Tổ chức vận chuyển hàng hóa và thương vụ trên đường sắt part 5

Chia sẻ: Ajdka Ajsdkj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

140
lượt xem 41
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'tổ chức vận chuyển hàng hóa và thương vụ trên đường sắt part 5', kinh tế - quản lý, kinh tế học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổ chức vận chuyển hàng hóa và thương vụ trên đường sắt part 5

- V i m i lo i kh ñư ng, kh gi i h n ti p giáp ki n trúc l i quy ñ nh riêng trên ñư ng th ng trên khu gian và ñư ng chính trong ga, ñư ng trong ga, trên c u và trong h m. Các kh gi i h n này ñư c quy ñ nh c th trong QPKTKTðS c a m i nư c; - Khi ñi vào ñư ng cong tr c d c c a toa xe b l ch so v i tim ñư ng gây nên hi n tư ng xê d ch trong và ngoài, vì v y kh gi i h n ti p giáp ki n trúc trên ñư ng cong ñư c n i r ng v c 2 phía v i ñ l n như sau: ð n i r ng v phía b ng ñư ng cong xác ñ nh theo công th c: . ð i v i kh ñư ng 1000mm: 24500 a = ----------- + 4.h [mm]; (5.1) R . ð i v i kh ñư ng 1435mm: 40500 H.h a = ----------- + --------- [mm]; (5.2) R 1500 ð n i r ng v phía lưng ñư ng cong xác ñ nh theo công th c: . ð i v i kh ñư ng 1000mm: 25500 b = ----------- [mm]; (5.3) R . ð i v i kh ñư ng 1435mm: 44000 b = ----------- [mm]; (5.4) R Trong ñó: . R: bán kính ñư ng cong ñang tính toán (m); . h: siêu cao ray lưng ñư ng cong (mm); . H: chi u cao t ñi m tính toán ñ n m t ñ nh ray (mm). 94
Kh gi i h n ti p giáp ki n trúc trên ñư ng th ng và b ng trong khu gian và ñư ng chính trong ga Hình H.5.1: v i kh ñư ng 1000 mm Hình H.5.2: v i kh ñư ng 1435 mm V.1.2.2. Kh gi i h n ñ u máy-toa xe: 1. Khái ni m: kh gi i h n ðM-TX là khuôn kh c a m t c t ngang vuông góc v i tim ñư ng trong ñó khi ñ u máy toa xe ñ ng trên ñư ng th ng và b ng không ñư c có b ph n nào vư t ra ngoài khuôn kh ñó không k là toa xe có hàng hay không có hàng, toa xe m i ñóng hay toa xe có ñ hao mòn l n nh t cho phép. 2. ð c ñi m kh gi i h n ñ u máy toa xe: Cũng như kh gi i h n ti p giáp ki n trúc, kh gi i h n ðM-TX quy ñ nh c th v hình d ng, kích thư c cho các lo i kh ñư ng khác nhau, v i ñư ng l ng, kh gi i h n ñ u máy-toa xe cũng căn c theo kh ray l n nh t. Kh gi i h n ñ u máy-toa xe Hình H.5.3: v i kh ñư ng 1000 mm Hình H.5.4: v i kh ñư ng 1435 mm V.1.3. Khái ni m và phân lo i hàng quá kh gi i h n (hàng quá kh ): So sánh kích thư c c a 2 kh gi i h n trên nh n th y, v i cùng m t kh ñư ng, gi a kh gi i h n ti p giáp ki n trúc và kh gi i h n ðM-TX t n t i 1 kho ng không gian. Kho ng không gian này tuy vi ph m kh gi i h n ðM-TX nhưng chưa vi ph m kh gi i h n ti p giáp ki n trúc, nghĩa là n u th c hi n t t nh ng bi n pháp an toàn thì v n ñ m b o an toàn ch y t u, vì v y có th cho phép chuyên ch hàng hóa vi ph m vào kho ng không gian ñó v i nh ng bi n pháp ñ c bi t, ñó g i là hàng quá kh gi i h n hay g i t t là hàng quá kh . V1.3.1. Khái ni m hàng quá kh gi i h n: Hàng quá kh gi i h n, hay còn g i là hàng quá kh là nh ng hàng hóa không th tháo r i ñư c, khi x p lên toa xe không mui (thư ng dùng toa xe m t b ng MM ho c m t võng MVT) có b ph n nào ñó vư t quá kh gi i h n ðM-TX nhưng chưa vi ph m kh gi i h n ti p giáp ki n trúc. Khái ni m này áp d ng chung cho c nh ng vi ph m khi toa xe và hàng hoá ñang ñ ng yên hay di chuy n, dù ñang ch y trên ñư ng th ng và b ng hay ñư ng cong. 95
V.1.3.2. Phân lo i hàng quá kh gi i h n: 1. Căn c vào tính ch t vi ph m: hàng quá kh gi i h n ñư c phân thành: a. Hàng quá kh gi i h n v 1 phía: là nh ng hàng hóa ch vi ph m kh gi i h n duy nh t 1 phía dù trên ñư ng th ng hay lúc ñi vào ñư ng cong, lo i này bao g m: - Hàng quá kh ph n nóc: là hàng hóa khi x p lên toa xe có chi u cao so v i m t ñ nh ray vư t quá kh gi i h n ðM-TX nhưng chưa vi ph m chi u cao kh gi i h n ti p giáp ki n trúc. ðây là vi ph m có tính ch t nghiêm tr ng vì di n ra trong su t quá trình v n chuy n và có th gây ra nh ng h u qu nghiêm tr ng như l t hàng hóa, l t c hàng hóa và toa xe...; - Hàng quá kh ph n ñáy: b ph n vi ph m n m trong ph m vi t m t ñ nh ray ñ n ñ cao 1000mm so v i m t ñ nh ray; - Hàng quá kh ph n sư n: b ph n vi ph m n m hai bên sư n c a kh gi i h n, trong ph m vi t ñ cao 1000 mm so v i m t ñ nh ray lên ñ n chi u cao c a kh gi i h n. b. Hàng quá kh gi i h n nhi u phía: b ph n vi ph m n m nhi u phía c a kh gi i h n cùng m t lúc. Tính ch t nguy hi m c a hàng quá kh lo i này cao hơn so v i hàng quá kh gi i h n v 1 phía. 2. Căn c vào m c ñ vi ph m: a. Hàng quá kh gi i h n c p 1: ñư c quy ñ nh như sau: - ð i v i hàng quá kh ph n nóc: + Có ñ r ng tính t m t ph ng tim ñư ng ra 2 bên ñ cao 3550mm là 1500mm; + Có ñ r ng tính t m t ph ng tim ñư ng ra 2 bên ñ cao 3600mm là 1480mm; + Có ñ r ng tính t m t ph ng tim ñư ng ra 2 bên ñ cao 3700mm là 1400mm. - ð i v i hàng quá kh ph n sư n: có ñ r ng tính t m t ph ng tim ñư ng ra 2 bên trong ph m vi chi u cao t 2000mm ñ n 3550mm là 1500mm. b. Hàng quá kh gi i h n c p 2: ñư c quy ñ nh như sau: - ð i v i nh ng hàng quá kh ph n nóc: + Có ñ r ng tính t m t ph ng tim ñư ng ra 2 bên ñ cao 3550mm là 1550mm; + Có ñ r ng tính t m t ph ng tim ñư ng ra 2 bên ñ cao 3600mm là 1505mm; + Có ñ r ng tính t m t ph ng tim ñư ng ra 2 bên ñ cao 3700mm là 1425mm; + Có ñ r ng tính t m t ph ng tim ñư ng ra 2 bên ñ cao 3850mm là 1265mm. - ð i v i hàng quá kh ph n sư n: có ñ r ng tính t m t ph ng tim ñư ng ra 2 bên trong ph m vi chi u cao t 2000mm ñ n 3550mm là 1550mm. c. Hàng quá kh gi i h n c p 3: là nh ng hàng quá kh gi i h n ph n nóc ho c ph n sư n vư t quá m c ñ quá gi i h n c p 2. ðSVN có nh ng quy ñ nh ñ c bi t riêng ñ v n chuy n hàng quá kh c p 3. ð i v i hàng quá gi i h n nhi u phía, c p quá kh ñư c tính cho b ph n có m c ñ vi ph m l n nh t. 96
C p hàng quá gi i h n càng cao thì m c ñ nguy hi m trong quá trình chuyên ch càng l n, do ñó ñòi h i ph i xác ñ nh chính xác m c ñ và b ph n vi ph m ñ áp d ng nh ng bi n pháp v n chuy n phù h p nh m ñ m b o an toàn cho ngư i, phương ti n và hàng hoá cũng như các công trình ki n trúc xung quanh theo ñúng các quy ñ nh trong “QPKTKTðSVN”, “Quy t c x p, gia c và ñi u ki n k thu t t n d ng tr ng t i toa xe”. V.1.4. Hàng quá dài - quá n ng (hàng siêu trư ng - siêu tr ng): V.1.4.1. Khái ni m và phân lo i hàng quá n ng: M t trong nh ng ưu ñi m n i b t c a phương th c VTðS là kh năng thích ng v i r t nhi u lo i hàng hoá khác nhau, trong ñó có c nh ng hàng hoá mà khi x p lên toa xe vư t quá tiêu chu n tr ng lư ng và kích thư c c a phương ti n chuyên ch . Nh ng hàng hoá ñó ñư c g i chung là hàng quá dài-quá n ng. Khi x p ki n hàng này c n tuân th m t lo t ñi u ki n ñ c bi t nh m ñ m b o an toàn cho hàng hoá, toa xe và môi trư ng v n chuy n. Phương pháp, trình t ti p nh n hàng hoá, x p và gia c hàng hoá trên toa xe... ph thu c vào lo i hàng, k t c u và tr ng lư ng c a nó cũng như m t s thông s c n thi t khác. 1. Khái ni m hàng quá n ng: là nh ng hàng hoá c u t o thành m t kh i c ñ nh không th chia nh , tháo r i và thu c ít nh t m t trong các trư ng h p sau: - Có tr ng lư ng vư t quá tr ng t i k thu t cho phép c a toa xe ñư c ch ñ nh x p hàng; - Hàng hóa có chi u dài ti p xúc trên m t sàn toa nh hơn 2m và có tr ng lư ng l n hơn 16 t n. 2. Phân lo i hàng quá n ng: a. Phân lo i theo m c ñ b i t i: - Hàng quá n ng lo i 1: là hàng hóa có tr ng lư ng vư t quá tr ng t i k thu t cho phép c a toa xe ch ñ nh x p hàng t i 5% ho c có chi u dài ti p xúc trên sàn xe nh hơn 2m v i tr ng lư ng nh hơn ho c b ng 16 t n; - Hàng quá n ng lo i 2: là hàng hóa có tr ng lư ng vư t quá tr ng t i k thu t cho phép c a toa xe ch ñ nh x p hàng trên 5% ho c có chi u dài ti p xúc trên sàn xe nh hơn 2m v i tr ng lư ng l n hơn 16 t n. b. Phân lo i theo tính ch t vi ph m: - Hàng quá n ng có t i tr ng phân b ñ u: là hàng hóa ti p xúc v i sàn toa xe trên m t m t ph ng, và t i tr ng c a hàng hóa ñư c phân b dàn ñ u trên b m t ti p xúc; - Hàng quá n ng có t i tr ng phân b t p trung: là hàng hóa ti p xúc v i b m t toa xe trên các g i t a, t i tr ng c a hàng hóa tác d ng xu ng sàn toa xe t p trung trên nh ng g i t a ñó. Bao g m: + Nhóm hàng có m t ti p xúc ph ng; + Nhóm hàng ti p xúc b ng bánh xe và d ng ng tr ; + Nhóm hàng ti p xúc b ng bánh xích. V.1.4.2. Khái ni m và phân lo i hàng quá dài: 1. Khái ni m hàng quá dài: là hàng hoá không th tháo r i, khi x p lên toa xe trên ñư ng th ng có chi u dài vư t quá chi u dài sàn c a toa xe ñư c ch ñ nh chuyên ch . Như v y kích thư c c a hàng quá dài không ñư c quy ñ nh c th mà căn c vào kích thư c (chi u dài) toa xe ñư c ch ñ nh ñ x p hàng. 2. Phân lo i hàng quá dài: a. Căn c vào m c ñ vi ph m: hàng quá dài ñư c chia thành 2 lo i: 97
- Hàng quá dài thòi ra m t ñ u sàn toa xe: là nh ng ki n hàng có t i tr ng phân b không ñ u, do ñó ñ ñ m b o ñi u ki n an toàn khi chuyên ch c n x p sao cho tr ng tâm c a hàng hoá trùng v i trung tâm hình h c c a toa xe d n ñ n vi c kích thư c ph n hàng hoá phía nh vư t quá chi u dài phương ti n phía ñó. Nh ng ki n hàng này không b t bu c ph i có chi u dài vư t quá chi u dài toa xe hàng chuyên ch ; - Hàng quá dài thòi ra 2 ñ u sàn toa xe: là nh ng ki n hàng mà b n thân chi u dài c a nó ñã vư t quá chi u dài toa xe chuyên ch . b. Căn c theo tính ch t vi ph m: - Hàng quá dài nhưng chưa vi ph m kh gi i h n: là nh ng hàng hóa chưa vi ph m kh gi i h n c khi toa xe trên ñư ng th ng l n khi ñi vào ñư ng cong; - Hàng quá dài vi ph m kh gi i h n: là hàng hóa khi ñi vào ñư ng cong trên ñư ng v n chuy n có m t ñi m trên ki n hàng vư t kh i kh gi i h n ðM-TX. V.2. NH NG NH HƯ NG NGUY HI M KHI CHUYÊN CH HÀNG QUÁ DÀI - QUÁ N NG: Trong th c t thư ng g p ki n hàng mang t ng h p c 2 y u t trên và ñư c g i chung là hàng quá dài-quá n ng, vì v y trong ph n này ch nghiên c u ñi u ki n chuyên ch ñ i v i hàng quá dài-quá n ng và hàng quá n ng, còn ki n hàng quá dài s ñư c nghiên c u c th trong các bài v ñi u ki n chuyên ch hàng quá gi i h n. V.2.1. Các l c tác ñ ng lên hàng hóa và toa xe trong quá trình v n chuy n: Trong quá trình v n chuy n hàng hóa, do tác ñ ng c a tr ng lư ng b n thân hàng hóa và toa xe, t c ñ chuy n ñ ng, tính ch t ñư ng... nên hàng hóa và toa xe ph i ch u nh hư ng c a các l c tác ñ ng khác nhau. Phân theo tính ch t tác ñ ng c a l c, các l c tác ñ ng g m có: 1. L c quán tính d c: tác ñ ng vào tr ng tâm hàng hóa và toa xe khi ñoàn t u thay ñ i t c ñ và có hư ng cùng hư ng chuy n ñ ng. L c này xác ñ nh theo công th c: 0,00785.Qhh.V2 th ng F qt = -------------------- [T] (5.5); 2.g.l Trong ñó: . Qhh: tr ng lư ng hàng hóa ho c toa xe tính toán (T); . V: t c ñ c a toa xe ch hàng hóa (Km/h); . g: gia t c tr ng trư ng; . l: c ly gia gi m t c ñ (km). 