸p dông khi sè l−îng toa xe ®i, ®Õn ®−êng dïng riªng kh«ng lín hoÆc ®èi víi c¸c toa xe h ng chuyªn dïng. Trong hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng ph¶i ghi râ ph−¬ng ph¸p thèng kª thêi gian ®ç ®äng toa xe ë ®−êng dïng riªng ®Ó l m c¨n cø x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn khi thêi gian ®ç ®äng thùc tÕ cña toa xe bÞ kÐo d i h¬n so víi quy ®Þnh. Thêi gian ®ç ®äng toa xe tÝnh theo ®¬n vÞ giê. IV.2.3. BiÖn ph¸p tæ chøc t¸c nghiÖp v n¨ng lùc t¸c nghiÖp ë ®−êng dïng riªng: IV.2.3.1. BiÖn ph¸p tæ chøc t¸c nghiÖp: trong hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng ph¶i thÓ hiÖn râ c¸c quy t¾c vËn chuyÓn ë ®−êng dïng riªng do ng nh ®−êng s¾t phª duyÖt trªn c¬ së tháa thuËn gi÷a ®−êng s¾t v chñ së h÷u ®−êng dïng riªng, trong ®ã ®Ò cËp tíi c¸c vÊn ®Ò sau: - Träng l−îng v chiÒu d i cho phÐp cña ®o n tÇu; - Lo¹i ®Çu m¸y v tèc ®é cho phÐp khai th¸c trªn ®−êng dïng riªng; - Ph−¬ng ph¸p ch¹y tÇu v ph−¬ng tiÖn liªn l¹c; - Tr×nh tù c¸c t¸c nghiÖp v tèc ®é dån xe; - Tr×nh tù t¸c nghiÖp cña ®Çu m¸y cña ®−êng dïng riªng khi ra t¸c nghiÖp t¹i ga giao tiÕp; - §Þnh vÞ ghi, tr¹ng th¸i tÝn hiÖu liªn quan v biÖn ph¸p qu¶n lý ®Þnh vÞ ghi. IV.2.3.2. N¨ng lùc t¸c nghiÖp ë ®−êng dïng riªng: trong hîp ®ång quy ®Þnh c¸c vÊn ®Ò sau: 1. Søc chøa cña c¸c trang thiÕt bÞ ë ®−êng dïng riªng: - Søc chøa kho, ke, b i; - Søc chøa cña ®−êng xÕp dì v c¸c ®−êng chøa xe, ®−êng giao nhËn. C¸c th«ng sè trªn ®−îc x¸c ®Þnh cô thÓ cho tõng lo¹i h ng, lo¹i xe theo c¸c ®Þnh møc thêi gian t¸c nghiÖp quy ®Þnh. 2. X¸c ®Þnh sè m¸y xÕp dì cÇn thiÕt: ®−îc tÝnh cô thÓ cho c¸c tr−êng hîp sau: 85
- Tr−êng hîp xÕp dì tõng toa xe hoÆc côm toa xe: Ψ.Pt.agx M = 365.Nng y . √---------------------------- [m¸y]; (4.1) Qm¸y.K.X.(0,5α + γ) Trong ®ã: . Ψ: hÖ sè cã tÝnh ®Õn viÖc ®−a lÊy xe kh«ng c©n ®èi; . Nng y: sè toa xe ®−a ®Õn ®−êng dïng riªng b×nh qu©n 1 ng y ®ªm (xe); . α: HÖ sè khÊu hao c¬ b¶n v söa ch÷a lín cña m¸y xÕp dì; . γ: hÖ sè tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ liªn quan cho m¸y xÕp dì ho¹t ®éng. - Tr−êng hîp ®−a v lÊy tõ ®Þa ®iÓm xÕp dì c¶ mét ®o n tÇu: Nng y.m.Pt.agx M = 365. √---------------------------- [m¸y]; (4.2) Qm¸y.K.(0,5α + γ) Trong ®ã: . m: sè toa xe trong ®o n tÇu (xe); - Tr−êng hîp xÕp dì c¶ ®o n tÇu nh−ng ®−a xe v o ®Þa ®iÓm xÕp dì theo tõng côm: Nng y.m.Pt.(k1+1).agx M = 365. √---------------------------- [m¸y]; (4.3) 2k1.Qm¸y.K.(0,5α + γ) Trong ®ã: . k1: sè côm xe ®−a lÊy trong 1 ®o n tÇu. - Tr−êng hîp xÕp dì côm xe víi 1 phÇn cña ®o n tÇu suèt v 1 phÇn cña ®o n tÇu th−êng: Ψ.N2t Pt.agx M = 365. √-----------------------x( -------- + Ns.m) [m¸y]; (4.4) Qm¸y.K.(0,5α + γ) X Trong ®ã: . Nt: sè l−îng toa xe kh«ng ®i b»ng tÇu suèt b×nh qu©n 1 ng y ®ªm (xe); . Ns: sè l−îng toa xe ®i b»ng ®o n tÇu suèt b×nh qu©n 1 ng y ®ªm (xe). 3. Thêi gian t¸c nghiÖp xÕp dì ë ®−êng dïng riªng: ®−îc quy ®Þnh cô thÓ cho tõng tr−êng hîp: - Tr−êng hîp m¸y xÕp dì cè ®Þnh v chØ cã kh¶ n¨ng t¸c nghiÖp ®−îc víi tõng toa xe: 60 . Pt Txd = tchuÈn + ---------- + tkÕt [phót]; (4.5) Qm¸y Trong ®ã: . tchuÈn: thêi gian chuÈn bÞ t¸c nghiÖp (th¸o ch×, më cöa...) (phót); . tkÕt: thêi gian kÕt thóc t¸c nghiÖp (niªm phong kÑp ch× toa xe, vÖ sinh toa xe..) (phót). - Tr−êng hîp m¸y xÕp dì cè ®Þnh v cã kh¶ n¨ng t¸c nghiÖp ®−îc víi c¶ côm toa xe: 60 . n . Pt Txd = tchuÈn + -------------- + (n - 1) . tchê + tkÕt [phót]; (4.6) Qm¸y Trong ®ã: . n: sè toa xe trong 1 côm (xe); . tchê: thêi gian chê ®−a côm xe míi (phót). - Tr−êng hîp cã v i m¸y xÕp dì cïng t¸c nghiÖp v mçi m¸y cã kh¶ n¨ng t¸c nghiÖp ®−îc víi c¶ côm toa xe: 60 . n . Pt n Txd = tchuÈn + -------------- + (--- - 1) . tchê + tkÕt [phót]; (4.7) ΣQm¸y Z 86
Trong ®ã: . Z: sè l−îng m¸y xÕp dì cïng lóc t¸c nghiÖp t¹i ®Þa ®iÓm xÕp dì. IV.2.4. C¸c vÊn ®Ò kh¸c: ngo i nh÷ng néi dung trªn, trong hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng cßn thÓ hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò sau: IV.2.4.1. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn liªn quan: 1. Tr¸ch nhiÖm cña ng nh ®−êng s¾t: - KiÓm tra tr¹ng th¸i an to n ch¹y t u v an to n lao ®éng cña c¸c thiÕt bÞ thuéc ®−êng dïng riªng cã liªn quan tíi c«ng t¸c khai th¸c ®−êng dïng riªng; - KiÓm tra bÊt th−êng nghiÖp vô v quy ®Þnh an to n ch¹y t u, an to n h ng ho¸, an to n lao ®éng cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c khai th¸c ®−êng dïng riªng cña c¬ quan chñ së h÷u ®−êng dïng riªng; - Ra lÖnh ®×nh chØ ®−a ®Çu m¸y, toa xe v o ®−êng dïng riªng khi ph¸t hiÖn c¸c hiÖn t−îng h− háng, vi ph¹m ®e däa tíi an to n khai th¸c ®−êng dïng riªng; - Kh«ng ®−îc sö dông ®Çu m¸y, toa xe cña ®−êng dïng riªng ®Ó phôc vô c¸c chñ h ng kh¸c khi ch−a cã sù ®ång ý cña chñ së h÷u toa xe; - Tæ chøc båi d−ìng nghiÖp vô, s¸t h¹ch ®Þnh kú cho c¸c nh©n viªn cña ®−êng dïng riªng v c¸c chøc danh cña ng nh ®−êng s¾t tham gia khai th¸c ®−êng dïng riªng. 2. Tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan qu¶n lý ®−êng dïng riªng: - Kh«ng ®−îc sö dông ®Çu m¸y, toa xe hay container cña ®−êng s¾t ®Ó vËn chuyÓn néi bé trong ®−êng dïng riªng hoÆc ®Ó b¶o qu¶n h ng ho¸, xÕp h ng lªn ®Ó göi ®i khi ch−a ®−îc sù ®ång ý cña ®−êng s¾t; - §¶m b¶o tÊt c¶ c¸c thiÕt bÞ, m¸y mãc phôc vô cho c«ng t¸c xÕp dì tho¶ m n tiªu chuÈn kü thuËt ® qui ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n cã liªn quan v lu«n ë tr¹ng