2. L c quán tính ngang: phát sinh khi toa xe ñi vào ñư ng cong, là t ng h p c a các l c ly tâm và hư ng tâm và có ñi m ñ t t i tr ng tâm hàng hóa. L c này xác ñ nh theo công th c: V2 h Fltqt = Qhh . (0,00785.------ - -------) [T] (5.6); R a Trong ñó: . R: bán kính ñư ng cong (m); . a: kho ng cách gi a 2 m t lăn c a c p bánh xe (mm). 3. L c ch n ñ ng: phát sinh khi toa xe ch y qua m i n i ñư ng ray ho c do tính ch t ñàn h i c a ray và c u t o n n ñư ng. Ngoài ra, l c ch n ñ ng còn phát sinh do m t lăn c a bánh xe b mòn ho c giá treo lò xo toa xe b bi n d ng. L c này tác ñ ng vào 98
tr ng tâm hàng hóa và có phương th ng ñ ng, vuông góc v i sàn toa xe, gây ra do b n thân tr ng lư ng c a hàng hóa. L c ch n ñ ng xác ñ nh theo công th c sau: Fcñ = kñ ng . Qhh [T]; (5.7) Trong ñó: . kñ ng: h s ch n ñ ng, xác ñ nh theo công th c: 0,01 Kñ ng = a + ------ (5.8) ftĩnh V i: . ftĩnh: ñ nén tĩnh c a lò xo toa xe; . a: h s kinh nghi m, thư ng l y b ng 0,05. 4. L c ma sát: phát sinh b m t ti p xúc gi a hàng hóa và sàn toa xe, có khuynh hư ng ngư c v i chi u chuy n ñ ng c a toa xe chuyên ch hàng hóa. L c này xác ñ nh theo công th c: Fms = fms . Ql c [T]; (5.9) Trong ñó: . Ql c: l c tính toán (T), xác ñ nh như sau: - Khi tính l c ma sát d c: Ql c = Qhh; - Khi tính l c ma sát ngang: Ql c = Qhh - Fcñ . fms: h s ma sát, ph thu c vào v t li u, tr ng thái c a b m t ti p xúc và tra theo b ng sau: B ng 5.1: H s ma sát gi a các v t li u ti p xúc TT V t li u b m t ti p Tr ng thái b fms xúc m t ti p xúc B t ñ u chuy n ñ ng ðang chuy n ñ ng 1 Kim lo i và g Khô 0,6 0,4 2 Thép và g s i th d c Ưt 0,65 0,26 3 Thép và g s i th d c Trơn nh n 0,11 0,08 4 Gang và g th d c Khô 0,65 0,49 Ưt 0,65 0,22 5 Thép và g Khô 0,65 0,54 – 0,62 6 ðá và g Khô và ư t 0,46 – 0,6 0,3 – 0,5 7 ðá và kim lo i Khô 0,5 0,3 – 0,45 8 Thép và gang Khô 0,19 0,15 – 0,18 9 Cao su và g , kim lo i Khô 0,8 0 5 – 0,6 10 Thép và thép Khô 0,15 0,15 – 0,18 11 Thép và thép Hơi ư t 0,13 --- 5. L c gió: gây ra b i s c gió th i theo phương nguy hi m ñ i v i hàng hóa và toa xe (cùng chi u v i chuy n ñ ng c a toa xe). ð l n c a gió ph thu c cư ng ñ gió (c p gió), hư ng tác ñ ng c a gió, di n tích, tính ch t b m t h ng gió và ñư c xác ñ nh theo công th c: Fgió = kgió.p.Sgió [T]; (5.10) Trong ñó: . Sgió: Di n tích b m t h ng gió chi u lên m t ph ng th ng góc v i hư ng gió (m2); 99
. p: cư ng ñ gió (kg/m2), ph thu c vào c p gió và t c ñ gió. T c ñ gió tra theo b ng sau (gi i h n ñ n c p 12): B ng 5.2: T c ñ gió theo c p gió TT C p gió T c ñ gió TT Cp T c ñ gió gió m/s Km/h m/s Km/h 1 C p5 8,0 – 10,7 29 – 38 5 C p9 20,8 – 24,4 75 – 88 2 C p6 10,8 – 13,8 39 - 49 6 Cp 24,5 – 28,4 89 – 102 10 3 C p7 13,9 – 17,1 50 – 61 7 Cp 28,5 – 32,6 103 - 117 11 4 C p8 17,2 – 20,7 62 – 74 8 Cp 32,7 – 36,9 118 - 133 12 . kgió: h s vu t trơn các lo i m t h ng gió, xác ñ nh theo b ng sau: B ng 5.3: H s vu t trơn c a các lo i m t h ng gió TT Hình thù c a m t h ng gió kgió 1 M t ph ng li n 1,4 2 Các lo i t m ghép b ng thép c nh 1,4 3 Các lo i ng tròn có ñư ng kính l n hơn 0,2 m 0,7 4 M t ph ng li n t o v i hư ng gió góc: - 300 0,2 - 600 0,8 5 M t ph ng ñan 1,4. fi/Fgió V i: . fi: t ng di n tích che kín c a m t ph ng ñan (m2). Xét v khía c nh an toàn chuy n ñ ng c a hàng hóa và toa xe trong quá trình v n chuy n, t t c các l c tác ñ ng lên hàng hóa, toa xe ñư c phân thành 2 l c chính là: - L c d c: t ng h p t t c các l c tác ñ ng cùng phương v i chi u chuy n ñ ng và song song v i tr c d c c a toa xe; - L c ngang: t ng h p t t c các l c vuông góc v i chi u chuy n ñ ng và song song v i tr c ngang c a toa xe. V.2.2. Nh ng nh hư ng nguy hi m khi x p hàng quá n ng: Do tính ch t ñ c bi t c a hàng quá n ng nên khi x p hàng lên toa xe có th x y ra nh ng tình hu ng nguy hi m sau: V.2.2.1. Tình hu ng bi n d ng sàn toa xe: các toa xe chuyên ch hàng hóa ñư c thi t k nh m ñ m b o s c ch u t i nh t ñ nh c a sàn xe. Do tr ng lư ng c a ki n hàng quá n ng, k t h p v i chi u dài ti p xúc c a hàng hóa trên toa xe nh nên có th gây ra kh năng làm sàn xe b võng xu ng và khi võng ñ n m t m c ñ nào ñó sàn xe s b bi n d ng th m chí n t, g y. Vì v y, khi x p hàng lên toa xe ph i ki m tra ñi u ki n an toàn ñ sàn toa xe không b bi n d ng. Kh năng bi n d ng c a sàn toa xe có th x y ra theo các k ch b n sau: 1. Trư ng h p 1: ki n hàng có t i tr ng phân b ñ u, th hi n trên hình v 5.5. 100
Hình H.5.5: Hàng quá n ng có Hình H.5.6: Hàng quá n ng có t i t i tr ng phân b ñ u tr ng phân b t p trung ð ñ m b o cho sàn toa xe không b bi n d ng, chi u dài ti p xúc gi a hàng hóa và toa xe ph i l n hơn 1 tr s , g i là kho ng cách t i thi u cho phép, ñư c xác ñ nh theo công th c: 4.M cf L min = 2(l - ---------) [m]; (5.11) Qhh Trong ñó: . M: mô-men ch ng u n c a sàn xe, ph thu c vào v t li u và ki u cách ch t o toa xe (T.m). ði u ki n an toàn ñ m b o cho sàn toa xe không b bi n d ng là chi u dài ti p xúc c a hàng hóa trên sàn xe ph i th a mãn ñi u ki n sau: Lhh ≥ Lcfmin (5.12) 2. Trư ng h p 2: ki n hàng có t i tr ng phân b t p trung, th hi n trên hình v 5.6. Kho ng cách t i thi u cho phép xác ñ nh theo công th c: 4.M cf L min = l - --------- [m]; (5.13) Qhh ði u ki n an toàn ñ m b o cho sàn toa xe không b bi n d ng áp d ng theo công th c 5.12 V.2.2.2. Tình hu ng b i t i tr c và h bánh xe: toa xe chuyên ch hàng hóa ñư c thi t k ñ ch u t i ñ u nhau gi a các tr c và h bánh, vì v y khi x p hàng n u tr ng tâm hàng hóa c a hàng x p trùng v i trung tâm hình h c c a sàn xe thì các tr c bánh và h bánh s ch u t i ñ u nhau. Tuy nhiên, trong th c t có th g p các trư ng h p mà tr ng tâm hàng hóa c a hàng x p không trùng v i trung tâm hình h c c a sàn xe, khi ñó, c n xác ñ nh ñ xê d ch t i ña cho phép ñ ñ m b o an toàn cho toa xe. 1. Tình hu ng b i t i tr c bánh xe: tình hu ng này gây ra do tr ng tâm hàng hóa n m l ch theo chi u d c so v i trung tâm hình h c c a sàn xe, vì v y m t tr c c a toa xe ch u t i l n hơn so v i tr c còn l i. a. Trư ng h p toa xe x p 1 ki n hàng: xem hình v H.5.7 101
Hình H.5.7: ð l ch d c tr ng Hình H.5.8: ð l ch ngang tr ng tâm hàng hóa. tâm hàng hóa. ði u ki n an toàn: a ≤ l/8 [m]; (5.14) Trong ñó: . a: ñ xê d ch d c c a tr ng tâm hàng hóa so v i trung tâm hình h c c a sàn xe (m), ñư c xác ñ nh b ng kho ng cách t m t ph ng th ng ñ ng ch a ñư ng tim ngang toa xe ñ n m t ph ng th ng ñ ng song song v i m t ph ng ñó mà trong m t ph ng này có ch a tr ng tâm c a hàng hóa. b. Trư ng h p trên toa xe x p nhi u ki n hàng: xem hình H.5.9 Sơ ñ tính toán ñ xê d ch tr ng tâm hàng hóa so v i trung tâm hình h c c a sàn toa xe Hình H.5.9: Sơ ñ tính toán ñ xê Hình H.5.10: Sơ ñ tính toán ñ xê d ch d c d ch ngang ð xê d ch d c xác ñ nh theo công th c: L a = ---- - Ld c [m]; (5.15) 2 Trong ñó: . Ld c: kho ng cách t thành ñ u toa xe ñ n m t ph ng th ng ñ ng có ch a tr ng tâm chung c a hàng hóa, xác ñ nh theo công th c: ΣQi.li Ld c = --------------- [m]; (5.16) ΣQi V i: . Qi: tr ng lư ng c a ki n hàng th i (T); . li: kho ng cách t thành ñ u toa xe ñ n m t ph ng th ng ñ ng có ch a tr ng tâm c a ki n hàng i (m). ði u ki n ñ m b o an toàn khi x p hàng áp d ng theo theo công th c 5.14 102
2. Tình hu ng b i t i h bánh xe: tình hu ng này gây ra do tr ng tâm hàng hóa n m l ch theo chi u ngang so v i trung tâm hình h c c a sàn xe vì v y m t h bánh c a toa xe ch u t i l n hơn so v i h bánh còn l i. a. Trư ng h p toa xe x p 1 ki n hàng: xem hình v H.5.8 ði u ki n an toàn: b ≤ 100 mm; (5.17) Trong ñó: . b: ñ xê d ch ngang c a tr ng tâm hàng hóa so v i trung tâm hình h c c a sàn xe (m), ñư c tính b ng kho ng cách t m t ph ng th ng ñ ng ch a ñư ng tim d c toa xe ñ n m t ph ng th ng ñ ng song song v i m t ph ng ñó, mà trong m t ph ng này có ch a tr ng tâm c a hàng hóa. b. Trư ng h p trên toa xe x p nhi u ki n hàng: xem hình H.5.10 ð xê d ch ngang xác ñ nh theo công th c: B b = ---- - bngang [m]; (5.18) 2 Trong ñó: . bngang: kho ng cách t thành bên toa xe ñ n m t ph ng th ng ñ ng có ch a tr ng tâm chung c a hàng hóa, tính theo công th c: ΣQi.bi bngang = --------------- [m]; (5.19) ΣQi V i:. bi: kho ng cách t thành bên toa xe ñ n m t ph ng th ng ñ ng có ch a tr ng tâm c a ki n hàng i (m). ði u ki n ñ m b o an toàn áp d ng theo công th c 5.17. V.2.3. Nh ng tình hu ng nguy hi m trong quá trình v n chuy n: V.2.3.1. Tình hu ng hàng hóa b l t trên sàn toa xe: khi ki n hàng quá n ng x p trên toa xe không có gia c ho c gia c không ñ , do tác ñ ng c a các l c d c và ngang lên ki n hàng có th gây ra nh ng tình hu ng nguy hi m sau: 1. Tình hu ng hàng hóa b l t d c trên sàn toa xe: - Kh năng x y ra: khi toa xe x p hàng quá n ng ñang di chuy n va ch m v i c m xe khác ñ ng yên, ví d c m xe trên ñư ng t p k t, làm cho toa xe b d ng l i ñ t ng t, tuy nhiên hàng hóa trên toa xe v n ti p t c xu hư ng chuy n ñ ng do quán tính, k t h p v i l c gió th i xuôi chi u (xem hình H.5.11). - ði u ki n an toàn: Q.ld c K nd c = --------------------------- ≥ 1,25 (5.20); Fd c.hd c + Fgió.hgió Trong ñó: . Fd c: t ng h p l c d c tác ñ ng vào hàng hóa (T); . ld c: kho ng cách t tr ng tâm hàng hóa c a ki n hàng ñ n sàn toa xe (m); . Fgió: ñ l n hình chi u c a l c gió lên m t ph ng sàn xe (T); . hgió: kho ng cách t ñi m ñ t l c gió ñ n sàn toa xe (m). 103