th¸i tèt nh»m ®¸p øng kÞp thêi v ho n th nh kÕ ho¹ch chuyªn chë h ng ho¸; - §Çu m¸y, toa xe v ph−¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c cña ®−êng dïng riªng muèn khai th¸c trªn ®−êng s¾t quèc gia ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y: + Tho¶ m n c¸c tiªu chuÈn kü thuËt qui ®Þnh trong QPKTKT§SVN; + CÊu tróc thÝch hîp víi nh÷ng ph−¬ng tiÖn vËn t¶i trªn m¹ng ®−êng s¾t quèc gia; + C¸c thiÕt bÞ cã liªn quan tíi an to n ch¹y t u v b¶o vÖ h ng ho¸ khi chuyªn chë ph¶i phï hîp víi thiÕt bÞ cña §SVN, ë tr¹ng th¸i tèt, ®¶m b¶o an to n; + Ký hiÖu, sè hiÖu ghi trªn c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i kh«ng thÓ nhÇm lÉn víi nh÷ng ký hiÖu, sè hiÖu ghi trªn c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i cña ®−êng s¾t quèc gia v ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n göi cho ng nh ®−êng s¾t. Chñ së h÷u ®−êng dïng riªng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mäi hËu qu¶ x¶y ra do viÖc sö dông ®Çu m¸y, toa xe v ph−¬ng tiÖn vËn t¶i kh«ng ®óng qui ®Þnh g©y nªn. IV.2.4.2. Thêi h¹n cã hiÖu lùc v cÊp ký hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng: 1. Thêi h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng: - Thêi h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång khai th¸c ®−êng nh¸nh b»ng thêi h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång vËn t¶i ®èi víi ®−êng nh¸nh ®ã; - Hîp ®ång ®−a lÊy toa xe hÕt hiÖu lùc khi B§CT trªn m¹ng ®−êng s¾t quèc gia thay ®æi. Trong nh÷ng tr−êng hîp cã sù thay ®æi vÒ trang thiÕt bÞ kü thuËt, thay ®æi qu¸ tr×nh t¸c nghiÖp cña ga, tr¹m hay cña ®−êng dïng riªng, theo yªu cÇu cña 1 trong 2 bªn ký kÕt hîp ®ång, hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng sÏ ®−îc xem xÐt l¹i, söa ®æi bæ sung thÝch ®¸ng, mÆc dï thêi h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång vÉn cßn. 2. CÊp cã thÈm quyÒn ký kÕt hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng v hîp ®ång ®−a lÊy toa xe qui ®Þnh nh− sau: - PhÝa ®−êng s¾t: ng−êi ký l thñ tr−ëng cña cÊp do Tæng gi¸m ®èc TCTy §SVN uû quyÒn; 87
- PhÝa chñ h ng: + Hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng: ng−êi ký l chñ së h÷u ®−êng dïng riªng; + Hîp ®ång ®−a lÊy toa xe: ng−êi ký do chñ së h÷u ®−êng dïng riªng ñy quyÒn. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng v ký kÕt hîp ®ång nÕu cã ®iÒu kho¶n n o m mét trong hai bªn kh«ng ®ång ý th× ph¶i b¸o c¸o lªn cÊp trªn trùc tiÕp cña m×nh ®Ó cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt. IV.2.4.3. C¸c vÊn ®Ò cã liªn quan kh¸c: 1. C−íc phÝ chuyªn chë, c¸c kho¶n phô phÝ v kú h¹n còng nh− h×nh thøc thanh to¸n ¸p dông theo quy ®Þnh cña §SVN hiÖn h nh; 2. Mäi sù bÊt ®ång ý kiÕn hoÆc khi gÆp khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn hîp ®ång ph¶i do nh÷ng ng−êi ® ký kÕt hîp ®ång cïng nghiªn cøu gi¶i quyÕt. Trong tr−êng hîp kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®−îc th× ph¶i ®−a ra héi ®ång träng t i kinh tÕ xö lý theo luËt lÖ hiÖn h nh. Trong khi chê ®îi gi¶i quyÕt hoÆc xö lý, c«ng viÖc khai th¸c ®−êng dïng riªng vÉn ph¶i tiÕn h nh b×nh th−êng theo nh− c¸c ®iÒu cam kÕt trong hîp ®ång; 3. ViÖc x©y dùng hîp ®ång khai th¸c ®èi víi ®−êng dïng riªng ®ang khai th¸c ph¶i ®−îc b¾t ®Çu chËm nhÊt l 2 th¸ng tr−íc khi hÕt thêi h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång cò ®Ó hîp ®ång míi cã thÓ ®−îc ký kÕt v thùc hiÖn kÞp thêi. Ngo i ra, trong hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng cßn quy ®Þnh nh÷ng néi dung kh¸c theo quy ®Þnh cña hîp ®ång kinh tÕ hiÖn h nh. IV.3. Quy tr×nh t¸c nghiÖp kü thuËt thèng nhÊt trªn ®−êng dïng riªng: IV.3.1. ý nghÜa, quy ®Þnh v néi dung Quy tr×nh t¸c nghiÖp kü thuËt thèng nhÊt: Quy tr×nh t¸c nghiÖp kü thuËt thèng nhÊt l mét phô kiÖn cña hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng. Quy tr×nh t¸c nghiÖp kü thuËt thèng nhÊt qui ®Þnh tr×nh tù c«ng t¸c ë ®−êng dïng riªng v ë ga, tr¹m trªn ®−êng s¾t quèc gia cã liªn quan víi môc ®Ých tæ chøc c¸c t¸c nghiÖp vÒ toa xe, h ng ho¸ ë c¸c n¬i n y sao cho ¨n khíp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c«ng nghÖ trong ®−êng dïng riªng v trªn m¹ng ®−êng s¾t quèc gia, phèi hîp chÆt chÏ víi kÕ ho¹ch lËp t u v B§CT. Quy tr×nh t¸c nghiÖp kü thuËt thèng nhÊt ph¶i ®¶m b¶o ho n th nh kÕ ho¹ch vËn chuyÓn, rót ng¾n thêi gian quay vßng toa xe, n©ng cao chÊt l−îng phôc vô s¶n xuÊt cña c¬ quan chñ h ng. Nh÷ng tr−êng hîp ph¶i x©y dùng Quy tr×nh t¸c nghiÖp kü thuËt thèng nhÊt: - Sè l−îng toa xe ®Õn ®−êng dïng riªng trong mét ng y ®ªm lín; - Tuy sè l−îng toa xe kh«ng lín nh−ng do ®Æc ®iÓm cña ®−êng dïng riªng (hoÆc cña ga, tr¹m) m c«ng t¸c khai th¸c ®−êng dïng riªng g©y khã kh¨n trë ng¹i cho c¸c t¸c nghiÖp kh¸c ë ga, tr¹m (hoÆc ®−êng dïng riªng). Tr−êng hîp n y hai bªn ph¶i cïng b n b¹c nhÊt trÝ v ghi v o hîp ®ång khai th¸c ®−êng dïng riªng. §Ó x©y dùng Quy tr×nh t¸c nghiÖp kü thuËt thèng nhÊt ph¶i th nh lËp mét tæ c«ng t¸c do ®¹i biÓu cña c¶ hai bªn cïng tham gia víi sè l−îng phô thuéc v o khèi l−îng c«ng t¸c cña tæ. Néi dung cña Quy tr×nh t¸c nghiÖp kü thuËt thèng nhÊt thÓ hiÖn c¸c néi dung sau: 1. PhÇn më ®Çu: - Nguyªn t¾c c¬ b¶n v sè liÖu ban ®Çu phôc vô cho viÖc lËp Quy tr×nh; - T×nh h×nh thiÕt bÞ kü thuËt cña ga v ®−êng dïng riªng; - Luång h ng, luång xe; - Ph©n c«ng t¸c nghiÖp gi÷a ga, tr¹m cña ®−êng s¾t v ®−êng dïng riªng. 88