Hình H.5.11: Hàng hóa l t d c trên sàn xe Hình H.5.12: Hàng hóa l t ngang trên sàn xe 1. Tình hu ng hàng hóa b l t ngang trên sàn toa xe: - Kh năng x y ra: khi toa xe và hàng hóa di chuy n trên ñư ng cong, toa xe b nghiêng v phía b ng ñư ng cong. Dư i tác ñ ng c a t ng h p l c ngang k t h p v i l c gió th i xuôi chi u làm cho hàng hóa trên toa xe có xu hư ng b l t (xem hình H.5.12). - ði u ki n an toàn: Q.bngang K nhh = --------------------------- ≥ 1,25 (5.21); Fngang.hngang + Fgió.hgió Trong ñó: . Fngang: t ng h p l c ngang tác ñ ng vào hàng hóa (T); . bngang: kho ng cách t tr ng tâm hàng hóa c a ki n hàng ñ n sàn toa xe (m). V.2.3.2. Hàng hóa và toa xe b l t ngang: khi toa xe x p hàng quá n ng ñi qua ñư ng cong ho c r vào ñư ng nhánh qua ghi v i t c ñ quy ñ nh, hàng hóa và toa xe ph i ch u s tác ñ ng c a t h p l c ngang có th làm cho hàng hóa và toa xe b l ch v phía b ng ñư ng cong, vì v y nh ng bánh xe phía b ng ñư ng cong ph i ch u l c tăng thêm m t giá tr g i là tr s b i t i và có th d n ñ n l t c toa xe và hàng hóa, xem hình H.5.13. ð b o ñ m an toàn cho toa xe và hàng hóa không b l t ngang, h s n ñ nh ngang c a toa xe x p hàng quá n ng ph i th a mãn ñi u ki n: Plt + Fgió K n ngang = ------------- ≤ 0,5 (5.22) bx Pt Trong ñó: . Plt: t i tr ng ph tác d ng th ng ñ ng lên bánh xe do l c ly tâm gây ra (T); . Fgió: t i tr ng ph tác d ng th ng ñ ng lên bánh xe do l c gió gây ra (T); . Ptbx: tr ng t i tĩnh tác d ng lên 1 bánh xe (T). 104
Hình H.5.13: ð n ñ nh ngang c a toa xe x p hàng n ng khi ñi vào ñư ng cong 1. Xác ñ nh tr ng t i tĩnh tác d ng lên 1 bánh xe: a. Trư ng h p 1: tr ng tâm c a hàng hóa trùng v i trung tâm hình h c c a sàn xe. Pt + Qhh bx Pt = ---------------- [T]; (5.23) nbx Trong ñó: . nbx: s bánh xe c a toa xe dùng ñ x p hàng. b. Trư ng h p 2: tr ng tâm c a hàng hóa l ch ngang so v i trung tâm hình h c c a sàn xe. 1 b Ptbx = ----- [Pt + Qhh(1 - -----)] [T]; (5.24) nbx s Trong ñó: . s: kho ng cách tính t m t lăn c a 2 bánh xe trong 1 ñôi tr c bánh xe. ð i v i toa xe kh 1435mm thì s = 750mm, v i toa xe kh ñư ng 1000mm thì s=530mm. c. Trư ng h p 3: tr ng tâm c a hàng hóa l ch d c so v i trung tâm hình h c c a sàn xe. 1 Pt Ptbx = ----- (----- + Qgiámin) [T]; (5.25) nxg 2 Trong ñó: . nxg: s bánh xe trong 1 giá chuy n hư ng; . Qgiámin: ph n tr ng t i nh hơn tác d ng lên giá chuy n hư ng (T), xác ñ nh theo công th c sau: a min Qgiá = Qhh.(0,5 - ----) [T]; (5.26) L d. Trư ng h p 4: tr ng tâm c a hàng hóa xê d ch ngang và d c so v i trung tâm hình h c c a sàn xe. 1 Pt b Ptbx = ----- [----- + Qgiámin(1 - ----)] [T]; (5.27) nxg 2 s 105
2. Xác ñ nh các tr ng t i ph do l c ly tâm và l c gió tác d ng th ng ñ ng tác d ng lên bánh xe: 0,075.(Pt + Qhh).Htt + Fgióhh.hgióhh + M Plt + Fgió = ------------------------------------------------ [T]; (5.28) s.nbx Trong ñó: . Fgióhh: l c gió tác d ng lên ph n hàng hóa không b thành toa xe che khu t (T); . hgióhh: kho ng cách tính t m t ñ nh ray ñ n ñi m ñ t l c gió (m); . M: mô-men gây ra b i l c gió (T.m), xác ñ nh theo công th c: M = Fgiótx.b [T.m]; (5.29) tx V i: . Fgió : l c gió tác d ng lên thành toa xe và giá chuy n hư ng (T); . Htt: chi u cao tr ng tâm chung c a toa xe và hàng hóa (m) tính t m t ñ nh ray, ñư c xác ñ nh theo công th c: ΣQi.li + Pt .htx Htt = -------------------------- [mm]; (5.30) ΣQi + Pt V i: . htx: chi u cao tính t m t ñ nh ray ñ n tr ng tâm chung toa xe (mm). V.2.3.3. Tình hu ng hàng hóa b xê d ch và bò lăn trên sàn toa xe: 1. Tình hu ng hàng hóa b xê d ch trên sàn toa xe: tác ñ ng c a t h p l c d c và ngang có th làm cho hàng hóa b xê d ch trên sàn toa xe theo chi u d c ho c ngang, xem hình v H.5.14. Hình H.5.14: Sơ ñ tính toán gia c hàng hóa b ng dây ch ng ð gi cho hàng hóa không b xê d ch d c c n ki m tra ñi u ki n an toàn sau: - ð i v i hàng hóa b xê d ch d c: Sch ngd c + Fma sátd c K n = --------------------------- ≥ 1 (5.31) dc Fqt Trong ñó: . Sch ngd c: l c gia c c a dây ch ng chi u lên m t ph ng th ng ñ ng song song v i tr c d c c a toa xe (T); . Fma sátd c: l c ma sát theo chi u d c c a toa xe (T), xác ñ nh theo công th c sau: Fma sátd c = fms . (Qhh + Sch ngñ ng) [T]; (5.32) ch ng V i: . S : phân l c th ng ñ ng c a l c ch ng (T). ñ ng - ð i v i hàng hóa b xê d ch ngang: 106
Sch ngngang + Fma sátngang K n = -------------------------------- ≥ 1 (5.33) Fqtngang + Fgió Trong ñó: . Sch ngngang: l c gia c c a dây ch ng chi u lên m t ph ng th ng ñ ng vuông góc v i tr c d c c a toa xe (T); . Fma sátngang: l c ma sát theo chi u ngang c a toa xe (T), 2. Tình hu ng hàng hóa b bò lăn trên sàn xe: khi toa xe x p hàng hóa d ng ng tròn ho c có bánh xe thì trong quá trình chuy n ñ ng, dư i tác d ng c a các l c cùng phương di chuy n c a hàng hóa, hàng hóa có th b bò lăn trên sàn toa xe, xem hình v H.5.15. ð gi cho hàng hóa không b bò lăn trên toa xe, c n ñ m b o sao cho t l gi a mô-men n ñ nh và mô-men l t ph i l n hơn ho c b ng h s n ñ nh quy ñ nh, t c là: Sch»ng.b.sinα + Qhh.bngang K n = ----------------------------------------------------- ≥ 1,25 (5.34) Fngang.(R - hchèn) + Fgióngang.(hgióngang - hchèn) Trong ñó: . b: kho ng cách t ñi m ti p xúc c a hàng hóa v i chèn cho ñ n ñi m ti p xúc c a hàng hóa v i dây ch ng (m); . bngang: kho ng cách t chèn ñ n ñư ng kính vuông góc v i sàn xe (m); . hchèn: ñ cao c a chèn (m); . R: bán kính ng tr (m). Hình H.5.15: Sơ ñ tính toán l c gia c hàng hóa hình ng tr b ng dây ch ng V.3. BI N PHÁP GIA C HÀNG HÓA TRÊN TOA XE: V.3.1. Khái ni m và d ng c gia c hàng hóa trên toa xe: V.3.1.1. Khái ni m và ý nghĩa c a vi c gia c hàng hóa trên toa xe: Nh m ñ m b o s n ñ nh c a hàng hóa trong quá trình v n chuy n, hàng hóa x p trên toa xe ph i ñư c ch ng bu c... không b xê d ch, không b l t, không b lăn... Nh ng bi n pháp ñó ñư c g i chung là gia c hàng hóa trên toa xe. V y, gia c hàng hóa có th hi u là vi c s d ng các v t li u, d ng c ñ gi hàng hóa ñúng v trí x p hàng ban ñ u nh m ñ m b o an toàn, nguyên v n cho hàng hóa và toa xe, ch ng l i các l c tác ñ ng gây ra nh ng nh hư ng nguy hi m ñ n hàng hóa và toa xe. Vi c gia c hàng hóa trên toa xe có ý nghĩa: - ð m b o an toàn cho toa xe, hàng hóa và môi trư ng xung quanh trong su t quá trình v n chuy n; 107
- ð m b o cho hàng hóa ñúng v trí h p lý trên sàn toa xe trong quá trình v n chuy n; - Ch ng l i các l c tác ñ ng nguy hi m lên hàng hóa trong su t quá trình v n chuy n. Gia c hàng hóa ph i ñ m b o các yêu c u sau: - ð m b o an toàn cho hàng hóa và toa xe: bi n pháp gia c , v t li u gia c , l c gia c ph i phù h p v i m c ñích gia c ; - Không ñư c làm hư h ng hàng hóa và toa xe vì lý do gia c hàng hóa; - D ng c gia c d ki m, giá thành gia c r ; - Th i gian gia c không ñư c nh hư ng t i th i gian tác nghi p quy ñ nh chung c a hàng hóa và toa xe; - Có th d dàng b sung, thay th trong quá trình v n chuy n. ð th a mãn ñư c nh ng yêu c u ñó ñòi h i ph i nghiên c u, tính toán ñ y ñ , chính xác hư ng, ñi m ñ t và ñ l n c a l c tác ñ ng lên hàng hóa trong su t quá trình v n chuy n, t ñó l a ch n v t li u và bi n pháp gia c thích h p nh t. V.3.1.2. D ng c gia c hàng hóa s d ng trong ngành ñư ng s t: ð gia c hàng hóa ph i s d ng nh ng d ng c thích h p. Yêu c u chung ñ i v i d ng c gia c hàng hóa là: - Có ñ b n cao ñ ñ m b o tr ng thái làm vi c t t trong su t quá trình v n chuy n; - T tr ng nh , d ki m, giá thành r ; - Thu n ti n cho tác nghi p gia c hàng hóa; - Phù h p v i lo i hàng hóa và toa xe chuyên ch ; - Không vi ph m kh gi i h n trong su t quá trình v n chuy n. Các d ng c gia c ñư c l a ch n tùy theo t ng lo i hàng hóa, l c tác ñ ng và khuynh hư ng xê d ch c a hàng hóa trong quá trình v n chuy n. Nh ng d ng c ph bi n nh t hi n ñang s d ng trong ngành ñư ng s t là: c c, xích, g ñ m, g lót, g chèn, chêm dây thép, dây căng có vít tăng-ñơ... 1. C c gia c : là 1 b ph n c ñ nh g n li n vào toa xe ho c là nh ng c c có th tháo r i. C c c ñ nh g n li n vào toa xe ñư c ch t o b ng kim lo i, có kh năng g p xu ng, ép sát vào thành toa xe. C c tháo r i có th b ng kim lo i ho c g t t, có ñ ñ b n và kích thư c thích ng v i l c m c c ñư c thi t k s n trên toa xe. Yêu c u khi s d ng c c gia c : - Khi c m c c vào l ph i ñ m b o thành c c ép sát thành l , n u có kho ng h thì không ñư c vư t quá 25mm m t bên phía dư i l c m c c và ph i dùng g chêm và ñinh 50-60mm ñóng ch t mi ng g chêm vào c c g ; - C c ph i c m sâu vào l ho c ñai gi 100-150mm tính t m t dư i l c m c c; - C c gia c không ñư c vư t quá kh gi i h n ñ u máy toa xe; - Không ñư c s d ng các lo i g t p, g cũ ñã có hi n tư ng m c ho c m t ñ làm c c ch ng. 2. Xích gia c : dùng ñ gia c hàng hóa theo chi u ngang c a toa xe. Yêu c u ñ i v i xích gia c : - G m nh ng m t có m i n i hàn li n và ñ chi u dài thích h p cho vi c gia c t ng lo i hàng hóa tương ng; - Các m t xích ph i ñư c ch t o ñ u và ñ ng nh t v v t li u, kích thư c; 108
- C m n i xích v i các lo i dây khác ñ gia c hàng hóa. Khi c n n i các dây xích v i nhau ph i dùng vít tăng-ñơ. 3. G ñ m, g lót: yêu c u ñ i v i lo i d ng c gia c này là: - Làm b ng nh ng lo i g li n và có m t c t ngang không ph i hình tròn; - G lót ph i có chi u dài t i thi u b ng chi u r ng ph n ki n hàng tr c ti p ti p xúc trên m t g . G lót ñ t ngang toa xe và phân ph i ñ u theo chi u dài; - Không ñư c dùng nh ng lo i g t p, g cũ ho c g ñã có hi n tư ng m i, m t, m c ñ làm g ñ m, g lót. 4. Dây thép: dùng ñ ch ng khi gia c hàng hóa, yêu c u ñ i v i dây thép: - Ph i có ñ ñ m m, không có ch g y góc, ch xo n. Dây thép gia c ph i có ñư ng kính t 4 - 6mm; - Chi u dài và ñư ng kính c a t ng dây gia c ñ ng nh t, không ñư c n i nh ng dây thép có ñư ng kính khác nhau ñ làm 1 dây gia c ; - N u vi c gia c ñòi h i dây thép có ñư ng kính 6mm nhưng không có thì có th s d ng bi n pháp thay th như sau: m t ñôi dây thép 6mm thay th b ng 3 s i dây thép ñư ng kính 5mm ho c 5 s i dây thép ñư ng kính 4mm; - Trong m t s trư ng h p ñư c phép dùng ñai thép ñ gia c , nhưng ph i ñ m b o ñ d y c a ñai 3-4mm và r ng 7-11mm; - Khi dùng các dây thép có ñư ng kính nh hơn 4mm thì ph i ch p và xo n s i theo quy ñ nh sau: + N u dùng dây thép 1mm thì ph i ch p và xo n trên 6 s i; + N u dùng dây thép 2mm thì ph i ch p và xo n trên 4 s i; + N u dùng dây thép 3mm thì ph i ch p và xo n trên 2 s i; - Khi dùng l i nh ng dây thép ñã gia c hàng hóa thì ph i n n và vu t l i c n th n ñ ñ m b o th a mãn nh ng quy ñ nh trên; - C m dùng dây thép gai ho c dây thép do nhi u s i ch p l i mà trong ñó có ít nh t 1 s i ñã b ñ t ñ gia c hàng hóa. V.3.2. Bi n pháp gia c hàng hóa trên toa xe: Hàng quá dài-quá n ng ñư c chuyên ch b ng các toa xe không mui và ph i có bi n pháp gia c . M i m t nhóm hàng ñòi h i ph i có bi n pháp gia c phù h p nh m kh c ph c ñư c nh hư ng nguy hi m do chúng gây ra trong quá trình chuyên ch . V.3.2.1. Gia c ch ng khuynh hư ng b xê d ch c a hàng hóa trên toa xe: ð gia c cho hàng hóa không b xê d ch trên toa xe có th áp d ng bi n pháp dùng c c ch ng, nhưng hi u qu nh t là s d ng dây ch ng. ð tính ñư c s s i dây ch ng ho c s c c ch ng c n thi t khi gia c , trư c tiên ph i xác ñ nh ñư c ñ l n c a l c gây ra xê d ch c a hàng hóa. L c gia c c n thi t ñ hàng hóa không b xê d ch xác ñ nh theo công th c: - Theo chi u d c: ∆Fgcdäc= Fd c - Fmsd c [T]; (5.35) - Theo chi u ngang: ∆Fgcngang = Fngang - Fmsngang [T]; (5.36) N u hàng hóa ch ñư c gia c b ng 1 bi n pháp v i 1 lo i d ng c thì toàn b l c gia c ñư c xác ñ nh theo các công th c trên. 1. Bi n pháp dùng c c ch ng: xem hình H.5.16. 109
Hình H.5.16: Bi n pháp dùng c c ch ng khuynh hư ng xê d ch c a hàng hóa trên toa xe Bi n pháp s d ng c c ch ng thích h p v i hàng hóa có b m t ti p xúc ph ng v i sàn xe, tr ng tâm hàng hóa th p ho c hàng hóa không b t bu c ph i kê lót trên toa xe. S lư ng thanh ch ng xác ñ nh theo công th c: - Theo chi u d c: ∆Fgcdäc ng d c = ----------- [c c]; (5.37) δgç - Theo chi u ngang: ∆Fgcngang ngang ng = ----------- [c c]; (5.38) δgç Trong ñó: . g : cư ng ñ ch u l c c a g làm c c ch ng, ph thu c vào lo i g , tính ch t g và kích thư c m t c t c a g (T/c c). 2. Bi n pháp dùng dây ch ng: xem hình H.5.14. Dây ch ng có m t ñ u bu c vào ki n hàng, ñ u còn l i bu c vào v trí quy ñ nh trên thành toa xe. ð l n c a l c gia c c n thi t xác ñ nh theo công th c: - Theo chi u d c: ∆Fdäc Sch ngd c = ------------------------------------ [T]; (5.39) nch ng.(fms.sinα + cosα.cosβdäc) - Theo chi u ngang: ∆Fngang Sch ngngang = ------------------------------------- [T]; (5.40) nch»ng.(fms.sinα + cosα.cosβngang) Trong ñó: . nch ng: s s i dây ch ng dùng gia c hàng hóa. Sau ñó tra b ng 5.4 ñ xác ñ nh s s i thép trong m i s i dây ch ng. B ng 5.4: Cư ng ñ ch u l c c a c a dây ch ng ph thu c kích thư c và s s i Cư ng ñ ch u l c (kg/cm2) khi ñư ng kính s i là (mm) S si 4 5 6 2 270 430 620 3 400 645 930 4 540 830 1240 110
5 670 1075 1550 6 800 1290 1860 7 940 1475 2170 8 1080 1660 2480 V.3.2.2. Gia c ch ng khuynh hư ng l t c a hàng hóa trên toa xe: ð ch ng l i khuynh hư ng hàng hóa b l t trên toa xe, thư ng dùng dây ch ng ñ gia c hàng hóa. 1. ð i v i hàng hóa có b m t ti p xúc ph ng: xem hình H.5.11. Hàng hóa gia c b ng dây ch ng bu c ki n hàng v i ñi m quy ñ nh trên toa xe. ð xác ñ nh l c gia c c n thi t ph i căn c vào ñi u ki n an toàn th hi n trong công th c 5.20 và 5.21. - ð i v i hàng hóa có khuynh hư ng b l t d c, l c gia c c n thi t tính theo công th c: 1,25.Fd c(htt - hchènd c) – Qhh.ld c dc Sch ng = ----------------------------------------- [T]; (5.41) Nch»ngdäc.ldäc.cosγ - ð i v i hàng hóa có khuynh hư ng b l t ngang, l c gia c c n thi t tính theo công th c: 1,25.[Fngang(htt - hchènngang) + Fgió(hgióngang - hchènngang)] – Qhh.ld c ngang Sch ng = ------------------------------------------------------------------------ [T]; (5.42) Nch»ngngang.bngang.cosψ Trong ñó: . ó và : góc gi a dây ch ng và hình chi u c a nó trên m t ph ng th ng ñ ng d c và ngang; . hgióngang: chi u cao tính t ñi m ñ t c a l c gió t i m t ph ng sàn xe (m); . ld c và bngang: kho ng cách ng n nh t t ñư ng l t c a mi ng chèn ñ n hình chi u c a dây ch ng trên m t ph ng th ng ñ ng d c và ngang (m). L c gia c c n thi t ñ ch ng khuynh hư ng l t xác ñ nh t l c có tr s b ng tr s l n nh t gi a 2 l c trên, sau ñó tra b ng 5.4 ñ xác ñ nh ñư c s và ñư ng kính s i thép gia c c n thi t. 2. ð i v i hàng hóa hình d ng ng tr ho c có bánh xe: xem hình H.5.15. ð gia c hàng hóa có th áp d ng các bi n pháp như dùng chèn, dây ch ng, ñai qu n... nhưng phương pháp thông d ng nh t là dùng dây ch ng ho c ñai qu n. L c gia c ñ m b o an toàn cho hàng hóa ñư c xác ñ nh theo công th c: 1,25[Fngang.(Rhh - hchèn) + Fgió.(hgióngang - hchèn)] – Qhh.bngang Sch ng = --------------------------------------------------------------------- [T]; (5.43) Nch»ng.bngang.sinα Trong ñó: . Rhh: bán kính c a hàng hóa ho c bánh xe ñang xét (m). S s i dây thép trong 1 s i dây ch ng và ñư ng kính c n thi t c a nó ñư c tra theo b ng 5.4. V.3.2.3. Gia c ch ng khuynh hư ng b bò lăn c a hàng hóa trên toa xe: Hàng hóa có hình d ng ng tr ñư c gia c b ng cách qu n ñai và vít xu ng sàn toa xe b ng dây ch ng ñ ch ng khuynh hư ng b bò lăn trên sàn xe. L c gia c c n thi t xác ñ nh theo công th c: - Theo chi u d c: 111
∆Fdäc Sch ngd c = ------------------ [T]; (5.44) 2.nch»ng.fms.sinα Trong ñó: . nch ng: s s i dây ch ng dùng ñ gia c . - Theo chi u ngang: ∆Fngang Sch ngd c = ------------------ [T]; (5.45) 2.nch»ng.fms.sinα Sau ñó tra b ng 5.4 ñ xác ñ nh s s i thép c n thi t trong dây ch ng. V.4. XÁC ð NH ð QUÁ GI I H N C A HÀNG HOÁ TRONG QUÁ TRÌNH V N CHUY N: M t trong nh ng v n ñ quan tr ng nh t khi v n chuy n hàng quá kh gi i h n là ph i xác ñ nh chính xác m c ñ quá gi i h n c a hàng hoá trong quá trình v n chuy n, trên ñư ng th ng và b ng cũng như khi ñi vào ñư ng cong, ñ t ñó l a ch n phương pháp chuyên ch t i ưu nh t cũng như các bi n pháp an toàn kèm theo nh m h n ch ñ n m c t i ña tác ñ ng nguy hi m c a hàng hoá và toa xe gây ra cho ngư i, phương ti n chuyên ch cũng như môi trư ng xung quanh. Khi tính ñ quá gi i h n c a hàng hoá c n ph i xác ñ nh trong 2 trư ng h p: trên ñư ng th ng, b ng và khi toa xe ch hàng hoá ñi vào ñư ng cong h n ch , t c là ñư ng cong có bán kính nh nh t trên khu ño n chuyên ch . V.4.1. Tính ñ quá gi i h n c a hàng hóa trên ñư ng th ng và b ng: M c ñích c a vi c xác ñ nh ñ quá gi i h n trên ñư ng th ng và b ng nh m ki m tra ñi u ki n x p xe, k p th i phát hi n nh ng sai l ch trong quá trình x p d , ñ m b o an toàn cho quá trình v n chuy n. Công vi c này ti n hành ngay t i ñư ng x p d sau khi ñã hoàn thành tác nghi p x p xe quy ñ nh. ð quá gi i h n trên ñư ng th ng và b ng tính theo công th c: Bgh ftb = Bh - ---------- [mm] (5.46) 2 Trong ñó: . Bh: kho ng cách t ñi m tính toán t i tim ñư ng (mm); . Bgh: chi u r ng kh gi i h n ñ u máy-toa xe c a tuy n ñư ng chuyên ch (mm). Hi n nay trên ñư ng s t ñang áp d ng 2 phương pháp xác ñ nh ñ quá gi i h n c a hàng hóa trên ñư ng th ng và b ng là ño tr c ti p và ki m tra b ng khung gi i h n. Phương pháp ño tr c ti p có n i dung như sau: sau khi ñã x p hàng xong, ngư i ki m tra xác ñ nh chính xác nh ng ñi m có nhi u kh năng vi ph m kh gi i h n nh t, sau ñó dùng thư c ñ xác ñ nh kho ng cách t nh ng ñi m này t i tim ñư ng. Ưu ñi m cơ b n c a phương pháp ño tr c ti p là d ng c và n i dung ti n hành ñơn gi n, do ñó có th áp d ng trong m i hoá trư ng v i m i ñi u ki n. ð chính xác c a tính toán ph thu c vào ch quan c a ngư i ti n hành, ñôi khi khó áp d ng ñ i v i nh ng ki n hàng có hình d ng ph c t p, kho ng cách t ñi m ño t i tim ñư ng không ph i là ñư ng th ng. ð nâng cao m c ñ chính xác khi ño, có th tính kho ng cách Bh theo công th c sau: B Bh = B1 − tx [mm] (5.47) 2 112
Trong ñó:.B1: kho ng cách t ñi m ño t i c nh bên kia c a toa xe ch hàng (mm); . Btx: chi u r ng c a toa xe chuyên ch (mm). T i nh ng hoá trư ng có kh i lư ng tác nghi p hàng quá kh l n thư ng l p ñ t thi t b chuyên d ng ñ ki m tra ñ quá gi i h n c a hàng hoá x p trên toa xe, g i là khung gi i h n. Khung gi i h n làm t g , chôn ngang và cân ñ i qua ñư ng x p d . ð ñ phòng x y ra tai n n khi ki m tra do hàng hoá va vào khi ki m tra, các c t c a khung ch ñư c chôn t m xu ng ñ t. Khung gi i h n có hình d ng và kích thư c bên ngoài phù h p v i kh gi i h n ti p giáp ki n trúc, trên ñó treo các thanh g (ho c kim lo i m ng) g n v i khung b ng các b n l xoay hai chi u, mà hình d ng và kích thư c bên trong ñư c t o thành b i các thanh này tương ng v i v i kh gi i h n ñ u máy-toa xe (xem hình v H.5.17). Hình v H.5.17: Khung ki m tra gi i h n trên ñư ng s t Hàng hoá sau khi ñã x p lên toa xe ñư c kéo t t qua khung gi i h n, các thanh m ng chuy n ñ ng s ch chính xác b ph n và m c ñ vi ph m kh gi i h n. Phương pháp này có ưu ñi m n i b t là r t chính xác và cho phép xác ñ nh ñư c m t cách t ng quát v phương pháp x p hàng ñã ti n hành. Vi c th nghi m có th di n ra liên t c b ng cách kéo qua l i ho c kéo qua các khung ñ t liên ti p, do ñó cho phép ch nh lý nh m tìm ñư c cách x p hàng t t nh t. Tuy nhiên phương pháp này ch áp d ng ñư c nh ng nơi có ñ t khung gi i h n. V.4.2. Xác ñ nh ñ quá gi i h n khi toa xe và hàng hoá ñi vào ñư ng cong: Các phương pháp nêu trên không cho phép rút ra ñư c k t lu n ñ y ñ và chính xác v m c ñ vi ph m kh gi i h n b i vì r t nhi u trư ng h p hàng hoá khi x p trên toa xe ñư ng th ng và b ng không gây ra vi ph m nhưng khi ñi vào ñư ng cong l i tr thành hàng quá kh . Nguyên nhân c a tình tr ng ñó là do s không trùng kh p gi a tr c toa xe và tim ñư ng gây ra hi n tư ng xê d ch c a mép hàng hoá cũng như c a toa xe so v i tim ñư ng. M t khác do gi a các b ph n c u t o c a toa xe khi thi t k có ñ dơ nên khi chuy n ñ ng do nh hư ng c a các l c ch n ñ ng, ñ c bi t là l c quán tính ly tâm khi 113